Report meeting Commissie voor Wonen en Onroerend Erfgoed

– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.

De heer Veys heeft het woord.

Voorzitter, een tijdje terug kregen we nieuwe cijfers over het aantal doden ten gevolge van CO-vergiftiging. Er zijn dit jaar al zestig CO-doden gevallen. Dat is een verdubbeling ten opzichte van vorige jaren, toen de cijfers rond deze tijd van het jaar rond de dertig schommelden. Het gaat om cijfers voor heel het land, die nu nog verder worden geanalyseerd. Er wordt aangenomen dat CO-vergiftiging zich vooral voordoet in stedelijke gebieden en oudere woningen.

Volgens het Antigifcentrum doet de energiecrisis het risico op CO-vergiftiging stijgen. Nu de verwarmingskosten de pan uit swingen, gaan veel mensen op zoek naar goedkope alternatieven om te verwarmen: ze plaatsen een bijzetvuurtje op basis van kerosine of gas. Of ze zetten de houtkachel weer aan die ze jaren niet gebruikt hebben. Tegelijk wordt er ook minder geventileerd om de warmte binnen te houden, met alle gevolgen van dien inzake CO-blootstelling.

De verwachting is dat naarmate de energie- en koopkrachtcrisis blijft duren, en naarmate het kouder wordt, het aantal doden nog zal toenemen. Het zijn slachtoffers van de crisissen die op elkaar inwerken die absoluut vermeden moeten worden, zeker door een sterke overheid die mensen wil beschermen.

Minister, hoe zal de Vlaamse Regering vermijden dat het aantal CO-doden nog verder toeneemt?

Welke maatregelen neemt de regering nu al om te sensibiliseren en te controleren? Zult u deze maatregelen uitbreiden nu vastgesteld wordt dat het probleem duidelijk verergert?

Hoe verloopt de samenwerking met het Antigifcentrum? Bent u bereid het Antigifcentrum meer middelen te geven om het probleem beter in kaart te brengen? Hebt u het daarover al gehad met uw collega’s?

Hebt u al meer zicht op het Vlaamse aandeel in de cijfers?

Mevrouw Smeyers heeft het woord.

Voorzitter, dit jaar maakte koolstofmonoxide, wellicht beter gekend onder zijn afkorting CO, al meer dan dubbel zoveel doden dan de voorbije jaren. We hebben er vorig jaar in de plenaire vergadering al over gedebatteerd. Uit cijfers van het Antigifcentrum blijkt immers dat dit kleurloze, smaakloze en geurloze maar bovenal giftige gas, dat vrijkomt bij de verbranding van fossiele brandstoffen zoals gas, kolen, stookolie of hout, in ons land al zestig doden veroorzaakte. Zoals de heer Veys al zei – ik trap een open deur in –, was de energiecrisis daarbij een doorslaggevende factor. Veel mensen laten hun woningen niet of onvoldoende verluchten, het lijkt alsof je het geld door de ramen gooit als je een raam openzet terwijl je aan het verwarmen bent. Mensen houden ramen en deuren hermetisch gesloten; ze begonnen goedkopere, onveiligere brandstoffen te gebruiken en stellen het onderhoud van hun schouw, hun gas- en andere toestellen uit.

Met zestig doden zit men nu, en dat zijn er zestig te veel. Als we geen tandje bijsteken inzake preventie en bewustmaking, kunnen dat er nog meer worden. Dat moeten we vermijden.

Minister, wat is uw reactie op de cijfers? Wat kunt of wilt u nog meer ondernemen? U hebt al gesensibiliseerd, we hebben al campagnes gevoerd. Wat kan er nog gebeuren om mensen hiervan bewust te maken, om preventief te zorgen dat het aantal doden niet nog meer stijgt?

Minister Diependaele heeft het woord.

Collega’s, dank voor jullie vragen. Het is een belangrijk onderwerp. Omdat ze grotendeels overlappen, zal ik de vragen samen beantwoorden.

Ik deel uiteraard de bezorgdheid over deze cijfers, die ik zeer verontrustend vind. Elk CO-slachtoffer is er een te veel. We moeten dus alles doen wat we kunnen om deze cijfers te keren.

We werken dan ook op verschillende manieren preventief rond CO-vergiftiging. Enerzijds zetten we in op informeren en sensibiliseren en anderzijds controleren we samen met de lokale besturen en intergemeentelijke samenwerkingsprojecten lokaal woonbeleid dagelijks huurwoningen en handhaven we waar nodig. Het gaat om meer dan dertigduizend conformiteitsonderzoeken per jaar. Hierbij is het risico op CO-vergiftiging altijd een belangrijk aandachtspunt, dat kan leiden tot het ongeschikt en onbewoonbaar verklaren van de woning. We tillen daar dus erg zwaar aan binnen de woningkwaliteitsbewaking.

De voorbije weken sloegen we de handen in elkaar met heel wat partners voor de sensibiliseringscampagne ‘Samen tegen CO’. Het Antigifcentrum was trekker en naast Wonen Vlaanderen en het agentschap Zorg en Gezondheid werkten ook het Netwerk Brandweer, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG), de FOD Volksgezondheid en de Stichting Brandwonden eraan mee.

Deze socialemediacampagne liep over drie weken. In de eerste week van de campagne, midden oktober, legden we uit wat CO precies is. In de tweede week lag de focus op de vier pijlers van CO-preventie, namelijk: controleer, ventileer, alarmeer en reageer. En in de laatste week gingen we dieper in op het nut en de correcte plaatsing van CO-melders.

Het is niet de eerste keer dat we vóór de winter met een campagne waarschuwen voor de gevaren van CO-vergiftiging en het is zeker ook mijn bedoeling om dat te blijven herhalen.

De samenwerking met het Antigifcentrum verloopt zeer goed. Zoals ik zonet al heb aangehaald, hebben we zeer recent nog samen een campagne uitgewerkt over CO-preventie. In het verleden bood het Antigifcentrum ook al inhoudelijke ondersteuning voor onze grootschalige sensibiliseringscampagnes ‘Rookmelders redden levens’ en ‘Geef CO geen kans’.

Het Antigifcentrum wordt gesubsidieerd door de FOD Volksgezondheid. Vanuit Wonen zijn hiervoor geen middelen voorzien.

De heer Veys heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord.

Zoals u aangeeft, gebeurt er heel wat binnen de reguliere wooncontroles. Er is extra aandacht voor CO. Het is een gevolg van een mindere of slechte woonkwaliteit. Het CO-risico is dan hoger.

Ik ben blij dat u het probleem erkent, ik had niet anders verwacht uiteraard. Het is goed dat er blijvend ingezet wordt op de campagnes, maar ik mis een beetje extra daadkracht. Het is natuurlijk niet enkel uw bevoegdheid, ook uw collega-ministers zijn hier bevoegd voor. In 2019 waren er 29 CO-doden, in 2018 waren het er 21, in 2017 16, in 2016 waren er 21 doden, en in 2015 17. Het aantal daalt niet meer. Er is nog heel wat werk. Dat zijn enkel de doden. Het aantal mensen die gekwetst zijn maar niet overlijden door CO, ligt uiteraard nog veel hoger.

Veel van de campagnes lopen al lang en toch krijgen we dat aantal slachtoffers niet significant naar beneden. Iedere dode door CO is er een te veel. Vooruit vindt dat de overheid er alles aan moet doen om de burgers te beschermen.

Ik heb teruggekeken in de tijd. Vroeger bestond er een samenwerkingsverband CO. Dat was een brede coalitie. Dat was vóór de overheveling van enkele nieuwe bevoegdheden. Dat werd toen getrokken door het Vlaams Instituut Gezond Leven. Ik heb een kijkje genomen op hun website: sinds het aantal doden van 2015 is daar geen update meer gekomen. Misschien is daar een verklaring voor. Uw voorganger, mevrouw Homans, stelde dat er geen federale initiatieven meer verwacht werden door de staatshervorming.

De Vlaamse Gemeenschap is nu als enige bevoegd voor preventie. Zowel u bent bevoegd vanuit de woningkwaliteit, als minister Demir vanuit de klimaatoverweging en de renovatieambities, als minister Crevits vanuit gezondheidspreventie. Minister Homans zei destijds dat er geen gecoördineerde actie gebeurde rond CO naar de lokale overheden en als zou blijken dat er in de toekomst nood is aan een gecoördineerde aanpak – ik denk dat die er vandaag duidelijk is – er op dat moment bekeken zou worden hoe dat het best zou worden opgezet.

Minister, bent u bereid om in overleg te gaan met uw collega’s en weer tot een gecoördineerde aanpak naar de lokale overheden te komen? Of zult u het Antigifcentrum beter ondersteunen zodat de CO-doden in Vlaanderen drastisch naar beneden kunnen? Kunnen we de burger en zijn gezondheid maximaal beschermen?

Mevrouw Smeyers heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord. We hebben allemaal oog voor het gevaar dat hier schuilt. Het is heel belangrijk dat iedereen weet dat er woningkwaliteitsnormen bestaan. U zet daar ook op in. Ik wil dat op de lange termijn niet altijd gebruiken als excuus of argument, maar ook hier zal het beleid inzake woonkwaliteit en conformiteitsattesten, die het liefst overal verplicht worden, er wel voor zorgen dat er ook hier een oplossing geboden wordt op lange termijn. Vandaag zitten we wel met die crisis, waardoor mensen die in niet erg goede omstandigheden wonen, gevaar lopen op CO-vergiftiging.

Misschien kunt u er nog niet op antwoorden, maar lopen er inzake studentenhuisvesting specifieke campagnes via de universiteiten of de studentenkoepels die daar in deze winterperiode extra voor waarschuwen?

Mevrouw Jans heeft het woord.

Dank aan de vraagstellers om deze problematiek aan te halen, zeker in deze tijden. Ik heb de geschiedenis van onze vergaderingen bekeken. Er werden inderdaad al een heel aantal initiatieven genomen, er is beleid gevoerd en er werden resoluties ingediend. Dat laatste is wel een hele tijd geleden, maar de aanbevelingen zijn nog altijd heel pertinent. Ik hoor van de minister dat er heel wat inspanningen gebeuren om ervoor te zorgen dat het aantal sterfgevallen maar ook het aantal ongevallen en slachtoffers naar beneden gaan.

De hele specifieke vraag naar alternatieve huisvesting zoals studentenkoten is al door collega Smeyers gesteld. Ik wilde nog vragen of het mogelijk is om samen met de VVSG de gemeenten nog meer te stimuleren in hun preventiebeleid omdat het lokale niveau het dichtst bij de mensen staat. Zeker op dit moment moeten we de basispreventie uitleggen, wat het is, waar het kan mislopen en hoe het misloopt. Vroeger zaten de problemen vooral in de bad- en de eetkamers. Vandaag is dat een beetje anders, de badgeisers van vroeger zijn grotendeels vervangen. De lokale besturen kunnen zeker in deze tijden heel gericht en accuraat preventie voeren. Ik weet niet in hoeverre de VVSG hier een rol in kan spelen.

Minister Diependaele heeft het woord.

Ik moet even kijken. Bij de preventiecampagne tegen CO is de VVSG ook betrokken. Het Antigifcentrum was trekker, en naast Wonen Vlaanderen en het agentschap Zorg en Gezondheid werkten ook het Netwerk Brandweer, de VVSG, de FOD Volksgezondheid en de Stichting Brandwonden eraan mee. Die zitten daar allemaal al in.

Voor de studenten is er geen afzonderlijke campagne. Dat valt natuurlijk onder de algemene aandacht die wij hebben voor woningkwaliteit en studentenhuisvesting.

Mijnheer Veys, er zijn inderdaad twee zaken waar we moeten op letten. Dat is de woningkwaliteit die we voortdurend verstrengen, de norm ligt altijd maar hoger. Daarnaast zijn er de gerichte campagnes waar ik naar heb verwezen. Het aantal doden, met alle respect want dat is altijd moeilijk om over te praten en het cijfer is inderdaad niet goed, berust ook op de omstandigheden van de laatste jaren. Door corona waren er meer mensen thuis, men was er vatbaarder voor. Nu zijn er de hoge energieprijzen. Het is een beetje hout vasthouden wat dit jaar nog zal brengen. Wij blijven inzetten op de sensibiliseringscampagnes om te zorgen dat iedereen zijn voorzorgen kan nemen.

De heer Veys heeft het woord.

Voorzitter, minister, ik ben blij, ik voel dat iedereen hier bezorgd is over dat aantal slachtoffers. We krijgen dat maar niet naar beneden. Het is een goede zaak om in te zetten op de campagnes, maar ze zijn helaas onvoldoende. We moeten ons eens buigen over de slachtoffers. Wie zijn dat? Meestal zijn het mensen in slechter geventileerde woningen, los van de effecten van de crisis; ze situeren zich bovengemiddeld op de private huurmarkt. Als we niet meer sociale, betaalbare, goed verluchte en kwalitatieve woningen bouwen, gaat dit probleem blijven. U kunt ook daar iets doen. Dat is hét aspect om alle problemen op de woonmarkt echt wel fundamenteel op te lossen: de sociale woningbouw. Ik zeg dat hier elke week, dat is omdat het zo belangrijk is.

Omgeving en loco-regionaal gezondheidsoverleg en -organisatie (Logo) zijn daarmee bezig. De Vlaamse overheid zet op verschillende paden in tegen CO-vergiftiging. Ik wil oproepen tot meer ondersteuning voor het Antigifcentrum. De gecoördineerde actie kan door u als minister van Wonen worden getrokken, dat zou een mooi symbool zijn, om nog wat meer het verschil te maken. Ik mis nog wat daadkracht. Ik hoop dat de cijfers volgend jaar beter meevallen. Zowel Vooruit als veel andere collega die in het verleden al vragen stelden, zullen dit blijven opvolgen.

Mevrouw Smeyers heeft het woord.

Minister, ik kan u alleen maar ondersteunen in uw beleid. Mijn vraag naar een extra waarschuwing voor studentenkoten is gebeurd, die vallen natuurlijk onder de woningkwaliteitsnormen die we hanteren voor alle woningen. Ik kan alleen maar hopen dat heel hard wordt ingezet op het conform maken van alle woningen zodat we deze vraag om uitleg niet meer moeten stellen in de toekomst.