Report meeting Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie

– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.

De heer Steenwegen heeft het woord.

Minister, we zijn het eens over het belang van een goede bodemkwaliteit. Dat is al vaak ter sprake gekomen. De daling van die bodemkwaliteit is al meermaals aangekaart. Maatregelen om de bodemkwaliteit te verbeteren en bijvoorbeeld ook het koolstofgehalte van de bodem te verhogen, moeten we aanmoedigen. Naast technieken zoals een aangepaste teeltrotatie, het toepassen van groenbedekkers of vlinderbloemigen, een aangepast oogstrestenbeheer en het gebruik van stalmest en compost, kun je ook beheerresten van houtkanten en knotbomen inwerken. Het gebruik van houtsnippers verhoogt niet enkel het koolstofgehalte van de bodem maar kan ook worden gebruikt om reststikstof af te vangen.

Houtsnippers worden door de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) gezien als groenafval dat afgevoerd moet worden naar een recyclage-inrichting. Een landbouwer mag de houtsnippers van zijn eigen bomen dus niet zomaar gebruiken op zijn land. Er is wel de mogelijkheid om houtsnippers afkomstig van ecologisch beheerde landschapselementen in te werken in de bodem, maar hiervoor moet steeds een grondstofverklaring worden aangevraagd. Deze aanvraag geldt voor allerlei afval, maar is niet op maat van wat houtsnippers bij een landbouwbedrijf. Het is ook heel complex. Je moet heel wat vragen beantwoorden, staalnames- en monsteranalyses bijvoegen en ook de opvolging van de resultaten in het veld moet worden verzekerd. Dit is niet evident voor de gemiddelde landbouwer en zeker niet laagdrempelig. Het is te moeilijk en de moeite niet waard, en dus wordt er weinig gebruik gemaakt van die mogelijkheid. Dat is een spijtige zaak en een gemiste kans want verschillende Vlaamse beleidsdoelstellingen benadrukken net het potentieel van een bodem om koolstof op te slaan. 

In het advies van de Milieu- en Natuurraad van Vlaanderen (Minaraad) en de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) over het Vlaams Reglement betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringloop en afvalstoffen (VLAREMA) 9 lezen we dat ze vragende partij zijn om een regeling uit te werken om het gebruik van houtsnippers als bodemverbeteraar te faciliteren. Ze vragen om hier op korte termijn werk van te maken. Ik had hierover volgende vragen.

Hoe staat u tegenover het gebruik van houtsnippers als bodemverbeteraar?

Kunt u iets zeggen over de toepassing daarvan?

Hoeveel aanvragen voor het gebruik van houtsnippers op landbouwgrond registreert de OVAM de laatste jaren en welke evolutie is daar zichtbaar? 

Bent u van plan gevolg te geven aan de vraag vanuit de Minaraad en de SERV om een regeling uit te werken waardoor het gebruik van houtsnippers op landbouwgrond makkelijker wordt?

Welke timing stelt u voorop voor zo'n nieuwe regeling?

Minister Demir heeft het woord.

Zoals aangegeven in het Actieplan voedselverlies en biomassareststromen, zou een wettelijk kader voor het gebruik van houtige biomassa als bodemverbeteraar worden bekeken. De Bodemkundige Dienst van België voerde hier een studie over uit. Hieruit bleek dat het door de chemische samenstelling mogelijk is om grotere hoeveelheden toe te dienen in landbouwpercelen en zo een boost te geven aan het organische-stofgehalte van de bodem. Men maakt wel een kanttekening, met name dat de herkomst van de houtsnippers moet gekend zijn, natuurlijk.

In de periode 2018-2022 werden twee grondstofverklaringen afgeleverd voor het gebruik van houtsnippers als bodemverbeteraar.

Het toedienen van houtsnippers wordt vermeld in de ecoregeling van het Vlaams gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB), dat werd goedgekeurd op 17 maart 2023. Een van de subsidievoorwaarden van deze ecoregeling is dat de landbouwer over een grondstofverklaring beschikt voor het aanvoeren van houtsnippers op zijn percelen. De OVAM heeft het standpunt ingenomen dat er geen grondstofverklaring nodig is voor het gebruik van houtsnippers afkomstig van beheer van landschapselementen die zich op de eigendom van de landbouwer bevinden.

Rekening houdend met de nodige randvoorwaarden wordt op dit moment bekeken hoe we het gebruik van houtsnippers, zoals de SERV en de Minaraad vragen, gemakkelijker kunnen maken. Dat wordt dus vervolgd, en het liefst zo snel mogelijk.

De heer Steenwegen heeft het woord.

Dank u wel voor uw antwoord, minister. Het is gewoon zoeken naar een manier om dat wat we denken dat nuttig is, in de praktijk om te zetten. Uit uw antwoord maak ik op dat het vandaag niet wordt toegepast. Als u twee aanvragen krijgt, dan is dat veel minder dan op het terrein wenselijk is en minder dan wat landbouwers zouden kunnen en willen.

Ik heb ook begrepen dat het opgenomen is in de ecoregeling van het GLB en dat er een attest nodig is. De OVAM zegt echter dat het niet nodig is. Dat is, denk ik, in tegenspraak met de praktijk van vandaag. Kunt u dat verduidelijken? Is het niet nodig als het wordt toegepast in het kader van de ecoregeling, of is het in het algemeen niet nodig? Het is mij een beetje onduidelijk. Als het niet meer nodig is, is het opgelost, maar het is mij momenteel onduidelijk.

De heer Pieters heeft het woord.

Minister, het is inderdaad een beetje onduidelijk hoe u het aangeeft. Aan de ene kant zou het dus gunstig zijn, aan de andere kant zijn er dan weer problemen. Heeft dat ook te maken, omdat u het hebt over de grondstofffenverklaring, met het soort houtsnippers, met de boomsoort en de grondsoort? Als er mest uitgereden wordt en houtsnippers worden verwerkt, is het mogelijk om die combinatie te maken, om op die manier via de bemesting van de grond iets extra toe te voegen?   

Mevrouw Rombouts heeft het woord.

Ik wil me aansluiten bij de vraagstelling, in die zin dat we van elke maatregel die een positief effect kan hebben, gebruik moeten maken. Daarvoor moeten we zorgen dat de administratieve lasten zo laag mogelijk zijn. Belangrijk, de collega verwees ernaar, is de verduidelijking over de maatregelen die elkaar lijken tegen te spreken. Ik hoor van u dat u de lasten zo laag mogelijk wilt houden. Ik hoop dat dit kan worden uitgeklaard zodat het op het terrein effectief op een zo eenvoudige manier kan worden toegepast.

Minister Demir heeft het woord.

Ter verduidelijking, de OVAM heeft het standpunt dat er geen grondstoffenverklaring nodig is voor het gebruik van houtsnippers afkomstig van het beheer van landschapselementen die zich op de eigendom van de landbouwer bevinden en die op het eigen perceel gebuikt worden als bodemverbeteraar. De wettelijke basis daarvan is de Kaderrichtlijn afvalstoffen.

De heer Steenwegen heeft het woord.

Ik hoop dat het klopt wat u zegt, minister, dan is het obstakel weggenomen. Voor ons, en ik denk ook voor de OVAM, is het uitgangspunt dat je moet vermijden dat je de vervuiling verspreidt. Dat is ook de basis van het uitrijden van compost en andere en het feit dat men daar redelijk strikt in handelt. Anderzijds moet het wel mogelijk worden dat lokale eigen productie op de eigen gronden gebruikt wordt. Ik ben blij dat dat obstakel zou worden weggewerkt. Ik hoop dat het in de praktijk ook zo zal worden toegepast.