Report meeting Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken

Mevrouw Rombouts heeft het woord.

Collega’s, ik heb geen al te lange inleiding, maar ik verwijs naar berichtgeving door Apache op 27 januari 2023. In een gepubliceerd artikel geven leden van Natuurpunt aan dat er een geheim samenwerkingsakkoord zou bestaan tussen Natuurpunt en Lantis. Ik zou u daar graag enkele vragen over willen stellen, minister.

Bent u op de hoogte van het bestaan van dit akkoord en sinds wanneer? Hebt u weet van de inhoud van het akkoord? Beschikt u of uw kabinet over het akkoord? Zo ja, sinds wanneer? Zo neen, hebt u het akkoord ondertussen al opgevraagd of laten opvragen? Kunt u of wenst u dat te doen?

Bent u bereid, als u erover beschikt of als u het ontvangt, het akkoord onverwijld met het Vlaams Parlement te delen?

Is het volgens u verantwoord dat een overwegend van overheidswege gefinancierde organisatie zoals Natuurpunt en een overheidsbedrijf zoals Lantis een dergelijk akkoord, waarvan ik momenteel niet over de inhoud beschik, afsluiten en voor de openbaarheid proberen af te schermen met een geheimhoudingsclausule?

Valt het akkoord onder de regelgeving op de openbaarheid van bestuur? En, als het akkoord eronder valt, zijn er dan bepaalde uitzonderingsgronden op van toepassing die toelaten het akkoord uit de openbaarheid te houden?

Zult u, als het akkoord onder de regelgeving op de openbaarheid van bestuur valt en er geen uitzonderingsgronden op van toepassing zijn, het akkoord opeisen, desnoods door een beroep in te stellen?

Hebt u weet van nog andere geheime akkoorden met Lantis, in casu tussen welke organisaties en over welke kwesties? Op welke wijze kunt u hierin transparantie brengen en de garantie leveren?

Dank, minister, voor uw antwoorden. Ik hoop dat u begrijpt dat ik over deze zaak graag klaarheid wil hebben, zeker in het licht van andere discussies over geheime akkoorden en van beslissingen die moeten worden genomen, die niet altijd evident zijn. Het gaat over belangrijke werken waarrond een bepaalde sfeer en ook rechtszaken ontstaan. Dank u wel.

Minister Peeters heeft het woord.

Dank u wel voor uw vragen, mevrouw Rombouts. Ik begrijp natuurlijk dat iedereen het fijne wil weten over geheime akkoorden, zeker als we de persberichten daarover lezen. Natuurpunt en Lantis sloten eind 2020 een geheime samenwerkingsovereenkomst. Ik begrijp perfect uw vragen en ik wil het dan ook duidelijk schetsen.

Lantis heeft sowieso, conform haar eigen oprichtingsdecreet en de bijhorende statuten, de mogelijkheid om zelf overeenkomsten te sluiten met derden in het kader van de realisatie van de Oosterweelverbinding. Die overeenkomsten worden dan besproken in het management, dan wel de raad van bestuur, afhankelijk van de inhoud van de overeenkomst. Afhankelijk van de omvang van de overeenkomst wordt gekeken of dit ook aan de Vlaamse Regering moet worden voorgelegd. U weet dat in de raad van bestuur van Lantis er sowieso toezichthouders zijn. Dat zijn met name de twee regeringscommissarissen die door de Vlaamse Regering zijn aangeduid om toezicht te houden op wat er reilt en zeilt binnen Lantis. Dat gaat over overeenkomsten, maar ook over de verdere werking en de verdere afspraken die gemaakt worden op de raad van bestuur.

Natuurpunt zat met een aantal bezorgdheden rond de natuur in de regio, zoals onder meer de verdroging van de Blokkersdijk en hoe de Oosterweelwerken daarin een rol zouden kunnen spelen. Deze bezorgdheden kwamen duidelijk naar voren ten tijde van de basisvergunning voor de Oosterweelverbinding in 2020. Lantis is daarover in overleg getreden met Natuurpunt om enerzijds te luisteren naar hun bezorgdheden en om anderzijds ook in te gaan op de positieve impact die de Oosterweelwerken op die natuur kunnen hebben. Er is in overleg gezocht hoe de programma’s in elkaar gepast kunnen worden en wat het hefboomproject van de Oosterweelverbinding zou kunnen betekenen voor de natuur in de omgeving. Dit heeft finaal geresulteerd in de samenwerkingsovereenkomst waarvan sprake, die een gezamenlijke ambitie en intentie vooropstelt om op een constructieve en positieve wijze samen te werken door synergiën en milieuwinsten te onderzoeken en uit te voeren tijdens de realisatie van de Oosterweelverbinding.

Nu, er werden reeds een aantal concrete maatregelen afgestemd, zoals onder meer de vernatting van een aantal natuurgebieden.

Wat betreft het openbaar maken van deze overeenkomst: nadat er in de media, waar ik daarstraks al naar verwees, een artikel aan gewijd was, had Natuurpunt naar aanleiding van dat artikel zelf al besloten om de overeenkomst te publiceren op zijn website. Ik denk dat u ze daar intussen ook al hebt kunnen zien. Alleszins is ze daar te raadplegen, maar ik wil ze uiteraard zelf ook zeker formeel ter beschikking stellen aan het Vlaams Parlement, zodat jullie jullie er zeker van kunnen vergewissen dat de twee exemplaren ook hetzelfde zijn. Dat hoop ik althans, ik ben niet verantwoordelijk voor datgene wat Natuurpunt op zijn website heeft gepubliceerd. Maar alleszins zullen we deze graag ter beschikking stellen.

Als het dan gaat over geheimen, geheimhouding of discretie: daarvoor moeten we eigenlijk specifiek verwijzen naar artikel 7 van de overeenkomst. Er is wel duidelijk een verschil tussen discretie enerzijds – en dat is ook expliciet waarvan sprake is in artikel 7 van de overeenkomst – en een effectieve geheimhouding zoals dat wel eens gebeurt in het kader van dadingen of dergelijke die werden gesloten. In deze samenwerkingsovereenkomst is er geen geheimhoudingsclausule om ze uit de openbaarheid te houden, maar het is wel degelijk een vertrouwelijkheidsbeding, dat ook gebruikelijk is in overeenkomsten die tot stand zijn gekomen op basis van vertrouwelijke informatie van de partijen, of waarbij in uitvoering ervan vertrouwelijke informatie van de contractpartijen wordt uitgewisseld.

In de praktijk ligt het belang van een dergelijke clausule vooral in haar preventieve werking. De contractpartijen worden er nog eens duidelijk op gewezen dat ze niet zomaar vrij over bepaalde informatie mogen beschikken en die aan derden kunnen meedelen of voor een ander doel zouden kunnen aanwenden zonder akkoord van de andere partij. Dat is dus de bedoeling van dat vertrouwelijkheidsbeding.

In de samenwerkingsovereenkomst met Natuurpunt staat geen expliciet verbod tot gebruik van de verkregen informatie. Wat betreft externe communicatie vermeldt de overeenkomst trouwens dat partijen in onderling overleg zowel afzonderlijk als gezamenlijk verklaringen mogen afleggen over de inhoudelijke deelaspecten van de overeenkomst. De samenwerkingsovereenkomst met Natuurpunt is, net als alle samenwerkingsovereenkomsten die Lantis met publieke en private stakeholders sluit, in alle transparantie besproken, en is goedgekeurd op de raad van bestuur van Lantis op 18 december 2020. Zoals u weet zijn op de raad van bestuur ook de door de Vlaamse Regering aangestelde regeringscommissarissen aanwezig, en op 17 december 2020 heeft de regeringscommissaris dan ook melding gemaakt van deze overeenkomst, die dan de dag nadien op de raad van bestuur ter goedkeuring werd voorgelegd.

We wisten dus van deze samenwerkingsovereenkomst, en als dusdanig denk ik niet dat daar heel veel geheimhouding aan is, in tegenstelling tot wat we in de pers kunnen lezen. We zullen ze nogmaals ter beschikking stellen, zodat iedereen ze nog eens aandachtig kan nalezen.

Mevrouw Rombouts heeft het woord.

Bedankt minister, om klaarheid te brengen over de sfeer waarin en wanneer deze overeenkomst is opgemaakt en dat iedereen daarvan op de hoogte was bij het opmaken. En ook bedankt dat u effectief de tekst aan ons wilt bezorgen, want op het moment dat er wordt aangegeven dat er geheimhoudingsclausules zouden zijn, dan doet dat uiteraard alarmbellen afgaan. Op het moment dat er vergunningsprocedures en een mogelijke bezwaarperiode lopen of als er in overleg wordt gegaan met partijen, maar er met de ene of de andere al clausules zouden zijn afgesloten, dan kom je natuurlijk in een andere sfeer van overleg terecht. Ik zal daar de bevoegde minister ook over aanspreken.

Ik denk dat het belangrijk is dat er net transparantie gegeven wordt over welke afspraken waar al gemaakt zijn en wat de inhoud of de consequenties van die afspraken zijn. Ik begrijp zeker dat Lantis probeert om met alle partijen zo goed mogelijk overeen te komen en te kijken hoe men tot oplossingen kan komen, maar ik denk dat het belangrijk is dat iedereen daar transparantie over heeft, en zeker als men op een bepaald moment rond de tafel zit en naar een consensus wil groeien. Ik merk dat er vandaag tweespalt op het terrein ontstaan tussen organisaties en belangen, en daar maak ik mij wel zorgen over. In die zin ben ik blij dat u aangeeft dat er eigenlijk niet over geheimhouding gesproken kan worden. Ik stel me alleen nog de vraag hoe u daar ook naar kijkt op welke manier we dit preventiever kenbaar kunnen maken. Want nu is het opnieuw via berichtgeving en op het moment dat er op het terrein ergens een conflict ontstaat, dat zulke dingen naar boven komen, en dat is spijtig. Dus ik stel me de vraag of u voorstellen of ideeën hebt op welke manier dit preventiever duidelijk weergegeven kan worden. Ik heb in mijn laatste vraag ook gevraagd of u weet hebt van andere geheime akkoorden van Lantis. Hoe gaat u daarmee om?

Minister Peeters heeft het woord.

Mevrouw Rombouts, ik heb alleszins geen weet van andere geheime akkoorden, en ik denk dat ik daarnet al voldoende geduid heb dat het hier helemaal niet om een geheim akkoord gaat. U weet ook dat in de raad van bestuur van Lantis heel veel actoren zitten, dus die hebben allemaal kennisgenomen van die samenwerkingsovereenkomst en hebben dat goedgekeurd op de raad van bestuur. Het is door de regeringscommissaris ook gemeld aan ons kabinet en ik denk ook aan dat van Financiën en Begroting. Om nu dus zonder meer te zeggen dat het hier gaat om grootse geheimhouding en dat dat pas aan het licht komt op het moment dat een andere actor naar de Raad van State gaat en een procedure voor uitrusting in de noodzakelijkheid gaat aanhangig maken – dat is wat we lezen in de pers en is ook de sfeer die wordt gecreëerd –, is een verhaal dat niet klopt. De samenwerkingsovereenkomst draagt ook als titel ‘een samenwerkingsovereenkomst rond ecologische thema’s voor Oosterweelverbinding’ en we zeggen ook altijd dat Oosterweelverbinding een groot leefbaarheids- en mobiliteitsproject is. We willen aan de luchtkwaliteit en de leefbaarheidsaspecten alle aandacht geven en daar is dan ook heel veel aandacht voor groene corridors en buffering. Als we dan specifiek zien dat bepaalde infrastructuurprojecten sowieso een repercussie kunnen hebben op de natuur die daar ligt, zoals onder meer Blokkersdijk en tal van andere, en men daarbij vreest voor verdroging, dan zie ik totaal geen probleem in een actor die zegt dat we in alle transparantie moeten samenwerken in het kader van die omgevingsvergunning.

Opnieuw, ik ga de samenwerkingsovereenkomst ter beschikking stellen van het parlement en ik denk dat u daar niets fout in zal vinden. Er is wel een vertrouwelijkheid van hoe men hiermee wil omgaan, maar het is absoluut geen geheim akkoord dat iets zou verdoezelen.

Hoe kunnen we daar proactief op inzetten en zorgen dat men daarvan in kennis is gesteld? Het probleem doet zich vaak ook maar voor als er ergens een nieuwe procedure aanhangig wordt gemaakt. Wij hebben ondertussen ook kennisgenomen van de uitspraak van de Raad van State in dit geschil, en ik denk dat dat heel wat bekommernissen wegneemt. De gezondheid, de ecologische verbindingen en leefbaarheidsaspecten belangen ons allemaal aan. Wij gaan daar alleszins blijven over waken. Maar ik denk dat we hier in eerste instantie heel duidelijk moeten zeggen dat dit geen geheim akkoord is dat nu plots het daglicht ziet. Dit is in het kader van het verkrijgen van een omgevingsvergunning, waarbij men met alle partners gesproken heeft om tot een ordentelijke samenwerking te komen. Iets anders zie ik daar persoonlijk niet in.

We gaan het u ter beschikking stellen en mochten er nadien nog vragen zijn, dan willen we daar graag op ingaan.

Mevrouw Rombouts heeft het woord.

Bedankt, minister, voor uw antwoord. Ik ga het akkoord an sich ook bekijken. Als er vragen zijn om tot een oplossing te komen, is het belangrijk om daarnaar te zoeken. Aan zulke akkoorden zitten anderzijds vaak twee kanten, en zoals ik aangeef, is het akkoord opgemaakt in de periode dat ook de bezwaarprocedure voor de basisvergunning liep. Er werd de afgelopen maanden met partners aan tafel gezeten, waarvan je dan nu verneemt dat de ene of de andere al afspraken heeft gemaakt. Vanuit het oogpunt van Lantis kan ik enigszins begrijpen waarom ze dat doen, maar ik denk niet dat het altijd gezond is, zeker niet als het niet transparant wordt meegegeven, ook al zou er een vertrouwelijkheid zijn. Dus ik wil Lantis verzoeken of de suggestie geven om op het moment dat ze zo’n overeenkomst maken en samenwerkingen uitbouwen, daarover zelf proactief en transparant te communiceren. Als er niets aan de hand is, dan is het ook geen probleem om dat zelf proactief te communiceren, zodat iedereen dat ook duidelijk weet.

Bedankt voor uw antwoord en het bezorgen van de overeenkomst.