Report meeting Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie

– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.

Mevrouw De Vreese heeft het woord.

Voorzitter, minister, het Europees Parlement heeft in september 2021 het licht op groen gezet voor het Brexitfonds van 5 miljard euro. De Brexit Adjustment Reserve (BAR) is een soort noodfonds dat werd opgericht om regio’s te ondersteunen die het meest lijden onder de Brexit. Dit land krijgt 353 miljoen euro. De periode waarin BAR-middelen kunnen worden ingezet, loopt van 1 januari 2020 tot en met 31 december 2023.

Tijdens de gedachtewisseling over de Brexit in de commissie Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden en Internationale Samenwerking gaf minister-president Jan Jambon mee dat deze middelen voornamelijk zullen worden ingezet om de transformatie van onze bedrijven te stimuleren en om het concurrentievermogen en de internationale ambities van onze bedrijven te versterken. We hebben hierbij bijzondere aandacht voor onze kmo’s. Met de middelen uit het Brexitfonds zullen we de volgende maanden inzetten op de versterking van de huidige mechanismen, zoals de Brexitveerkrachtsubsidie en nieuwe maatregelen.

Minister, kunt u een overzicht geven van de verdeling van de middelen uit het fonds over de Vlaamse beleidsdomeinen?

Hoeveel middelen uit het fonds werden reeds gebruikt voor de bestaande maatregelen? Hoeveel budget zal er worden uitgetrokken voor bijkomende maatregelen binnen uw beleidsdomeinen? Aan welke projecten geeft u prioriteit? Wanneer zal de Vlaamse Regering die lanceren?

Minister Crevits heeft het woord.

Dank u wel voor deze vraag, collega De Vreese. In het plan Vlaamse Veerkracht werd in eerste instantie 83 miljoen euro voorzien voor de Brexit: 50 miljoen euro voor het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO), 30 miljoen euro voor Flanders Investment & Trade (FIT) en 3 miljoen euro voor het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM), bekostigd met BAR-middelen. Het toekennen van die middelen aan de organisaties heeft ons in staat gesteld om snel en efficiënt te handelen.

Er is geen top-downopdeling gemaakt van de budgetten. Van bij de start was er een focus op de concrete noden van de ondernemingen.

De rest van het budget – 134,5 miljoen euro – kan ingezet kunnen worden volgens de voorwaarden die de Commissie hiervoor stelt. VLAIO werkt op dit moment een BAR e-tool uit waar bedrijven hun projecten kunnen indienen. Zo kunnen ze de kosten die ze maakten of aan het maken zijn om de negatieve impact van Brexit op te vangen, terugvorderen. Die tool zal in maart online gaan. In afwachting van de finale voorwaarden van de commissie hebben veel ondernemers al spontane aanmeldingen gedaan. Die kunnen dan ook op korte termijn formeel ingediend worden. VLAIO is in gesprek met alle betrokken deeldomeinen en projectpromotoren om de oefening te voltooien. De lancering van de e-tool zal uiteraard gepaard gaan met een aangepaste communicatiecampagne.

De BAR loopt, zoals u zelf zei, tot en met 31 december 2023. Het totaal aan Vlaamse BAR-middelen bedraagt 223 miljoen euro, in prijzen 2018. De al besliste maatregelen, waaronder de Veerkrachtsubsidie en de maatregelen FIT en VLAM, zijn goed voor een bedrag van 83 miljoen euro, waarvan een deel nog niet vastgelegd is. Op basis van de spontaan ingediende projecten en gevoerde gesprekken met stakeholders begroot VLAIO vandaag de totaaluitgaven op 65 miljoen euro. Het resterende saldo aan beschikbaar budget zal dan nog circa 69,5 miljoen euro bedragen.

U zult samen met mij vaststellen, collega, dat er tot op vandaag een bescheiden besteding van de middelen is. Dat heeft te maken met twee elementen die elkaar versterken. Ten eerste heeft de covidpandemie een internationale beperking van het zakenverkeer met zich meegebracht. Dit heeft ook een effect op de relaties met het Verenigd Koninkrijk. Ten tweede was er de laattijdige finalisering van de Brexit Adjustment Reserve, begin oktober. Ondertussen zijn de modaliteiten voor de subsidiabiliteit scherper gesteld: de Commissie wil enkel projecten die een directe en negatieve impact ondervinden van de Brexit.

VLAIO en FIT hanteerden in die onzekere omstandigheden tegenover de bedrijven het voorzichtigheidsprincipe. Vooral de vereisten in de verordening inzake staatsteun en retroactiviteit spelen hierin een cruciale rol, waardoor mogelijk minder bedrijven dan verwacht een beroep wilden doen op een tegemoetkoming vanuit de BAR. Nu de BAR-voorwaarden gekend zijn en de diensten intensief de voorwaarden hebben besproken, vermoed ik dat meer bedrijven ondersteund zullen kunnen worden in hun betrekkingen met het Verenigd Koninkrijk. Zoals ik al zei, zullen we daarvoor begin maart een vernieuwde oproep en tool lanceren.

Mevrouw De Vreese heeft het woord.

Bedankt voor het overzicht en de stand van zaken, minister. Het is inderdaad zeer goed dat er zo’n e-tool komt, samen met een campagne om die genoeg bekend te maken. Ik denk dat deze crisis ook opportuniteiten geboden heeft. Veel Britse bedrijven zoeken een vestiging in Vlaanderen om een poot op het Europese vasteland te hebben. Ik weet niet of u een zicht hebt op de tendensen hierin. Is er een stijging van het aantal bedrijven dat een vaste poot zoekt in Vlaanderen of blijft dat stabiel?

Minister Crevits heeft het woord.

Dank u wel, collega De Vreese. Er zijn zeker bedrijven die wegens de Brexit … (onverstaanbaar) …

Horen jullie mij?

We horen u in vertraagde weergave, minister.

We gaan ervan uit dat er toch wel wat bedrijven verhuisd zijn wegens de Brexit. Het is moeilijk te voorspellen of dat zich zal doorzetten in 2022. Ik heb geen precieze aantallen. De Britse douane gaat ook nog extra douaneverplichtingen invoeren in de loop van 2022. Mogelijk trekt dat nog extra bedrijven aan. Maar specifieke aantallen kan ik nog niet geven, collega De Vreese.

Mevrouw De Vreese heeft het woord.

Voorlopig zijn heel grote effecten van de Brexit inderdaad uitgebleven. Door de nieuwe import- en exportmaatregelen zullen de gevolgen misschien meer voelbaar worden. Daarom is het inderdaad belangrijk om dat goed te monitoren en zeer waakzaam te zijn om onze bedrijven te wapenen tegen de gevolgen van de Brexit. We kunnen hun toekomst vrijwaren door de transformatie van onze bedrijven te bespoedigen en/of doordat bedrijven zich richten op nieuwe afzetmarkten. Ik denk dat die middelen van het Europese niveau een extra steun kunnen geven aan onze regio, die toch wel enorm getroffen wordt.