Report meeting Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken

Mevrouw Ryheul heeft het woord.

Minister, volgens cijfers van de Groepering van Erkende Ondernemingen voor Autokeuring en Rijbewijs (GOCA) Vlaanderen, de sectorfederatie voor de autokeuring en rijbewijsexaminering voor het rijbewijs, blijkt dat het slaagpercentage van het theoretische rijexamen voor het rijbewijs B nog nooit zo laag was. Dit rijbewijs wint dan wel weer aan populariteit, want vorig jaar werden meer theorie-examens afgelegd dan in 2021, toen er nochtans sprake was van een inhaalbeweging na de coronacrisis. Het aantal ligt ook een stuk hoger dan in het jaar vóór corona, 2019, en de jaren daarvoor.

De populariteit van het rijbewijs B groeit, maar het slaagpercentage ervan daalt. In 2022 slaagde slechts 38 procent van de kandidaten, wat minder is dan de voorgaande jaren en aanzienlijk minder dan de 53 procent in 2016. Opvallend is dat er tijdens het coronajaar 2020 weer een stijging was.

Volgens Steven Raes, manager Rijbewijs bij GOCA Vlaanderen, is de hoofdreden voor die daling het feit dat de mensen zich te weinig en onvoldoende voorbereiden. Dat verklaart dan ook weer de stijging tijdens het coronajaar 2020: de mensen zijn toen wellicht ook beter gaan studeren. Daarnaast zijn er in 2016 verschillende antifraudemaatregelen ingevoerd en werd in 2017 het principe van de zware overtreding ingevoerd waardoor die vragen bij verbetering veel zwaarder wegen.

Die daling is niet alleen een trend bij ons, maar men ziet die tendens in heel Europa, vervolgt Steven Raes van GOCA. Volgens hem is de oorzaak voor die achteruitgang dat steeds meer mensen van buitenlandse origine die de landstalen niet machtig zijn, deelnemen aan die examens en het slaagpercentage naar beneden trekken.

In Vlaanderen wordt het examen in het Nederlands afgenomen. Tot voor kort organiseerden examencentra groepssessies met een Engelse tolk voor wie geen Nederlands sprak, maar vanaf dit jaar kunnen anderstaligen een examen afleggen waarbij de vragen door de computer in het Engels, Frans of Duits worden voorgelezen.

Minister, wat is uw reactie op die dalende slaagcijfers?

Zult u initiatieven nemen om mensen ervan te overtuigen om zich nog beter voor te bereiden en de slaagkansen op te krikken?

Zult u initiatieven nemen om ervoor te zorgen dat mensen beter kunnen weten of ze voldoende voorbereid zijn, bijvoorbeeld door meer online proefexamens te voorzien?

Tot slot had ik graag geweten of het afnemen van examens door middel van een computer die de vragen in een andere taal voorleest in overeenstemming is met de taalwetgeving in bestuurszaken? Is hiervoor een adviesaanvraag gesteld aan de Vaste Commissie voor Taaltoezicht (VCT)?

Minister Peeters heeft het woord.

Mevrouw Ryheul, ik dank u voor uw vragen over de slaagpercentages van de examens. U geeft zelf aan dat een goede voorbereiding essentieel is als men het theoretische rijexamen wil afleggen.

Ik wil daarbij meegeven dat ons theoretisch rijexamen op zich heel goedkoop is, je kunt je zonder enige studie of cursus aanbieden. Het examen zelfs kost 18 euro, in vergelijking met omliggende landen is dat een heel goedkoop systeem. Het is maar wanneer je twee keer niet slaagt dat je een rijles moet gaan volgen. Men kan het alleszins op een heel goedkope manier.

Dat de slaagpercentages minder goed zijn, kan te wijten zijn aan het feit dat men lakser is in de voorbereiding. Het kan natuurlijk ook te maken hebben met de antifraudemaatregelen die we hebben genomen. Herinner u de Panoreportages met de vele fraudegevallen die toen aan het licht zijn gekomen. Wel, in navolging daarvan werden er jaarlijks driehonderd nieuwe vragen toegevoegd om te voorkomen dat men ezelsbruggetjes leert in plaats van de wegcode. Bovendien wordt er bij zware overtredingen een zwaarder gewicht toegekend.

We doen dit zeker niet om de mensen te pesten. We doen dit omdat een goede kennis van de wegcode essentieel is. Ik heb thuis iemand wonen die recent het examen heeft afgelegd. Zij had zich heel goed voorbereid en was bij haar eerste poging meteen geslaagd. Het kan dus nog wel degelijk. Maar een goede voorbereiding en zonder ezelsbruggetjes is alleszins de boodschap.

Nu, wat betreft het verhaal rond de theorie-examens met audiovertaling: er werd inderdaad een adviesaanvraag gesteld aan de VCT. Die werd behandeld in haar zitting van 27 november 2020.

Bij zo’n theorie-examen met audiovertaling hoort de kandidaat de vertaling van de vragen en bijhorende antwoordmogelijkheden in de hoofdtelefoon in het Frans, Duits of Engels pas nadat hij de vraag en antwoordmogelijkheden eerst in het Nederlands heeft gehoord. De vragen en antwoordmogelijkheden worden op het computerscherm enkel in het Nederlands weergegeven. In die zin respecteren we volop de regelgeving rond onze talen, en is er daar geen probleem.

Mevrouw Ryheul heeft het woord.

Dank u wel, minister. Ik heb goed naar uw antwoorden geluisterd, en ik heb niet meteen bijkomende initiatieven gehoord die mensen ertoe aanzetten om het slaagpercentage naar boven te krijgen. Het is natuurlijk zonde van de tijd en het geld, zowel van de centra als van de deelnemers, als men keer op keer zijn rijexamen opnieuw moet gaan afleggen.

Het klopt, minister: goed begonnen is half gewonnen. Ik heb dat recent ook mogen ervaren. Mijn dochter heeft haar theoretisch rijexamen afgelegd, en ze had meteen vijftig op vijftig. Dat was een goede zaak. Dat kwam door de onlinecursussen. Die heeft ze goed gevolgd. Maar ze heeft ook een aantal van die onlineproefexamens aangekocht. Ze ervaarde wel de drempel van de kostprijs van 3,5 euro per sms-code die je kunt ontvangen. Ik voelde bij haar een drempel. Ik ben ervan overtuigd dat die onlineproefexamens een heel goede zaak zijn. Daarom zou ik ervoor willen pleiten om die drempel weg te nemen. Ik vind het belangrijk dat de mensen ten volle hun kennis kunnen testen en zich goed kunnen voorbereiden. Ik zou ervoor willen pleiten om die cursussen gratis aan te bieden.

Het is ook een heel goede zaak dat u die database up-to-date houdt. U had het daarnet zelf over driehonderd extra vragen per jaar. Dat is absoluut een goede zaak. Maar wat me ook opviel uit de cijfers is dat er een verschil is in slaagpercentage tussen de verschillende leeftijdscategorieën. Onder de twintig jaar slagen slechts 47 procent, bij twintigers gaat dat naar 33 procent, maar vooral dertigers halen het percentage naar beneden. Daar slaagt maar een op de vijf. Er slaagt amper 18 procent van wie nog ouder is. Frappant is dus dat die herstelexamens het slaagpercentage helemaal naar beneden halen. Autorijden is complexer geworden. Zo is het wel.

Mijn bijkomende vraag is of u mogelijkheden voorziet voor de oudere doelgroep van mensen die een herstelexamen moeten doen, om het slaagpercentage omhoog te krikken.

De heer Bex heeft het woord.

Proficiat aan iedereen die al bij zijn of haar eerste poging dat rijexamen met succes heeft afgelegd. Ik wil een ander voorbeeld geven. Ik ben voogd geweest van een Afghaanse vluchteling. En ik kan u verzekeren dat, ondanks het feit dat die jongen perfect Nederlands spreekt om in een fabriek dozen te gaan plooien, voor hem dat rijexamen een echt taalexamen is. Zelfs als je wel goed Nederlands spreekt om je dagelijkse beslommeringen te regelen, is het niet zo eenvoudig om zo’n examen te doen.

Collega Moerenhout heeft daar in het verleden voor gewaarschuwd, toen het tolken wegviel. Er is dan inderdaad die mogelijkheid gekomen om de vragen in het Frans, Duits of Engels te horen. Ik wil beklemtonen dat het feit dat die vertaling pas komt nadat je eerst naar het Nederlands hebt moeten luisteren, en dat je de vraag moet beantwoorden in dezelfde tijd als de anderen, ervoor zorgt dat je eigenlijk minder tijd krijgt om de vraag te beantwoorden nadat je ze begrepen hebt.

Dan is er het tweede puntje. Voor het privilege om die vertaling te mogen horen, moet je ook nog eens 40 euro bijbetalen, minister, bovenop wat men al moet betalen. De collega noemde de 3 euro een drempel. Die 40 euro is een nog veel hogere drempel voor mensen die het vaak al wat moeilijker hebben. Die jongen wil dat rijbewijs niet halen om te gaan joyriden of wat dan ook, die wil dat doen om een betere job te kunnen vinden, een job waar veel vraag naar is. Maar hij moet dus wel eerst dat rijexamen halen.

Vandaar, minister, wilde ik u, naar aanleiding van de terechte vraag van de collega, vragen of u zich bewust bent van de uitdagingen en de bijkomende drempels die het afbouwen van tolkmogelijkheden tijdens rijexamens veroorzaakte. Ik zag u ook een beetje fronsen toen ik het bedrag van die 40 euro vermeldde. Ik wil u graag vragen of u extra stappen zult ondernemen om die drempels weg te werken – ik sluit me aan bij de collega – om zo de toegang tot de arbeidsmarkt voor nieuwkomers te vergemakkelijken.

Mevrouw Mertens heeft het woord.

Oefenen is natuurlijk heel belangrijk als je een theoretisch examen wilt gaan afleggen. Zo heeft de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) ook mijnrijbewijsB.be opgezet, zodat kandidaten genoeg kunnen oefenen. De exacte cijfers ga ik opvragen in een schriftelijke vraag, maar ik vroeg me af of u misschien zicht hebt, minister, op de populariteit van deze website, waar kandidaten kunnen oefenen. Kan dit platform actief gepromoot worden of wordt dat op dit moment actief gepromoot?

Minister Peeters heeft het woord.

Dank u wel voor de bijkomende vragen.

Het is al gezegd: een goede voorbereiding is het allerbelangrijkste. Wat willen we doen om die slaagpercentages omhoog te krijgen, of dat nu gaat over de jongeren of de dertig- of veertigplussers? Zeker ook bij die herstelexamens zien we dat het slaagpercentage laag is. Eigenlijk blijft de boodschap: studeer die wegcode goed, zorg ervoor dat je goed voorbereid bent en ga je dan pas aangeven voor de rijexamens.

Ik hoor hier sommige mensen zeggen dat ze 3 of 3,5 euro betalen voor die examentesten waarmee men zelf online kan oefenen. Ik dacht alleszins dat er ook een aantal gratis initiatieven waren, zoals onder meer ook van de VSV. Daar kan men dus zeker ook een en ander op testen.

Mijnheer Bex, rond het betalen van de audiovertaling zie ik inderdaad op de website dat dat 40 euro zal zijn. Misschien dat in de audit de aanbeveling komt om dat weg te laten, want ik vind het zelf ook wel een klein beetje vreemd dat men, vanwege het dragen van een hoofdtelefoon, 40 euro extra moet betalen om een examen af te leggen, terwijl het examen op zich maar 18 euro is. Dat vind ik een beetje vreemd, dus dat nemen we zeker mee.

Ik denk dat dat zowat de vragen waren, maar we hebben in het verleden alleszins een aantal maatregelen genomen vanwege die fraudegevoeligheid: geen tolk meer meenemen, omdat we soms zagen dat het altijd dezelfde tolken waren die ook al de antwoorden perfect kenden. De fraudegevoeligheid afwegen enerzijds en anderzijds die driehonderd extra vragen zodat men niet weet dat als het rood licht op rood staat, je automatisch antwoord a moet aanduiden. Dat moest er allemaal uit. Dat heeft een impact op de slaagpercentages, maar opnieuw, de boodschap blijft: bereid je goed voor. Het is belangrijk dat iedereen die zich op de weg begeeft, de wegcode kent.

Mevrouw Ryheul heeft het woord.

Voor alle duidelijkheid, collega’s, mijn dochter had geen tolk.

Het is goed om te horen dat het afnemen van het examen overeenstemt met de taalwetgeving in bestuurszaken.

Nog een kleine bedenking: die rijexamens zijn eigenlijk iets van de overheid en de overheid mag in Vlaanderen enkel in het Nederlands communiceren met de burger. Een uitzondering kan enkel voorzien worden voor mensen die nog maar kort in het land zijn, maar het is niet aanvaardbaar dat een overheid nog faciliteert dat mensen die vijf jaar in ons land zijn, hun vragen in een andere taal krijgen.