Report meeting Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Minister, vier op de vijf sportfederaties in Vlaanderen hebben af te rekenen met een tekort aan scheidsrechters of andere officials. Te weinig jongeren willen scheidsrechter worden, terwijl oudere scheidsrechters uitstromen en het aantal wedstrijden toeneemt door het stijgende aantal sporters. Hierdoor wordt het steeds moeilijker om competities vlot te kunnen organiseren en komen binnenkort mogelijk veel amateurwedstrijden in het gedrang.

De Week van de Official was gepland voor 1 tot 9 oktober en stond in het teken van de zoektocht naar en opleiding van nieuwe scheidsrechters, juryleden en wedstrijdleiders. De Vlaamse Sportfederatie (VSF) lanceert nu een onlineleerplatform waarop de sportfederaties hun eigen cursussen voor officials kunnen aanbieden. Dat moet bijdragen aan een professionalisering van de wedstrijdofficials en ervoor zorgen dat meer jongeren bereikt kunnen worden, klinkt het.

Hierbij heb ik volgende vragen.

Verwacht u dat het onlineleerplatform van de VSF een voldoende groot effect zal hebben om het tekort aan scheidsrechters te verhelpen?

Wat zult u doen om het tekort aan scheidsrechters aan te pakken?

Zeven op de tien officials zijn mannen. Hoe wilt u meer vrouwen enthousiast maken om scheidsrechter te worden?

De officials vergrijzen in heel wat sporttakken. Hoe wilt u meer jongeren enthousiast maken om scheidsrechter te worden?

Dank u.

Minister Weyts heeft het woord.

Dank u wel, mevrouw Lambrecht. We hebben inderdaad een tekort aan scheidsrechters. De drempel ligt laag dus ik denk dat u dat zeer goed gaat doen. En aan allen deze warme uitnodiging om die uitdaging aan te gaan. Ik heb dat zelf ook al eens gedaan. Dat is trouwens ook plezierig om te doen.

Hoe zetten we er beleidsmatig op in? We zetten, in samenspraak met de sector, in op enkele speerpunten. Het eerste speerpunt gaat over waardering en beeldvorming want daar schort wel wat. Om die waardering te tonen, organiseren we met de VSF ieder jaar ook de Week van de Official. Met de boodschap ‘Zonder officials geen sport’ en hashtags als ‘#bedanktscheids’ en ‘#bedanktjury’ willen we samen met de federaties, de clubs en de sporters zelf officials bedanken voor hun inzet. Naast die algemene campagne zijn het ook de sportfederaties zelf die concrete acties en campagnes opzetten om de rol van scheidsrechters in de kijker te zetten. Ik denk hierbij concreet aan een initiatief dat ontstond binnen het project ‘Jonge Leeuwen’ van de Vlaamse Sportfederatie. Cycling Vlaanderen startte samen met zijn twee jonge leeuwen een uitgebreide ‘World official’-campagne op onder het motto ‘Wij maken de koers’.

Een tweede voorbeeld is de campagne ‘Word scheidsrechter en deel zelf de lakens uit op het voetbalveld’ waarmee Voetbal Vlaanderen minimaal zevenhonderd nieuwe scheidsrechters wil opleiden. Ik zie trouwens ook in de vele kantines de affiches opduiken en dat is zeer goed. Men wil niet alleen nieuwe scheidsrechters gaan opleiden maar ook de drop-out tegengaan en ook nieuwe officials individueler begeleiden en coachen.

Ook de twee specifieke doelgroepen die u aanhaalde, jongeren en vrouwen, krijgen specifieke aandacht in de beeldvorming. Zo was bijvoorbeeld vorig jaar gendergelijkheid het centrale thema tijdens de Week van de Official. De beeldvorming voor de Week van de Official is ook aangepast om iedereen, ongeacht leeftijd en geslacht, te bereiken. Om specifiek meer jongeren te bereiken, hebben dan ook verschillende federaties de leeftijdsgrens om official te worden, verlaagd en of hun aanpak aangepast door bewuster aandacht te schenken aan het laagdrempelig maken voor jongeren.

Een tweede speerpunt gaat over de ondersteuning en het op maat werken. Naast het tonen van waardering zetten we ook in op instroom, behoud, opleiden, begeleiden en kwaliteit van de officials. De VSF voorziet ieder jaar in een inspiratiepakket met ideeën rond enkele subthema’s zoals opleiding, imago en kennis over de spelregels. Ook het onlineleerplatform van de VSF zet sterk in op die ondersteuning. U vroeg naar het effect daarvan. Ik kan daar nu op deze korte termijn nog geen uitspraken over doen. Het project is nog maar net gestart. Het succes zal veelal afhangen van het gebruik door de sportfederaties en de flankerende acties die worden opgezet in dat kader. Ik denk wel dat het een goed instrument is voor het gericht opleiden van officials, maar we moeten erkennen dat het platform op zich het tekort aan scheidsrechters niet zal oplossen.

Nu, de sportfederaties komen samen en inspireren elkaar, leggen ook wel contacten en zoeken naar mogelijkheden om samen te werken. En dat doen ze vooral door het delen van goede praktijken, want heel wat federaties gaan zelf aan de slag met concrete projecten. Rugby Vlaanderen ontwikkelt een virtual reality-game waarmee potentiële scheidsrechters op een leuke manier ook de spelregels beter kunnen leren kennen. Die tool wordt momenteel uitgetest op jeugdtornooien. De Vlaamse Hockey Liga ontwikkelt een arbitrage-app voor het opleiden en begeleiden van nieuwe scheidsrechters. Dat zijn twee specifieke projecten die we ook vanuit onze beleidsfocus innovatie financieel ondersteunen.

Ook rond specifieke topics of doelgroepen worden tijdens de netwerkmomenten met de federaties hindernissen besproken en goede voorbeelden gedeeld. Denk aan de toelichtingen van Laurine Delforge, de Belgische internationale hockeyscheidsrechter die als een van de eerste twee vrouwen ooit op Euro Hockey mocht fluiten, en aan het ‘Female Referee Project’ van Basketbal Vlaanderen.

Ik denk dat alle voorbeelden allemaal waardevolle initiatieven zijn. Maar daar blijft het niet bij. Voor de doelgroep vrouwen lanceerde ik recent nog een oproep voor meer vrouwen in alle geledingen van de sport. Sportfederaties kunnen nog tot 1 november projecten rond dat topic indienen en daarvoor ook financieel worden ondersteund. Ook projecten om vrouwelijke officials aan te trekken, vallen natuurlijk binnen de scope van die oproep.

Er is ook specifiek aandacht voor jongeren. Een van de projectpijlers binnen de campagne ‘Geef tieners een stem’ speelt in op heroriëntering van jonge clubleden die willen stoppen met sporten en dreigen af te haken. Daarbij proberen we hen warm te maken voor andere functies binnen de club: als vrijwilliger, als coach, maar dat kan natuurlijk ook als scheidsrechter. Ik denk dat dit onderwerp absoluut de sportsector bezighoudt en dat men er goed en enthousiast rond werkt. We zien nu ook die goede campagnes en praktijken gestalte krijgen op het terrein. Het komt er nu op aan om die zoveel mogelijk met elkaar te gaan uitwisselen en te gaan verspreiden. 

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Dank u wel, minister. Er gebeurt heel wat, vooral op het vlak van waardering en beeldvorming. Die sensibilisering is ook heel belangrijk. Ik ben ervan overtuigd dat er heel veel gebeurt. Ik kom straks nog terug op een andere vraag. Er wordt ook heel veel geroepen vanaf de zijlijn, er is veel agressie vanaf de zijkant. Het wordt er dus niet minder eenvoudig op voor die scheidsrechters om die taak op zich te nemen. We zouden eigenlijk kunnen zeggen dat het als het ware een knelpunthobby is. Daarover heb ik dan een volgende vraag. Die scheidsrechters die toch voor een ongelooflijk moeilijke taak staan – u zegt dat het fijn is maar het is niet altijd fijn voor hen – krijgen daar een heel kleine onkostenvergoeding voor. Hoe staat u eigenlijk tegenover een hogere vergoeding voor de scheidsrechters om zo meer refs aan te trekken? Denkt u dat dat ook een piste is die we goed onder de loep moeten nemen? Of zegt u dat het helemaal niets met de vergoeding te maken heeft? Dank u.

De heer Van Dijck heeft het woord.

Ook kort. Ik ken de uitdagingen in al de verschillende sporttakken niet maar ik kan me inbeelden dat ze in veel sporttakken groot zijn. Ik erken, minister, dat er ook heel wat initiatieven aangestuurd worden vanuit de federaties, vanuit het beleid, om scheidsrechters te werven. Ik heb in mijn vriendenkring nogal wat scheidsrechters en ik kan toch getuigen dat zij dat met heel veel passie en heel veel overtuiging doen. Het klopt, mevrouw Lambrecht, dat zij ook wel vaker onderwerp zijn van spreekkoren of scheldpartijen maar de meesten die ik ken, kunnen zich daar ook wel overheen zetten en kunnen dat een plaats geven. Keur ik dat goed? Neen, want ik denk dat het inderdaad heel belangrijk is dat een scheidsrechter ook na de wedstrijd felicitaties krijgt. Het moeten niet alleen geldmiddelen zijn maar het kan ook waardering zijn. Ik denk dat het een uitdaging is voor ons allen om, wanneer de spelers van het veld komen, hun niet alleen een applaus te geven maar ook eens te applaudisseren voor de scheidsrechters of hun een hand te geven en te bedanken. Dat kan natuurlijk niet in een groot stadion maar wel op kleinere schaal. Ik denk dat op die manier het beleid zoals het gevoerd wordt, zeker zijn vruchten zal afwerpen. 

De heer Muyters heeft het woord.

Ik wil nog even ingaan op een punt, namelijk die vergoeding voor scheidsrechters. Je kunt niet iemand zomaar vergoeden. Je kunt die vergoeden omdat hij bij je werkt als bediende maar dat is niet het geval bij scheidsrechters. Je kunt die vergoeden met een vrijwilligersvergoeding maar het is heel strikt wettelijk bepaald wat je kunt vergoeden, hoe je kunt vergoeden. Dat is overigens geen vergoeding, dat is een terugbetaling van kosten. Dat mag voor vrijwilligers zelfs geen vergoeding worden genoemd. Ik heb zelf ooit met iets dergelijks gewerkt, met name de vrijetijdsvergoeding. Dat was zeer populair in de sportkringen maar dat werd uiteindelijk door de Federale Regeringen afgeschoten en opnieuw vervangen door een vergoeding met een arbeidscontract, iets wat totaal niet overeenkomt met wat nodig is in de sportsector. 

U kunt er misschien federaal nog eens bij uw collega’s op aandringen, mevrouw Lambrecht, om terug te gaan naar de oorspronkelijke, originele vergoeding, die ik vrijetijdsvergoeding noemde, voor mensen die al vier vijfde werken en niet in de sportsector, om die als coach of scheidsrechter een belastingvrije maximumvergoeding – toen was dat 6000 euro per jaar – te geven. Ik denk dat u niet alleen van mij maar van heel de sportsector applaus zou krijgen.

Minister Weyts heeft het woord.

Dank u. Ik sluit me natuurlijk aan bij dat laatste pleidooi. Een eenvoudigere vrijwilligersvergoeding op federaal niveau met minder lasten zou ons heel wat vooruit helpen in het verenigingsleven en dan zeker in het sportverenigingsleven. Wat de hogere vergoeding betreft, is het natuurlijk elke federatie op zich die die bedragen bepaalt. Ik denk niet dat dat de meest cruciale drive of motor is om te beslissen om scheidsrechter te worden. Maar als de federatie zou beslissen om die vergoeding te verhogen, al dan niet met indexering, zou dat voor de federatie zelf en mogelijk ook voor de clubs extra kosten met zich mee brengen, en dan ben je natuurlijk terug bij het uitgangspunt van de vorige vraag.

Ik denk dat elke federatie wel altijd probeert de beste financiële oplossing te zoeken en daar toch gaat voor een zekere kostendekking, al was het maar voor verplaatsing en dergelijke. Dat zal bij de ene sport al hoger zijn dan bij de andere, maar dat is de autonomie van de federaties in kwestie.

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Dank u wel, minister. Inderdaad, zoals de collega zei, applaus en zelfs meer dan dat, voor de scheidsrechters. Ze zijn meer dan nodig. Wat de vergoeding betreft, ben ik blij met uw antwoord. Ik ga daar geen communautair probleem van maken en zeggen dat de schuld daar ligt. Het is aan ons, politici, om samen te zitten en dat toch te verbeteren. Ik kan u zeggen dat u voor goede voorstellen alvast bondgenoten zult hebben bij de ministers van Vooruit die zich daarmee bezighouden. We moeten er gewoon voor zorgen dat een betere wettelijke vergoeding gerealiseerd wordt. Ik kan toch uit alle tussenkomsten opmaken dat er een diep respect is voor de scheidsrechters. Dank u wel.