Report meeting Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie

– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.

Mevrouw De Coninck heeft het woord.

Het belang van bomen voor mens en dier is niet te onderschatten. Ze bieden verkoeling in buurten, een mentale boost voor omwonenden en nestgelegenheid voor vogels. U hecht enorm veel belang aan bijkomend bos, bijkomende bomen, maar naast het succesvol bijplanten van nieuwe bomen is het belangrijk dat we onnodige kappingen vermijden om het bomenbestand in evenwicht houden.

Uit een recente studie in opdracht van het Departement Omgeving, uitgevoerd door BOS+ en een studiebureau, blijkt dat Vlaamse lokale besturen zelden een vergunning voor het kappen van bomen weigeren. De studie analyseerde ruim 113.000 vergunningsaanvragen van de afgelopen dertig jaar en concludeerde dat correct ingediende aanvragen in meer dan negen op de tien gevallen werden goedgekeurd. Het lijkt dus een formaliteit om een vergunning aan te vragen voor het kappen van bomen.

De studie doet een aantal aanbevelingen, zoals het invoeren van strengere regels voor het kappen van bomen, het inperken van vergunningsvrijstellingen, het uitvoeren van terreinbezoeken en een nauwere samenwerking met boomexperten.

Gezien deze bevindingen en het belang van bomen voor onze leefomgeving, wil ik u de volgende vragen voorleggen.

Hoe evalueert u, minister, de resultaten uit dit onderzoek en de aanbevelingen die de onderzoekers formuleren?

Hoe evalueert u de pistes voor het verbeteren van regelgeving in het licht van de bepalingen uit het voorontwerp van het verzameldecreet Omgeving zoals de opheffing van de mogelijkheid van gemeenten om via verordeningen vergunnings- of meldingsplichten in te voeren?

Zult u concrete stappen nemen om de aanbevelingen uit het onderzoek te implementeren en het vergunningenbeleid voor het kappen van bomen te herzien? Zo ja, welke?

Minister Demir heeft het woord.

De studie levert enorm interessante gegevens op. Zo is het aantal aanvragen voor het kappen van bomen tussen 1990 en 2017 gestegen van minder dan duizend tot meer dan vierduizend. Dit betekent waarschijnlijk niet dat er nu meer bomen gekapt worden dan vroeger, maar wel dat men nu een aanvraag doet, terwijl dit vroeger waarschijnlijk gebeurde zonder vergunning.

Belangrijker is echter de vaststelling dat 90 procent van de aanvragen ook gewoon wordt vergund door de gemeenten. Het lijkt een formaliteit: in 90 procent van de gevallen krijg je een vergunning voor het kappen van bomen.

Misschien moeten we ook zelfs een stap verder durven gaan en ietwat strenger zijn op Vlaams niveau, net om te vermijden dat elke gemeente zijn eigen bomenbeleid gaat voeren. Er groeit ook stilaan een consensus dat we in het verleden te ver zijn gegaan in het Vrijstellingenbesluit.

Ik onthoud alvast drie zaken uit de evaluatie, en ik zal deze nu met de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en de Vlaamse Regering bekijken, zodat we dit zo snel en efficiënt mogelijk kunnen oplossen.

Ten eerste, we hebben een complexe regelgeving voor het kappen van bomen. Op Vlaams niveau heb je een vergunning nodig om een hoogstammige boom te kappen, waarbij gekeken wordt naar de stamomtrek: pas als de stamomtrek meer is dan 1 meter heb je in principe een omgevingsvergunning nodig. Dan komt er in sommige gevallen nog eens een vergunningsplicht bij vanuit het Natuurdecreet. Gemeenten konden in het verleden ook strenger zijn via een gemeentelijke verordening. Uit een recente bevraging blijkt dat er meer dan dertig gemeenten zijn met strengere vergunningsvoorwaarden voor het kappen van bomen, waarbij men kijkt naar een omtrek van 60 tot zelfs 20 centimeter.

Ten tweede stel ik vast dat er ook gemeenten zijn die een omgevingsvergunning hebben ingevoerd voor het snoeien van hagen en houtige beplantingen of het aanplanten van bepaalde soorten van groen.

Ten slotte bestaan er op Vlaams niveau heel wat vrijstellingen, zodat heel wat bomen vogelvrij zijn en zomaar gekapt kunnen worden. Er is bijvoorbeeld geen vergunningsplicht voor hoogstammige bomen in een zone van 15 meter rond een woning. In bebouwde context zou dit leiden tot het volledig verdwijnen van het bomenbestand. Nochtans weten we allemaal dat hoogstammen in dichtbebouwde omgevingen juist zeer waardevol zijn. Ook voor het kappen van bomen op openbaar domein geldt een vrijstelling, als je nieuwe bomen aanplant, maar uiteraard zal het jaren duren vooraleer die nieuwe aanplantingen eenzelfde ecologische waarde hebben als de oude bomen.

Het is dus heel complex en verschillend. In de schoot van de Regering bespreken en bekijken we welke mogelijkheden hier zijn.

Uit de studie blijkt ook dat de gemeenten eigenlijk geen afwegingskader of beoordelingskader hebben indien er een aanvraag wordt ingediend voor het kappen van bomen. Vandaar dat deze in de meeste gevallen ook gewoon worden vergund, al dan niet met een compensatieplicht. Ik heb daarom aan mijn administratie gevraagd om samen met de VVSG te bekijken in hoeverre vanuit Vlaanderen een uniform afwegingskader aangereikt kan worden.

Mevrouw De Coninck heeft het woord.

Dank u wel voor uw antwoord, minister.

Ik vind het positief dat u werkt aan dat uniform afwegingskader. Op dit moment zien sommige gemeentebesturen of de ambtenaren daar door het bos de bomen niet meer. Bijvoorbeeld, het kappen van bomen op openbaar domein is nu niet vergunningsplichtig als ze gecompenseerd worden, maar ik zou niet willen weten hoe vaak die voorwaarde geschonden wordt. Het is dus goed dat u dat gaat vereenvoudigen en uniformer gaat maken, zodat het duidelijker wordt. Dat is heel positief.

Het klopt dat er meestal vrij gemakkelijk vergunningen worden afgeleverd en dat dan een compensatie wordt opgelegd, maar misschien moet u de handhaving of de opvolging van de compensatie meer in de aandacht brengen bij de lokale besturen. Want ook daar geldt: ik zou niet willen weten hoe vaak die opgelegde compensaties nog altijd niet uitgevoerd zijn.

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Collega De Coninck, bedankt voor de vraag.

Minister, u weet dat wij zeer begaan zijn met alleenstaande bomen. We hebben daar een tijd geleden ook een voorstel van resolutie rond op tafel gelegd met concrete aanbevelingen die helemaal in lijn liggen met dat rapport. Jammer genoeg is het voorstel van resolutie door de meerderheidspartijen gewoon van tafel geveegd, terwijl die hier nu pleiten voor exact hetzelfde. Maar soit, dat terzijde.

Mijn suggestie is om de studie eens ten gronde toe te laten lichten hier in de commissie, want er zitten heel veel aanbevelingen in. Het klopt dat we door het bos de bomen niet meer zien en dat de wetgeving veel te complex is. Het is echt nodig om daar een zware vereenvoudiging op door te voeren die maakt dat we onze bomen écht beschermen, niet pseudobeschermen met allerhande ingewikkelde regeltjes. Het lijkt mij zeer waardevol om daar met zijn allen over na te denken.

Mijn vraag aan u, minister, is de volgende. We hebben begrepen waar die vrijstelling in het verzameldecreet vandaan komt, namelijk om zorgwoningen mogelijk te maken, maar die vrijstelling heeft natuurlijk als negatief effect dat gemeenten die strengere regels hebben – u zei daarnet dat het er dertig zijn –, eigenlijk gestraft worden. Zult u die maatregel in het verzameldecreet aanpassen en zo ja, wanneer zullen we die aanpassing dan zien? Het lijkt mij zeer belangrijk, als we het echt menen met onze bomen, dat het artikel dat nu in het verzameldecreet Omgeving staat, niet op de wijze zoals het er nu staat, blijft bestaan, maar wordt aangepast, zodat gemeenten die een strenger bomen-, natuur- en milieubeleid willen voeren, dat ook kunnen door hun vergunningen strenger te maken dan wat Vlaanderen voorstelt.

Collega Schauvliege, we zullen uw suggestie meenemen in een volgende regeling der werkzaamheden.

Minister, ik was graag zelf ook even tussengekomen. U weet dat ik wat dit betreft in de plenaire vergadering in januari een tussenkomst heb gehouden. De VVSG heeft inderdaad de lokale besturen destijds gevraagd hoe zij tegenover die aanpassing stonden. Kampenhout, waar ik zelf ook schepen ben, heeft toen gereageerd, omdat Kampenhout een van de gemeenten is die strenger zijn op het vlak van bomenkap. Meer bepaald, als je in onze gemeente een boom wilt kappen, moet je drie bomen heraanplanten met stamomtrek 16/18. Wij hebben onmiddellijk gereageerd en ik vind het ook uitermate belangrijk dat, zelfs als men naar een uniformere en minder complexe regelgeving gaat, de lokale autonomie kan blijven spelen. Ik blijf daarop hameren. Dat moet zeker mogelijk blijven. Dat is opnieuw mijn suggestie.

Ik kijk uit naar de verdere vorderingen in dit dossier.

Minister Demir heeft het woord.

Het klopt dat handhaving belangrijk is, maar op dat vlak zijn de gemeenten aan zet: zij behandelen de aanvragen en leggen de voorwaarden voor compensatie op, dus zij moeten dat opvolgen. Ik weet niet hoeveel gemeenten dat ook doen, maar handhaving is hun bevoegdheid.

Ik sta open voor de suggesties die jullie vanuit de commissie doen wat de aanpassing van het verzameldecreet betreft. Collega Schauvliege, het gaat uiteraard om veel meer dan de bomenkap. Het gaat ook over het feit dat lokale besturen in het verleden verschillende verordeningen hebben gemaakt om voor bepaalde dingen een vergunningsplicht in te voeren, bijvoorbeeld voor het vervangen van ramen of voor het schilderen van gevels of aanplanten van struiken. Er zitten echt wel een aantal heel vreemde dingen in, dus we moeten dat eens in zijn geheel bekijken.

Ik ben het eens wat de lokale autonomie betreft, maar, collega De Vroe, uw partij vraagt ook naar een vereenvoudiging en minder regeldruk, en daarom maken we deze oefening ook. Op den duur weet ik het ook niet meer. Ofwel vereenvoudigen we en schrappen we de belachelijke regels die zijn ingevoerd, zodat we uniformiteit krijgen, ofwel zeggen we ‘vas-y, alles is lokale autonomie’. Het is een van beide, en dat is niet simpel, dus ik kijk uit naar wat de commissie zal voorstellen. Ik sta er in elk geval voor open om een aantal zaken eenvoudiger en uniformer te maken, maar dat betekent ook dat burgemeesters en schepenen wat op lokale autonomie moeten inboeten. (Opmerkingen van de voorzitter)

Het is moeilijk, vereenvoudigen.

Mevrouw De Coninck heeft het woord.

Ik dank de collega’s voor de bijkomende vragen en de gedeelde interesse voor het bewaken van het bomenbestand en de nood om daar een gepaste regelgeving voor op te zetten. Alleszins dank om aan te sluiten.

Wat het verzameldecreet Omgeving betreft, denk ik dat we in de commissie nog debatten zullen voeren en dat die boeiend zullen worden. (Gelach)