Report meeting Commissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Jaarlijks sterven nog meer dan 1 miljoen mensen door resistente bacteriën die niet meer te behandelen waren met antibiotica. Antimicrobiële resistentie (AMR) is een bedreiging voor mens én dier, en het reduceren van het antibioticumgebruik is daarom een bekommernis voor zowel de dieren- als de volksgezondheid.

De Vlaamse Dierengezondheidszorg (DGZ) heeft recent, tijdens de Agridagen, AB Coaching gelanceerd. De nieuwe dienst moet gezien worden in het kader van de Belgische doelstellingen van het tweede convenant om het antibioticagebruik in de veehouderij terug te schroeven tegen 2024. Heel wat partners, zoals bijvoorbeeld Boerenbond, het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) en Belpork, ondertekenden indertijd dat convenant. De dienst van DGZ zal samen met de veehouders en bedrijfsdierenarts op zoek gaan naar bijkomende mogelijkheden om het antibioticagebruik op de individuele bedrijven verder te verminderen. Er zal, naar eigen zeggen, ook vooral worden ingezet op het preventieve luik. De nieuwe dienst kan een brug zijn tussen veehouder en dierenarts enerzijds en de sector en de overheid anderzijds.

Laten we natuurlijk hopen dat die samenwerking tussen die verschillende partners zijn vruchten zal afwerpen. Heel wat experten wijzen nog steeds op het belang van een verminderd antibioticagebruik in de veehouderij. En belangrijk hierbij is dat het geen negatief verhaal hoeft te zijn voor de veehouders, integendeel. Met een goed bedrijfsmanagement kan dat antibioticagebruik gereduceerd worden zonder dat de productieresultaten daaronder hoeven te lijden. Het kan zelfs een voordeel bieden inzake promotie van het vlees in binnen- en buitenland.

Minister, ik heb voor u dan ook de volgende vragen.

Zijn er met DGZ meetbare doelstellingen afgesproken? Indien ja, welke zijn dan deze doelstellingen?

Wordt er verder nog ingezet op sensibilisering en voorlichting van de sector inzake het belang van effectief en verantwoord antibioticagebruik bij nutsdieren?

Zijn er momenteel nog onderzoeksinstellingen bezig met het ontwikkelen van alternatieve behandelingen op het gebied van infectiepreventie? Ik denk dan bijvoorbeeld aan het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO). Zijn daar eventueel nog nieuwe bemoedigende resultaten te verwachten?

Minister Brouns heeft het woord.

Dank u wel, mevrouw Joosen, voor uw vragen.

Het is zo dat de Vlaamse overheid zelf niet rechtstreeks betrokken is bij het tweede antibioticaconvenant, en dus ook niet bij de afspraken die daarover gemaakt zijn met DGZ. Voor een antwoord op die vraag moet ik dan ook doorverwijzen naar de federale collega.

Ten tweede, het antibioticabeleid is in de eerste plaats een bevoegdheid van de federale overheid, maar als Vlaanderen zijn we uiteraard wel betrokken bij One Health: het Belgische nationale actieplan tegen antimicrobiële resistentie. Daarnaast omvat de ‘van boer tot bord’-strategie van de Europese Commissie een belangrijke reductiedoelstelling met betrekking tot antibiotica. Als Vlaamse overheid zullen we dus verder een ondersteunend beleid voeren om die ambities vanuit Europa waar te maken.

Er wordt door het departement ingezet op sensibilisering van onze landbouwers. Hiervoor werkt het departement samen met het kenniscentrum inzake antibioticagebruik en -resistentie bij dieren AMCRA, de federale overheid en de sectororganisaties om onze veehouders en dierenartsen te sensibiliseren over de gevaren van microbiële resistentie en het belang van een verantwoord antibiotica- en geneesmiddelengebruik. Regelmatig worden hier dan ook studiedagen en infomomenten rond georganiseerd.

In het nieuwe strategisch plan in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) is een maatregel ‘antibioticareductie’ opgenomen die een subsidie geeft aan bedrijven om in een begeleidingstraject te stappen en zo het antibioticagebruik op het bedrijf te doen dalen.

Daarnaast worden er in het kader van de jaarlijkse oproep voor de demonstratieprojecten thema’s opgenomen die betrekking hebben op antibioticareductie. Zo hebben we bijvoorbeeld in 2020 een project voor de vleeskuikensector goedgekeurd: ‘Met een optimale vaccinatie naar een lager antibioticagebruik bij vleeskuikens’. Dit project is in 2021 van start gegaan en kent een looptijd van twee jaar. Op ILVO lopen dus ook verschillende Europese projecten.

De weg naar een duurzaam en gereduceerd antibioticagebruik is lang en vraagt inspanningen van alle actoren, zowel op korte als op lange termijn. Ik kan u verzekeren dat de inspanningen die er geleverd zijn de afgelopen jaren met betrekking tot een ondersteunend Vlaams beleid voor die antibioticareductie, dus verdergezet zullen worden.

Wat uw derde vraag betreft, is het zo dat zowel op ILVO als op de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Gent verschillende projecten en ook onderzoeken lopen naar de mogelijkheden om het antibioticaverbruik op bedrijfsniveau te doen dalen.

Algemeen wordt volgens de One Healthbenadering in verschillende projecten op ILVO onderzocht in welke mate antibioticaresiduen en antibioticaresistentie zich verspreiden via mest van landbouwhuisdieren en in de landbouwomgeving terechtkomen, bijvoorbeeld in de bodem en oppervlaktewater na bemesting met dierlijke mest.

Het ILVO-onderzoek kan leiden tot een betere landbouwpraktijk, bijvoorbeeld met sanitaire voorschriften voor het gebruik van dierlijke mest, zodat de voedergewassen voor de veeteelt niet besmet geraken met antibioticaresistente kiemen, of de omgeving van de veeteeltbedrijven minder een risico vormt voor insleep van antibioticaresistente pathogenen.

Binnenkort start op ILVO een landbouwtraject met steun vanuit het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO). Daarbij wordt onderzocht hoe de kwaliteit van het drinkwater van pluimvee en varkens kan worden verbeterd, en hoe de vorming van biofilms in drinkwaterleidingen in de stal kan worden vermeden of geremedieerd. De drinkwaterkwaliteit is van groot belang voor de gezondheid van de dieren, om de insleep van pathogenen te vermijden en om de effectiviteit van medicatie te garanderen, zodat ook geen overdosering van onder andere antibiotica noodzakelijk is.

Het onderzoek van de Universiteit Gent focust zich op de mogelijkheden om het antibioticumgebruik te doen dalen aan de hand van een verhoogde bioveiligheid, de preventie van introductie en verspreiding van dierziekten, en coaching van veehouders.

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Het totale gebruik van antibiotica is tussen 2011 en 2020 reeds sterk gereduceerd, maar om de doelstellingen van het convenant tegen 2024 te halen is het ook belangrijk om ons te richten op individuele bedrijven. Dat is een belangrijke schakel waar AB Coaching nu een bijdrage aan kan leveren.

Binnen die coaching zie ik toch dat het een traject op maat is, dat is positief. De noden, wensen en mogelijkheden van de veehouders worden meegenomen, want natuurlijk is niet elk bedrijf hetzelfde, en men gaat echt individueel bekijken wat er mogelijk is. Ik denk dat het op maat werken de gedragenheid bij de veehouders net zal verhogen.

Het tweede positieve punt is dat men werk wil maken van de digitale vereenvoudiging, zodat men dit met een minimum aan administratie toch werkzaam kan maken. Dat is natuurlijk een hele grote plus, zowel voor veehouders als dierenartsen. We spreken hier in het parlement vaak over de planlast van het onderwijs, maar ik denk dat ook de administratieve lasten in de landbouw alleen maar toenemen. Het is dus een belangrijk aspect dat zeker kan worden meegenomen.

De vraag is natuurlijk wel of zo’n vrijwillige aanpak de nodige resultaten zal opleveren. Ook grootverbruikers van antibiotica zullen een inspanning moeten leveren. Worden zij voldoende bereikt? Dat is toch een vraagteken. En de kostprijs kan natuurlijk ook een remmende factor zijn, dat is ook een vraag waar ik nog mee zit.

In de vorige legislatuur hebben wij hier in het parlement ook een resolutie op tafel gelegd die werk wil maken van antibioticareductie en daarin staan uiteraard de Vlaamse bevoegdheden opgenomen. U geeft vandaag een aantal acties weer die zeker nog inspelen op die resolutie en daar nog een invulling aan geven, maar mijn vraag is toch of er geen bijkomende afdwingbare acties nodig zijn? Acties van onderuit, vanuit de sector, zijn natuurlijk heel mooi, maar dit project is vrijblijvend. De belangrijkste vraag die volgens mij dan overeind blijft staan, is: halen we dan onze doelstellingen van het convenant tegen 2024?

Minister Brouns heeft het woord.

Ik denk inderdaad dat de ondersteuning die ook vanuit Europa zal komen, vanuit het GLB, net gericht is op de individuele ondersteuning van bedrijven, dus dat onderschrijf ik uiteraard ook in de landbouwsector. Onze landbouwers zijn op dat vlak managers geworden en zitten met heel wat administratieve last, dus ook daar deel ik uw mening.

Wat de acties betreft, denk ik dat vanuit Vlaanderen vooral de ondersteuning belangrijk is. Via de rapportering zullen we de evolutie ook verder blijven volgen, die hopelijk in dezelfde dalende lijn zal gaan tijdens de komende jaren.

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Ik vind het een heel belangrijk thema, vandaar dat ik het ook snel op tafel wilde leggen bij uw aantreden, maar ik hoor hier een duidelijk engagement van u om dit de komende jaren ook te behartigen.