Report meeting Commissie voor Brussel en de Vlaamse Rand en Dierenwelzijn

– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.

De heer Slootmans heeft het woord.

Zoals iedereen weet, zat er bij de Septemberverklaring een serieus cadeau met een grote strik errond voor mensen die een enige woning kopen door een verlaging door te voeren van de registratierechten van 6 procent naar 3 procent. Voor alle duidelijkheid, wij vinden dat een positieve zaak in het kader van de eigendomsverwerving, wat toch nog altijd een van de beste garanties is tegen onder meer armoede.

Maar los van het feit dat dit inderdaad op het eerste gezicht een aantal positieve effecten genereert voor potentiële huiseigenaars, mogen we evident niet, nooit, zeker niet met fiscale maatregelen, blind zijn voor perverse effecten. Ik verklaar me nader.

Inwoners uit het Waalse of Brusselse Gewest, waar de registratierechten 12,5 procent bedragen, krijgen via deze maatregelen, nu nog meer dan vroeger, een incentive om zich in het Vlaamse Gewest te vestigen. Voor een woning van 400.000 euro gaat het om een verschil van 35.500 euro met het Waalse Gewest, dat een abattement toepast op de eerste 20.000 euro en van 16.125 met het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, dat een abattement toepast op de eerste 175.000 euro.

Het spreekt voor zich dat de gemeenten dicht bij de gewestgrenzen, in casu ook de Vlaamse Rand, hier de grootste gevolgen van zullen dragen en nog meer inwoners uit Wallonië en Brussel zullen zien toestromen op de vastgoedmarkt. In tegenstelling tot andere gemeenten in Vlaanderen worden wij in de Rand niet alleen langs de taalgrens geïmpacteerd maar ook langs die Brusselse gewestgrens. In de zuidrand, waar ik woon, is het zelfs nog erger. Daar worden wij eigenlijk gesandwicht tussen enerzijds het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en anderzijds het Waalse Gewest. Daardoor concurreert men als koper enerzijds met potentiële kopers uit Wallonië – Braine-l'Alleud, Tubize enzovoort –en anderzijds met potentiële kopers uit Ukkel, Watermaal-Bosvoorde, Vorst, uit de hogere inkomenscategorieën.

Dat is niet alleen een theoretische bespiegeling, we zien nu al onmiddellijk na de aankondiging dat het zich in de praktijk ook voordoet en dat de kopers die in Wallonië of Brussel een huis wilden kopen, nu hun locatiewens overhevelen naar het Vlaamse Gewest, naar de Vlaamse Rand.

Ik wil daarover graag een filmpje laten zien. (Klaas Slootmans toont een filmpje.)

Dank u wel, mijn heer Slootmans, het is de eerste keer dat we hier een filmpje bekijken, en dan nog in het Frans.

Het is inderdaad in het Frans omdat, bewonderenswaardig, de Vlaamse pers daar totaal geen notie van heeft, daar niet heeft op ingepikt en de gevolgen van deze fiscale maatregel niet heeft ingeschat. Het valt me inderdaad op dat de Franstalige pers wel bij de pinken was, in tegenstelling tot onze zenders, en zeker onze regionale zenders, die dit volledig hebben laten passeren.

We horen in dat filmpje eigenlijk een zin van die vastgoedmakelaar: “C’est déjà le cas.” En het gevolg laat zich dus raden: nog meer druk op die oververhitte woningmarkt in de Rand, met als gevolg nog meer influx van anderstaligen, met als pervers effect dat een verlaging van die registratierechten leidt tot nog meer sociale verdringing, waarbij jonge gezinnen nog meer naar het diepere binnenland moeten gaan zoeken naar een betaalbare woning, en tot nog meer ontnederlandsing. Sociale verdringing en ontnederlandsing zijn de twee fenomenen die u in de beleidsnota Vlaamse Rand bekampt wil zien.

Minister, heeft men de gevolgen van deze maatregel voor de Vlaamse Rand en bij uitbreiding voor heel Vlaams-Brabant goed ingeschat? Zo ja, in welke flankerende maatregelen voorziet u dan om dit perverse effect te kunnen opvangen?

Minister Weyts heeft het woord.

Het verder verlagen van de Vlaamse registratierechten voor wie een eerste woning koopt in Vlaanderen, is in de eerste plaats een sociale maatregel, een belastingverlaging.

Mijnheer Slootmans, we hebben kennisgemaakt met uw persoonlijke mediagebruik, en ik noteer daarbij dat de commentaar die wordt gegeven door Franstalige media voor u richtinggevend is. Ik onthoud vooral dat dit een heel intelligente – en dat is een letterlijke quote –, goede maatregel is, die dan ook volledig uw steun zal kunnen wegdragen.

Tegelijkertijd is er een gevoelige stijging van de registratierechten voor investeerders, voor diegenen die een tweede, derde, vierde woning aankopen. Die combinatie van maatregelen is volgens mij zeer goed voor de Vlaamse Rand. Daarmee maken we het voor die Vlamingen die het misschien iets minder breed hebben in Vlaamse Rand en die in hun eigen streek willen blijven wonen, aantrekkelijker om zich daar een woning aan te schaffen in plaats van te moeten uitwijken richting bijvoorbeeld Waals-Brabant. Een verlaging van de registratierechten is een zeer goeie zaak voor jonge gezinnen die op zoek zijn naar een eerste woning.

Wanneer u zegt dat in dezen de concurrentiepositie van de jonge Vlaming die een woning of een grond in eigen streek wil kopen, wordt aangetast ten opzichte van de Brusselaar of de Waal, dan vergeet u eigenlijk twee zaken mee te geven. Wanneer men wil investeren vanuit Brussel en dus in de Vlaamse Rand een tweede, derde, of vierde woning koopt – meestal gaat het om een tweede woning – wordt men geconfronteerd met een belastingverhoging van 10 naar 12 procent. Daarnaast is er ook geen meeneemwaarheid van de registratierechten. Dat vermeldt u ook niet. Dit is namelijk een groot verschil waardoor de concurrentiepositie van de jonge Vlaming, die wel dat recht van meeneembaarheid heeft, wordt verbeterd. U vertelt dus maar een deel van het verhaal.

Ik maak de tegenproef. Vanuit uw logica moeten we opletten dat een belastingverlaging voor de Vlamingen mogelijk een effect zou kunnen hebben voor andere mensen buiten Vlaanderen. Dat is de theorie van de flamingant die sterft van de honger met een Frans brood onder de arm maar daar niet van wil eten omdat het een Frans brood is.

En wat is dan het alternatief: dat we teruggaan naar een herfederalisering waarbij het niveau overal wordt gelijkgetrokken? Is dat dan uw pleidooi? Ik ben niet mee. Ik denk dat dit – en dan sluit ik me wel aan bij de Franstalige visie – een intelligente, sociale en voor de gezinnen in de Vlaamse Rand goede maatregel is.

De heer Slootmans heeft het woord.

Minister, ik begrijp dat u het licht van de zon hier probeert te ontkennen. Iedereen is voor een verlaging van de registratierechten, maar het probleem is dat die vastgoedmakelaar nu al zegt: “C’est déjà le cas.” Dus aangeven dat u dit een rare bespiegeling vindt van een extreme flamingant, is niet juist.

We zitten met een pervers effect, wat vaak het geval is met fiscale maatregelen, maar u ontkent daar gewoon het licht van de zon. Ik vrees dat die houding er wel voor zal zorgen dat de sociale verdringing en de ontnederlandsing verder zullen toenemen, aangezien de druk op de woningmarkt en dus de concurrentie nog veel groter zullen worden. Iedereen vindt het natuurlijk fijn wanneer belastingen worden verlaagd, maar u moet altijd rekening houden met de perverse effecten en in die context dus ook flankerende maatregelen nemen.

In die zin zou ik u willen vragen hoever het staat met de maatregel die in het vooruitzicht is gesteld voor de voorrangsregel bij de verwerving van private kavels in woonuitbreidingsgebieden. Ik begrijp dat u op dit vlak geen extra maatregelen treft, maar u hebt al een andere maatregel in het vooruitzicht gesteld in het kader van deze problematiek, zijnde de sociale verdringing? Hoever staat het daarmee? Ik herinner me dat u bij de begrotingsbespreking in december vorig jaar hebt gezegd dat het dit jaar zou gebeuren, doelende op 2021. Wel, we zijn vandaag 13 oktober 2021.

Mevrouw De Coninck heeft het woord.

Collega Slootmans, ik val eigenlijk toch wel twee keer van mijn stoel bij deze vraag: één keer door het zien van een Franstalig filmpje in deze commissie – ik denk dat zelfs de collega’s van de Union des Francophones (UF) dat nooit hebben gedaan –en een tweede keer omdat het gaat om een zeer positieve maatregel, die eigenlijk een zeer sociale maatregel is en een duwtje in de rug van jonge inwoners in de Vlaamse Rand om een eerste eigen woning te verwerven .

U slaagt erin, collega Slootmans, om dat eigenlijk als iets heel negatiefs voor te stellen. Dat is niet correct en ook niet terecht. Ik denk dat Vlaanderen hier een eigen beleid voert binnen zijn eigen bevoegdheden, met een juiste insteek. En dat hekelt u, met de reactie die u getoond hebt op dat Franstalige filmpje. Ik hoor hierin eigenlijk ook bijna een pleidooi voor de herfederalisering van het woonbeleid, vandaar dat ik een tweede keer van mijn stoel ben gevallen.

Voorzitter, ik heb geen vragen voor de minister. Ik ga akkoord met zijn analyse bij deze vraag.

Ik wil even als liberaal tussenkomen. Ik vind het heel belangrijk dat mensen de vrijheid hebben om te wonen waar ze willen. Ze gaan natuurlijk wonen waar ze de interessantste woningen vinden en ook zo laag mogelijke belastingen betalen. Dus ik zie hierin een pleidooi om zo weinig mogelijk belastingen te betalen en om ervoor te zorgen dat er zoveel mogelijk interessante kavels en huizen zijn in een bepaalde streek.

Minister Weyts heeft het woord.

Wat het voorrangsbeleid betreft, bevestig ik mijn reeds geuite voornemen.

Wat ten gronde deze vraagstelling betreft, mijnheer Slootmans: wat is dan het alternatief? Ik volg u niet. Ik volg in dezen wel de Franstalige visie, die u ook aanhangt, namelijk dat het een intelligente en een heel sociale maatregel is, die mijns inziens ook ten voordele is van de gezinnen in de Vlaamse Rand. Gelet ook op het gegeven van de afwezigheid van de meeneembaarheid van registratierechten vanuit Brussel of Wallonië, versterkt het de concurrentiepositie, als je het zo wilt bekijken, van de Vlaamse gezinnen in de Rand.

Ik ben het fundamenteel oneens met uw ratio, waarbij u altijd zegt dat je bij een belastingverlaging of bij elke sociale maatregel ten voordele van de Vlaming moet zien wat het effect is ten opzichte van diegenen buiten Vlaanderen en dat, als ook die daardoor mogelijk van een positief effect zouden kunnen genieten, we dat niet moeten doen. Dat is inderdaad de flamingant die sterft van de honger met een Frans brood onder zijn arm, en die zegt: ‘Iemand anders zou daar misschien ook van kunnen genieten, dus dan gaan we dat niet doen.’ Dat is echt in eigen vlees snijden.

Wat is dan het alternatief in uw ogen? Als u zegt dat het dan de facto gelijk moet zijn, houdt u in principe een pleidooi voor de herfederalisering van die volledige bevoegdheid inzake woonfiscaliteit. Daar verschillen we dan ook nogal fundamenteel van mening.

De heer Slootmans heeft het woord.

Blijkbaar opereert zowel mevrouw De Coninck als de heer Weyts in een parallel universum. Ik heb gezegd dat het uiteraard een positieve maatregel is, maar dat er perverse effecten zijn en dat je daar niet blind voor mag zijn. Als er zich perverse effecten voordoen, dan moet je flankerende maatregelen nemen. Een van die flankerende maatregelen is het voorrangsbeleid wat betreft de kavels in de woonuitbreidingsgebieden. U hebt dat aangekondigd. Ik begrijp dat het daarvoor nog altijd even geduld uitoefenen is.

Ondertussen wordt de rode lijn overschreden, staat de demografische expansie op springen en zitten we met meer sociale verdringing. Ik zie al mijn vrienden uitwijken naar het diepere binnenland, eerlijk gezegd. Men kan hier het licht van de zon ontkennen. Men doet maar. Maar de gevolgen voor de Vlaamse Rand zijn bijzonder pijnlijk.