Report meeting Commissie voor Onderwijs

De heer Verbeurgt heeft het woord.

Dit is een totaal ander thema, maar een thema dat me evenzeer nauw aan het hart ligt, ingegeven door één verhaal, maar dat wel wat past in een bredere zorg die we toch wel moeten hebben. Het is het verhaal van een professor geschiedenis aan de Universiteit Antwerpen (UAntwerpen) die te maken kreeg met doodsbedreigingen; hij schreef daarover een blogpost. Iemand vroeg dat hij zijn lessen voortaan zou geven door een extreemrechtse en Vlaams-nationalistische bril. Als hij zijn lessen niet zou aanpassen, zouden er bloederige consequenties zijn. De bedreiger wilde dat de prof aan zijn studenten uitlegt hoe rijk de Vlaamse en andere Europese cultuur is. Daar ben ik het trouwens mee eens: we hebben een rijke cultuur. Maar om daarvoor een prof af te dreigen, lijkt me toch wat vergaand. De prof zelf verwees ook naar het feit dat hij natuurlijk lesgeeft en doceert vanuit een reeks wetenschappelijke theorieën en dat er dus ook wel wat aandacht is voor een marxistische visie op geschiedenis, iets waar we niet tegen kunnen zijn dat dat aan bod komt. Maar dat leidt dus tot bedreigingen.

Bovendien zien we dat dat toch iets is waar we ons zorgen over moeten maken. Een tijdje terug hebben we bijvoorbeeld de kliklijn gehad voor linkse leerkrachten vanuit Vlaams Belang Jongeren (VBJ). Leerlingen konden ‘ongepaste linkse taal’ in de klas melden. Dries Van Langenhove, ondertussen geen parlementslid meer, maar toen nog in zijn hoedanigheid van parlementslid, riep op om dat te filmen. De voorzitter van het Vlaams Belang zei in een filmpje dat in 2024 deze leerkrachten de rekening wel gepresenteerd zouden krijgen.

Nu, ik wil zeker de dreiging niet reduceren tot enkel extreemrechts, maar de voorbeelden in de media kwamen rechtstreeks uit extreemrechtse hoek. Daar maak ik me zorgen over. De vrijheid van leerkrachten en docenten is ons hoogste goed. Zij moeten te allen tijde het gevoel hebben dat ze in alle vrijheid en veiligheid kunnen doceren. Dat is ook in het belang van alle leerlingen en studenten.

Minister, hoe kijkt u naar die bedreigingen, in het bijzonder vanuit extreemrechtse hoek, aan lesgevers?

Hoe wordt daarmee omgegaan? Hoe worden leerkrachten daar eventueel in begeleid? Op welke manier kunt u ervoor zorgen of ertoe bijdragen dat er in alle vrijheid en veiligheid zonder kans op bedreiging lesgegeven wordt?

Hoe kunt u ervoor zorgen dat er, eenmaal een bedreiging geuit wordt, ingegrepen wordt en dit niet evolueert in concrete acties ten aanzien van de bedreigde leerkracht?

Minister Weyts heeft het woord.

Voor de mensen van de Vlaamse Scholierenkoepel (VSK): de vragen worden hier niet altijd even sterk bediscussieerd. Maar, mijnheer Verbeurgt, in dezen gaan we elkaar mogelijk vinden – ik zal een kaarsje aansteken. Hier kunnen we enkel het standpunt van de leerkracht of de docent innemen, eenvoudigweg. Ongeacht links, rechts of welke kleur of hoedanigheid dan ook, bedreigingen zijn onaanvaardbaar, eraan toegeven nog veel minder aanvaardbaar. Of die bedreigingen nu ideologisch geïnspireerd zijn of anders, dat doet niet ter zake. Laat onderwijspersoneel met rust. Punt.

Mijns inziens zijn er wel voldoende manieren voor een student, een leerling of een ouder die ontevreden is over de inhoud van de lessen om dat op een beschaafde manier aan te kaarten. Dat kan door contact met de directie of het schoolbestuur, of het kan zelfs formeel geagendeerd worden op de schoolraad. Dat zijn mogelijkheden die allemaal passen in een democratisch bestel.

Bedreigingen aan het adres van het onderwijspersoneel moeten geregistreerd worden als feiten van derden. Dat is ook op grond van de federale welzijnsregelgeving. Het register van feiten van derden moet het schoolbestuur in staat stellen om gepast te reageren op onrechtmatige gedragingen vanwege derden of daarop te anticiperen, en dat is ook een bijkomend instrument om desgevallend ook collectieve maatregelen of preventiemaatregelen te treffen.

Wanneer een werknemer meent het slachtoffer te zijn van bedreigingen of geweld vanwege een derde, moet hij een verklaring kunnen laten opnemen in dat register. Die verklaring omvat dan een beschrijving van de feiten en de data van die feiten. Het register wordt ter beschikking gehouden van de inspectiediensten van het Toezicht op het Welzijn op het Werk die belast zijn met het toezicht op de naleving van die wetgeving. De werkgever informeert de werknemers, het comité en de leden van de hiërarchische lijn over het recht voor de werknemers om zo’n verklaring te laten acteren in dat register. Hij moet er ook voor zorgen dat zij een opleiding krijgen zodat zij hun rechten adequaat kunnen toepassen.

Maar wanneer je nog een categorie verder gaat, wanneer het gaat over ernstige of potentieel ernstige dreigingen die anoniem gebeuren, dan kunnen die ook overgemaakt worden aan de politiediensten. Daarmee geven wij aan scholen, hogeronderwijsinstellingen en personeelsleden natuurlijk de duidelijke boodschap: doe dat ook. Het is beter het te snel te doen dan het te weinig te doen. Doe dus aangifte. En we moeten vanuit Onderwijs ook een duidelijke kant kiezen, en dat is de kant van het onderwijspersoneel.

De heer Verbeurgt heeft het woord.

Dank u, minister, voor uw antwoorden. Er zit inderdaad dus voortschrijdend inzicht in uw antwoorden. In dezen waren er wel antwoorden op mijn vragen, en daar wil ik u dan ook voor danken. Ook dat is deel van het onderwijs: pedagogisch helpen om tot inzichten te komen. Als het geholpen heeft, dan ben ik daar blij om.

Wat uw antwoord betreft, denk ik dat het zeer goed is dat u aangeeft dat er een systeem is zoals het register van feiten door derden en dat instellingen ook worden gesensibiliseerd om naar de politie te stappen wanneer zich feiten voordoen.

Ik heb twee aanvullende elementen.

Ten eerste is er iets waar we, denk ik, toch nog eens naar moeten kijken. Recent was er bijvoorbeeld een incident van een prof van de universiteit Gent, die in een debat met een partijvoorzitter nogal fors uithaalde. Dat leidt dan tot een enorme stroom aan trollen op sociale media, mails ten aanzien van de professor in kwestie. Die vraagt zich dan duidelijk af hoe hij daarmee moet omgaan. Nadenken over hoe we ons personeel in de instellingen in het hoger onderwijs, aan de universiteiten, kunnen helpen om met dat soort trollen en online bedreigingen om te gaan, kan toch wel iets zijn waarover we moeten nadenken.

Dan is er een tweede element. Ik volg ook de commissie Radicalisering, en we hebben de lokale integrale veiligheidscellen inzake radicalisme, extremisme en terrorisme (LIVC-R’s), waar signalen van radicalisering binnenkomen. Dat is belangrijk, denk ik, wanneer leerlingen neigingen van extremisme vertonen, en dus vanuit die hoek uitingen vertonen, dat in een lokaal kader te signaleren. Mijn vraag daarover is: hoe kijkt u naar het oppikken van dergelijke signalen vanuit het onderwijs, en de werking van onderwijsinstellingen binnen de LIVC-R’s? Hebt u de indruk dat de kennis van die LIVC-R’s rond radicalisering bij scholen voldoende groot is?

De heer Slagmulder heeft het woord.

Mijnheer Verbeurgt, ik denk dat u toch een beetje selectief bent. U spreekt hier over extreemrechtse dreigingen ten aanzien van lesgevers, en baseert zich dan op één feit van vorige zomer. Voor alle duidelijkheid: mensen met fysiek geweld bedreigen kan nooit, en als dat gebeurt moet dat zeker onderzocht worden en moet er gepast tegen gereageerd worden.

Maar u laat hier uitschijnen dat lesgevers voortdurend bedreigd worden vanuit rechtse of extreemrechtse hoek. U probeert mijn partij, het Vlaams Belang, die, voor alle duidelijkheid, rechts en niet extreemrechts is, onmiddellijk te linken aan feiten waar we niks mee te maken hebben. (Opmerkingen van Thijs Verbeurgt)

VBJ heeft in het verleden inderdaad een meldpunt gelanceerd waar linkse en extreemlinkse brainwashing gemeld kan worden. Ik zal u een concreet voorbeeld geven van wat ik zelf meegemaakt heb in Denderleeuw, de gemeente waar ik woon. Het Koninklijk Atheneum heeft daar in 2014 een schooldebat georganiseerd over de lokale politiek. En wat gebeurde daar? Alleen het Vlaams Belang werd niet uitgenodigd. Waarom? Omdat volgens bepaalde linkse leerkrachten en de directie de aanwezigheid van het Vlaams Belang de gevoelens van sommige leerlingen zou kunnen kwetsen. De school zei ook dat ze een open geest heeft, zonder vooroordelen. En dat was voor hen de reden om onze partij niet uit te nodigen. Van een kronkelredenering gesproken.

Enkele leerlingen hadden me dat gemeld, en vonden het schandalig dat het Vlaams Belang niet aanwezig mocht zijn. Ondanks protesten van mijn partij en van heel wat leerlingen ging het schooldebat door zonder het Vlaams Belang. Ik ben toen naar de Commissie zorgvuldig bestuur gestapt, en uiteindelijk heeft het Vlaams Belang over de hele lijn gelijk gekregen. Onze partij moest aanwezig zijn. En weet u wat het resultaat is geworden? Deze school heeft bij mijn weten geen enkel schooldebat meer georganiseerd.

Ik geef een ander voorbeeld, in dezelfde school. De leerlingen moesten een spreekbeurt geven over een politieke partij. Een aantal leerlingen kozen voor het Vlaams Belang. Dat mocht niet van de leerkrachten. Ze werden verplicht om voor een andere partij te kiezen. En ik kan zo nog meer voorbeelden geven van leerkrachten die aan politiek doen in het klaslokaal, terwijl dat eigenlijk verboden is. Is dat geen politieke brainwashing? Of hoe noemt u dat dan? Ik denk dat dat alleszins een zuivere vorm van brainwashing is.

Als u het dus hebt over bedreigingen, denk ik dat de grootste, echte bedreiging vanuit linkse en extreemlinkse hoek komt. Politieke linkse brainwashing van onze kinderen in onze klaslokalen is vandaag de echte dreiging. En daarom heeft Vlaams Belang Jongeren inderdaad een meldpunt gelanceerd waar dergelijke brainwashing gemeld kan worden. Dat gelijkstellen aan het zogezegde bedreigen van leerkrachten, is gewoon niet correct. Het is gewoon een feit dat vandaag in sommige scholen jongeren misbruikt worden om een bepaalde linkse agenda op te dringen. Dat is verboden. En ik heb het al gezegd: wat ons betreft is leraar zijn doceren en inspireren, maar nooit indoctrineren. Leerkrachten mogen dus gerust een linkse, rechtse of averechtse mening hebben, maar ze moeten die thuislaten.

En als het over bedreigingen gaat, collega: vorige week zagen we daarvan een mooi voorbeeld. Een extreemlinkse professor bedreigde Tom Van Grieken, een democratisch verkozen Kamerlid, met de dood, toen hij in Gent aanwezig was op een jobbeurs van een studentenvereniging. Deze professor kwam naar onze voorzitter toe en zei hem dat zijn grootouders fascisten zoals hij doodschoten. Is dat dan geen bedreiging, collega? Ik heb daar eigenlijk maar één woord voor, en dat is: hypocrisie.

De heer Danen heeft het woord.

Ik wilde niet echt tussenkomen, maar ik ga het toch doen, want collega Slagmulder heeft me toch wel een beetje getriggerd.

Hij stelt dat we niet moeten doen alsof het onderwijs vol met extreemrechtse elementen zit die oproepen tot klikken. Ik denk niet dat iemand dat heeft gezegd. Maar u insinueert wel, collega, dat het onderwijs vol zit met linkse leerkrachten die onze jeugd indoctrineren. Ook dat is helemaal niet waar. We moeten ophouden met die extremen op te zoeken, in de ene of in de andere richting. We moeten leren omgaan met verschillen.

Ik zou het ook heel jammer vinden mochten leerkrachten allemaal heel steriele mensen zijn zonder mening en met een absolute neutraliteit. Dat kan toch ook niet de bedoeling zijn. Ik denk dat daar een beetje van beide in moet zitten, dat het een soort goede mix moet zijn, en dat leerlingen zelf dan hun mening moeten vormen. Dat is toch de kern en de kracht van ons onderwijs. Leerkrachten zouden niet mogen worden gehinderd om het ene of het andere te zeggen omdat ze bang zijn om langs de ene of de andere kant bedreigd of verklikt te worden. Dat kan toch echt niet de bedoeling zijn.

Ik heb natuurlijk geen inzicht in alle cijfers van kliklijnen, maar ik heb wel begrepen dat de meeste kliklijnen totaal niet werken. En ik vind dat een bijzonder goede zaak.

Minister Weyts heeft het woord.

Mijnheer Verbeurgt, we komen al wat dichter bij elkaar, maar dat ligt natuurlijk aan de vragen. Toch zijn we nog even verwijderd van een kumbayamomentje, want ik stel vast dat u in uw volgende vraagstelling, nadat u eerst aan de minister van Onderwijs, Sport, Dierenwelzijn en Vlaamse Rand vraagt dat hij de huurmarkt reguleert, nu ook vraagt de sociale media te reguleren. Dat ga ik niet doen. Daar zitten we nog op een ietwat ander spoor.

Maar alleszins wat betreft de regelgeving en ook deradicalisering kan ik het volgende zeggen. Ik heb geen kennis van een gebrek aan kennis in hoofde van onze onderwijsinstellingen van de regelgeving. Maar deradicalisering nemen we toch serieus, in die zin dat we daar ook een aparte webpagina rond hebben, dat is onderwijs.vlaanderen.be/deradicalisering. Die is ook vrij goed opgesteld. We gaan daarbij uit van heel praktische handvatten, maar er kunnen ook afspraken met de politie worden gemaakt en het gaat ook over hulp- en leermiddelen. Zowel het preventieve als het repressieve luik komt aan bod. Gelukkig hoeft men daar niet al te vaak een beroep op te doen, maar ik stel wel vast dat dit in sommige gevallen inderdaad dient te gebeuren en dat het dan toch een nuttige hulp kan zijn.

De heer Verbeurgt heeft het woord.

Dank u, minister, voor uw aanvullende antwoorden. Voor alle duidelijkheid: ik vraag niet dat u de sociale media reguleert. Ik zou ook niet willen dat u foto’s van nieuwsmedia laat veranderen en dergelijke, dat zou ik absoluut niet vragen. Het gaat mij vooral over het ondersteunen van de leerkrachten om daarmee om te gaan.

En dan, tot slot, collega Slagmulder: u verwijt mij anekdotiek, om vervolgens zelf met allerlei anekdotische voorbeelden te komen. De waarheid en de simpele realiteit is dat uw partij – uw voorzitter – heeft gezegd dat ze in 2024 de rekening zal presenteren aan linkse leerkrachten. Dat is wat uw voorzitter letterlijk heeft gezegd. Ik ben inderdaad bezorgd als ik politieke partijen dat soort dingen hoor zeggen.

Ik zal u een ander voorbeeld geven. De minister zal het graag horen. Ik heb ooit les gekregen van een leraar geschiedenis die de tranen in de ogen kreeg toen het ging over de Vlaamse zaak. Dat is niet mijn overtuiging, dat was het ook niet als leerling, maar een leerkracht vertelt vanuit een eigen ervaring, en dat is een kracht. We zouden toch niet willen dat onze leerkrachten smaakloos, kleurloos en geurloos zijn. Dat is ook wat collega Danen zei. Het is net vanuit hun eigen ervaring dat ze dit doen. Ook als men burgerschap geeft, doet men dat vanuit zijn eigen overtuiging. Dat is net de kracht van ons onderwijs.

Mijnheer Slagmulder, ik pas dus voor het Vlaanderen waar u en uw partijvoorzitter gaan oordelen wat goed en wat slecht is, waar uw partijvoorzitter het goed vindt om op sociale media leerkrachten te zeggen dat ze de rekening gepresenteerd zullen krijgen. Dat laat ik voor uw rekening. Wij zien in het buitenland, bij uw vrienden zoals Assad en Poetin, waar dat toe leidt. Ik denk dat we dat in Vlaanderen liever niet hebben.