Report meeting Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding

– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.

Mevrouw Schryvers heeft het woord.

Voorzitter, met de CovidSafeBE-app kunnen mensen aantonen dat ze volledig zijn gevaccineerd, dat ze recent een negatieve test hebben ondergaan of dat ze van COVID-19 zijn hersteld. Enkele weken geleden hebben we de melding gekregen dat wie volledig gevaccineerd is maar toch besmet geraakt, nog een groen Covid Safe Ticket (CST) zou krijgen. De reden is dat de QR-code van de vaccinatie ondank de positieve test blijft gelden. Digitaal Vlaanderen heeft dit probleem bevestigd. Wie tweemaal is gevaccineerd of een prik van het Johnson & Johnsonvaccin heeft gekregen, krijgt een groen CST. Toen de app werd uitgewerkt, werd naar verluidt niet voorzien dat iemand na de vaccinatie nog positief zou kunnen testen.

Dit bewijst natuurlijk dat het op basis van de evolutie van de wetenschappelijke kennis over het virus, het effect van de vaccinaties en de varianten nodig is continu op te volgen of aanpassingen of bijsturingen nodig zijn. Een aanpassing op korte termijn is nu in het vooruitzicht gesteld. Een positief testresultaat zal automatisch voor elf dagen tot een rood CST leiden. Nu Vlaanderen sinds 1 oktober 2021 zelf kan beslissen de coronapas te vragen, is het des te belangrijker dat het CST inderdaad enkel wordt afgeleverd aan wie echt ‘Covid Safe’ is.

Minister, zal er op korte termijn voor worden gezorgd dat iemand die tweemaal is gevaccineerd, maar nadien toch besmet geraakt en een positieve test aflegt, geen groen CST meer zal krijgen, maar wel voor een termijn van elf dagen een rood CST zal krijgen? Is daar ondertussen al voor gezorgd? Tegen wanneer zal dit eventueel wel worden aangepast?

Op welke wijze zal worden gecontroleerd dat de app aangepast blijft aan de evolutie van de wetenschappelijke inzichten met betrekking tot het virus? We hebben gezien dat het virus ons al meermaals heeft verrast en dat de wetenschap continu aan het werk blijft en vooruitgang boekt.

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Voorzitter, de context is al geschetst. Sinds enkele maanden vormen de CovidSafeBe-app en het CST de basis voor de exitstrategie na de coronacrisis. Nu blijkt dat deze basis in bepaalde situaties wankeler is dan werd verwacht. Iemand die volledig is gevaccineerd, kan een onbeperkt geldige QR-code op zijn smartphone krijgen of op papier afdrukken. Deze QR-code biedt dan toegang tot muziekfestivals, voetbalwedstrijden, andere evenementen of reismogelijkheden. Een volledige vaccinatie betekent echter niet dat iemand niet langer kan worden besmet of het virus niet kan doorgeven. Er wordt op het aspect van de nieuwe wetenschappelijke inzichten gewezen. Op zich weten we al enige tijd dat gevaccineerde mensen nog altijd besmet kunnen zijn. Het is belangrijk daarbij te vermelden dat de kans op ernstige ziekte drastisch is verminderd en dat de kans op overdracht na een vaccinatie kleiner is, alleen al omdat symptomen als hoesten en niezen minder voorkomen. De kans blijft echter bestaan en het risico is niet onbestaande. Concreet betekent dit dat iemand ook na een positieve test, ook al is hij besmettelijk, ongehinderd naar een massa-evenement kan trekken.

Volgens Digitaal Vlaanderen was technisch niet voorzien dat iemand na de vaccinatie nog positief zou kunnen testen. Dat is verrassend. Toen de app nog in volle ontwikkeling was, was er al een wetenschappelijke consensus dat de vaccins geen absolute bescherming tegen besmetting of tegen besmettelijkheid bieden. Er wordt nu wel gewerkt aan een technische oplossing, zodat het bewijs van vaccinatie na een positieve test tijdelijk zou worden opgeschort. Ik ben benieuwd naar de stand van zaken.

Daarmee is de kous echter niet af. Om te beginnen, kunnen mensen die geen smartphone ter beschikking hebben een geprinte versie van de QR-code uiteraard onverminderd blijven gebruiken. De app op de smartphone wordt niet automatisch geüpdatet indien nieuwe certificaten beschikbaar zijn. Wellicht geeft zelfs een scan van een screenshot van een geldige QR-code groen licht, ook als het vaccinatiebewijs tijdelijk is opgeschort. Ik vraag me af of dit al is getest. Kan het op die manier worden omzeild?

Mevrouw Moykens van het Interfederaal Comité (IFC) Tracing en Testing heeft op Radio 1 gesteld dat het de verantwoordelijkheid van de burger zelf is en blijft om zeer goed te weten dat het na een positieve test niet verstandig is naar evenementen te gaan en om een zelfisolatie van elf dagen te respecteren. Dat klopt natuurlijk als een bus, en het is belangrijk dat te herhalen.

Een dergelijk vertrouwen is een belangrijke voorwaarde, maar het is niet of niet altijd voldoende. In principe zou dit ook een pleidooi voor minder gebruik van het CST kunnen zijn. Waarom moeten we een controlemechanisme invoeren indien we iedereen toch vertrouwen en we ervan uitgaan dat de mensen voldoende burgerzin hebben? In dat geval zou het CST voor evenementen niet nodig zijn.

Minister, hoe verklaart u dat er bij de ontwikkeling van de app geen rekening werd gehouden met de mogelijkheid dat iemand ook na volledige vaccinatie positief kan testen?

Aan welke technische oplossing wordt er nu gewerkt? Wanneer kunnen we die verwachten? Zal het tijdelijk opschorten van de geldigheid van de QR-code op de smartphone automatisch gebeuren? Zullen certificaten beperkt worden in de tijd?

Welke oplossing voorziet u voor de afgedrukte Covid Safe Tickets?

Onderschrijft u de stelling van mevrouw Moykens dat er fundamenteel gerekend wordt op de burgerzin om de geldige certificaten niet te gebruiken na een positieve test?

Meent u dat iedereen vandaag met een gerust gemoed naar een evenement kan trekken omdat er met Covid Safe Tickets wordt gewerkt? Hoe wilt u dat gerust gemoed garanderen?

Hoe breed wilt u het CST toepassen in Vlaanderen? Daarop hebben we de afgelopen weken al antwoord gekregen, mijn vraag dateert van daarvoor. Dus ze vervalt wat mij betreft.

Minister Beke heeft het woord.

De CovidSafe-app valt onder Digitaal Vlaanderen, en dus onder de bevoegdheid van de minister-president als bevoegd minister voor deze materie.

Desondanks heb ik al even geïnformeerd, en men vertelt mij dat er intussen een oplossing ontwikkeld werd. Een positief testresultaat blokkeert de vaccinatiecertificaten tot tien dagen na de positieve testafname. Daarna wordt een klassiek recoverycertificaat toegekend én worden de vaccinatiecertificaten weer geldig.

De verdere doorontwikkeling van de app zal een continue opvolging vereisen vanuit onder andere het Interfederaal Comité Tracing en Testing, Sciensano en Smals.

Mevrouw Moykens heeft hieromtrent vragen beantwoord in de pers. Zij deed dat vanuit haar hoedanigheid als voorzitter van het IFC. De vaccinatiecampagne heeft uitgewezen dat de Vlamingen een bijzonder grote burgerzin aan de dag leggen, niet alleen voor zichzelf maar ook voor anderen. Denk aan de vaccinatiegraad. Denk vooral aan onze jongeren, zij tonen dat zeker aan. Het is geen enkel probleem om daaraan te appelleren. De Vlamingen lieten zich en masse vaccineren, en dat is een zeer goede zaak.

Mevrouw Schryvers heeft het woord.

We kunnen alleen maar tevreden zijn, voorzitter, minister, dat dit intussen is opgelost. Soms is dat het voordeel van vragen die een paar weken worden uitgesteld.

Het resultaat is het belangrijkste. U bevestigt het belang van de continue opvolging. Als er nog opvolging nodig is, zullen we onze vragen richten aan de minister-president.

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Minister, ik heb ook getwijfeld bij het indienen van mijn vraag bij wie ik moest zijn. Ik ging ervan uit dat we, zeker na de Septemberverklaring, de verkokering proberen aan te pakken. Ik dacht dat er een goede doorstroom was. Ik ben blij dat er al geïnformeerd is bij de bevoegde diensten. Preventie is natuurlijk uw bevoegdheid, en dit is een instrument voor preventie. Het is niet enkel Digitaal Vlaanderen, dat zou te gemakkelijk zijn.

Ik ben blij dat er een oplossing is. Ik ben ook blij dat u het vertrouwen in de burgerzin van de Vlaming beklemtoont. Dat heeft het afgelopen anderhalf jaar aangetoond. Dat is ook een pleidooi om het CST in Vlaanderen niet onnodig veel te gaan toepassen, omdat het op veel plaatsen misschien maar een beperkte meerwaarde biedt als mensen zich verstandig gedragen, waar we allemaal van overtuigd zijn.

Ik heb nog een technische vraag. Ik heb een aantal knelpunten aangekaart. Een printscreen van de app zou bijvoorbeeld ook kunnen werken. Op welke manier willen we dat opvangen? Zal de QR-code eindigen in de tijd? Op welke manier wordt dat opgevangen? Zal men met een printscreen ook kunnen binnengaan op een event? Of is het technisch onmogelijk om dat te doen?

De heer Daniëls heeft het woord.

Ik wil een paar zaken kort aanhalen. Eén, het CST is natuurlijk niet de beste bescherming. De beste bescherming is vaccinatie. Met een dergelijk hoge vaccinatiegraad moeten we ons op een bepaald moment afvragen of die zaken zoals CST en dergelijke er nog toe doen. Ik denk dat we daar in Vlaanderen allemaal van overtuigd zijn. Kijk ook hoe we in Vlaanderen keuzes hebben gemaakt om om te gaan met een aantal vrijheden die we aan onze burgers hebben gegeven.

Minister, we hebben heel veel plus12-jarigen maar min 18-jarigen die gevaccineerd worden, maar op dit moment is er ook een probleem met de itsme-koppeling van het CST. Of het nu een afgedrukte QR-code is, of het Europese vaccinatiecertificaat, of de CST-app: het gaat er natuurlijk over dat degene die voor u staat met die QR-code, de persoon is aan wie die QR-code hangt. Daarom is de controle met de identiteitskaart minstens even belangrijk, want de QR – zoals ik het heb begrepen van mensen die het mij hebben uitgelegd – kijkt de databank na. Het is niet wat u toont dat het bewijs is, maar de QR wordt verbonden met de databank. Wat veel belangrijker is, is of diegene die met een printscreen, de app of het Europese vaccinatiecertificaat voor u staat, daadwerkelijk die persoon is. Dat is het probleem dat men in Nederland heeft gehad.

Minister Beke heeft het woord.

Daarom wordt vaak naast de QR-code ook de identiteitskaart gevraagd, net om dat probleem mee te ondervangen.

Een geprint document is moeilijker aan te passen. Dat is een terecht punt, dat hier naar voren wordt gebracht. Je kunt je digitaal deactiveren, maar op papier gaat dat niet. Dat manco is bekend, maar men is verder aan het kijken om ook daar oplossingen voor te vinden.

Mevrouw Schryvers heeft het woord.

Als je de papieren versie dan nog gebruikt, dan moet je natuurlijk echt wel te kwader trouw zijn, en we hebben net gezegd dat we geloven in de burgerzin van de Vlaming. Maar goed, beleid komt er heel vaak op aan om juist de mazen van het net ergens te dichten voor zij die de regeltjes niet volgen.

Minister, ik ben tevreden dat het probleem is opgelost.

Ik hoorde dat de heer Daniëls nog bijkomende vragen heeft in verband met de applicaties, maar ik neem aan dat hij die dan ook aan de bevoegde minister zal richten.

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Minister, ik dank u voor het aanvullende antwoord. We moeten er niet van uitgaan dat een massa mensen die uitzonderingsmogelijkheid zal gebruiken, maar we moeten ons wel bewust zijn van de eventuele risico's.

Ik zal het niet dramatiseren, maar ik vind het zorgwekkend dat dit niet op voorhand is meegenomen, dat wetenschappelijk inzicht rond de kennis van het virus en de impact bij vaccinatie, niet voldoende is doorgedrongen op het moment dat Digitaal Vlaanderen een app ontwikkelt. We kunnen dat nu rechtzetten, maar ik denk toch dat we structureel moeten bekijken hoe het komt dat op het moment dat tools worden ontwikkeld, de epidemiologische informatie, de virusinformatie blijkbaar niet doorstroomt naar de mensen die technisch een tool ontwikkelen om preventie te voorzien. Dat is iets dat we in de toekomst uiteraard zullen blijven opvolgen.