Report meeting Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme

– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Minister, er ligt momenteel in Ghana een wetsvoorstel voor dat ervoor zou zorgen dat mensen van hetzelfde geslacht die seksuele relaties met elkaar aangaan, een boete of gevangenisstraf van drie tot vijf jaar riskeren. Dit geldt eveneens voor mensen die zich identificeren als lgbtqi+. Zelfs gewoon het pleiten voor lgbtqi+-rechten, kan leiden tot vijf à tien jaar cel.

Dit is absoluut in strijd met de vrijheid van meningsuiting, en men viseert hiermee activisten die opkomen voor mensenrechten. Het gehele wetsvoorstel staat op z’n zachtst gezegd op gespannen voet met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM). VN-mensenrechtenexperts hebben zich dan ook al sterk uitgesproken hieromtrent; ze vinden het wetsvoorstel een recept voor geweld.

De ontwikkelingen in Ghana zijn bijzonder pijnlijk, zeker omdat we in andere Afrikaanse landen, waaronder Rwanda, Angola, Botswana en Zuid-Afrika, wel de tendens zien tot het decriminaliseren van homoseksualiteit. Indien er voor dit wetsvoorstel een parlementaire meerderheid zou worden gevonden, betekent dit een enorme stap terug voor de mensenrechten in het algemeen in Ghana en de rechten van lgbtqi+ in het bijzonder. De Vlaamse overheid heeft haar vertegenwoordiging in Ghana en kan deze dan ook gebruiken om een duidelijk signaal te geven naar de Ghanese politiek en de lgbtqi+-activisten.

Minister-president, bent u op de hoogte van de problematiek?

Zult u de Ghanese overheid wijzen op de onverzoenbaarheid van dit voorstel met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, die een hoeksteen vormen van het Vlaams buitenlands beleid?

Zult u de ambassadeur van Ghana hierop aanspreken?

Welke mogelijkheden ziet u om vanuit de Vlaamse vertegenwoordiging in Ghana steun te verlenen aan de Ghanese lgbtqi+- en mensenrechtenactivisten?

Welke consequenties zal deze eventuele goedkeuring van het wetsvoorstel hebben voor de samenwerking tussen Vlaanderen en Ghana?

Minister-president Jambon heeft het woord.

Mevrouw Lambrecht, ik ben inderdaad op de hoogte en maak me zorgen over de wetgeving die de oppositie heeft voorgesteld om homoseksualiteit actief te vervolgen. Natuurlijk komt dit wetsvoorstel niet uit de lucht gevallen en speelt deze problematiek al veel langer in de regio.

U vraagt of ik de ambassadeur van Ghana hierop zal aanspreken. De Vlaamse Regering verdedigt de universele mensenrechten en veroordeelt dit wetsvoorstel bijgevolg.

Ik had al een ontmoeting gepland met de Ghanese ambassadeur, maar die werd uitgesteld en zal later nog plaatsvinden. Er is op dit moment nog geen nieuwe datum gekend, maar we werken eraan. Ik had inderdaad de intentie om de problematiek van dat wetsvoorstel aan te kaarten tijdens het gesprek en zal dit dan ook doen wanneer ik de ambassadeur ontmoet.

U vraagt welke mogelijkheden ik zie om iets te doen vanuit de Vlaamse vertegenwoordiging. De Vlaamse samenwerking met Ghana is vooral economisch en verloopt dus via Flanders Investment & Trade (FIT). FIT heeft daar echter geen volwaardig kantoor met vertegenwoordiger, maar werkt er samen met een lokaal consultancykantoor.

Van 5 tot en met 8 december dit jaar organiseert FIT een handelsmissie naar Ghana. Contacten met de lokale overheden zullen zich echter beperken tot het faciliteren van deelname van Vlaamse bedrijven aan overheidsprojecten en aanbestedingen, vooral die projecten die worden gefinancierd door de internationale instellingen.

Vlaanderen heeft daarnaast ook geen ontwikkelingssamenwerking met Ghana lopen, noch onderhouden we sterke bilaterale contacten. Er is dus ook geen diplomatieke vertegenwoordiging van Vlaanderen ter plaatse.  

Dat gebrek aan hefbomen maakt het niet gemakkelijk om de Ghanese lgbtqi+-problematiek te remediëren. Wel geef ik graag mee dat Vlaanderen reeds lange tijd bij alle internationale samenwerking aandacht vraagt voor gendergelijkheid en de lgbtqi-rechten. Ik kan u verzekeren dat we dat in de toekomst zullen blijven doen. Zoals eerder gezegd, zal ik deze problematiek aankaarten wanneer ik de Ghanese ambassadeur kan spreken.

Ik kom tot uw laatste vraag. Zoals aangegeven zijn er op dit moment amper formele relaties tussen Vlaanderen en Ghana. Ik zal dit echter, zoals ik al zei, aankaarten tijdens mijn ontmoeting met de Ghanese ambassadeur.

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Minister-president, dank u wel voor het antwoord. Het is een positief antwoord. Dit ligt in de lijn van de vele vragen die wij hier al hebben gesteld, samen met andere collega’s, over lgbtqi+. Het is heel goed dat u de ambassadeur zult aanspreken, maar dat is ook meer dan nodig. Ghana dreigt met dit wetsvoorstel de klok sterk terug te draaien. Ik wil ook benadrukken dat het in dezen eigenlijk niet louter over christelijk-religieuze motieven gaat, dat er ook politieke motieven achter zitten. Het is namelijk de Ghanese oppositie die voortrekker is van dit wetsvoorstel en met het voorstel probeert de president voor het blok te zetten. Dat laatste maakt het debat eigenlijk nog pijnlijker, want op die manier worden de lgbtqi+-mensenrechten eigenlijk misbruikt als speelbal voor politiek gewin. In het licht van onze gezamenlijke ambitie om van mensenrechten, en lgbtqi+-rechten in het bijzonder, de hoeksteen van het buitenlands beleid te maken, kan Vlaanderen dit, zoals u terecht stelde, helemaal niet laten passeren.

Minister-president, ik heb nog een bijkomende vraag. Is het eventueel een optie om op de website van FIT informatie over dergelijke thema’s toe te voegen aan het landendossier?

De heer Van de Wauwer heeft het woord.

Collega Lambrecht, dank u wel om deze vraag in deze commissie te agenderen. Ghana is het zoveelste land in het rijtje Afrikaanse landen die homoseksualiteit of homoseksuele relaties strafbaar willen maken of waar dat al het geval is. In Ghana is de situatie momenteel ook al schrijnend. Seksuele relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht zijn er nu ook al strafbaar met een gevangenisstraf tot maximaal drie jaar. Nu wil de oppositie daar nog verder gaan en zelfs het opkomen voor meer gelijke rechten voor holebi’s en transgenders gaan bestraffen. Dat is inderdaad een heel zorgwekkende en negatieve evolutie. Wat we natuurlijk wel kunnen doen, hoop ik, is vanuit het Vlaams Parlement een signaal geven aan het Ghanese parlement, aan de meerderheid en de oppositie daar, om aan te geven dat dit voor ons echt een stap te ver is en dat zelfs de huidige situatie al verschrikkelijk is.

Minister-president, u hebt terecht aangehaald dat het heel moeilijk is om druk uit te oefenen, gezien het gebrek aan diplomatieke banden met Vlaanderen. Ook is Ghana op het vlak van ontwikkelingssamenwerking noch van Vlaanderen noch van België een partnerland. Misschien kan echter wel worden bekeken of Vlaanderen, of het Vlaams Parlement, zich zou kunnen aansluiten bij reeds bestaande internationale initiatieven en we op die manier eventueel druk kunnen uitoefenen op Ghana. Minister-president, ik weet niet of u daar een zicht op hebt.

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Voorzitter, ik wil me uiteraard ook graag even aansluiten. Ik deel de bezorgdheid.

Minister-president, we worden stilaan moedeloos van al die vragen die we aan u moeten stellen. Of het nu in of buiten Europa is, overal worden de rechten van mensen geschonden, zeker als het gaat over lgbtqi-personen. Het voelt soms als vechten tegen de bierkaai, maar we mogen echt niet opgeven. Ik houd dit betoog ook omdat Ieper een zusterstad in Ghana heeft, namelijk Wa. Gisteren hebben we in de gemeenteraad ook van gedachten gewisseld over wat er daar nu aan het gebeuren is. Uiteraard is dat iets dat onze stad overstijgt, maar we wilden daar toch wel van gedachten over wisselen omdat dat iets is waar we op alle fronten tegen moeten strijden.

Nu, er is al veel gezegd over een Europese of internationale aanpak via allerlei kanalen.  Maar ik had nog een concrete vraag voor u, minister-president. Er is een vormingstraject voor de huidige en toekomstige diplomaten, om hen te laten omgaan met de schending van mensenrechten in de landen waar zij geplaatst worden. Zo is er onder andere ook expliciet een module rond lgbtqi-rechten. Ik wilde eigenlijk horen of u daar wat toelichting over kunt geven. Op welke manier krijgt die module aan de Vlaamse diplomatieke academie concreet vorm?

Minister-president Jambon heeft het woord.

Mevrouw Talpe, en ik richt me ook een beetje tot de voorzitter, misschien is het niet slecht om in de commissie Buitenlands Beleid eens de verantwoordelijke voor de Vlaamse diplomatieke academie uit te nodigen. Want u pikt er nu de lgbtqi-module uit, maar ik denk dat het voor de commissie Buitenlands Beleid waarschijnlijk interessant is om eens een toelichting te krijgen over hoe heel die diplomatieke opleiding eruit zal zien. Dat is eigenlijk mijn voorstel aan de commissie. Jullie zijn natuurlijk vrij, maar het is een aanbod.

Mevrouw Lambrecht, FIT is natuurlijk een economische organisatie. Maar als je op de website van FIT kijkt, dan zul je zien dat er over internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen een set richtlijnen en een benadering beschreven staat. En dat komt ook naar voren in alle contacten die FIT heeft om mensen te begeleiden om internationale investeringen aan te trekken. Daarin komt dat internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen en dus ook de mensenrechtenaspecten aan bod.

Collega Van de Wauwer, u stelt voor om aan te sluiten bij andere overheden. Maar ik weet niet of dat zo gigantisch veel indruk zal maken. Ik denk dat het belangrijk is dat ik mij rechtstreeks via de ambassadeur tot de Ghanese overheid wend. Dat is de rechtstreekse weg. Je kunt dan nog andere initiatieven met Vlaanderen toevoegen aan het waarschijnlijk lange lijstje, daar is niets op tegen. Maar ik denk ook dat dat weinig effect zal hebben, en zeker niet vergelijkbaar is met bilateraal, rechtstreeks contact.

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Bedankt, minister-president. Ik hoop dat mijn vraag ons nog meer aan het denken zet over het respecteren van de lgbtqi+-rechten, en vooral over het criminaliseren van deze gemeenschap en de negatieve gevolgen voor fysieke en mentale gezondheid van deze personen. Dit verdient echt onze absolute aandacht, en ik ben blij dat de collega’s daarin volgen. De lgbtqi+-gemeenschap mag geen politieke speelbal worden, en ze verdient meer respect, niet alleen in Vlaanderen maar over alle grenzen heen, en ook over alle partijgrenzen heen.

Ik wilde de collega’s vragen of we hier geen gezamenlijk voorstel kunnen maken, over meerderheid en oppositie heen, rond de bescherming van de lgbtqi+-rechten in Ghana. Ik zal jullie daarvoor contacteren de komende weken, om opnieuw een signaal van hieruit te kunnen geven. Bedankt.