Report meeting Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media

– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.

De heer Anaf heeft het woord.

Ik zou deze vraag om uitleg niet graag nog een week uitstellen, omdat ik denk dat ze urgent is. Evenals collega Vaneeckhout, die ook in de commissie Welzijn zit, ben ik al weken aan het zeggen aan minister Beke dat hij werk moet maken van een campagne om mensen te overtuigen om zich te laten vaccineren. Er werd echter voor gekozen om hier pas echt mee te starten als de vaccins volop beschikbaar zijn. Ondertussen merken we echter dat er al wel heel veel antivaxtheorieën ingang gevonden hebben. Ik maak me toch wel ongerust over dingen die ik zie en reacties die ik hoor. Zo hoor ik jongeren vaak zeggen: ik word er toch niet echt ziek van, dus waarom zou ik me laten vaccineren? Nochtans weten we dat ook jongeren ernstig ziek kunnen worden door het virus, zij het minder frequent dan oudere mensen.

We zitten hier in de commissie Cultuur. Als ik bekende acteurs hoor zeggen dat zij zich niet laten vaccineren, dan hebben heel veel mensen nog niet begrepen dat zoveel mogelijk mensen zich moeten laten vaccineren, eigenlijk minstens 70 procent van de bevolking, om weer naar een normaal leven te kunnen gaan. Ook voor jongeren is het dus enorm belangrijk om zich te laten vaccineren, zodat ze deze zomer hopelijk weer heel wat dingen kunnen doen die ze graag doen. 

Minister, er lopen al een aantal initiatieven, bijvoorbeeld op de website van WAT WAT, met heel duidelijke informatie gericht op jongeren met heel goede antwoorden op vragen over vaccinaties en COVID-19. Ik denk dat het belangrijk is om op zoveel mogelijk manieren te proberen om jongeren te bereiken in een taal die zij begrijpen. Jongeren zitten vaak niet op traditionele mediakanalen. Zeker op social media wordt heel gretig fake news verspreid. Ik denk dat er dus een heel specifieke inzet nodig is om ook aan jongeren de juiste informatie over vaccinaties te bezorgen.

Ik heb daarom aan aantal vragen.

Hebt u, eventueel in samenwerking met uw collega van Welzijn, al een specifieke communicatiestrategie uitgewerkt om jongeren te informeren en aan te zetten om zich te laten vaccineren, eens zij aan de beurt zijn?

Op welke manier wilt u het bereik naar jongeren over vaccinatie vergroten? Welke mediakanalen zult u daarvoor inzetten?

Op welke manier zullen ook het jeugdwerk, het onderwijs en andere partners die dag in dag uit met jongeren samenwerken, worden ingezet om enerzijds de correcte informatie te verspreiden over de vaccinaties en anderzijds jongeren aan te zetten om zich te laten vaccineren?

Minister Dalle heeft het woord.

Mijnheer Anaf, dank u voor de vragen. Toen u opnieuw vermeldde dat bepaalde acteurs zich niet willen laten vaccineren, werd ik spontaan weer een beetje boos. Ik denk dat de betrokkenen een kans gemist hebben om te zwijgen. Ik denk dat het aan iedereen is die invloed heeft – influencers, mediafiguren, politici – om het goede voorbeeld te geven en om geen verwarring te zaaien over zaken als contacttracing of vaccinaties. Wat de vaccinatie betreft, is het natuurlijk zo dat die effectief volledig veilig is en dat alle valse verhalen die daarover circuleren absoluut vermeden moeten worden. En er zijn er wel wat. Ik heb heel veel signalen gekregen van jongeren die zeggen: wij horen uit betrouwbare bron dat je onvruchtbaar zou worden door die vaccinatie. Dat soort verhalen, dat soort valse informatie en desinformatie, vormen natuurlijk een groot probleem.

We hebben eerder deze week in de Senaat een discussie gevoerd over desinformatie. Collega Brouwers en verschillende andere leden van deze commissie waren daar ook aanwezig. We hebben er ook hier al over gediscussieerd, natuurlijk breder dan alleen gericht op de jongeren.

Het is iets dat in mijn mediabeleid heel centraal staat, en zeker ook in de beheersovereenkomst van de VRT is de strijd tegen desinformatie een cruciaal punt. U hebt er zelf naar verwezen. Er zijn heel wat fact checks bij WAT WAT, dat valt onder Jeugd, maar ook bij de VRT gebeurt dat. Ze richten zich specifiek op jongeren via MNM en het instagramkanaal nws.nws.nws en op kinderen via Karrewiet. Ze zijn op dat vlak zeer belangrijk. Ook andere private mediabedrijven hebben daar een grote rol in te spelen, ze doen dat vrij goed. Op dit moment spelen ze daar absoluut hun rol.

AstraZeneca test nu het vaccin op jongeren van 7 jaar tot de meerderjarigheid. De meeste vaccins zijn maar getest vanaf 18 jaar, sommige ook vanaf 16 jaar. Dat is een moeilijk en delicaat punt. We schipperen hier tussen de jongeren motiveren en meenemen en het punt dat veel jonge mensen vandaag niet kunnen of zullen worden gevaccineerd, dat moeten we nog afwachten.

Ik ben het met u eens dat het essentieel is bij de hele bevolking dat men gelooft in de betrouwbaarheid van de vaccins, en vooral dat ze geen ernstige neveneffecten hebben. We hebben daar samen een bevoegdheid en verantwoordelijkheid in. Uiteraard ligt de voornaamste bevoegdheid bij het Agentschap Zorg en Gezondheid onder de verantwoordelijkheid van minister Beke. Zij hebben de coördinatie van de communicatie rond de vaccinatie. Ze zijn zeer goed gestart met een mooie campagne daarrond. Ze hebben een zeer begrijpelijk filmpje verspreid via sociale media. Het spreekt voor zich dat ik vanuit Jeugd en via onze partner WAT WAT daarin aanwezig ben.

Aanvullend op de algemene motiverende communicatie naar de brede bevolking is er binnen de werkgroep ‘vaccinatiecommunicatie’ specifiek overleg rond jongeren. Mede op mijn vraag participeren aan dit overleg naast vertegenwoordigers vanuit het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, het Departement Onderwijs en Vorming, en ook iemand vanuit mijn eigen departement Cultuur, Jeugd en Media en WAT WAT. Op dit overleg wordt de hele communicatiestrategie naar jongeren, de inhoud van de boodschap en de in te zetten kanalen en aan te spreken brugfiguren en influencers besproken.

Vanuit het beleidsdomein Jeugd gebeurt de communicatie in eerste instantie via WAT WAT. Het agentschap Zorg en Gezondheid wordt hierbij betrokken en heeft WAT WAT reeds inhoudelijk geadviseerd bij de opmaak van hun website over vragen van vaccinaties. Er zullen in toekomst nog initiatieven genomen worden waarbij media, sociale media, het digitaal platform WAT WAT, Awel, de Vlaamse Jeugdraad en de jeugdwelzijnsorganisaties een partner zijn. Er is een volgend overleg gepland op 2 maart.

De heer Anaf heeft het woord.

Minister, ik snap inderdaad de moeilijkheid als we communiceren met jongeren. Een deel is jonger en een deel is ouder dan 18. Een deel zal wel en een deel zal niet worden gevaccineerd.

Ik stelde de vraag vooral om extra aandacht te vragen voor het gegeven, ook in het parlement. Het is echt een misvatting dat een vaccin alleen maar nuttig is voor de meest kwetsbaren. Het is belangrijk dat we de meest kwetsbaren eerst vaccineren, uiteraard. We zien al het effect van de vaccinaties in de woonzorgcentra (wzc's). We moeten alles op alles zetten om ook jongeren te overtuigen om zich te laten vaccineren, al zal het een tijdje duren eer ze aan de beurt komen.

Ik hoor van alles. Ik heb er op zich goed vertrouwen in dat er ook aan de jongeren gedacht wordt. Het is goed dat er in de stuurgroep en dergelijke een impact van jongeren kan zijn. Ik had ook het idee om inderdaad influencers in te schakelen om de positieve boodschap te brengen. Ik deel absoluut uw woede ten opzichte van influencers die een totaal verkeerd beeld verspreiden.

Ik ben tevreden met uw antwoord en hoop dat we de komende weken en maanden op het terrein informatie aan kinderen en jongeren zullen bieden, maar vooral aan jongeren en dat er zich zoveel mogelijk jongeren laten vaccineren.

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Ik wil kort aansluiten met mijn klassiek pleidooi om alle socialemediakanalen in de gaten te houden. Ik heb het dan over TikTok, maar intussen heb ik het ook over Clubhouse, een van de nieuwe hypes op sociale media. Je ziet meer en meer dat ook jongeren daar de weg naartoe vinden. Ook daar vindt fake news over dergelijke complottheorieën enzovoort zijn plaats. Het is dus belangrijk om ook op dat terrein actief te zijn.

Naar aanleiding van de actualiteit, zonder daar nu te veel debat over te willen losmaken: het is misschien ook belangrijk om de komende maanden – het zal nog eventjes nodig zijn – niet alleen rond vaccinatie, maar ook rond het nog steeds nodig zijn van een aantal basisregels en het nog steeds niet voorbij zijn van de crisis, daarop voldoende in te zetten, en dat met hernieuwde energie te doen, zodat iedereen die het nodig heeft nog af en toe hoort dat het belangrijk is dat we ons momenteel echt nog aan de maatregelen houden en we ons met de nodige voorzichtigheid in de publieke ruimte begeven.  

Mevrouw Perdaens heeft het woord.

Om te beginnen wil ik de laatste oproep van collega Vaneeckhout volmondig onderschrijven. Ik vind dat heel belangrijk. We hebben afgelopen week gezien hoe het anders kan uitdraaien.

Wat die vaccinatiecommunicatie betreft: er is een groot verschil tussen informeren en overtuigen. Ze gaan hand in hand, maar de twee zijn verschillend en vergen dus ook een andere aanpak en ook een andere doelgroep. Collega Anaf gaf het al aan: het is allicht niet zo dat die jongste mensen in de eerste plannen om te vaccineren opgenomen zijn, maar het blijft wel belangrijk dat die correct geïnformeerd zijn. Als we dan kijken op WAT WAT, kom je inderdaad na enkele klikken op uitgebreide en zeer grondige informatieve artikels. Dat is voor jongeren die informatie zoeken en gaan doorklikken, een heel goede zaak.

Maar wat ik hier al een aantal keer aanhaalde, is dat je alleen maar die mensen bereikt die zelf al op zoek gaan. We moeten echt inzetten op het meer proactief verstrekken van die informatie omdat daaruit volgend ook die overtuiging pas kan komen. Want je gaat pas iemand overtuigen wanneer die degelijk geïnformeerd is. We gaan dus via die sociale media – en de organisaties zijn daar ook heel actief op – zelf moeten uitreiken, zelf moeten triggeren. Wat dan die overtuiging betreft, moeten we naast de informatie simpelweg ook uitgaan van ‘what’s in it for me?’. Wat zit erin voor die jongeren? Verwijs dan inderdaad naar het zorg dragen voor opa en oma, maar denk zeker ook aan wat het betekent voor hen. We zien nu steeds vaker artikels over de langetermijneffecten van covid. Een zeer onderschat element daarin is het effect op kinderen die ziek geweest zijn, die niet in het ziekenhuis belanden, maar die wel op heel lange termijn daar effecten van ondervinden. Dat is tot nu toe onderbelicht, daar mag zeker wat meer aandacht voor zijn.

Een van de andere domeinen van de minister werd ook al halvelings aangehaald, namelijk Media. Er worden onder andere via nws.nws.nws veel jongeren bereikt. Ik vroeg mij af of de oproep voor vaccinatie voor die jongeren die dan wel gevaccineerd zouden worden, actief meegenomen zal worden in de verschillende kanalen die beschikbaar zijn. Naast informatie en overtuiging pleit ik dus ook voor een concrete call-to-action, zoals anderen dat zeggen in marketingtermen. Laat je vaccineren vanaf het moment dat het aan jou is. Wordt daar ook op ingezet? Wordt dat ook gepland?

Minister Dalle heeft het woord.

Ik deel wel de zorg van hoe we alle jongeren bereiken, maar dat is breder dan alleen vaccinaties. We zijn daar heel hard aan het werken om daarin vooruit te gaan, samen met onder meer WAT WAT, Awel, maar ook lokale besturen en andere organisaties voor kwetsbare kinderen en jongeren. Er zijn inderdaad jongeren die op zoek gaan en vinden. Ik denk dat we heel wat beschikbaar hebben voor de jongeren die op zoek gaan. Maar we proberen vooral ook bij die jongeren te komen die niet noodzakelijk op zoek gaan. Ik verwijs op dat vlak naar het initiatief van WAT WAT om de brochure MAGDANOG?! te verspreiden. Jongeren leven digitaal, maar we hebben met WAT WAT toch gekozen om ook een papieren brochure uit te brengen. Dat is vrij goed opgenomen, denk ik. De stad Sint-Niklaas bijvoorbeeld, waar we het gelanceerd hebben, heeft besloten om 12.000 brochures te bestellen en te verdelen onder scholieren in Sint-Niklaas. Voor mij als minister is dat onverdacht want CD&V zit daar niet in de meerderheid

Dat is een manier om bij alle jongeren binnen te komen zonder dat zij daarnaar moeten op zoek gaan. Wij gaan daar ook een vervolg aan breien. Ik denk dat het vandaag verspreid wordt. De titel wordt: 'Da mag nog', om de jongeren te motiveren. Het gaat immers ook daarover: hoe kun je jongeren motiveren om enerzijds de regels te respecteren en anderzijds aan te geven wat nog mogelijk is en wat er in de plaats is van vaccinatie. Een concrete call to action om zich te laten vaccineren, is op dit moment voor de jongeren nog niet aan de orde. Wij hebben nog geen helderheid over de toepassing van het vaccin op minderjarigen. Ik hoop dat er op wetenschappelijk vlak meer duidelijkheid komt. Voorts zitten wij in de vaccinatiestrategie zelfs nog niet in het stadium waarin de 65-plussers aan bod komen. Zodra de zorgverstrekkers en de kwetsbare personen gevaccineerd zijn, gaan wij kunnen kijken hoe wij de jongeren daarin kunnen betrekken.

De heer Anaf heeft het woord.

Nog een zeer korte reactie: dat laatste onderschrijf ik niet helemaal. Wij moeten er nu al werk van maken. Als wij zien wat er momenteel in sommige Brusselse woonzorgcentra aan het gebeuren is, zijn er wel degelijk jongere personeelsleden die wel al zouden kunnen worden gevaccineerd, maar die onder invloed blijken te zijn van fake news op de sociale media. Wij moeten de jongeren nu al sensibiliseren en niet wachten tot alle jongeren aan de beurt zijn om gevaccineerd te worden. Ik zie de minister knikken. Ik denk dat hij het zal beamen dat het belangrijk is om daar snel werk van te maken.