Report meeting Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie

– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.

De heer Danen heeft het woord.

Ik heb inderdaad een vraag over de sensibilisering van eigenaars van stookolietanks. Promaz is vandaag bezig met een campagne onder het motto ‘een mazoutlek aanpakken, waarom het nog uitstellen?’. Een paar weken geleden ging het over het deproblematiseren van het gebeuren met de boodschap: ‘99 procent heeft geen probleem met  bodemverontreiniging door een mazoutlek. 1 procent heeft ook geen probleem. Want Promaz helpt.’

Wie regelmatig naar de radio luistert of naar tv kijkt, heeft deze zinnen de afgelopen weken al meermaals kunnen horen. U hebt in een antwoord op mijn schriftelijke vraag van het begin van dit jaar al aangegeven dat het bestuur van Promaz reeds de beslissing had genomen om vanaf februari 2023 extra middelen in te zetten op communicatie via massamediacampagnes, ‘digital out of home’-reclame of DOOH, zoals men dat noemt, en via sociale media. In hetzelfde antwoord gaf u ook aan, minister, dat het aantal ontvangen aanvragen bij Promaz ongeveer zou overeenkomen met de gemaakte inschattingen. Tegen het huidige tempo zou het aantal aanvragen tot tussenkomst resulteren in ongeveer zesduizend aanvragen. Voor de oprichting van Promaz werd het aantal lekkende stookolietanks in België op zes- à negenduizend geschat.

Als we meer in detail kijken naar de reeds ontvangen aanvragen – dat waren er 694 op 20 januari 2023 –, dan blijkt dat bijna de helft van de aanvragen van het type CSC (Contractant heeft de Saneringsprocedure zelf Compleet beëindigd) waren. Met andere woorden, bijna de helft van de aanvragen heeft betrekking op verontreinigingen die reeds bekend waren en waarvan de sanering al werd beëindigd.

Wanneer de website van Promaz geconsulteerd wordt om te bepalen of men in aanmerking komt voor een Promaz-tussenkomst, dan wordt er gevraagd of men op de hoogte is van een verontreiniging, of men op de hoogte is van geen verontreiniging of dat men een vermoeden van verontreiniging heeft. Bij deze laatste vraag wordt dan geadviseerd om een beperkt onderzoek uit te voeren om een eventuele verontreiniging vast te laten stellen en een onderzoeksverslag te bekomen. Belangrijk bij dat laatste is dat men dat verslag niet zelf kan maken; daarvoor moet men externe hulp inroepen. Op de website is echter nergens terug te vinden welke zaken een indicatie kunnen zijn voor een mogelijke verontreiniging met mazout. Met andere woorden, er zullen allicht een aantal eigenaars van een stookolietank niet vermoeden dat er sprake is van een verontreiniging waardoor ze de volgende stap naar een beperkt onderzoek ook niet zullen zetten. In het geval van een ondergrondse tank bijvoorbeeld, waarin beneden een lek zou zijn, kom je niet te weten dat er een verontreiniging is, of is de kans groot dat je daar niet snel achter komt.

Ik heb de volgende vragen voor u, minister, in functie van het beter functioneren van het fonds en de doelstellingen ervan. 

De Promaz-campagne brengt een duidelijke boodschap voor de particulieren die al op de hoogte zijn van een stookolieverontreiniging op hun perceel. Op de website wordt ook advies gegeven voor particulieren die een vermoeden hebben van verontreiniging, maar nergens wordt aangegeven welke zaken kunnen wijzen op een mogelijke verontreiniging. Hier is dus nog ruimte voor een gerichte sensibilisatie.

Zal er tijdens de projectperiode tot 28 februari 2025 bijkomend worden ingezet op het sensibiliseren van eigenaars van stookolietanks met het doel om een mogelijke verontreiniging te kunnen detecteren?

Behoort deze vorm van sensibilisering tot de opdracht van Promaz of is dit een taak die de OVAM (Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij) moet opnemen of misschien nog iemand anders?

Een tweede vraag gaat over de procedure zelf. Deskundigen gaven aan dat het beperkt aantal aanvragen te wijten kan zijn aan de voor leken administratief moeilijk te begrijpen startprocedure, die kan leiden tot sanering. Wilt u dit vereenvoudigen?

Minister Demir heeft het woord.

Tijdens de aanmeldingsperiode tot 28 februari 2025 voert Promaz een uitgebreide communicatiecampagne, waarbij het zich in eerste instantie aan zo veel mogelijk mensen en ook zijn opdracht kenbaar wil maken. Promaz is een nieuwe organisatie, en het vraagt natuurlijk tijd om naamsbekendheid op te bouwen. Promaz gaat met zijn volgende campagne een versnelling hoger schakelen, waarbij ook meer ingespeeld wordt op het uitstelgedrag. Promaz ervaart elke dag dat er nieuwe aanvragen binnenkomen. Daarnaast voert Promaz ook meer gerichte communicatieacties naar betrokkenen en belanghebbenden, zoals degenen die via Informazout destijds al aangemeld waren, naar eigenaars van vastgoed, naar syndici, notarissen en ook naar gemeentelijke ambtenaren. Deze gerichte acties worden ook geflankeerd met mailings door de OVAM naar eigenaars van terreinen waarvoor er bij de OVAM reeds een verontreinigingsdossier bekend is.

Op zich is sensibilisering geen preventieve taak die via het samenwerkingsakkoord aan Promaz is gegeven. Promaz heeft volgens het samenwerkingsakkoord in eerste instantie een curatieve taak. Anderzijds moet Promaz natuurlijk wel voldoende bekendheid genereren om die taak te kunnen uitvoeren.

Promaz vermeldt op zijn website ook de nodige informatie in verband met de aanvraag, en ook het invulformulier staat erop. Op de website van Promaz kan men bij de procedure onderzoeksverslag ook een heel aantal andere elementen terugvinden. Wat de bevoegde overheidsinstanties betreft, is er heel veel informatie rond stookolietanks terug te vinden op de algemene website. De specifieke communicatie rond deze invalshoek wordt ook geagendeerd op de eerstvolgende IBC-vergadering (Interregionale Bodemsaneringscommissie), in juni, dus volgende maand. Ook vanuit de OVAM wordt nagegaan of hierover nog meer flankerende communicatie kan gebeuren.

De aanmeldingsprocedure bij Promaz staat ook vermeld in het samenwerkingsakkoord. Promaz kan op zich daar niet van afwijken. Promaz laat weten dat men op hun website vlot en snel doorverwezen wordt naar een invulformulier dat via een aantal eenvoudige basisvragen polst naar het vermoeden van verontreiniging. Het doorsturen van het formulier maakt ook een meer gerichte begeleiding mogelijk. Er is ook een persoonlijke begeleiding van een Promaz-medewerker bij meer complexe aanvragen. Promaz staat ook steeds rechtstreeks telefonisch ter beschikking. Er wordt dus op verschillende manieren op een zo laag mogelijke drempel ingezet.

Bij de verdere behandeling worden aanvragers begeleid en wordt meer uitleg gegeven over het gevraagde onderzoeksverslag. Op de website van Promaz kan men bij de procedure ook terugvinden welke elementen in aanmerking komen als een voldoende vermoeden van bodemverontreiniging.

De heer Danen heeft het woord.

Ik heb misschien nog een paar aanvullende vragen voor u, minister. De cijfers begin januari bedroegen ongeveer 694. Nu is het fonds ongeveer een jaar actief. Weet u of dat aandeel ondertussen opgedreven werd? De campagne loopt nu al een paar maanden. Ik had graag van u geweten of u daar zicht op hebt. Als dat niet zo is, ga ik dat aanvullend vragen via een schriftelijke vraag.

Misschien toch nog even iets over de procedure. U zegt inderdaad dat het invulformulier simpel terug te vinden is, wat klopt. Ik heb mij natuurlijk voorbereid op deze vraag, en ook op eerdere vragen hierover. Als ik dan zelf bijvoorbeeld start met die aanvraag op het formulier, is het inderdaad vrij simpel. Maar op het einde komt dan de vraag of ik een mazoutgeur in de leefruimte of een andere ruimte heb, of in de moestuin of in een andere zone, op water eventueel, op de vijver of in het drinkwater. Ik denk dat als het drinkwater aangetast is, we ons wel wat zorgen moeten maken. En dan staat op het einde van het formulier dat ik verplicht ben om een onderzoeksverslag aan te leveren. 

Ik vraag me in alle eerlijkheid af, minister, of het voor een gewone burger – en ik beschouw mezelf natuurlijk ook als een gewone burger – die een mazoutgeur heeft in zijn huis of in de kelder of wiens drinkwater oplicht van de mazout, echt nodig is dat hij de stap zet als particulier om een onderzoeksverslag bij te voegen. Ik denk dat dat een hele grote administratieve stap is waarvan mensen op dat moment vinden dat het te moeilijk is en dat ze dan beslissen om dat niet te doen. Je kunt dat verslag niet zelf maken en je moet daarvoor een extern bedrijf inschakelen. De vraag is ook hoe snel je zo’n bedrijf vindt. Ik zou u echt willen vragen om dat element in de aanvraag te bekijken en te laten vereenvoudigen voor mensen die niet vertrouwd zijn met bodemsanering en bodemonderzoek, en voor wie dat een hele grote stap is om te zetten. Bent u bereid om het vermoeden van verontreiniging voldoende groot te laten zijn zonder zo’n verslag? Wat mij betreft is zo’n verslag pas aan de orde in een tweede fase, omdat het anders een grote drempel is voor gewone mensen om zo’n aanvraag te doen. 

De heer Pieters heeft het woord.

Ik wil even aansluiten met een korte vraag. Het formulier dat ingevuld wordt, geldt voor de eigenaar zelf. Maar als in je een woonkern met aaneengesloten woningen woont, en er is een lek bij de buur, maar de buur geeft het niet aan en het dringt in de funderingen en de muren en het komt omhoog, hoe gaat men daar dan mee om? Men stuurt die mensen makkelijk wandelen. Het wordt dan een huis dat niet meer te verkopen is omdat het probleem niet opgelost wordt en er is ook geen mogelijkheid om het te oplossen. Hoe gaan we daarmee verder?

Minister Demir heeft het woord.

Collega Danen, het aantal bedraagt nu ongeveer 860. Ik ga uw suggestie over het onderzoeksverslag bekijken, maar men zegt me dat een onderzoeksverslag uiteraard op een professionele manier uitsluitsel kan geven over de aard van de verontreiniging, en zo kan men dan zeker zijn dat het van de tank komt. Daarvoor is zo’n verslag wel belangrijk maar ik ga uiteraard uw suggestie laten bekijken. We kunnen ook bekijken wat er mogelijk nog kan worden vereenvoudigd. Ik zal dat ook aan onze administratie vragen. Hiervoor zijn al stappen gezet, maar ik denk dat daar nog een aantal vereenvoudigingen mogelijk moeten zijn. Uiteraard moeten we dit ook doen met andere gewesten en dit bespreken binnen de IBC in het kader van het samenwerkingsakkoord.

Mijnheer Pieters, buren kunnen uiteraard ook worden meegenomen in de saneringswerken. Bodemonderzoek voor verontreiniging wordt afgeperkt, en dus kunnen ook naburige percelen daaronder vallen.  

De heer Danen heeft het woord.

Dank u wel voor de antwoorden, minister. Voor alle duidelijkheid, ik beweer niet dat een onderzoeksverslag onnodig zou zijn. Dat is zeker nodig. Ik betwist dat helemaal niet. De vraag is of het al in de allereerste fase moet gebeuren. Dat is de vraag die ik stel. Ik zou het interessant vinden mocht Promaz mensen ook mee begeleiden om zo’n onderzoeksverslag te laten opstellen.

De vraag over de buren lijkt me ook heel relevant. Ik zou inderdaad, als ik in een woonwijk woon en last heb van mazoutgeur, graag melding kunnen doen en willen dat er stappen worden ondernomen. Ik denk dat die suggesties moeten worden meegenomen. Ik wil u daar alleszins voor bedanken. Ik denk dat we grote stappen vooruit hebben gezet, maar dat wil niet zeggen dat we niet nog wat meer kunnen doen in de nabije toekomst.