Report meeting Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie

Mevrouw De Vroe heeft het woord.

Door de aanhoudende energiecrisis zoeken alsmaar meer mensen alternatieve, budgetvriendelijke energiebronnen voor hun verwarming. Een van de oudste en meest voor de hand liggende is brandhout. De leveranciers draaien momenteel de klok rond en de houtprijzen nemen de vlucht omhoog. Terwijl een pallet van 2 kubieke meter vorig jaar rond de 250 euro schommelde, betaal je er nu al makkelijk 600 euro voor.

Deze tijdelijke tendens zou wel eens een structurele neerslag kunnen hebben want vorig jaar kenden we al een stijgende verkoop van hout- en pelletkachels. De stook van brandhout of houtpellets is dan wel goedkoper, maar duurzaam is het allerminst. Dat weten we in de commissie zeer goed. De uitstoot van fijn stof, CO2 en andere schadelijke stoffen is kwalijk voor onze natuur en nefast voor onze gezondheid. Op windstille dagen en zeker in een meer stedelijke omgeving, kennen we het fenomeen van de houtrook die heel hard blijft hangen waardoor steeds meer mensen met nadelige effecten geconfronteerd worden. De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) becijferde dat 49 procent van de uitstoot van fijn stof in Vlaanderen het gevolg is van houtverbranding in de privésfeer. Dat is een aanzienlijk hoog percentage, vandaar mijn vragen, minister. Nu we opnieuw voor de winter staan is dit toch een heel belangrijke vraag.

In welke mate vangt u dezelfde signalen op met betrekking tot een stijging in enerzijds de verkoop van hout- en pelletkachels en anderzijds de verkoop van brandhout en houtpellets? Welke conclusies trekt u daaruit?

U gaf eerder in een antwoord op mijn schriftelijke vraag, nummer 1002, aan dat er als sluitstuk van de Green Deal huishoudelijke houtverwarming een visie over de toekomstige rol van houtstook voor residentiële gebouwenverwarming ontwikkeld zou worden in de loop van 2022. Welke krachtlijnen werden er binnen deze visie uitgelicht?

U gaf aan in overleg te zijn met de sector over diverse scenario’s voor de uitfasering van oude houtstooktoestellen die minder duurzaam zijn. Welke zijn uw conclusies uit die gesprekken?

In een antwoord op mijn andere schriftelijke vraag, nummer 50, van oktober 2021 vorig jaar antwoordde u dat u uw administratie de opdracht zou geven om voorstellen uit te werken rond duidelijke regels over de installatie, de keuring en het onderhoud van houtstooktoestellen. Welke acties zijn hierrond ondertussen genomen?

U gaf aan dat we tegen eind 2022 de basisontwikkeling van de databank voor gebouwenverwarming mogen verwachten. Wat is de stand van zaken hieromtrent?

In de herfst en de winter steekt telkens de problematiek omtrent vervuilde houtstook de kop op. Nu de prijzen van zowat alle energiebronnen exploderen, rijst de vrees dat mensen vervuild hout zouden stoken met alle gevolge van dien. Welke extra acties onderneemt u om enerzijds de bevolking hierover te sensibiliseren en anderzijds de handhaving hieromtrent op te trekken?

Minister Demir heeft het woord.

We zien inderdaad een stijgende verkoop van toestellen. We krijgen berichten uit de hout- en kachelbranche dat de verkoop sinds vorig jaar sterk gestegen is.

Met de huidige koopkracht- en energiecrisis moeten we ook voorzichtig zijn. Heel wat mensen zoeken naar alternatieven om hun energiefactuur betaalbaar te houden, ze kijken ook richting houtverwarming. We mogen de problemen niet voor ons uit schuiven, maar ik zou toch willen vragen om onze burgers op dit precaire moment voldoende goed te informeren. Op korte termijn bekijken we hoe we lokale besturen de instrumenten kunnen geven om de hinder door residentiële houtverwarming aan te pakken. Tegelijk moeten we de mensen informeren hoe zij houtverwarming kunnen installeren met zo weinig mogelijk hinder en hoe zij dit het best combineren met een energetische renovatie. Dat is een heel belangrijke taak.

Op langere termijn zal ik erop toezien dat de ontwikkeling van een visie rond houtstook als actie zal worden opgenomen in de voorziene actualisering van het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030. Overigens verwachten we dat de Europese Commissie in de loop van 2022 nog een voorstel van herziening van de richtlijn Luchtkwaliteit zal indienen. De verwachting is dat de Commissie de Europese normen voor fijn stof zal herzien in de richting van de nieuwe en strengere advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie.

De sector kant zich niet tegen een principiële uitfasering van houtverwarmingstoestellen. Echter, denk ik, dat we op dit moment, dit jaar, de nodige aandacht voor de burgers moeten hebben. We mogen hen niet in de kou laten staan want er zijn echt wel heel tragische gevallen waar men echt niet anders kan dan richting hout kijken. We moeten zien dat we hen maximaal en goed informeren en de lokale besturen die instrumenten geven. Een uitfasering van houtverwarmingstoestellen in de huidige situatie mist op dit moment ieder draagvlak. Andere landen heropenen steenkoolcentrales. Als men een kachel koopt moet men zich informeren om de meest performante en milieuvriendelijke kachel te kopen

Onze administratie werkt aan een set van wettelijke basisvoorschriften rond installatie en onderhoud. Ook hier geldt dat we rekening moeten houden met de huidige energie- en koopkrachtcrisis. Een al te streng optreden is, als u het mij vraagt, vandaag niet aan de orde.

De ontwikkeling van de databank voor gebouwenverwarming zit op schema en een eerste versie van de databank zal in de loop van 2023 beschikbaar zijn, weliswaar in eerste instantie met de focus op de hoofdverwarming. Het is logisch dat we ons vooral daarop richten.

Ik bespreek momenteel met mijn administratie diverse acties die op korte termijn gelanceerd kunnen worden, voornamelijk voor de ondersteuning van de lokale besturen die in de eerste lijn staan bij hinderklachten.

De bevoegdheid van de handhaving van huishoudens ligt bij de lokale overheden. Vaststellingen van overtredingen met betrekking tot huishoudelijke houtverbranding binnen de Vlaamse milieuwetgeving gebeuren door een lokale milieutoezichthouder of door de politie. Toezicht op bouwvoorschriften gebeurt door een gemeentelijk stedenbouwkundig verbalisant of door de politie. Toezicht op politiereglementen gebeurt door een gemeentelijke administratieve sanctie (GAS)-vaststeller of door de politie.

Mevrouw De Vroe heeft het woord.

Dank u, minister, voor uw reactie. We zitten inderdaad in een ongeziene crisis, en het laatste wat we willen, is dat mensen in de kou zitten. Ik denk dat we daar allemaal op dezelfde, menselijke, golflengte zitten. Ik denk echter wel dat we erop moeten toezien dat er goed gesensibiliseerd wordt, dat er een duidelijk kader is, en dat er effectief wordt gezorgd dat er duurzame toestellen worden aangekocht. Daar zie ik toch dat er op de markt nog geen duidelijke richtlijnen, of normeringen of wat dan ook, zijn. Ik denk dat er wat dat betreft echt wel werk aan de winkel is, om ervoor te zorgen dat er in de toekomst minder hinder is bij de stook zelf. Ik denk dat er effectief ook gewerkt wordt aan wettelijke basisvoorschriften. U hebt ernaar verwezen. Ik denk dat daar snel aan gewerkt moet worden.

Ik zie dat heel wat mensen in een snel tempo van een sierverwarming opnieuw naar een houtstoker aan het gaan zijn. Waar we een aantal jaren geleden het hout hebben buitengesmeten om naar een siergashaard te gaan, ziet men opnieuw de omgekeerde beweging, in heel versneld tempo. Ik denk dat er snel moet worden gewerkt aan die wettelijke basisvoorschriften, zodanig dat er duurzame, duurzamere toestellen op de markt komen, en dat er wat dat betreft op de juiste manier gesensibiliseerd en gestuurd wordt, in het kader van onze gezondheid en van het afwenden van hinder. In stedelijke context – en ook in landelijke context, zoals lokale politici hier wel weten – waren er al heel wat klachten.

Ik denk dus dat er duidelijke richtlijnen moeten komen met betrekking tot de toestellen die op de markt komen: de duurzaamheid, basisvoorschriften, keuring, onderhoud, een goede handhaving maar ook een goede ondersteuning van lokale besturen … Ik denk dat dat effectief heel hard nodig zal zijn. Daar wil ik heel graag de nodige aandacht op vestigen, want we weten dat de Green Deal in principe dit jaar een einde nam. We zitten nu in een heel andere situatie dan op het moment dat die Green Deal geschreven is. Ik denk dat het belangrijk is dat die Green Deal een vervolg krijgt, een evaluatie krijgt, en bijgestuurd wordt, in het kader van de huidige problematieken die we kennen. We willen dat niemand in de kou zit, maar we willen ook letten op eenieders gezondheid, en zorgen dat er geen nieuwe burenruzies of extra hinder ontstaan. Ik denk dat dat toch ook onze plicht is.

De heer Pieters heeft het woord.

Minister, niet iedereen zal verbaasd zijn dat veel mensen op hout overgaan, gezien de energieprijzen, maar het is niet zo evident. Iedereen die met zijn wagen over de straat rijdt, zal – als hij zijn verluchting opzet – hier en daar merken waar er gestookt wordt. Er zijn hoe langer hoe meer straten waar je het best je verluchting uitzet.

We weten allemaal dat hout fijn stof teweegbrengt. We moeten niet gek doen, het is al te gemakkelijk om daar over te gaan. Hout kun je natuurlijk op de markt kopen, en het is hernieuwbaar. Je zou misschien kunnen denken dat het goed is, want het is hernieuwbaar. Maar men koopt dat niet allemaal op de markt. Ik denk dat er ook veel wildkap zal zijn, en dat er ook mensen aan het zoeken zijn naar stukken grond met boompjes op, of vragen aan mensen die een stuk grond hebben, of ze daar het afvalhout of de gevallen takken mogen gebruiken.

Het vergt natuurlijk ook enige kennis. Hout en hout zijn niet hetzelfde. Als men hout stookt in een kachel, moet dat voldoende behandeling hebben ondergaan, zodat het zo weinig mogelijk vocht behelst, dat het een goede verbranding krijgt. Daar komen we natuurlijk tot de essentie van de zaak. Een kachel waar niet goed naar gekeken wordt, waarin er niet genoeg zuurstof is, waar geen optimale verbranding is, daar is natuurlijk een risico aan verbonden voor de gezondheid van de mensen, maar ook voor het interieur. Ik kan me moeilijk voorstellen dat iemand die een huis heeft dat volledig aan de energienormen voldoet, een kachel zou zetten, want je interieur gaat volledig naar de knoppen met het fijn stof dat ook intern, in het huis, rond dwarrelt.

Ik vraag toch enige aandacht om consequent te zijn, minister. Zoals u al zei, zijn er ook landen die overgaan op kolencentrales en naar god weet wat, om het toch maar goedkoper te houden. Er zijn genoeg mensen die aangezet worden om naar houtverbranding over te stappen. Het is veel goedkoper. Ik vraag u toch om consequent te zijn in uw handelen. Dank u.

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, het is inderdaad geen evidentie om in deze tijden hierin stappen vooruit te zetten. U sprak daarnet over sensibilisering van de burgers. Dat is nu, meer dan ooit, belangrijk. Bent u van plan om daar stappen in vooruit te zetten en actief te gaan sensibiliseren?

We zijn aan het einde van de Green Deal gekomen. Er komt een eindevaluatie. Wat zijn de vervolgstappen? Plant u een nieuwe Green Deal? Bent u bereid om behalve de sector, ook medische experts en bezorgde burgers te betrekken bij het opmaken van die nieuwe Green Deal? We moeten echt wel stappen vooruitzetten in deze problematiek.

Mevrouw Rombouts heeft het woord.

Ik wil me graag aansluiten bij de vraagstelling. Er is heel wat berichtgeving hieromtrent en de signalen in het kader van de energiecrisis waar we in zitten zijn heel duidelijk. Voor sommigen is hout de enige mogelijkheid om de nodige verwarming te kunnen voorzien. Minister, in die zin is uw antwoord terecht genuanceerd. Natuurlijk moet de doelstelling nog altijd voor ogen worden gehouden. De gezondheid van de mensen is cruciaal. Overleg met de sector is belangrijk. Er worden heel wat nieuwe kachels aangekocht. De kwaliteit van die kachels is cruciaal. We moeten daarrond sensibiliseren. Als er gebruik wordt gemaakt van installaties, zouden bij wijze van spreken de meest duurzame moeten worden gebruikt.

Ik wil dezelfde aanvullende vraag stellen om extra in te zetten op sensibilisering. We deden dat in het verleden ook al, onder meer minister Schauvliege deed dat. Er liggen mogelijkheden om die draad opnieuw op te pakken en om daar sterker op in te zetten. Want natuurlijk, de wijze waarop er aan verbranding wordt gedaan door enerzijds de installatie maar ook het materiaal dat gebruikt wordt om te verbranden en hoe het verbrandingsproces verloopt, zijn toch wel elementen die een impact hebben. Sensibiliseren is op dit moment echt wel cruciaal, vandaar mijn vraag om daar extra aandacht aan te geven.

Minister Demir heeft het woord.

Wat het eerste betreft, zullen we de Green Deal ten gronde en goed evalueren en dan starten met een nieuwe Green Deal waar we natuurlijk alle betrokken partijen zullen in meenemen. We zullen de Green Deal ook aanpassen.

Qua sensibiliseren en informeren deel ik jullie mening. Als ik me niet vergis zal dat eerstdaags gebeuren. Ik denk dat de communicatie nog deze week zal vertrekken.

Wat de productnormering betreft voor meer duurzamere toestellen, dat behoort tot de federale bevoegdheden van minister Borsus en minister Khattabi. Ik zal met hen samenzitten om te horen of zij iets van plan zijn en hen naar een norm van duurzaamheid en milieuvriendelijkheid vragen.

Mevrouw De Vroe heeft het woord.

Dank u wel, minister, voor uw reactie. Ik ben uiteraard tevreden dat u aangeeft dat de Green Deal zal worden geëvalueerd en dat er effectief een gevolg zal komen. We moeten inderdaad evolueren naar die meer duurzame toestellen. Ik kijk uit naar het resultaat van uw overleg met de federale collega’s en naar een duurzamer beleidskader. Ik kijk ook uit naar de sensibiliseringsacties die er vanuit Vlaanderen zullen komen om mensen attent te maken op hun eigen gezondheid en het minder-hinderbeleid. Ik kijk uit naar de handvaten die er naar de lokale besturen en lokale handhavers kunnen worden aangereikt. Dank u wel daarvoor.