Report meeting Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie

Mevrouw Claes heeft het woord.

We blijven binnen het thema. Het Vlaams opleidingsverlof (VOV) is een van de belangrijkste instrumenten om de leercultuur bij werknemers een boost te geven. Het geeft een duwtje in de rug om de schaarse vrije tijd in te zetten voor een opleiding die de positie op de arbeidsmarkt kan versterken. Daarnaast bestaan tal van andere instrumenten om werknemers aan te moedigen en te ondersteunen om een opleiding te volgen. De federale arbeidsdeal verplicht werkgevers om drie opleidingsdagen per jaar te voorzien. In 2025 loopt dat zelfs op naar vijf verplichte opleidingsdagen.

Onlangs werd het Vlaams opleidingsverlof uitgebreid van 125 uren naar 250 uren. Nieuw was dat ook werkgevers een duidelijkere stem kregen in dit verhaal. 125 uren kunnen gaan naar een opleiding gekozen door de werknemer en 125 uren voor een opleiding op suggestie van de werkgever. De verlenging van het Vlaams opleidingsverlof is eveneens van toepassing op het schooljaar 2022–2023.

In de praktijk stellen we vast dat deze uitbreiding niet bijdraagt tot een verhoogde opleidingsvraag. Acerta berekende dat tijdens het vorige schooljaar 2021–2022 slechts 1,63 procent van de werknemers gebruik maakte van het Vlaams opleidingsverlof. Hoewel dit iets meer is dan het schooljaar ervoor, kan de dalende tendens van de afgelopen acht jaar niet omgebogen worden. Toen maakte nog 2,18 procent van de werkende Vlamingen gebruik van het betaald educatief verlof, de voorloper van het Vlaams opleidingsverlof.

Op welke manier werd en wordt de uitbreiding van het Vlaams opleidingsverlof gepromoot? Wanneer wordt deze uitbreiding geëvalueerd?

Wat is volgens u de reden dat het gebruik van het VOV, ondanks de verruiming, stagneert? Wat zult u doen om het tij te keren?

Hoeveel werknemers maken gebruik van het maximum van 250 uren Vlaams opleidingsverlof?

Minister Brouns heeft het woord.

Collega Claes, ik ben blij dat u interesse toont in het gemeenschappelijk initiatiefrecht het VOV. Samen met de sociale partners hebben we via het werkgelegenheidsakkoord het engagement genomen deze maatregel ook dit en volgend schooljaar te continueren. Een goede zaak als u het mij vraagt.

Wanneer we zo’n wijziging aan het huidige systeem van het VOV doorvoeren wordt dat, naast mijn eigen communicatie en die van de Vlaamse Regering, ook systematisch gemeld aan de werkgevers en opleidingsverstrekkers die reeds gebruik maken van de Vlaamse opleidingsincentives. Dit gebeurt onder andere via een directe mailing, de nieuwsbrief van het Departement Werk en Sociale Economie (Departement WSE) en de sociale mediakanalen en website van het departement. Daarnaast worden de sociale partners, sectoren, sociale secretariaten, hr-dienstverleners enzoverder, aangesproken om ook via hun kanalen te communiceren over de uitbreiding van het Vlaams opleidingsverlof.

Tot slot werd investeren in leren door werknemers en werkgevers nog eens extra in de kijker gezet in juni 2022 via de sociale mediacampagne ‘Krak in je Vak’. Deze campagne behaalde goede resultaten, we plannen dergelijke campagnes in de toekomst dan ook opnieuw.

Collega, eerst en vooral wil ik er graag op wijzen dat de cijfers die u aanhaalt specifiek van Acerta zelf zijn. Deze geven de evolutie weer die Acerta vaststelt binnen het klantenbestand, al is het een trend die we ook in beperktere mate terugvinden in onze eigen systemen.

Tot 1 december 2022 kunnen nog terugbetalingsaanvragen ingediend worden voor het schooljaar 2021-2022, er zijn dus nog geen definitieve cijfers. Op basis van tussentijdse cijfers op 22 september 2022, zien we dat er wel wat gelijkloopt met de analyse van Acerta. De volledige tabel kan u bij het verslag van deze commissie bezorgd worden (zie bijlage). Momenteel zijn er 5 procent minder aanvragen goedgekeurd dan in het volledige schooljaar 2020-2021.

39 procent van de goedgekeurde dossiers waren op initiatief van de werkgever. De doelstelling is om 7500 extra werknemers te bereiken met het gemeenschappelijk initiatiefrecht. Momenteel zitten we op schema: heel wat werkgevers dienen pas laat hun aanvragen in.

Wat betreft uw vraag over het maximumgebruik kan ik het volgende zeggen. Het maximum recht op Vlaams opleidingsverlof wordt verdubbeld als er voor eenzelfde werknemer zowel een terugbetalingsaanvraag is voor een opleiding op zijn eigen initiatief als op voorstel van de werkgever. Momenteel is dat het geval voor 1056 werknemers.

Of de uitbreiding wordt geëvalueerd? In het jaarverslag Vlaamse opleidingsincentives schooljaar 2021-2022 dat eind december 2022 gepubliceerd wordt, zal een gedetailleerde stand van zaken opgemaakt worden. Daarin zal ook een beleidsmatige evaluatie van de hervorming van de opleidingsincentives opgenomen zijn, met onder andere een vergelijking met het vroegere betaald educatief verlof. Echter, de cijfers over het gemeenschappelijk initiatiefrecht zijn ook daar nog even onder voorbehoud. Goedgekeurde terugbetalingsaanvragen geven een indicatie van het gebruik, maar de correcte vergelijkingsbasis zijn de betaalde dossiers. Die zijn er momenteel enkel maar voor schooljaar 2019-2020.

Mevrouw Claes heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord en voor de cijfers. Het is heel interessant om te weten hoe het verloopt en wat er qua uitbetalingen nog allemaal moet worden gedaan tegen het einde van het jaar. Ik zal dit zeker verder opvolgen.

Ik ben mijn boodschap nog altijd aan het herhalen: investeren in opleidingen rendeert, zeker in deze moeilijke tijden. We weten ook dat er altijd wel wat drempels zijn: tijd, combinatie werk en gezin. Het digitale leren en het Vlaamse opleidingsverlof zijn opportuniteiten die je kunt gebruiken, gebruik ze dan ook.

Maar ik zou ook iets anders willen aankaarten in deze context. Ik ben daar al meermaals over aangesproken. Ik schets de situatie: een werkzoekende kan genieten van allerlei voordelen om een opleiding te volgen – gratis opleiding, gratis lesmateriaal, terugbetaalde verplaatsingskosten – terwijl een werknemer die eenzelfde opleiding wil volgen dat niet kan doen. Ik begrijp zeker de logica achter de ondersteuning, maar op welke manier kan die situatie eventueel worden aangepakt om dan een extra motivatie te zijn? Ziet u daar misschien nog mogelijkheden om te motiveren? (Opmerkingen van minister Jo Brouns)

Als een werkzoekende kiest voor een opleiding krijgt die een aantal voordelen. Zo kan die gratis deelnemen aan de opleiding, krijgt die gratis lesmateriaal en worden de verplaatsingskosten terugbetaald. Dat kan werknemers een stimulans geven om te kiezen voor het Vlaamse opleidingsverlof.

Mevrouw Vandromme heeft het woord.

Ik heb een zeer concrete aanvulling op de vraag. Het Vlaamse opleidingsverlof werd uitgebreid naar 250 uren, waarvan 125 uren gekozen door de werknemer en 125 uren door de werkgever. Maar wat blijkt op het terrein? Je kunt die uren niet cumuleren. Je kunt beide 125 uren niet gebruiken voor dezelfde langlopende opleiding. Zo stelde iemand die de opleiding opvoeder wilde starten vast dat zijn werkgever daarmee akkoord ging, maar dat die twee urenpakketten niet combineerbaar zijn. Valt dat te remediëren?

Minister, is dat te remediëren?

Minister Brouns heeft het woord.

Dat is een goede vraag. Ik dacht eerlijk gezegd dat het wél kon, dat je die 250 uren aan 1 traject kon besteden. Maar het kan dus blijkbaar niet. Dan moeten we dat nagaan.

Het is logisch dat we de stap voor de werkzoekenden om aan een opleiding te beginnen kleiner proberen te maken via die incentives vanuit de overheid. Werknemers moeten die stap ook zetten, maar uiteraard willen we vooral de werkzoekenden een duwtje in de rug geven. Op dit moment is dat inderdaad niet voorzien voor wie al werknemer is. Het is een uitbreiding van het opleidingsverlof. Als je inderdaad tot een consensus komt over het opleidingsaanbod, dan gaat het maal 2: 2 maal 125 uren. Dat is de incentive.

Het lijkt mij dan wel logisch dat je die kunt gebruiken voor één traject. Ik heb niet het signaal gekregen dat dat niet kon. Die vraag is zeker verder te bekijken.