Report meeting Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media

– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.

Mevrouw Brouwers heeft het woord.

Op vrijdag 14 januari 2022 keurde de Vlaamse Regering na een positief advies van het departement Cultuur, Jeugd en Media (CJM) in het kader van ‘Grote Culturele Infrastructuur’ investeringssubsidies goed aan drie projecten: twee in Mechelen, voor de Predikherenkerk en voor de Cultuursite Mechelen, allebei om en bij de 2 miljoen euro, en een van 1,28 miljoen euro aan de stad Gent voor het Design Museum.

Toevallig viel mijn oog in het advies van de Inspectie Financiën op een voetnoot: ‘Het project ‘Podiumkunstengebouw Leuven’ van de stad Leuven met een projectkost van 72.841.861,58 EUR en een gevraagd subsidiebedrag van 43.500.000 EUR kreeg eveneens een positief advies maar wordt niet ter goedkeuring voorgelegd.’

We hebben het advies van het departement omtrent de podiumkunstensite Leuven dan eens bekeken. Dat was eigenlijk bijzonder positief over de aanvraag. Ik ga niet alles wat ik schriftelijk voorbereid had, citeren uit dat advies. Het is de bedoeling dat de podiumkunstensite gebouwd wordt op de oude ziekenhuissite in de stad. Men spreekt in het advies van een open huis, een culturele woonkamer van Leuven. Er is een zeer brede benadering van het begrip toegankelijkheid voor dat project, daar wordt heel veel aandacht aan besteed. Er komt ook een duurzaamheidsmeter om de hele fase te monitoren, van de bouw tot het gebouw zelf. Het gebouw zal dus uit meerdere zalen bestaan.

In totaal heeft de nieuwbouw een bruto-oppervlakte van 16.700 vierkante meter, met polyvalente bruggen naar de historische gebouwen in de omgeving. Je hebt daar de Romaanse Poort, een van de oudste gebouwen van Leuven, waar nu ook al jeugd en cultuur in zit. Het wordt allemaal prachtig geïntegreerd. Dit ga ik dan wel even voorlezen. Men zegt in het advies: “Men wil op de nieuw podiumkunstensite een werking ontplooien bestaande uit grote dansvoorstellingen, concerten van symfonische orkesten, grote theatervoorstellingen, musicals en grote shows, grote comedy- en cabaretvoorstellingen, grote circusvoorstellingen, (…) concerten en festivals. Daarnaast zal de site een receptief cultuurprogramma van Leuvense organisaties en verenigingen mogelijk maken. Door de inhoudelijke invulling van de nieuwe infrastructuur en herontwikkeling van de bestaande site wil Leuven een ruimere bovenlokale cultuurwerking ontwikkelen. Met de nieuwe site zet men verder in op een transversale werking, de toeristische aantrekkingskracht van Leuven voor Vlaanderen en locatie voor internationale congressen en meetings. De podiumkunstensite past in de ambitie om in 2030 de ‘Europese Culturele Hoofdstad’ te worden.” U weet dat Leuven daar als eerste kandidaat voor was en nog steeds is.

“De site zal het Leuvense en Vlaamse unieke DNA inhoudelijk versterken en op Europese schaal tillen. De administratie” – uw administratie – “is van oordeel dat de Stad Leuven met de Podiumkunstensite een culturele infrastructuur van uitzonderlijke omvang ambieert, die bovendien een culturele werking zal ontplooien die zich niet enkel op Leuven en omgeving zal richten, maar ook uitstraling naar de hele Vlaamse Gemeenschap zal hebben, en ruimer.” Ik had daarover een aantal vragen voor u.

Waarom werd het project Podiumkunstengebouw Leuven, ondanks dit positieve advies van het departement CJM, nu niet ter goedkeuring voorgelegd aan de Vlaamse Regering?

Welke mogelijkheden ziet u om in de toekomst toch gevolg te geven aan dit positieve advies zodat dit project op termijn gerealiseerd kan worden?

Zijn er nog andere projecten die ondanks een positief advies van het departement eveneens niet ter goedkeuring aan de Vlaamse Regering werden voorgelegd en welke waren de redenen hiervoor?

Waarvoor zullen de investeringssubsidies van de drie goedgekeurde projecten concreet worden gebruikt? Kunnen we ons daar iets bij voorstellen? Het is interessant om daar wat meer duiding bij te krijgen.

Minister-president Jambon heeft het woord.

Eerst en vooral: waarom werd het project niet ter goedkeuring voorgelegd? Volgens de procedure voorzien in het subsidiereglement Grote Culturele Infrastructuur, neemt de Vlaamse Regering op voordracht van de minister een beslissing en maatregelen om deze investeringssubsidies voor grote culturele infrastructuur in te schrijven in het begrotingsfonds Infrastructuur Cultuur en Jeugd. Er is geen structureel budget voorzien voor deze subsidielijn. In het kader van het relanceplan Vlaamse Veerkracht heb ik evenwel in 2021 in totaal 7 miljoen euro vrijgemaakt om toch ten dele aan de grote noden in de sector tegemoet te komen. Dat is het project Vlaamse Veerkracht 081: Grote Culturele Infrastructuur.

Het project Podiumkunstengebouw Leuven werd inderdaad positief geadviseerd door het departement. De kwaliteit van het project staat dan ook buiten kijf en heeft geenszins meegespeeld in de beslissing om geen middelen toe te kennen. De omvang van het gevraagde subsidiebedrag is echter van die orde – we spreken toch over meer dan 40 miljoen euro – dat we dat onmogelijk op onze reguliere budgetten kunnen nemen. Er is een budget van 7 miljoen euro dat voorzien was, en u zult het met mij eens zijn dat het heel moeilijk is om daar meer dan 40 miljoen euro in onder te brengen. Het siert u, mevrouw Brouwers, dat u voor uw stad opkomt, maar projecten van deze orde worden doorgaans opgenomen in het regeerakkoord met toekenning van bijkomende middelen. We bevinden ons vandaag niet in de luxepositie om een dergelijke meervraag op de algemene middelen af te wentelen. Ik denk dus dat dit project herbekeken moet worden bij de volgende regeringsonderhandelingen door de partijen die dan aan zet zijn. 

Ik kan, om op uw tweede vraag te antwoorden, het volgende zeggen. We hebben binnen de regering beslist dat we nog deze legislatuur een aantal voorbereidende studies zouden doen. In samenspraak met de stad Leuven zullen we bekijken wat kan, zodanig dat er toch enig voorbereidend werk kan gebeuren, net omdat dit project positief advies heeft gekregen. We zullen samen met de administratie bekijken hoe we dit project een duwtje in de rug kunnen geven. Maar dat zal eerder zijn door een aantal studies te laten maken zodanig dat, bij wijze van spreken, het project panklaar ligt voor de volgende regering.

U vroeg ook of er nog andere projecten waren die een positief advies hadden gekregen en toch niet werden voorgelegd. Het antwoord is neen. In totaal kregen vier projecten een positief advies van de administratie voor een totaal gevraagd subsidiebedrag van 53,5 miljoen euro tegenover een beschikbaar budget van 7 miljoen euro. Dat heb ik al gezegd. De drie andere projecten – en dat zijn Predikherenkerk Mechelen, de Cultuursite in Mechelen en Design Museum Gent – die binnen de beschikbare middelen konden worden ingepast zijn ter goedkeuring voorgelegd aan de Vlaamse Regering voor een totaalbedrag van 5,3 miljoen euro.

U vroeg ook naar de betekenis van de drie projecten. De stad Mechelen zal de toegekende investeringssubsidie gebruiken voor het renovatie- en herbestemmingsproject van de Predikherenkerk tot culturele hub met focus op duurzame ingrepen en ingrepen om de ruimtes toegankelijk te maken. Je hebt daar het Predikherenklooster dat al gerestaureerd is en waar een bibliotheek en toestanden werden in ondergebracht. De kerk, die eigenlijk bij die site behoort, wordt hiermee gerenoveerd en herbestemd. Er zal onder andere een deel van die bibliotheek inkomen. Ik ben dat vorige week of de week daarvoor gaan bezoeken en het is een mooi project.

Het tweede project van de stad Mechelen betreft het uitbreiden van de Cultuursite met het plaatsen van een nieuw onthaalgebouw als centrale toegangsplek die ook de toegankelijkheid van de site ten goede komt. Het project heeft extra aandacht voor optimalisatie onder de vorm van duurzaam ruimtegebruik in de bestaande gebouwen. Men bekijkt waar ruimte kan worden herwonnen, intensiever gebruikt of gedeeld. Dat is eigenlijk het conservatorium, een auditorium en nog een ander cultureel gebouw op één site, een beetje verdoken. Wanneer we daar een onthaalinfrastructuur bouwen kan dat meer optimaal gebruikt worden. Dat is de bedoeling.

In de stad Gent gaat het over het museumcomplex van Design Museum Gent. In het kader van het nieuwbouwproject van Design in Gent (DING) ontvangt de stad middelen om de bestaande aansluitende vleugel uit 1992 grondig te renoveren tot een toegankelijk en duurzaam gebouwdeel. Uit het ontwerptraject van DING bleek dat er ingrijpende aanpassingen nodig zijn. De vleugel vertoont ernstige tekortkomingen wat toegankelijkheid, duurzaamheid, brandveiligheid, klimatisatie, collectiepresentie, akoestiek en onderhoud betreft. Deze duurzame ingrepen worden gekoppeld op de technische installaties uit het nieuwbouwgedeelte en zullen gelijktijdig met het nieuwbouwtraject worden uitgevoerd.

Dit zijn drie projecten die binnen de budgettaire enveloppe vielen. Het project van Leuven is nog net iets ambitieuzer.

Mevrouw Brouwers heeft het woord.

Dank, minister, voor uw antwoord en voor de appreciatie die u hebt voor de plannen van de stad Leuven om op die podiumkunstensite te bouwen. Vanuit de stad krijg ik het signaal dat ze dat echt niet zonder Vlaamse steun kunnen. Dit moet een gezamenlijk project Vlaanderen-Leuven kunnen worden. En natuurlijk, men moet plannen en verder blijven betalen. Als men niet honderd procent zeker is dat een volgende regering daar de nodige middelen zal voor voorzien, is dat niet zo evident. Het zal de zaak een beetje achteruit zetten. Als we dat allemaal klaar willen krijgen tegen 2030 – dat is de bedoeling, ten allerlaatste – dan moet er nog veel water door de Dijle vloeien.

De projecten in Mechelen en Gent zijn nodig. Ik vind toegankelijkheid en duurzaamheid erg belangrijk. Het is goed dat daar middelen worden ingestoken. Maar de vraag van Leuven is al heel oud. Eerst komt er van de universiteit de vraag naar meer congresruimte. Dat is al jaren een probleem, dat weet u ook. Er is de vraag van KULeuven aan de ene kant, en er is natuurlijk ook de cultuurraad die sinds begin jaren 2000 vraagt naar een groot podium waar grote evenementen en voorstellingen kunnen plaatsvinden met meer capaciteit voor het publiek.

Want u moet weten dat we in 2017 in onze schouwburg 150 jaar Leuvense Stadsschouwburg hebben gevierd. Die zaal is totaal niet meer aangepast aan de huidige opvoeringen, die spectaculair zijn. In het oosten van het land, in Limburg, Leuven, het Hageland, zijn wij wat onderbedeeld qua grote culturele projecten en ook infrastructuurprojecten. Het zou mooi zijn voor het oosten van Vlaanderen om daar op termijn ook te kunnen genieten van al die grote dingen, zodat wij niet altijd naar Brussel moeten.

Ik ben blij met het antwoord. En ik ben niet blij, omdat er niet meteen kan worden gezegd dat men dat zal doen, omdat daarmee natuurlijk een volgende begroting wordt bezwaard. Maar ik zou alle collega’s willen oproepen om in hun verkiezingsprogramma’s voor 2024 deze site al eens op te nemen, zodat men daar, wie er dan ook in de regering zit, veel steun voor zou kunnen vinden. Gemakkelijk zal het niet zijn want het kost veel geld.

Voorlopig kunnen we niet veel meer doen dan dit gefaseerde stappenplan. Dat geld moet daar niet meteen liggen.

Mevrouw Segers heeft het woord.

Ik sta volmondig achter dat bijzonder ambitieuze en mooie project van Leuven. Ik zal er ook langs mijn kant voor Vlaams-Brabant alles aan doen om dit mee gesteund te krijgen.

Ik wil dat ook bevestigen en beamen, mevrouw Brouwers.

Mevrouw Brouwers heeft het woord.

Ik wil nog even een korte vergelijking maken, minister-president. Een tiental jaar geleden heeft uw voorganger, Geert Bourgeois, toenmalig minister van Onroerend Erfgoed, een groot bedrag vrijgemaakt voor de Abdij van Park. Dat was in één keer 25 miljoen euro, verspreid over de jaren. We zijn dat geld nog altijd aan het uitgeven. Dat is heel belangrijk gebleken voor die prachtige site. Ik hoop dat iedereen al eens de kans heeft gekregen om daar eens naartoe te gaan. Het kan dus wel, maar ik geef toe dat dit uitzonderlijke beslissingen zijn waarvoor de middelen moeten worden voorzien.

Minister-president, ik denk niet dat u, door corona en zo, al in de Leuvense kunststad op bezoek bent geweest en dat u daar een uitgebreid bezoek hebt gebracht aan onze culturele instellingen. Het zou misschien interessant zijn om eens langs te komen bij de universiteit en de stad, om die plannen zelf eens voorgesteld te krijgen, bijvoorbeeld door de architecten, zodat u goed op de hoogte bent van wat men daar precies allemaal van plan is. Het is echt de moeite waard. Ik hoop dat Vlaanderen in de toekomst dit project alle steun wil geven die het verdient.