Report meeting Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding

– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.

De heer De Reuse heeft het woord.

Minister, uit uw antwoord op een schriftelijke vraag blijkt dat het aantal niet-begeleide minderjarigen dat een beroep doet op het Vlaams groeipakket in stijgende lijn is. Opvallender nog: deze stijging komt volgens de cijfers die u mij bezorgt, volledig op conto van een indrukwekkende toename van het aantal minderjarige Afghanen dat een groeipakket ontvangt. In het federaal parlement en in de media werd de stijging van het aantal niet-begeleide minderjarigen dat naar dit land komt, al meermaals in verband gebracht met het Vlaams groeipakket. Maar toen ik hierover in november een actuele vraag stelde, ontkende u de ernst van de situatie en verweet u me eigenlijk stemmingmakerij.

Uit uw antwoord op mijn nieuwe schriftelijke vraag bleek echter dat de cijfers waar u toen mee zwaaide, allerminst volledig waren en dat uw verwijten aan mijn adres dus eigenlijk onterecht waren. Ja, de forse toename is er en de toename van het aantal Afghanen die een beroep doen op het groeipakket is abnormaal. Het heeft er alle schijn van dat de boodschap in Afghanistan rondgaat dat er met het Vlaams groeipakket geld te verdienen is en dat de familie of mensensmokkelaars om die reden minderjarigen naar hier loodsen. De bedragen die het groeipakket voorziet voor niet-begeleide minderjarigen en die u vermeldt in uw antwoord, liggen wegens de toeslagen niet alleen fors hoger dan wat een modaal Vlaams kind ontvangt, maar zijn ook fors meer dan een jaarinkomen van een gemiddeld Afghaans gezin in Afghanistan. Cijfers bevestigen overigens dat naast Oostenrijk vooral België minderjarige Afghanen aantrekt. Welk bewijs moet er nog meer zijn?

Het gebrek aan daadkracht van de Vlaamse Regering zorgt ervoor dat onze sociale zekerheid meer dan ooit als een magneet werkt op nieuwe gelukzoekers. Nochtans had u reeds lang de nodige maatregelen kunnen nemen. Reeds meer dan twee jaar geleden werd de problematiek van niet-begeleide minderjarigen die grote sommen in de schoot geworpen krijgen, bij u aangekaart. U kondigde toen al een wetgevend initiatief aan om de bedragen die werden uitgekeerd aan niet-begeleide minderjarigen die al kost en inwoon hebben, zo snel mogelijk te verminderen. Meer dan twee jaar later moeten we vaststellen dat de niet-begeleide minderjarige vreemdelingen die in instellingen van het Federaal Agentschap voor de Opvang van Asielzoekers (Fedasil) verblijven, nog steeds het volle pond ontvangen. In november vorig jaar verwees u in uw antwoord op mijn vraag naar een voorstel van decreet van mevrouw Schryvers. We hadden het enkel maar goed te keuren. Van het voorstel werd echter nooit meer iets gehoord. Nu zou, volgens uw nieuw antwoord op mijn schriftelijke vraag, de beslissing dan toch weer genomen worden door de regering en spreekt u van ‘een principiële goedkeuring op de ministerraad’.

Waarom duurt het nu eigenlijk al jaren om de beloofde decreetsaanpassing dat het kindergeld voor niet-begeleide minderjarige vreemdelingen die al kost en inwoon ontvangen moet verminderen, te realiseren? Waarom is er na jaren beloftes nog steeds geen decreet ingediend in het Vlaams Parlement? Wanneer wordt het ontwerp van decreet nu eindelijk ingediend? Minister, acht u de beloofde decreetsaanpassing voldoende om de aantrekkingskracht van het groeipakket op jonge Afghanen te stoppen? Erkent u dat de stijging van het aantal Afghaanse minderjarigen dat ons Vlaams groeipakket ontvangt, abnormaal hoog is en dat het Vlaams groeipakket allicht een belangrijke rol speelt in het aanzuigen van minderjarige Afghanen naar ons land? Zult u dit laten onderzoeken om te bekijken of er naast de aangekondigde decreetsaanpassing nog andere initiatieven nodig zijn?

Ook het storten van het geld op een geblokkeerde rekening zou in dit geval een zinvolle maatregel zijn. Zo kan vermeden worden dat ons Vlaams belastinggeld bij mensensmokkelaars terechtkomt of naar Afghanistan wordt gestuurd. U stelt in uw antwoord ook dat ‘er op federaal niveau geen verplichting is om te storten op een geblokkeerde rekening’ en dat de Vlaamse praktijk ter zake voor minderjarigen die verblijven in voorzieningen jeugdhulp nog niet werd overgenomen. Daarbij hebt u het allicht vooral over de minderjarigen die in de instellingen van Fedasil verblijven. Minister, waarom werd dit nog niet overgenomen? Zult u er bij de Federale Regering op aandringen om daar eindelijk werk van te maken, om aan het misbruik van de gelden en het genoemde aanzuigeffect een einde te maken?

Minister Beke heeft het woord.

Collega, de Vlaamse Regering heeft ervoor gekozen om de wijziging waar u aan refereert mee te nemen in een groter aantal aanpassingen van het decreet en het besluit betreffende het groeipakket op basis van de evaluatie die voor de zomer werd gemaakt. Het resultaat hiervan kunt u terugvinden in de documenten van de Vlaamse Regering van 17 december 2021, waar het ontwerp van decreet tot wijziging van artikel 5 van het decreet van 30 april 2004 tot oprichting van het intern verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid Opgroeien regie en tot wijziging van het Groeipakketdecreet van 2018 principieel werd goedgekeurd.

Dit ontwerp van decreet ligt nu bij de Vlaamse Raad voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (WVG) voor advies en zal dus voorgelegd worden aan het Vlaams Parlement. De ongelijkheid waar u naar verwijst in behandeling van het groeipakket is daar definitief mee weggewerkt.

Uw bewering dat er een aanzuigeffect zou zijn waarbij hele hordes jongeren vanuit Afghanistan naar hier komen omdat wij in Vlaanderen sinds 2019 een groeipakket hebben, heb ik ook al tijdens de plenaire vergadering beantwoord.

Afghanistan is een talibanland. Laat dat de reden zijn waarom de afgelopen twee jaar opnieuw meer Afghaanse vluchtelingen hun land ontvluchtten. Mocht er daar geen oorlog zijn of een levensbedreigende dictatuur heersen, dan betwijfel ik of er nog vluchtelingen zouden komen uit Afghanistan, laat staan dat ze door de Belgische overheid erkend zouden worden of een verblijfsrecht zouden krijgen.

Voor niet-begeleide minderjarige vreemdelingen die verblijven in jeugdhulpvoorzieningen, wordt het groeipakket uitbetaald op een geblokkeerde rekening. Voor elke niet-begeleide minderjarige vreemdeling is een voogd aangesteld, die onder andere het beheer heeft over de middelen, maar voor de aanwending van de gelden toestemming moet vragen aan de toegangspoort of de jeugdrechter.

Op federaal niveau is er geen verplichting om te storten op een geblokkeerde rekening. De niet-begeleide minderjarige vreemdelingen die verblijven in opvangstructuren van Fedasil, vallen niet onder de jeugdhulpregelgeving, maar ook daar zijn er voogden aangewezen die de middelen van de minderjarige beheren.

De heer De Reuse heeft het woord.

De cijfers zijn onthutsend. Het aantal niet-begeleide minderjarige vreemdelingen die naar ons land komen en hun weg vinden naar het Vlaamse groeipakket, is op twee jaar met maar liefst 60 procent gestegen, ondanks de coronareisbeperkingen en striktere Europese grensbewaking. Opvallend is dat die stijging bijna volledig op het conto komt van de indrukwekkende toename van het aantal Afghanen dat een groeipakket ontvangt. Op bijna twee jaar tijd steeg het aantal met maar liefst 127. Gemiddeld ontvingen die jaarlijks 3206 euro kinderbijslag, schooltoeslag en andere toeslagen. Die uitkering van het groeipakket voor niet-begeleidde minderjarigen kostte de Vlaamse belastingbetaler in 2021 3.485.136,37 euro. Die cijfers hebt u me gegeven in uw antwoord.

U zegt dat de Vlaamse Regering principieel besliste tot de decreetwijziging, die dus ook bepaalt dat kinderen die in een opvanginitiatief verblijven, nog slechts een derde van de gezinsbijslagen zouden ontvangen en waarbij de rest naar de instelling zou gaan. Zo zou de magneet van het groeipakket worden weggenomen. We zullen die wijziging alvast steunen, maar dat duurt nog een tijdje. U weet dat elke dag uitstel een dag meer is dat er geld naar de mensensmokkelaars kan gaan. Onze vraag is wanneer we de bespreking van dat ontwerp van decreet in het parlement mogen verwachten.

Mevrouw De Martelaer heeft het woord.

Minister, u verwees in uw antwoord naar het ontwerp van decreet van 17 december, dat aan de Vlaamse Regering is voorgelegd.

Vandaag wordt al voor de niet-begeleide minderjarige vreemdeling die in een Vlaamse jeugdhulpvoorziening verblijft, een derde gestort op een geblokkeerde rekening op naam van de jongere. De rest van het bedrag, namelijk twee derde van het groeipakket, gaat naar het Fonds Jongerenwelzijn en vanuit dat fonds wordt de voorziening gefinancierd. De jongeren krijgen van de voorziening onder meer zak- en kledinggeld. Dat wordt onder andere gefinancierd door de twee derde van het groeipakket. Jongeren die in een asielcentrum verblijven, zouden na de wijziging niets ter beschikking krijgen van die twee derde. Het gaat om een pure besparingsmaatregel. Dat lezen we ook zo in de nota, waarin staat dat de Vlaamse overheid daarmee op een minderuitgave zal komen van 1.264.000 euro tegen 2026.

Minister, volgens ons moet dat vrijgekomen geld in de eerste plaats terugvloeien naar het opgroeien van de jongeren en mag het niet zomaar een besparing worden. Die middelen moeten behouden worden en terugvloeien naar de niet-begeleide minderjarige vreemdelingen, net zoals dat nu gebeurt voor de jongeren in de Vlaamse jeugdhulpvoorzieningen. Ook de Inspectie van Financiën zegt dat het eigenaardig is dat de overheid die deze inhouding toepast, de opvangkosten niet vergoedt voor de jongeren die verblijven in de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp of de Fedasil-instellingen. Dat komt inconsequent over en kan leiden tot bezwaren voor de Raad van State. We hebben ondertussen ook het advies van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) kunnen inkijken, en die zegt dat het vrijgekomen geld in de eerste plaats moet terugvloeien naar het opgroeien van de niet-begeleide minderjarigen en niet zomaar een besparingsmaatregel mag zijn. Minister, zult u rekening houden met die adviezen?

De heer Daniëls heeft het woord.

Minister, de N-VA-fractie vindt het goed dat de Vlaamse Regering het ontwerp van decreet heeft goedgekeurd op 17 december 2021. Er staan meerdere zaken over de evaluatie van het groeipakket in. Het gaat niet alleen om die ene maatregel. We hopen dat het ontwerp van decreet spoedig kan worden ingediend in het parlement, na uiteraard de nodige adviezen en de verwerking daarvan. Dat vraagt nu eenmaal tijd. Zo kunnen we dat zo snel mogelijk rechtzetten en ervoor zorgen dat maar een derde van die middelen wordt ingezet zoals ook op het federale niveau. Zoals de minister terecht zegt, gaat het in Vlaanderen om een geblokkeerde rekening, in tegenstelling tot het federale niveau, maar ik denk dat er daar ook nog stappen moeten worden gezet.

Minister Beke heeft het woord.

Zoals ik heb gezegd, heeft de Vlaamse Regering dit ontwerp van decreet principieel goedgekeurd. Dat volgt nu de klassieke weg naar de definitieve goedkeuring. Dat is een kwestie van enkele weken en dan zal het parlement daaraan zijn goedkeuring kunnen geven.

Wat betreft het vrijgekomen geld: dat is heel relatief in verhouding tot het budget van het groeipakket en de stijging die in dat groeipakket in zijn geheel is voorzien. De Vlaamse Gemeenschap investeert vandaag al in de opvang en de begeleiding van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen met bijzondere noden. Ook die investeringen trekken we verder door. Ik ben daarover ook in gesprek met de federale staatssecretaris om te kijken hoe we dat ook in de toekomst verder kunnen doen.

Mijnheer De Reuse, op uw vraag over het aantal niet-begeleide minderjarige vreemdelingen dat in een residentiële jeugdhulp verblijft en het groeipakket ontvangt, heb ik in een antwoord op een schriftelijke vraag verwezen naar niet-begeleide minderjarige vreemdelingen ongeacht waar ze verblijven.

De heer De Reuse heeft het woord.

Minister, uit uw antwoord blijkt dat dit dossier een schoolvoorbeeld van politiek correct wegkijkgedrag is. Ik herhaal dat uit uw cijfers blijkt dat de uitkering van het groeipakket voor niet-begeleide minderjarigen de Vlaamse belastingbetaler in 2021 ongeveer 3,5 miljoen euro kostte. Het Vlaams Belang roept de Vlaamse Regering op om de politiek correcte ooglappen eindelijk af te leggen, dringend het nodige initiatief te nemen en die decreetwijziging snel naar het parlement te brengen om de toegang tot onze sociale zekerheid, waar dit groeipakket deel van uitmaakt, af te schermen van de nieuwkomers. Dit land moet er eindelijk mee stoppen om een magneet voor de massa-immigratie te zijn.