Report meeting Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken

Mevrouw Moors heeft het woord.

Minister, in de periode 2018-2022 werden er zeven wolven doodgereden op de Limburgse wegen. Dit jaar werden er op één week tijd in Limburg al twee wolven doodgereden. Zo komt het dodentol van de Vlaamse wolvenroedel intussen op tien.

De meest recente fatale aanrijding vond plaats op de weg tussen Opglabbeek en Meeuwen. Jan Loos van Welkom Wolf zegt eerder al te hebben voorspeld dat er exact op die locatie een wolf zou sneuvelen. Welkom Wolf werkte namelijk een plan uit met daarin alle knelpunten waar dergelijke ongevallen zouden kunnen gebeuren. Dat plan zouden ze ook aan de Vlaamse overheid hebben overhandigd.

Jan Loos oppert dat de in het plan beschreven knelpunten eenvoudig kunnen worden opgelost door het invoeren van snelheidsbeperkingen en ecorasters. Hij hekelt echter de houding van het Vlaams Agentschap Wegen en Verkeer (AWV), dat volgens hem de discussie zou ontlopen. Welkom Wolf wil dan ook juridische stappen ondernemen tegen het Agentschap Wegen en Verkeer.

Het is voor bestuurders vanzelfsprekend allesbehalve veilig om een wolf van 40 kilogram tegen de voorruit te krijgen. Tenzij omnium verzekerd, draaien automobilisten ook zelf op voor de schade aan hun voertuig, die wel eens kan oplopen.

Bent u van mening dat het AWV voldoende heeft gedaan om ongevallen met wolven te voorkomen?

Hoe werd er binnen het agentschap omgegaan met het plan dat Welkom Wolf uitwerkte dat mogelijke knelpunten tussen wolven en automobilisten aankaartte?

Zult u het agentschap aansporen om een versnelling hoger te schakelen inzake het beveiligen van de weg op mogelijke knelpunten voor wolven en automobilisten?

Welkom Wolf stelt voor om op de N76 een snelheidsbeperking in te voeren van 90 naar 70 kilometer per uur. Voor de N74 stellen ze een gedeeltelijke afrastering voor. Hoe beoordeelt u deze maatregelen?

Minister Peeters heeft het woord.

Dank u wel, mevrouw Moors, voor uw vragen. Zeven wolven tussen 2018 en 2022, in één week twee wolven dit jaar, dat brengt het totaal op negen wolven die het leven lieten in het verkeer. Ik heb heel wat krantenartikels gelezen in dit verband.

Voorafgaand aan het antwoord op uw vragen wil ik iets zeggen over Welkom Wolf. U zegt: “Welkom Wolf zegt dit en Welkom Wolf zegt dat”. Maar ik stel vast dat de vzw Welkom Wolf blijkbaar veel voorspelt en veel aankondigt, zegt dat ze plannen overmaken en dergelijke meer. Ze zegt dat de oplossing zou bestaan uit een snelheidsverlaging en ecorasters. Ik zie ook dat de vzw Welkom Wolf vooral heel erg actief is op social media en in het schrijven van persberichten, waarbij er vaak nogal polariserende uitspraken worden gedaan. Alleszins hebben noch ikzelf, noch mijn kabinet, noch mijn administratie, een schrijven of een plan of wat dan ook ontvangen van Welkom Wolf. Dat wou ik toch eerst duidelijk stellen.

Ongevallen met overstekend wild belangen ons allen enorm aan. We hebben het hier heel vaak over verkeersveiligheid. Toen ik pas in het parlement kwam heb ik zelf onmiddellijk vragen gesteld over het plaatsen van ecorasters rond de drukke gewestwegen. Jullie weten dat ik in de nabijheid van het Nationaal Park Hoge Kempen woon en dat er heel veel ontsnipperingsmaatregelen dienden te gebeuren vanwege ongevallen met overstekend wild. Ik ben dan ook blij dat dat inmiddels ook gebeurd is. Met ‘overstekend wild’ bedoel ik zowel onze evers – dat kan een zeug zijn met vele kleintjes – reeën, jonge hertjes, vossen, klein wild en sinds 2018 ook de wolf. Maar we moeten hieromtrent maatregelen nemen. Op de eerste plaats denk ik aan de verkeersveiligheid, en ik hoop dat ik daar veel bondgenoten heb. Je moet het maar aan de hand hebben dat je in een aanrijding komt met overstekend wild. Dat kan desastreuze gevolgen hebben, en op maatregelen hiertegen moeten we volop inzetten.

Ik stel daarentegen alleen vast dat de vzw Welkom Wolf maar één doel voor ogen heeft, en dat is louter de bescherming van de wolf. Klaarblijkelijk is het ook een financieel verdienmodel geworden wanneer ik naar de website kijk. Ieder zijn hobby, maar daar ga ik me alleszins niet toe verlagen. Ik denk dat we dierenleed moeten voorkomen, en dan gaat dat over alle mogelijke dieren. Maar ik denk zeker ook dat we de verkeersveiligheid te allen tijde hoog in het vaandel moeten houden en tal van ontsnipperingsmaatregelen moeten uitrollen om verkeersongevallen met overstekend wild te voorkomen.

Doet het Agentschap Wegen en Verkeer te weinig? Alleszins is het Agentschap Wegen en Verkeer wegbeheerder voor de gewestwegen. Een van de ongevallen waarnaar verwezen werd, gebeurde op de gemeenteweg in Opoeteren, ik denk niet dat Agentschap Wegen en Verkeer daar iets verweten kan worden.

Maar zoals ik al zei: het Agentschap Wegen en Verkeer neemt, in samenspraak met het Departement Omgeving, meer specifiek het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), heel wat maatregelen, heel wat ontsnipperingsmaatregelen, om te voorkomen dat er overstekend wild is.

We zien langs heel veel van onze gewestwegen aankondigingsborden om te waarschuwen voor overstekend wild. Maar wat veel belangrijker is, is dat er heel veel ontsnipperingsmaatregelen worden genomen.

Als ik dan even refereer aan de communicatie van vzw Welkom Wolf, dan wordt daar gezegd dat men heel snel goedkope maatregelen kan nemen zoals het plaatsen van ecorasters en het doorvoeren van snelheidsverlagingen. Nu, een locatie waar regelmatig overstekende wolven gespot worden, is onder andere de N76 in Oudsbergen. En wil het niet zijn, collega’s, dat ik daar begin 2020 samen met minister Demir onze VAPEO-maatregelen (Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering) heb aangekondigd en daar specifiek op die locatie ecorasters heb laten aanbrengen door het Agentschap Wegen en Verkeer, omdat we zagen dat op die locatie veel overstekend wild was? Die ecorasters zijn volledig gefinancierd door het Agentschap Wegen en Verkeer. Er zijn ecorasters en ook ecoroosters geplaatst.

Welkom Wolf heeft het ook heel vaak over futureproof wolfafrastering. Onze ecorasters zijn 2 meter hoog. Het is misschien geen heel snelle maatregel geweest, gelet op het feit dat we overleg moeten hebben met alle eigenaars waar we op een gegeven moment een omheining van 2 meter hoog gaan plaatsen. Het is alleszins uitgevoerd in 2021. Die ecorasters zijn 2 meter hoog. De ecoroosters liggen ter hoogte van inritten of andere boswegen. Wil het niet dat het laatste ongeval, mevrouw Moors, waar u naar verwezen hebt, juist op die locatie gebeurd is? Willen we dan misschien al onze wegen met muren gaan volbouwen, waar niemand meer over of door kan en waar zeker een wolf niet over kan springen of lopen?

Alleszins neemt het Agentschap Wegen en Verkeer zeker heel wat maatregelen. Men doet dat zoals ik al zei in het kader van het VAPEO in samenspraak met het ANB en het INBO. Daaromtrent heeft men een hele prioriteitenlijst vastgelegd en ook een rollend investeringsprogramma uitgerold. Toen hebben we het engagement opgenomen dat enerzijds het Agentschap Wegen en Verkeer en anderzijds het Departement Omgeving samen 50 miljoen euro uittrekken – dat is veel geld – , ieder 50 procent, om tal van maatregelen uit te voeren. Dan gaat het heel vaak over ecoducten, ecotunnels en tal van ontsnipperingsmaatregelen, die uiteraard ook in het belang zijn van de wolf.

Wat hebben we sinds het verhaal van de wolf weer actueel geworden is, ook nog gedaan? Specifiek in het kader van de detectie hebben we een bijkomende score opgenomen van waar de wolf zich fel manifesteert of waar overstekende wolven worden gedetecteerd. We kunnen dat detecteren aan de hand van de wolfdetectiesystemen die ook in het kader van de VAPEO-maatregelen en mee in overleg met het ANB en het INBO geplaatst zijn langs onze gewestwegen. Wel worden er bijkomende criteria opgenomen om te zorgen dat daar waar er veel wolven oversteken, dat mee kan worden opgenomen in de prioriteitenlijsten van het Agentschap Wegen en Verkeer en in het kader van de VAPEO-prioriteitenlijsten.

Snelheidsverlaging is klaarblijkelijk ook een vraag van de vzw, zo mag ik toch de persberichten geloven. Ik denk dat we op gewestwegen die een verbindende factor hebben, die vaak een hogere categorisering hebben en een ontsluitingsgraad hebben, geen snelheidsverlaging tot 30 kilometer per uur moeten doorvoeren omdat daar overstekend wild is. Neen, ik denk dat we daar andere maatregelen moeten nemen, zoals in het kader van VAPEO is opgenomen en waarbij we de prioriteitenlijsten afvinken. Wat dat betreft staan er in ons VAPEO nog heel wat maatregelen.

Mevrouw Moors, u vraagt in uw tweede vraag of wij kennis hebben van het plan dat de vzw Welkom Wolf heeft uitgewerkt. Misschien hebt u het wel, maar ik heb het alleszins niet. Wij hebben geen plan ontvangen. Ik weet ook niet wat in dat plan staat. Ik weet alleszins wel dat, als het specifiek gaat over de N74 richting Hechtel-Eksel, die op dit ogenblik sowieso is opgenomen in het Trans-Europees Netwerk voor Transport (TEN-T) en dat we daar sowieso een 2x2-gewestweg hebben waar het zeker niet evident zal zijn om daar een snelheid van 30 of van 50 kilometer per uur door te voeren. Dat zal alleszins niet gehandhaafd worden, zeker niet 's avonds als daar weinig verkeer is. We zullen toekomstgericht moeten kijken aan de hand van de prioriteitenlijst welke maatregelen we willen invoeren.

Mevrouw Moors, ik denk dat ik daarmee uw vragen beantwoord heb. Maar, voor alle duidelijkheid: ik heb noch een brief, noch een plan, noch iets anders ontvangen van de vzw. Ik weet wel dat onze administraties heel nauwgezet aan het werk zijn met die ontsnipperingsmaatregelen in het kader van de middelen die ze daarvoor hebben uitgetrokken. We blijven alles natuurlijk volop monitoren in het kader van meer verkeersveiligheid en het voorkomen dat onze weggebruikers in aanrijding komen met overstekend wild.

Mevrouw Moors heeft het woord.

Minister, dank u wel voor uw omstandig antwoord. Ik heb geen bijkomende vragen, maar het is misschien toch wel eens goed om hier naar voor te brengen dat de komst van een wolf misschien toch wel buiten ons drukke wegennet gerekend was. Geen land heeft evenveel wegen per vierkante kilometer als het onze. Die wegen verdelen natuurlijk de natuur in duizenden van elkaar gescheiden snippers. Dan komen er ongevallen voor wanneer een wolf oversteekt.

Ik ga dus met u akkoord dat we voldoende maatregelen moeten nemen om ongevallen met overstekend wild te vermijden. Het dierenleed is enerzijds een zeer belangrijke reden om dat te mijden, anderzijds moeten we zeker zo veel mogelijk inzetten om de automobilisten te beschermen van het in aanraking komen met overstekend wild.

De heer Bex heeft het woord.

Collega’s, wij zijn er met Groen alleszins voorstander van dat de wolf zich kan vestigen in onze regio. Maar dan moet je natuurlijk ook een beleid voeren dat dat in deze regio – waar dat niet evident is, laat ons dat ook maar erkennen – mogelijk is. In die zin ben ik blij, minister, dat u zegt dat u volop gaat inzetten op die ‘wolffencing’, want dat is een zeer effectieve maatregel. Het is ook zeer belangrijk dat dat gebeurt, niet alleen om de wolven te beschermen, maar uiteraard ook om de autobestuurders te beschermen.

Ik denk dat het heel belangrijk is dat er een goede afstemming is tussen het Wolvenplan en het VAPEO-plan, zoals u zei. Ik denk ook wel dat het belangrijk is om te beklemtonen – en u hebt dat hier vandaag niet gedaan – dat minister Demir soms wel die neiging heeft om die verantwoordelijkheid om die hekken te plaatsen toe te wijzen aan de lokale besturen. Ik vind wel dat we daar een collectieve verantwoordelijkheid in hebben, en dat het niet kan zijn dat je daar als gemeente zelf voor moet opdraaien, omdat zo’n gevoelige weg voor dergelijke situaties toevallig op jouw grondgebied ligt.

Tot slot, minister, sta mij toe om te zeggen dat ik vind dat u nogal kritisch bent vandaag ten opzichte van de vzw Welkom Wolf. Die mensen proberen ook maar om het op te nemen voor een zaak die zij belangrijk vinden, maar in een situatie waar het uiteindelijk wel de Vlaamse overheid is die haar verantwoordelijkheid moet nemen en ervoor moet zorgen dat dat geregeld raakt. Ik begrijp dat u dat wilt doen, dus al onze aanmoedigingen daarbij.

Minister Peeters heeft het woord.

De heer Bex vindt dat ik kritisch ben voor de vzw Welkom Wolf. Ik ben vooral kritisch tegen instanties, verenigingen die veel aankondigen en veel polariserende taal verkopen op sociale media, terwijl ze geen gevolg geven aan datgene wat ze aankondigen. In die zin praten ze over een plan dat zo ons en onze administratie hebben overgemaakt, maar ik zie daar allemaal niks van. Misschien dat het in navolging van deze vraag wel gaat komen, we zullen wel zien.

Alleszins wil ik toch duidelijk meegeven dat ik lokale besturen niet ga opzadelen met iets dat wij zelf doen. Wij hebben onze ontsnipperingsmaatregelen, wij hebben daar een plan van aanpak uitgerold in samenwerking met het AWV, het ANB en het INBO. We rollen dat uit, we hebben daar 50 miljoen euro voor uitgetrokken, en we hebben een prioriteitenlijst om te kijken op welke locaties het meeste overstekend wild is en of we daar bijkomende veiligheidsmaatregelen moeten nemen om zowel dierenleed te voorkomen als de verkeersveiligheid te verhogen.

Ik ga dat niet doorschuiven naar lokale besturen. Wij zijn bevoegd voor de gewestwegen, dus het is niet meer dan logisch dat wij dat doen. En we doen heel veel, zoals ecorasters, ecoducten en ecotunnels. We hebben nog al onze maatregelen rond de paddenoverzet. Kortom, we koesteren onze natuur. We nemen tal van maatregelen. Maar men moet niet zeggen dat we snelheidsverlagingen weigeren om de wolf op één locatie te laten oversteken. Dat dier zal zich veel meer instinctmatig gaan verplaatsen en zal niet kijken of op de ene of de andere locatie ergens een snelheidslimiet geldt.