Report meeting Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme

– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.

Mevrouw Rutten heeft het woord.

Minister, collega’s, mijn vraag gaat inderdaad over de promotiecampagne. Mensen weten dat intussen en hebben dat ook gezien. Het is heel knap gedaan: een nieuw bezoekerscentrum in de Sint-Baafskathedraal, en de onthulling ook van het gerestaureerde meesterwerk Lam Gods.

Om dat allemaal onder de aandacht te brengen heeft Toerisme Vlaanderen een grootschalige campagne opgezet, vooral een socialemediacampagne: ‘The Ghent Altarpiece. The return of its divine colours’. Wat doet die campagne? Die campagne gaat over de verbluffende reis die het schilderwerk maakte en de moeilijkheden die er geweest zijn in de loop der geschiedenis – diefstal, brand, beschadigingen en dergelijke meer. Twee Antwerpse broers reisden in opdracht van Toerisme Vlaanderen naar alle bijzondere plekken in Europa waar de iconische panelen een geschiedenis hebben, en ze praatten er ook met experts. Deze tocht is te volgen via het Instagramaccount van The Flemish Masters.

Nu zie ik jullie allemaal denken, dat is toch goed? 'What’s the problem?' De campagne zelf heeft inderdaad een interessante insteek, maar doet ook een belletje rinkelen. Reeds in 2017 heeft Toerisme Vlaanderen samengewerkt met Matuvu Productions en ArrowMinded. Dat zijn de formathouders en makers achter Weg van het Meesterwerk, het veelgeprezen Canvasprogramma dat ook een aantal internationale prijzen heeft weggekaapt. Dat tv-programma doet eigenlijk exact hetzelfde, maar dan voor drie andere meesterwerken: Het Arnolfiniportret van Jan Van Eyck, Diana en haar nimfen maken zich klaar voor de jacht van Rubens en De Korenoogst van Bruegel. Dat programma volgde exact dezelfde redenering: welke reis hebben die werken gemaakt? En daar zijn dan afleveringen rond gemaakt.

Het loopt helemaal gelijk, en dan rijst bij mij de vraag: waarom kan Toerisme Vlaanderen blijkbaar gewoon een format kopiëren? Zijn daar geen auteursrechten aan verbonden? Nu gaat Toerisme Vlaanderen enkel en alleen op sociale media – en dat zeg ik met alle respect voor de sociale media – een campagne maken die echt verbleekt bij het oorspronkelijke prestige van het oorspronkelijke programma uit 2017.

U bent er misschien van op de hoogte, maar Toerisme Vlaanderen is intussen verwikkeld geraakt in een rechtszaak met de producenten van De Weg van het Meesterwerk. Wat is de stand van zaken in deze zaak en wat is het standpunt van de regering rond het schenden van de auteursrechten en het copyright?

Waarom beslist men met een derde partij, een andere producent, in zee te gaan, als men al contacten had met de andere partijen?

De formatrechten zijn bewust genegeerd, want men wist wel degelijk dat dit format al bestond. Je kunt bezwaarlijk zeggen dat het iets helemaal anders is, enkel en alleen omdat het om een ander meesterwerk gaat, vind ik dan zelf.

Er is terecht heel veel aandacht voor de Vlaamse Meesters. Dat vinden wij ook belangrijk. Ik weet niet in hoeverre de collega’s Weg van het Meesterwerk gezien hebben. Ik heb er zelf heel hard van genoten. Ik vond het een programma dat zeker voor dit soort zaken meer dan aan een BBC-standaard beantwoordde, bewijze ook de prijzen die het programma heeft weggekaapt. Oorspronkelijk was het de bedoeling om het programma internationaal te promoten. Zijn er daartoe nog acties gepland? Dat lijkt me een efficiënt gebruik van de middelen.

Minister Demir heeft het woord.

Collega Rutten, ik heb me even bevraagd bij Toerisme Vlaanderen over de stand van zaken van het rechtsgeschil. Het klopt wat u zegt: ArrowMinded en Matuvu Productions hebben Toerisme Vlaanderen, Bowling en Poolhert Productions gedagvaard. Er is een zitting geweest en daarop heeft men een proceskalender afgesproken. Er zijn ook conclusies die moeten worden uitgewisseld. Een pleitdatum ligt nog niet vast; de partijen wachten op de fixatie van de ondernemingsrechtbank.

In uw vraag gaat u ervan uit dat de formatrechten van ArrowMinded en Matuvu Productions effectief geschonden zijn door Toerisme Vlaanderen. Het zal u natuurlijk niet verbazen dat Toerisme Vlaanderen ten stelligste betwist enige inbreuk te hebben gemaakt op eventuele format- en/of andere auteursrechten van beide partijen. Dat is ook de vraag waarover de ondernemingsrechtbank zich thans moet uitspreken. In afwachting van een uitspraak in het dossier, wil ik hier ook geen voorafnames op doen.

Ik kan u wel twee zaken meegeven. Ten eerste beschikt Toerisme Vlaanderen voor de internationale promotie van Vlaanderen in het kader van de Vlaamse Meesters over een raamcontract met Bowling Brands. Dat raamcontract werd in 2017 via een overheidsopdracht aan dat communicatiebureau toegewezen. De campagne over het Lam Gods betreft een opdracht binnen dat raamcontract. Bowling Brands heeft de zeer succesvolle campagne over de Vlaamse Meesters begeleid en bouwde de voorbije jaren dan ook meer dan voldoende expertise en knowhow op om de juiste acties voor te stellen om internationaal de culturele doelgroepen mee te bereiken. Dat is van groot belang voor Toerisme Vlaanderen.

In tegenstelling tot wat deze vraag voorhoudt, heeft de campagne geenszins dezelfde insteek als ‘Weg van het Meesterwerk’. Het vertrekpunt van beide is totaal verschillend. ‘Weg van het Meesterwerk’ legt heel sterk de focus op kunstwerken van Vlaamse hand die een atypische buitenlandse bestemming bereiken. De campagne over het Lam Gods kent geen dergelijke spectaculaire buitenlandse bestemming. De reis van het Lam Gods startte in de Sint-Baafskathedraal en eindigde er ook, zij het na een turbulente rondreis. Net die rondreis en de enorme impact van die rondreis op het Lam Gods en dan vooral op de kleuren van het schilderwerk enzovoort komen aan bod.

Dat wordt nader beargumenteerd in de conclusies die Toerisme Vlaanderen in de hangende procedure via zijn raadslieden opmaakte. Ik wil me nog niet uitspreken over die uitspraak. Het spreekt voor zich dat we de argumenten en de belangen van Toerisme Vlaanderen verdedigen. 

Externe partners vormen het fundament van het project Vlaamse Meesters. Er zijn tal van samenwerkingen geweest met internationale partners – topmusea in Wenen en in Sint-Petersburg – en met media zoals de VRT. Daarnaast doet Toerisme Vlaanderen ook een beroep op een externe stuurgroep met gerenommeerde kunstexperts in Vlaanderen.

Wat betreft uw vraag of er actie is ondernomen om ‘Weg van het Meesterwerk’ internationaal te promoten, zoals al gezegd vertrekt ‘Weg van het Meesterwerk’ vanuit de insteek vanuit de huidige locatie van een Vlaams Meesterwerk in het buitenland. De ambitie van Toerisme Vlaanderen is echter om buitenlandse bezoekers net attent te maken op de schoonheid van de Vlaamse Meesters in Vlaanderen zelf. Bij de ‘Weg van het Meesterwerk’ is het in feite net andersom. Zij maken in feite promotie voor onze Vlaamse Meesters die in het buitenland hangen, want er hangen er overal heel veel, en moedigen Vlamingen bijgevolg aan om dat werk achterna te reizen naar het buitenland.

Tot zover het antwoord dat Toerisme Vlaanderen me heeft overgemaakt en dat ik graag aan jullie meedeel.

Mevrouw Rutten heeft het woord.

Dank u wel, minister, voor de informatie. Ik vind dat heel raar. Het is heel jammer dat die zaak voor de rechtbank moet komen. Je hebt een succesvolle samenwerking en je maakt een programma over schilderijen die een bijzondere reis afleggen. Als dat programma internationale prijzen wegkaapt, neem je je voor om dat te promoten, maar dan komt de coronacrisis ertussen. Na een tijdje pik je exact hetzelfde idee op sociale media mee om de reis van het Lam Gods te bekijken en plots doe je dat met andere partners. Als iemand er dan op wijst dat er zoiets als intellectuele eigendom bestaat en dat je moet opletten voor plagiaat omdat de campagnes heel erg sterk op elkaar lijken, dan kun je minstens eerst eens rond de tafel gaan zitten en een oplossing proberen te vinden in plaats van de zaak voor de rechtbank te laten komen. Dat gezegd zijnde, de rechtbank zal er een uitspraak over moeten doen.

U hebt op het eerste puntje geantwoord. Voor alle duidelijkheid: ik heb geen enkele twijfel over de expertise van de mensen van Bowling Brands die het geheel van de Vlaamse Meesters promoten. Ik vind dat zelf ontzettend belangrijk en ze doen dat inderdaad goed. Maar hier gaat het over een heel specifiek punt. De campagnes lijken gewoon heel sterk op elkaar.

We vinden dat, denk ik toch, belangrijk in een creatieve regio als Vlaanderen – en dat zijn we – dat er rekening gehouden wordt met de intellectuele eigendom, dat auteursrechten belangrijk zijn, dat we niet overgaan tot plagiaat.

Het argument dat het schilderij in het ene geval een andere bestemming heeft gekregen en in het andere geval een reis heeft gemaakt waarna het, gelukkig maar, terug in Gent is gekomen, vind ik een beetje raar, als dat het enige verschilpunt is. Ook het argument dat het ene mensen naar Vlaanderen moet trekken en dat de andere schilderijen in het buitenland hangen, is raar. Ik weet niet hoe dat bij jullie is, maar als ik geboeid ben door een schilderij of kunstwerk, en ik heb er eentje gezien, dan smaakt dat voor mij naar meer, en dan wil ik er meerdere zien. Ik wil u besparen welke tochten ik in Italië al eens ondernomen heb om naar Caravaggio’s te gaan kijken, maar op mijn to-dolijstje staat om ze in mijn leven, in de mate van het mogelijke, toch wel allemaal een keer gezien te hebben. En waar ze hangen is voor mij dan ondergeschikt aan het kunstwerk en aan de kunstenaar.

Enfin, minister, u hebt mij geantwoord. Ik wil alleen maar meegeven: ik denk dat het sterk is dat we vanuit dit parlement de boodschap meegeven dat je creativiteit van alle kanten mag promoten, hoe meer hoe beter, maar dat je ook respect moet hebben voor de intellectuele eigendom, en dat dit beter niet voor een rechtbank gebeurt, maar door in onderling overleg een oplossing te vinden.

Minister Demir, wenst u nog te reageren? 

Neen.

Mevrouw Rutten heeft het woord.

Alle argumenten zijn uitgewisseld, en het is helder. Dank u wel.