Report meeting Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken

De heer Meremans heeft het woord.

Voorzitter, minister, we hebben het er al over gehad: wat zijn de oorzaken van al die fietsongevallen? Naar aanleiding van nieuwe ongevallencijfers hadden we het over voorrang verlenen, de dode hoek enzovoort. Echter kwam één aspect toen niet aan bod, namelijk de positie van de elektrische fiets binnen dit gegeven.

Ondertussen is namelijk meer bekend over welk type fietsen betrokken zijn bij deze ongevallen, en daaruit blijkt dat 33 van de 70 dodelijke ongevallen gebeurden met elektrische fietsen. De ongevallen kunnen vervolgens – dat hoorde ik op de radio van Vias – gelinkt worden aan de ouderdom van de gebruikers. Hoe ouder men is, hoe brozer het gestel en hoe meer breuken en dergelijke. Een elektrische fiets gaat bovendien vaak te snel. Indien men het niet gewoon is om met een dergelijke fiets te rijden, kan dit gevaarlijke situaties opleveren, wat we ook in de cijfers zien.

Minister, hoe beoordeelt u deze stijgende ongevallencijfers?

Hoe staat het met de uitrol van een campagne om verkopers te sensibiliseren en aan te moedigen om nieuwe gebruikers van elektrische fietsen op de hoogte te brengen van de juiste info en richtlijnen en hen door te verwijzen naar de beschikbare opleidingen? Er zijn daartoe pogingen, maar naar mijn weten is het nog niet wijdverbreid.

In hoeverre is men er reeds in geslaagd om ook de oudere bestuurders van elektrische fietsen te sensibiliseren en naar de bovenvermelde opleidingen door te verwijzen?

Minister Peeters heeft het woord.

Collega Meremans, volgens de voorlopige cijfers stagneert het aantal fietsdoden ten opzichte van 2019. We zijn daar niet blij mee. Ik heb al meegegeven dat we al de cijfers monitoren en dieper analyseren. Het stijgende gebruik van de elektrische fiets leidt tot meer slachtoffers met een elektrische fiets. De elektrische fiets kent nog steeds een hoger gebruik bij de wat oudere en dus meer kwetsbare leeftijdscategorieën. Volgens de voorlopige ongevallencijfers voor 2021 zijn 8 op de 10 verkeersdoden bij elektrische fietsers 65-plussers, tegenover 1 op de 2 verkeersdoden bij de ‘gewone’ fietsers.

We hebben gesprekken gevoerd met Mobia vzw, de federatie van verkopers en verhuurders van voertuigen. Mobia is een samenwerkingsverband tussen TRAXIO, Febiac en Renta. De meest recente vergadering vond plaats op 26 april. Hierbij werd overeengekomen dat Mobia intern verder aftoetst op welke manier de verkopers van fietsen, elektrische fietsen en speedpedelecs zich binnen hun werkterrein kunnen inzetten voor een aantal initiatieven rond verkeersveiligheid en waarvoor zou worden samengewerkt met mijn administratie.

In ons verkeersveiligheidsplan leggen we de nadruk op het verhogen van de veiligheid van de actieve weggebruiker. Daarvoor nemen we een aantal extra maatregelen op. In de uitvoering van dit plan ontving de administratie een voorstel van OKRA-Sport+ vzw. Eind vorig jaar ontving OKRA een subsidie van 50.000 euro voor zijn project ‘Veilig elektrisch en economisch fietsen’. In een eerste fase zal men 50 lesgevers opleiden. Vervolgens kunnen lokale OKRA-trefpunten deze lesgevers boeken en de opleiding voor de eigen leden en geïnteresseerde niet-leden organiseren. Het project wil met deze subsidies 200 sessies organiseren en 3500 deelnemers bereiken. Het project werd positief beoordeeld door de overheid.

Daarnaast is er bij de Vlaamse Stichting Verkeerskunde een project ‘workshop veilig verkeer’. Daar is er een permanent aanbod voor laagdrempelige workshops, waarmee we vanuit de Vlaamse overheid levenslang leren over verkeer en mobiliteit stimuleren.

Ten slotte kan ik u ook nog meegeven dat we een semestriële voortgangsrapportage doen van het verkeersveiligheidsplan. Daar zal men dan telkens kunnen bekijken welke bijkomende elementen er zijn. Dat is voor iedereen toegankelijk op de website.

De heer Meremans heeft het woord.

Dat is alleszins al goed nieuws. Een gesprek met Mobia om verder af te toetsen bij verkopers en daar de nodige info te geven en eventueel door te sturen, vind ik zeer goed. Ook de overeenkomst met OKRA-SPORT+ mag wel eens in de picture worden gezet. Ik vind dat ook goed.

We zullen daar voor een stuk ook op moeten mikken. Je hebt natuurlijk ook nog andere organisaties: OKRA, Neos, S-Plus en zo meer. Als we al die organisaties kunnen bereiken, als we die mee in het bad kunnen trekken, dan bereiken we echt een heleboel. Ik denk dan terug aan mijn vragen over het aanmoedigen van de helmplicht. Ik denk dat dit inderdaad de juiste weg is en ik hoop dat we daarop verder kunnen gaan.

Het is mij opgevallen dat, elke keer als je begint over fietsen, elektrische fietsen en speedpedelecs, er niet alleen heel veel bondscoaches zijn in Vlaanderen, maar ook heel veel mobiliteitsexperten en fietsexperten. Ieder heeft zijn mening. Het leeft dus wel degelijk in Vlaanderen. We moeten daar gebruik van maken om toch een aantal doelstellingen daarvan te kunnen realiseren. Alleszins bedankt voor uw antwoord, minister.

Mevrouw Fournier heeft het woord.

Minister, het is in dezen belangrijk, zoals we al een paar keer aangehaald hebben, dat er een goede analyse wordt gemaakt van de ongevallen. Is een ongeval gebeurd door de slechte staat van de weg en van de infrastructuur? Dan moeten we zorgen dat er genoeg budget is om onderhoud van de wegen te doen. Het kan ook een persoonlijke fout zijn. En dan kijk ik naar collega Meremans, die al verschillende tussenkomsten heeft gedaan over sensibiliseren en opleiden. Dat is ook een goede zaak.

We moeten oppassen dat het niet te veel nattevingerwerk is. We moeten echt wel een goede analyse maken van alle ongevallen met elektrische fietsen en daar dan beleidsmaatregelen aan koppelen, minister. Ik ga ervan uit – u hebt dat ook al gezegd – dat u er volop mee bezig bent om die analyses heel duidelijk te maken.

De heer Bex heeft het woord.

Ik sluit me graag aan bij de tussenkomst van de collega. Minister, u hebt de analyse van de ongevallen met ons gedeeld. En ik vind dat die analyse nog iets te beperkt blijft, of dat we er alleszins te weinig mee doen. We zien bijvoorbeeld dat heel veel fietsongevallen gebeuren doordat er geen voorrang wordt verleend, meestal door auto’s. Ik heb hier nu toevallig de statistieken van Limburg voor mij, maar ik denk dat Limburg toch een goede graadmeter is. Daar zien we dat er heel weinig ongevallen gebeuren doordat fietsers elkaar aanrijden, maar dat het toch vooral auto’s zijn die fietsers aanrijden.

In dat opzicht denk ik dat u daar wat meer in zou moeten investeren, om te kijken wat nu eigenlijk de oorzaak van die ongevallen is, om dan vervolgens te kunnen gaan remediëren. Ik sluit me erbij aan dat allerlei sensibilisering goed is, maar je kunt zo gesensibiliseerd zijn als je wilt, als de autobestuurder geen voorrang verleent en je wordt omvergereden, ben je daar vet mee. Dat is dus vooral mijn vraag.

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Ik ga de cijfers niet herhalen, maar het aantal oudere fietsers met elektrische fietsen dat bij dodelijke ongevallen betrokken is, vraagt om actie. Het is inderdaad, minister, een en-enverhaal: de fietsinfrastructuur is het eerste, maar ik volg u ook in de sensibilisering. De vraag van de collega om dat te doen bij de fietshandelaars en bij de senioren is terecht, maar ik zou gerustgesteld willen worden dat het niet bij gesprekken alleen blijft. Het is zeer goed dat u met Mobia praat, maar wat volgt uit die gesprekken? Komt daar iets uit? Wordt er gedacht aan een premie aan de fietshandelaars bijvoorbeeld als zij actief meewerken om ervoor te zorgen dat bij aankoop van een fiets de vijf lessen worden gegeven, of dat de uitleg die er wordt gegeven langer wordt? Ik weet het niet.

Wat de senioren betreft deden we misschien wat lacherig over OKRA en S-Plus en dergelijke organisaties, maar dat is niet om te lachen. Dat is belangrijk. We mogen het daarbij alleen niet houden. Ik denk dat u bijvoorbeeld ook contact kunt nemen met uw collega, minister Weyts, van Sport, om sportverenigingen – en het is zeker niet denigrerend bedoeld – zoals bijvoorbeeld de petanqueclubs waar veel oudere mensen zitten, een incentive te geven van het grote budget waarover u beschikt. Zo krijgen de sportclubs waar ouderen lid zijn de mogelijkheid om vijf lessen ‘hoe leer ik veilig met de elektrische fiets rijden’ aan te bieden. U mag niet onderschatten dat heel veel ouderen zich daardoor niet betutteld voelen, maar zelf vragende partij zijn om bij te leren. Dat wordt soms een beetje uit zijn context gehaald.

De heer Verheyden heeft het woord.

Minister, we hebben het in de commissie al herhaaldelijk gehad over de fietsongevallen. Het gaat daarbij zeker ook over de elektrische fietsen. We hadden het gisteren in de plenaire vergadering nog over de fietsinfrastructuur en de ambitie om ervoor te zorgen dat, waar dat mogelijk is, iedereen in een eigen bedding kan rijden, afhankelijk van de snelheid die men heeft. Dat is een idee van Vias.

Het is goed om hier over alle partijgrenzen heen te horen dat het voorstel dat wij ongeveer een tweetal jaar geleden deden, bijval krijgt. Dat voorstel ging over het starten met fietscursussen, vooral voor ouderen. Wanneer men elektrische fietsen koopt, zou men daar een begeleidende folder moeten bij voorzien met aandacht voor de gevaren en de dingen waarop men moet op letten. Ik lees ook dat Vias zelf aangeeft naar een aantal andere zaken te kijken dan alleen de infrastructuur, maar bijvoorbeeld ook naar de kwetsbaarheid van de oudere groepen. Men moet sensibiliseren om bij aankoop van een fiets een cursus te geven. Wij staan volmondig achter dat soort zaken, waar wij al veel langer voor pleiten. Het is goed dat u nu toch begonnen bent om daar werk van te maken. Ik hoop dat er snel vooruitgang komt in dat proces en dat we die cursussen snel kunnen aanbieden. Nu zijn er een aantal gemeenten die het los aanbieden, en er zijn ook een aantal politiezones die het aanbieden. Ik denk dat het interessant kan zijn om dat te veralgemenen. Ik hoop dat u daar snel werk van maakt.

Minister Peeters heeft het woord.

Bedankt voor de suggesties en de vragen. Ik zal eerst ingaan op die van mevrouw Lambrecht. Ik neem die zeker ter harte. Vzw OKRA-SPORT+ is indertijd bij ons geweest om te vragen hoe ze dat konden aanpakken en of ze er gericht op konden inzetten. We hebben onmiddellijk meegegeven dat het een goed idee is en een uitloper van ons verkeersveiligheidsplan. Uiteraard staat het ook andere middenveldorganisaties vrij om dergelijke initiatieven te nemen. Het kan zeker ook vanuit de sportclubs. Ook bij OKRA vertrok het initiatief vanuit hun sportafdeling, al weet ik niet of ze ook een vrijetijdsafdeling hebben. Ik denk dat dergelijke initiatieven alleszins zeker lovenswaardig zijn.

Of fietshandelaars zelf ook cursussen willen geven, zullen we nog even moeten testen. Maar die folder en dergelijke zijn zeker goede suggesties. Men moet ze dan natuurlijk nog ter harte willen nemen. Maar we geven het alleszins allemaal mee, en alles wat de verkeersveiligheid van de elektrische fietser kan verhogen, is sowieso aangewezen. Ik dank u dan ook allemaal om op dezelfde golflengte te zitten.

Ik zal toch de vraag van mijnheer Bex nog beantwoorden, ook al is hij er momenteel niet. Hij vroeg specifiek naar een aantal meer grondige analyses. Ik denk dat jullie ook weten dat wij binnen het verkeersveiligheidsplan ook een aantal grondigere analyses en dus meer diepgaand onderzoek doen. Voor een diepteonderzoek naar fietsongevallen is het Instituut voor Mobiliteit (IMOB) aangesteld om te bekijken wat we daar nog meer uit kunnen distilleren, welke les we daaruit kunnen trekken en hoe we er in de toekomst nog meer op kunnen inzetten. Ik weet niet juist wat de einddatum zal zijn, maar dat loopt. Wij doen de monitoring van de gegevens om al een ‘quick scan’ te kunnen doen, maar de diepteanalyse is zeker ook interessant. Dus ik hoop dat we ook daarover te gepasten tijde met jullie allemaal van gedachten kunnen wisselen.

De heer Meremans heeft het woord.

Ik denk dat we allemaal een beetje op dezelfde golflengte zitten. Senioren zijn een zeer actieve doelgroep, bijna de actiefste. Ze maken ook gebruik van alle nieuwe trends. Dat hoort zo en dat is zeer goed. We moeten er alleen voor zorgen dat we niet belerend doen of zagen, maar dat we het hen aanbieden en hen aanmoedigen om erop in te gaan. Maar ik denk dat alle suggesties welkom zijn. Want het is belangrijk dat we dat warm houden, dat we er zeker naar streven dat elektrische fietsen door alle doelgroepen en door iedereen die dat wenst, gebruikt kunnen worden, maar wel op een veilige manier zodat we de ongevallencijfers kunnen doen zakken.