Report meeting Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie

– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.

De heer De Roo heeft het woord.

Voorzitter, op 11 oktober 2021 werd de PhD Cup uitgereikt. De trofee werd gewonnen door een jonge wetenschapster die in een korte uiteenzetting vertelde hoe haar onderzoek naar het Y-chromosoom praktisch bruikbaar kon zijn bij de opsporing van daders van criminele feiten. Met de Vlaamse PhD Cup wil SciMingo vzw het werk van pas gedoctoreerde wetenschappers dichter bij het grote publiek brengen. Het daagt wetenschappers daarbij uit om de kern van hun jarenlange doctoraatsonderzoek helder uit de doeken te doen in een presentatie van slechts drie minuten. Het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek - Vlaanderen (FWO) wordt vermeld als ‘gold partner’.

Jaarlijks worden in Vlaanderen ruim tweeduizend doctoraten afgewerkt, maar de meeste doctores bereiken hoogstens hun vakgenoten met hun jarenlange werk. Ik had daarom graag een antwoord gekregen op een aantal vragen.

Op welke manier steunt de Vlaamse overheid de Vlaamse PhD Cup via het FWO? Hoe evalueert u het opzet en het traject van de PhD Cup? Welke manieren ziet u om de resultaten van wetenschappelijk onderzoek verder te laten doorstromen als innovatieve stimuli naar Vlaamse bedrijven en overheidsinstellingen? Terecht wordt in de PhD Cup de aandacht gevestigd op heldere wetenschapscommunicatie als voorwaarde om wetenschappelijk onderzoek voor het brede publiek toegankelijk te maken. Hoe wilt u die heldere wetenschapscommunicatie naar een breder publiek verder bevorderen?

Minister Crevits heeft het woord.

De PhD Cup is een initiatief van SciMingo vzw. Dat is een van de structurele partners van het wetenschapscommunicatiebeleid. Dit jaar heb ik 246.000 euro aan SciMingo vzw toegekend. Hiermee is onder andere de PhD Cup georganiseerd. Op 7 oktober verwees ik naar aanleiding van de vraag van collega Sleurs over de wokecultuur naar een ander aspect dat SciMingo opneemt: het ondersteunen van jonge onderzoekers om hun onderzoek genuanceerd en creatief aan de man te brengen.

Daarnaast is het FWO al sinds de start in 2016 een ‘golden partner’ van de Vlaamse PhD Cup, en daarom wordt er een financiële steun van 20.000 euro per jaar toegekend. Deze ondersteuning dient zowel voor de organisatie van de PhD Ccup als voor de organisatie van Wetenschap Uitgedokterd, eveneens een initiatief van SciMingo. Met Wetenschap Uitgedokterd worden jonge onderzoekers uitgedaagd om in een pitch van drie minuten hun onderzoek toe te lichten op een bevattelijke manier. Ik daag u allen uit om dat te doen, maar ik weet dat collega De Roo daar net al in geslaagd is met zijn vraagstelling.

Naast financiële steun helpt het FWO ook met het bekendmaken van de PhD Cup bij de Vlaamse onderzoekers en moedigt het zijn onderzoekers aan om hieraan deel te nemen. Met succes, want van de 56 kandidaten die zich inschreven, waren er 30 onderzoekers die door het FWO gefinancierd werden, waarvan er 5 de finale bereikten.

Ik zal eerst even dieper ingaan op het opzet en het traject van de PhD Cup. Het doel van de PhD Cup bestaat erin promovendi uit te dagen om de kern van hun jarenlang onderzoek op een creatieve manier samen te vatten in een presentatie van drie minuten. Met de hulp van mediapartners als Radio 1, EOS Wetenschap en Stamp Media wordt het onderzoek in de kijker gezet op een manier die aanslaat bij mensen van alle leeftijdscategorieën maar ook bij academici zelf. Het is dus een heel brede opdracht.

SciMingo lanceert hiervoor eind april aan de Vlaamse universiteiten een oproep voor pas gedoctoreerden. De campagne loopt tot en met eind juni. Dit jaar waren er dus 56 kandidaten. Om deel te nemen moeten de jonge doctors een vulgariserend artikel over hun onderzoek insturen. Op basis van deze dossiers selecteert SciMingo 16 kandidaten die aan de eigenlijke wedstrijd zullen deelnemen. Voor de 16 geselecteerde doctors organiseert SciMingo een intensief vierdaags opleidingstraject. Experten als Koen Wauters – niet de zanger maar de wetenschapsjournalist bij de VRT – en Tim Pauwels, de ombudsman van de VRT, geven media- en communicatietraining. De kandidaten leren pitchen en bekwamen zich in schrijftraining, vooral wat gebald en vulgariserend schrijven betreft.

De jurywinnaar krijgt een voucher van 5000 euro voor een Vlerickopleiding. Hiermee kan de wetenschapper in kwestie nieuwe competenties helpen verwerven voor zijn of haar verdere carrière binnen of buiten de academische wereld. De publiekswinnaar krijgt bij de mediapartners redactionele aandacht voor zijn of haar onderzoek. Zowel de jurywinnaar als de publiekswinnaar krijgt de kans om een college te geven bij de Universiteit van Vlaanderen waarmee SciMingo samenwerkt. Hierdoor wordt opnieuw een groot publiek bereikt.

Dit jaar vond de finale plaats in de Handelsbeurs in Gent. De finale vond weerklank in zowat alle kranten, zowel op nationaal als op lokaal vlak. Helaas was ik in Luxemburg voor de Visserijraad, anders was ik er ook graag bij geweest om Sofie Claerhout persoonlijk te feliciteren. Zij heeft onderzoek gedaan naar hoe DNA tot doorbraken kan leiden in moordzaken.

Kortom, ik heb niets dan lof voor SciMingo, dat met een beperkt team van 2,5 voltijdequivalenten niet enkel de PhD Cup organiseert maar daarnaast ook nog een aantal andere initiatieven, zoals de Scriptieprijs, Wetenschap Uitgedokterd, de Wetenschapscommunicatie-academie enzovoort.

Wetenschappelijk onderzoek speelt zich niet enkel meer af binnen de muren van universiteiten of kennisinstellingen, kennis en talent stromen ook door naar bedrijven en overheidsinstellingen. Dat is ook heel belangrijk. Er gaan veel tijd, energie en middelen in wetenschappelijk onderzoek. Het is dan ook belangrijk te zoeken hoe we dat breder bekend kunnen maken. Een goed voorbeeld zijn de Technology Transfer Offices (TTO’s). Dat zijn expertisecentra die aan onze vijf universiteiten wetenschappers en bedrijfsverantwoordelijken met elkaar in contact brengen.

Ik wil die succesvolle aanpak uitbreiden en op grotere schaal ingang doen vinden. Hiervoor heb ik onder meer in 2021 groen licht gegeven voor de oprichting van een Wetenschapscommunicatie-academie, eveneens binnen SciMingo vzw maar in samenwerking met een aantal andere partners zoals EOS Wetenschap, de Universiteit van Vlaanderen, Journalismfund.eu, VRT en andere mediapartners. Zo kunnen er meer jonge wetenschappers de juiste communicatievaardigheden aanleren en inoefenen. Dat zal ten goede komen aan alle initiatieven voor het grote publiek

Geheel te uwer informatie, collega’s, zijn er ook publieksevenementen die ik ondersteun. Op 26 oktober start het Big Bang festival, georganiseerd door Kunst Leuven vzw. Tot 22 januari 2022 zullen er in en rond Leuven tal van educatieve en culturele activiteiten worden aangeboden om Georges Lemaitre, de ontdekker van de oerknal, te herdenken en de impact van zijn werk te tonen.

Samen met de Vlaamse ruimtevaartindustriëlen en de KU Leuven zullen in het kader van dit festival de Space Days georganiseerd worden op 2 en 3 december. Op 28 november gaat de jaarlijkse Dag van de Wetenschap door. Naar aanleiding van dat festival in Leuven is er ook een speciale editie van EOS, het wetenschapsmagazine waar u een prachtige foto van mezelf met heel interessante uitspraken over investeringen in de ruimtevaart kunt lezen. Probeer er eentje te bemachtigen.

De heer De Roo heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw uitgebreid antwoord. Ik vind het een zeer goed en interessant antwoord. Het is boeiend om te zien hoeveel taken en opdrachten een vzw met beperkte mankracht op zich neemt. Ikzelf vind het initiatief van die PhD Cup een zeer goed initiatief dat zeer breed in de media is gekomen. Ik merk ook dat het op die manier ook doctorandi kan motiveren om goed na te denken over hoe zij hun resultaten en vooral ook hun jarenlange werk naar een breder publiek kunnen vertalen. Dat zal wel niet voor elk doctoraat even eenvoudig zijn.

Ik vind het ook zeer goed dat de kandidaten die doorstromen naar de finale of naar een verdere ronde worden meegepikt in een communicatietraject. Ik gaf al aan dat ze kunnen schrijven, en dat klopt wel, maar er is natuurlijk een groot verschil tussen schrijven in een vakjargon of een vulgariserend artikel voor het brede publiek. Daar zit toch nog wel heel wat verschil op.

Ik heb nog een bijkomende vraag. U hebt gesproken over die wetenschapscommunicatie-academie. U hebt die samen met een aantal partners ingesteld. Kunt u daar nog iets meer uitleg over geven? Tegen wanneer verwacht u daar resultaten van? Welke grootteorde van wetenschappers wilt u daarmee bereiken?

Mevrouw Sleurs heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw uitgebreid antwoord. Ik sluit me aan bij deze vraag van de heer De Roo om mijn enthousiasme over de verschillende initiatieven en over de PhD Cup hier kenbaar te maken. We hebben het er inderdaad in vorige vragen al over gehad maar ik wil u graag nog twee aansluitende vragen stellen.

Naar aanleiding van mijn vraag om uitleg over De Bourgondiërs en de communicatie daarover gaf u aan dat het FWO stappen zet om bij de aanvraag en de evaluatieprocedure breder te kijken dan enkel de publicaties om op die manier dus andere vormen van impact van dienstverlening en publiekswerking in rekening te kunnen brengen.

Dit zou ook op Europees niveau worden bekeken. Ik denk dat dit een waardevol idee is. Kunt u eventueel al een stand van zaken daarover geven?

U gaf in uw vorige antwoorden ook aan dat u werkt aan een nieuw beleidsplan over de wetenschapscommunicatie. Misschien komt deze vraag nog wat vroeg maar ik zou toch graag weten of u al een tipje van de sluier kunt oplichten omdat ook het VARIO-advies (Vlaamse Adviesraad voor Innoveren en Ondernemen) daarbij richtinggevend is: burgers betrekken bij het wetenschaps- en innovatiebeleid. Misschien kunt u al een aantal tipjes van de sluiter oplichten, minister.

Minister Crevits heeft het woord.

Ik dank iedereen voor de bijkomende vragen en voor de interesse in het thema. Wij moeten echt de wetenschap in alle huiskamers krijgen. Het is zo interessant wat er op dit ogenblik in Vlaanderen allemaal gebeurt en welke onderzoeken worden verricht. Voor mij is dat beleidsplan wetenschapscommunicatie ook zeer belangrijk. Het is niet gesluierd, we leggen er gewoon de laatste hand aan. Het betrekken van burgers is voor mij superbelangrijk.

Wat het amai!-traject betreft dat al van start is gegaan – dat is pionierswerk, het is de eerste keer dat we dit doen –,is het mijn bedoeling daar absoluut op verder te werken. Dit wordt vervolgd, hopelijk op een globale wijze via het plan dat we aan het afwerken zijn.

De heer De Roo heeft het woord.

Minister, ik dank u voor de initiatieven die u neemt om wetenschapscommunicatie kenbaar en toegankelijk te maken voor een breder publiek. Ik hoop dat we met de vele initiatieven die Vlaanderen neemt, binnenkort inderdaad een big bang mogen verwachten van toegankelijke wetenschappelijke kennis die tot in de huiskamer komt. Die zal ons niet enkel met ons hoofd in de wolken brengen, maar misschien zelfs verder richting ruimte. We volgen het verder op.