Report meeting Commissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid

De heer Sintobin heeft het woord.

Het is misschien een beetje eigenaardig of sommigen zullen misschien vreemd opgekeken hebben dat deze vraag hier is geagendeerd omdat het ze in feite gaat over een uitspraak van een toekomstige – nog tien dagen – partijvoorzitter. Sommigen, ze zijn er niet, zullen ongetwijfeld zeggen dat ik opnieuw polariseer maar de vraag is eigenlijk wie polariseert. (Opmerkingen van Ludwig Vandenhove en Chris Steenwegen)

Collega Steenwegen, ik kan er ook niet aan doen dat sinds de aankondiging van het stikstofakkoord in februari dat nog niet afgeklopt is, en dat de meerderheidspartijen voortdurend bekvechten over dat akkoord. We hebben daar al verschillende actualiteitsdebatten over gevoerd en ook in deze commissie is daar al meermaals over gesproken. We hebben daar daarstraks ook al even over gedebatteerd.

Collega Steenwegen, ik heb natuurlijk mijn stijl maar ik polariseer niet. Ik ben misschien in tegenstelling tot de minister voor een stuk de conservatieve landbouwbeliever, maar ik zal altijd de belangen van de landbouwers en hun gezinnen verdedigen. Ik vind dat dit in de huidige situatie niet meer het geval is.

Collega’s en in het bijzonder collega Steenwegen, ik ben ervan overtuigd dat jullie regelmatig een blik werpen op de website van het Vlaams Infocentrum Land- en Tuinbouw, VILT.be. Gisteren was er enorm veel aandacht voor de foto van een pop die minister Demir voorstelde. Ik heb dat trouwens ook veroordeeld. Maar ik denk dat er weinig aandacht was voor de open brief van een boerin. Ik stel voor dat iedereen die eens leest. Daarbij zat ook een mooie tekening van een zoon van negen jaar die de minister vraagt of hij alstublieft nog boer mag worden. Dat grijpt toch naar het hart en zo zijn er in Vlaanderen tientallen, honderden families die in angst leven en niet meer weten wat de toekomst hen zal brengen.

Ik heb daarnet al gezegd en ik blijf herhalen dat het al lang niet meer gaat over die 41 landbouwbedrijven, die zogenaamde rode bedrijven, maar over de toekomst van de landbouw in Vlaanderen in het algemeen. Velen vrezen natuurlijk dat zij het volgende slachtoffer zullen zijn van een waanzinnig Europees beleid. Men verwijst altijd naar Europa maar ik kan u de normen tonen die in andere Europese landen worden gehanteerd en die heel wat lager liggen dan onze normen. In sommige Europese landen worden nagenoeg geen maatregelen genomen tegen het zogenaamde volle stikstofbad. We organiseren eigenlijk een eigen concurrentienadeel. Ik ben er trouwens van overtuigd dat, wat ook de toekomst is van de landbouw in Vlaanderen, productiviteit en milieu perfect verzoenbaar zijn.

Ik verwijs naar het Europees beleid en de Europese richtlijnen die wij zogezegd moeten volgen. Dat is toch altijd het discours geweest van minister Demir: we moeten van Europa. ‘Ik kan er niets aan doen want ik was er de vorige keer niet bij.’ Nochtans is de partij al twintig jaar aan de macht en ook vijf jaar geleden stond daarover niks in hun partijprogramma. Stikstof was bij niemand gekend, tenzij bij collega Steenwegen, en nu is plotseling het bad vol.

Maar het zijn nog altijd de regeringen die de keuzes en de besluiten over de bestrijding van stikstof maken.

Minister, ik stel deze vraag naar aanleiding van een uitspraak die uw toekomstige partijvoorzitter heeft gedaan na een audit die minister Demir had besteld naar aanleiding van de beslissingen van het Agentschap Natuur en Bos, wat natuurlijk haar volste recht is. Ik zit hier niet om Boerenbond te verdedigen, ik zit hier niet om het Algemeen Boerensyndicaat te verdedigen, ik zit hier gewoon om de boeren te verdedigen. Het feit dat er voortdurend wordt gebekvecht en ruziegemaakt tussen de meerderheidspartijen, zorgt net voor die polarisatie.

Minister, ik wil u daar een aantal vragen over stellen. Hebt u naar aanleiding van de uitspraak van uw toekomstige partijvoorzitter en naar aanleiding van de initiatieven die minister Demir heeft genomen en van de uitspraken die zij doet in het kader van het stikstofdossier, als minister van Landbouw – uw voorganger zei altijd dat ze minister was van en voor Landbouw – ook de indruk dat er momenteel een soort van heksenjacht bezig is op onze Vlaamse landbouwsector?

Ik vind het spijtig dat de afgelopen jaren en zelfs de afgelopen decennia alle milieu-, klimaat- en omgevingsproblemen steeds werden afgewenteld op de landbouwsector. Ik heb nog van geen enkel bedrijf gehoord dat het moet sluiten of een piekbelaster is. Wanneer het gaat over het voortzetten van de Oosterweelwerken, dan is er voor de meerderheidspartijen geen milieuprobleem. Wanneer het gaat over petrochemiebedrijven in de haven van Antwerpen, dan is er geen probleem. Het wordt altijd maar afgewenteld op de landbouwers omdat het natuurlijk de gemakkelijkste groep is om te treffen.

Minister, acht u het door minister Demir bestelde onderzoek bij het Agentschap Natuur en Bos inderdaad nodig? Gebeurt er volgens u inderdaad lobbywerk door een organisatie, in casu Boerenbond? Ik herhaal dat ik hier niet zit om Boerenbond te verdedigen maar ik vind wel dat een organisatie zoals Boerenbond het recht heeft om de belangen van zijn leden te verdedigen. Iedere vereniging of iedere belangenorganisatie heeft trouwens dat recht.

Bent u in overleg met minister-president Jambon? Ik veronderstel van wel. Die stikstofdiscussie straalt immers af op de hele regering. Of wacht u het openbaar onderzoek af en zult u dan wel zien? En kunt u even toelichten hoe de afhandeling van die bezwaren juist gaat? Welke termijnen staan daarop?

Tot daar mijn poging tot niet-polarisatie, voorzitter.

Minister Brouns heeft het woord.

Dank u wel daarvoor, collega Sintobin. Ik denk dat dat heel belangrijk is. Mijn eerste publieke optreden als minister van Landbouw was op een mooie West-Vlaamse boerderij in Gistel. Dat was naar aanleiding van het feit dat er in de sector al enige tijd heel wat alarmbellen afgaan die wijzen op een probleem rond het welbevinden van onze Vlaamse land- en tuinbouwer. Het zijn mensen die iedere dag het beste van zichzelf geven, maar die signalen bij zichzelf en hun omgeving niet zien of vaak niet willen zien. En de boer, hij ploegde voort. Dat is een bekend Vlaams gezegde. Maar hier baart het meer dan ooit zorgen, omdat die signalen er wel zijn. Dat actieplan was er net op gericht om die signalen wel te capteren en er iets mee te doen.

Als je naar de landbouwers luistert, hoor je heel vaak dat het vandaag de dag uiteraard ook te maken heeft met de rechtsonzekerheid. We zitten in een bijzonder moeilijk tijdsgewricht. Ik heb het vandaag al vaak gezegd en ik ga het nog heel vaak zeggen: op zo’n moment mag je die voor Vlaanderen belangrijke groep natuurlijk niet loslaten. Je moet die maximaal ondersteunen en begeleiden. Die rechtsonzekerheid kruipt in de kleren, vandaar ook het actieplan. Maar het was toch wel meer dan dat. Het gaat ook over waardering. Hoe spreek je met de sector? Hoe kijk je naar de sector? Dat is een collectieve verantwoordelijkheid. Dat werd daar ook heel duidelijk verteld, dat die maatschappelijke waardering anders en beter kan.

Het is ook voor een stuk economisch. Zijn we als Vlamingen bereid om in de toekomst, als we in de land- en tuinbouw naar andere verdienmodellen moeten gaan, ook die correcte prijzen te betalen? Ook dat is een stuk van het debat dat daarrond gevoerd werd.

Dat zijn voor mij belangrijke elementen van antwoord. Het woord ‘heksenjacht’ is daar niet gevallen. We moeten ook te allen prijze vermijden dat dat gevoel bij die mensen leeft, zeker in de huidige omstandigheden. Zij zijn en blijven deel van de oplossing. Zij zijn en blijven absoluut noodzakelijk voor onze eigen voedselproductie in Vlaanderen. En zij zijn onze eerste bondgenoot voor een duurzaam Vlaanderen en voor de verdere verduurzaming van hun sector. Dat is mijn overtuiging, elke dag. Daar wil ik samen met hen aan werken.

Wat de audit betreft, is het voor mij heel duidelijk. Als er zaken zijn die ongeoorloofd zijn en niet door de beugel kunnen, mag dat onderzocht worden. Geen enkel probleem.

De heer Sintobin heeft het woord.

Bedankt voor uw eerlijke antwoord, minister. Ik heb inderdaad gemerkt dat u bij ons in West-Vlaanderen geweest bent en dat u terecht veel aandacht besteedt aan het welbevinden van de landbouwers. Ik heb daar trouwens vrij recent nog een schriftelijke vraag over gesteld, nog aan uw voorganger.

Het is inderdaad een groot probleem, en niet alleen omdat de landbouwers geconfronteerd worden met rechtsonzekerheid. Sommige landbouwers, zeker ook in West-Vlaanderen, hebben ook geen opvolgers, wat natuurlijk ook wat moeilijk is voor hen. Of ze zijn niet meer rendabel. Wij, West-Vlamingen, zijn nogal introvert. En landbouwers spreken zich sowieso niet gemakkelijk uit over hun eigen problemen. En dan heb je situaties zoals gisteren. Ik denk dat de persoon die op die tractor zat, zelf niet heeft beseft wat zo'n bord teweegbrengt. We hebben dat trouwens gezien toen ze hier zijn komen protesteren aan het parlement. Landbouwers zijn harde werkers. Het zijn stoere bonken, maar ze zijn introvert en stil. Maar als ze dan eens op straat komen... Ik ben iets ouder dan de meesten onder jullie, zeker ook dan minister Demir. Ik heb landbouwbetogingen meegemaakt in Brussel die toch wel wat anders waren dan die ene pop. Maar daarmee wil ik natuurlijk niet zeggen dat ik dat goedkeur.

Het was Riccy Focke die destijds met Boeren op een Kruispunt veel aandacht besteed heeft aan dat welbevinden. Er zijn in West-Vlaanderen bijvoorbeeld gemiddeld meer zelfmoorden bij landbouwers dan bij de gemiddelde populatie, wat toch wel een en ander wil zeggen.

Waar ik u zeker in kan volgen – en dat mis ik soms een beetje in het debat – is dat er te weinig waardering is in de maatschappij en in het algemeen. Ook hier in het parlement is er te weinig waardering voor de job en voor het harde werk dat een landbouwer moet doen om zijn inkomen te verzekeren. Ook die discussies over een gegarandeerd inkomen hebben we al gehad. Ik heb toch de indruk dat de laatste maanden de waardering voor de landbouwers wat gedaald is. We gaan die stikstofdebatten inderdaad nog verschillende keren voeren, maar ik ben in ieder geval tevreden met uw antwoord.

De heer Coel heeft het woord.

Ik heb toch wel wat bedenkingen, procedureel. Het is toch wel vreemd dat wij hier een vraag om uitleg agenderen over uitspraken van een kandidaat-partijvoorzitter, om dan een heel betoog te houden en breed uit te weiden over de artikels die de voorbije dagen op VILT zijn verschenen en daar een heel discours over te geven. Dat vond ik wel wat bijzonder.

Ten gronde, waarover de initiële vraag ging, denk ik dat als er aanwijzingen zijn, het goed is om dat te onderzoeken. Wat mij betreft verdedigt een belangenorganisatie uiteraard de belangen van haar leden en mag men daar ook voor opkomen. Ik heb daar zelfs geen enkel probleem mee, maar, integendeel, respect en waardering. Het is aan de administratie om daar correct mee om te gaan. De audit zal dan wel uitwijzen of dat gebeurd is. Voor de rest heb ik daar geen commentaar op.

Minister Brouns heeft het woord.

Dat laatste kan ik alleen maar bijtreden. Ik denk dat dat ook de essentie was van mijn antwoord op de tweede vraag van collega Sintobin.

Ik wil alleen nog aangeven dat door de geopolitieke situatie het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) recent wel bevestigde in cijfers dat de waardering van de Vlaming voor de lokale productie en voor de Vlaamse land- tuinbouwer toeneemt. Gelukkig maar, zou ik zeggen.

Ik denk ook dat het maatschappelijk debat vandaag ruimer is dan enkel de gepolariseerde situatie natuur versus landbouw en dat de Vlamingen zich bewust zijn van het belang van de harmonie en het evenwicht en dat ze op een positieve manier kunnen deelnemen aan het debat. Dat kan het resultaat alleen maar ten goede komen.

De heer Sintobin heeft het woord.

Collega Coel, ik kon mijn vraag ook anders geformuleerd hebben en uitgeweid hebben over artikels op VILT. Ik stel voor dat u ze in de eerste plaats eens leest en dat u dan pas spreekt over een procedurele fout. Ik begrijp trouwens niet waar u het haalt dat deze vraag niet ontvankelijk zou zijn wegens de uitspraak van een toekomstig partijvoorzitter. Lees de artikels en kom dan eens terug.