Report meeting Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken

– Wegens de coronamaatregelen werden deze vragen om uitleg via videoconferentie behandeld.

De heer Maertens heeft het woord.

Voorzitter, ik heb onlangs in de pers het een en het ander over de analyse van de dodelijke verkeersongevallen in West-Vlaanderen gelezen. Die studie is gebaseerd op gegevens uit 2018. Ik was negatief verrast, want blijkbaar wordt in West-Vlaanderen in vergelijking met andere provincies vaker te snel gereden en gedragen chauffeurs zich vaker minder gedisciplineerd in het verkeer. Dat is natuurlijk niet goed, maar wat wel goed is, is dat de Vlaamse overheid enorm in trajectcontroles investeert. Dat is echt iets wat de verkeersveiligheid ten goede moet komen. In principe zouden op het einde van dit jaar 58 trajectcontroles actief moeten zijn op het grondgebied van mijn provincie. 

Minister, ik heb in uw antwoord op mijn schriftelijke vraag daarover een handig overzicht gekregen. Heel recent hebben we in de pers echter het een en het ander gelezen over trajectcontroles die niet starten. De toestellen zijn er, maar de effectieve controles gebeuren niet.

Daar zijn twee redenen voor. De eerste reden is een softwareprobleem, waardoor de nummerplaten niet kunnen worden gelezen. De tweede reden verontrust me ook, namelijk de verwerking van de boetes door het gewestelijk verwerkingscentrum van de politie. Daar wordt een quotum opgelegd en dat is een probleem.

Mevrouw Lambrecht, u zult het er straks ongetwijfeld over hebben. De politie van Brugge mag jaarlijks maximaal 30.000 snelheidsovertredingen naar het verwerkingscentrum sturen. Die limiet wordt zeer snel bereikt, waardoor gedurende een bepaalde periode van het jaar in de feiten eigenlijk vrij spel wordt gegeven. Dat is natuurlijk niet de bedoeling.

Minister, welke garanties kunt u geven in verband met de effectieve operationalisering van de geplande trajectcontroles? Welke initiatieven zult u nemen om de reeds geïnstalleerde trajectcontroles zo snel mogelijk effectief operationeel te maken? Is het om sneller tot oplossingen te komen nodig om in dit verband gesprekken met de federale overheid te voeren?

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Voorzitter, mijn vraag om uitleg betreft eigenlijk ongeveer hetzelfde. Snelheid is een van de grote gevaren in ons verkeer. We weten dat trajectcontroles levens kunnen redden. Als ze er zijn, zouden ze moeten werken. In mijn eigen stad, Brugge, blijkt de trajectcontrole langs de Maalse Steenweg helemaal niet te werken. Ik heb hierover in Brugge een vraag gesteld en het antwoord van de burgemeester heeft me enorm verwonderd.

Ik citeer: “Momenteel is de trajectcontrole langs de Maalse Steenweg nog niet operationeel omdat de “leesvorm” van de foto’s die de overtredingen vaststellen nog niet kan verwerkt worden door het Gewestelijk Verwerkingscentrum (GVC). Met betrekking tot deze softwareproblemen is er momenteel overleg tussen de Directie van de Politionele Informatie en de ICT Middelen (DRI) van de Federale Politie en het GVC. Eens deze softwareproblemen opgelost zijn, is een opstart van de trajectcontrole realistisch.”

“Indien de trajectcontrole ter Maalse Steenweg operationeel zou worden, zal dit wel consequenties hebben met betrekking tot de quota die door het GVC kunnen behandeld worden. Momenteel ligt die voor onze zone vast op een maximum van 30.000 vaststellingen op jaarbasis met een maximum van 2800 op maandbasis. Momenteel bereiken en overschrijden we deze quota reeds door de vaststellingen tijdens onze bemande en onbemande snelheidscontroles.”

Dat is een ramp, want het betekent dat veel mensen te snel rijden en ze onmiddellijk aan die getallen zitten.

Ik citeer verder: “Het operationeel maken van de trajectcontrole langs de Maalse Steenweg zal ons noodzaken onze werkprocessen te herzien, bijvoorbeeld minder gebruik van onbemande camera’s, trajectcontrole niet dagelijks activeren enzovoorts. We vernemen vanuit andere politiezones dat zij met dezelfde problematiek kampen, waarbij ook zij tegen de maximumlimiet van de vastgelegde quota aan zitten.”

Hierop volgt wat de politie van Brugge me durft te schrijven. Ik denk dat het verkeerd is dit op papier te zetten: “Het heeft derhalve weinig zin om op korte termijn aan te dringen op meer trajectcontroles op het grondgebied van de stad Brugge.”

Minister, de palen staan er en kunnen werken, maar ik mag er bij u niet op aandringen ze te laten werken. Dat is zeker geen blaam voor de politie. De politie kan het gewoon niet aan met de mensen en de middelen die er zijn. Dit antwoord wijst op een bredere problematiek die iedereen in deze commissie enorm moet verontrusten. Verkeersveiligheid staat of valt met voldoende en efficiënte snelheidscontroles. Het personeelstekort zorgt er momenteel blijkbaar voor dat de verkeersveiligheid in Vlaanderen niet kan worden gehandhaafd zoals het zou moeten.

Minister, bent u op de hoogte van dit probleem? Hebt u zich op de omvang en de impact van de problematiek? Welke gevolgen heeft deze situatie voor het Vlaams beleid?

Moet de verkeersveiligheid niet prioritair te zijn ten opzichte van praktische uitdagingen?

De beslissing om te vragen snelheidscontroles met trajectcontrole op te schorten, wordt idealiter in overleg met de bevoegde Vlaamse instanties genomen. Nu heeft de politie me gevraagd niet aan te dringen om met trajectcontroles te werken. Is het Vlaamse Gewest op de hoogte van de capaciteitsproblemen in het bewuste verwerkingscentrum?

Zult u met de federale minister van Binnenlandse Zaken overleggen om in voldoende personeel te voorzien, zodat alle trajectcontroles effectief kunnen werken en de quota van het verwerkingscentrum kunnen toenemen?

Minister Peeters heeft het woord.

Voorzitter, het is zeer belangrijk dat we dit punt onder de aandacht blijven brengen. Zoals ik daarstraks al heb gesteld, is snelheid een belangrijke killer in het verkeer. We moeten hier met sensibilisering en campagnes volop op blijven inzetten. Gelet op het feit dat er heel wat hardleerse weggebruikers zijn, is handhaving ook een zeer belangrijk facet waar we alle aandacht aan moeten geven.

Sinds 2016 trekt de Vlaamse overheid volop de kaart van de trajectcontroles. Uit studies is gebleken dat trajectcontroles een veel efficiëntere maatregel zijn om de verkeersveiligheid te verhogen. Het gaat om langere wegsegmenten, terwijl aan verkeerslichten geplaatste snelheidscamera’s aan een locatie zijn gebonden. In de beleidsnota is het belang van trajectcontroles voor de handhaving duidelijk aangehaald. We weten immers dat de aanpak van hardleerse weggebruikers een zeer belangrijk facet van de verkeersveiligheid is.

Op dit ogenblik zijn in totaal 302 trajectcontroles gerealiseerd of besteld. We moeten helaas vaststellen dat slechts 76 installaties van de 302 trajectcontroles operationeel zijn. Er zijn 81 trajectcontroles technisch klaar. De palen staan er, maar kunnen de facto nog niet worden gebruikt. Dan zijn er ook nog 66 in uitvoering en 79 in voorbereiding.

Het probleem is dat de eerste installaties nog uit 2016 en 2017 dateren. Op dat ogenblik had het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) nog geen eigen systeem om de elementen te kunnen uitlezen. Op een bepaald ogenblik heeft de federale overheid beslist om alle lokale servers in de verschillende politiezones langs één server te laten lopen. Het gaat dan om het Automatic Number Plate Recognition (ANPR) Management System. De federale overheid zou hiervoor een aanbesteding uitschrijven en de vooropgestelde timing daarvoor was mei 2018.

Aangezien de federale overheid op het AMS zou inzetten en het toch langs een federaal aangestuurde databank zou verlopen, heeft AWV beslist de door AVW uitgerolde trajectcontroles op gewestwegen en snelwegen hieraan te koppelen. De timing voor de volledige uitrol van het AMS laat op zich wachten. Het AWV overlegt frequent met de federale politie om erop aan te dringen dat zo snel mogelijk kan worden overgegaan tot de technische uitlezing van de ANPR-camera’s, zodat de geplaatste toestellen effectief een bijdrage kunnen leveren. De operationele uitlezing van de ANPR-toestellen zit sowieso bij de politie, maar we kunnen ervoor zorgen dat de apparaten werken, volledig gehomologeerd zijn en aan de protocolovereenkomsten voldoen. Dat is allemaal rond. De operationele uitlezing is finaal een politionele bevoegdheid. Dat zit bij de federale overheid, maar er zijn blijkbaar nog altijd problemen met de federale centrale databank.

Ik wil zeker niet gewoon doorverwijzen, maar AWV en de federale politie hebben regelmatig overleg gepleegd om een doorbraak te forceren. Tegelijkertijd heb ik de bevoegde minister aangesproken en aangeschreven om hier vooruitgang in te boeken. Dat duurt nu al te lang. We moeten alle mogelijke trajectcontroles, waarvoor we trouwens in 2020 in nog meer middelen hadden voorzien, zo snel mogelijk kunnen gebruiken en de gegevens kunnen hanteren.

We zijn op de hoogte van de problematiek van de verwerkingscapaciteit. Als er te veel trajectcontroles zijn, is er een probleem met de verwerkingscapaciteit. Ik denk nog steeds dat we moeten blijven inzetten op trajectcontroles als middel om de verkeersveiligheid te verhogen op wegsegmenten met een onveilige verkeerssituatie. Die trajectcontroles zijn daar een goede zaak.

Wat dit betreft, is overleg met de federale overheidsdiensten van groot belang. Zonder meer stellen dat er niet voldoende capaciteit is om dit uit te lezen en dat iedereen weer de vrijheid heeft om zelf zijn snelheid te bepalen, kan niet. Het Departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) onderzoekt of vanuit dat departement ondersteuning moet worden geleverd. We zijn daar zeker toe bereid, maar het onderzoek loopt nog. In eerste instantie hebben we de federale overheid gevraagd of er effectief verwerkingsproblemen zijn en, zo ja, of we desgevallend kunnen helpen en ondersteuning kunnen bieden. De hardleerse weggebruikers die continu te snel rijden, moeten toch kunnen worden gevat. Ik hoop dat we zo snel mogelijk een doorbraak krijgen. Ik wacht nu op het antwoord van de federale minister.

De heer Maertens heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik heb er vooral uit geleerd dat het nog even wachten is op de federale overheid en op het antwoord van de minister van Binnenlandse Zaken. Ik zou u graag aanraden hier wat druk op te zetten. Als er niet snel een antwoord komt, moet u er achter zitten en dit vanuit de Vlaamse Regering benadrukken.

Ik heb een bijkomende vraag. De trajectcontroles spitsen zich toe op de snelwegen en de gewestwegen. Er zijn veel lokale wegen waar het ook aangeraden is om een trajectcontrole in te voeren en waarvoor de gemeenten zelf het initiatief kunnen nemen. Ik weet dat het zeer dure installaties zijn; het is niet goedkoop voor een gemeente. Kan er geen gezamenlijke aankoop gebeuren of kan er geen afname door de gemeenten in een raamcontract van de Vlaamse overheid zijn? Ik hoor, ook in mijn regio, veel burgemeesters die erover nadenken een trajectcontrole te installeren. Misschien is er een mogelijkheid om de krachten te bundelen en zo betere prijzen te genereren? Mijn concrete vraag is of dit ooit is onderzocht en, zo neen, of dat alsnog kan worden bekeken.

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Minister, u geeft een hele uiteenzetting over hoezeer u voorstander van die trajectcontroles bent. Wij zijn dat ook allemaal. U herhaalt eigenlijk alles wat de heer  Maertens en ik al gezegd hebben. De problematiek is u bekend. U zegt dat u hierover overleg pleegt met uw federale collega. Dat lijkt me nogal logisch. Maar men rekent u wel af op dat beleid.

U zegt dat MOW onderzoekt wat het ondersteunend kan doen, maar het antwoord is niet moeilijk. We mogen geen maanden meer verliezen. De steun moet het personeelstekort opvangen. Volgens de info die wij krijgen, is er te weinig personeel om de boetes goed te verwerken. Ik denk dat u beter eerlijk bent. U moet niet blijven zeggen dat u zult overleggen, als er geen personeel bij komt. De politie kan die boetes niet verwerken. We leven in een omgekeerde wereld als de politie de volksvertegenwoordigers vraagt om er bij u, de minister, op aan te dringen om ervoor te zorgen dat de trajectcontrole níét werkt. Ik gooi echt geen steen naar de politie, want ik begrijp hen. Als zij geen personeel krijgen om die vaststellingen te verwerken, welk nut hebben die trajectcontroles dan? Dan kunnen we beter de trajectcontroles halveren en die effectief laten werken. De indeling in vier categorieën is zo’n beetje blabla om te zeggen dat er maar weinig trajectcontroles werken. De man in de straat wil weten hoe het ervoor staat. Intussen weet iedereen in Brugge, minister, dat ze, als ze op de Maalse Steenweg rijden, zich niet aan de snelheden hoeven te houden, omdat het toch niet wordt doorgegeven als ze te snel rijden. Ik zou het beter vinden als u op een bepaald moment zegt dat uw voorganger het wat te groots heeft gezien, dat u dat niet aankunt en dat u niet alle trajectcontroles zult uitvoeren. Dat is toch beter dan te zeggen dat het in mei klaar zou zei om het dan weer over 2018 te hebben. Zo kunnen wij toch niet verder?! Mijn collega’s en ik kunnen u dat toch niet elke zes maanden aandoen om te vragen wanneer die trajectcontroles zullen werken?

De heer Keulen heeft het woord.

Ik denk dat de trajectcontroles het probaatste middel zijn om aan snelheidshandhaving te doen. In het verzameldecreet dat we zo meteen zullen bespreken, zullen we op dat vlak meer slagkracht aan onze lokale steden en gemeenten geven. Daarmee zul je letterlijk de wereld en de naaste omgeving een stuk veiliger maken.

De verwerkingscapaciteit is inderdaad een probleem. U hebt dat ook gesignaleerd, minister, en ik denk dat we vanuit de commissie samen met u dit signaal moeten blijven geven. Handhaving is belangrijk, maar je moet die afgedwongen kunnen krijgen. Zeker in deze tijden van digitalisering is capaciteit een reëel probleem, maar dat is voor de mensen een non-issue. We moeten daar oplossingen voor zoeken, vooral als we via het verzameldecreet nog zwaarder zullen inzetten op en slagkracht geven aan de lokale besturen om te kunnen optreden en de straten en de centra een stuk veiliger te maken, vooral dan voor de zwakkere weggebruiker. 

Minister Peeters heeft het woord.

Dank u wel, collega’s, voor de bijkomende vragen.

Ik kom even terug op wat de heer Keulen en de heer Maertens aanhalen over de lokale besturen die ook snelheidscontroles willen uitvoeren en willen inzetten op trajectcontroles. U weet dat in het verzameldecreet staat dat de lokale besturen die mogelijkheden kunnen krijgen via GAS-boetes, maar dan gaat het wel alleen over meettoestellen die ze zelf gefinancierd hebben. Als u voorstelt dat de lokale besturen deze ook kunnen aankopen via raamcontracten of door de tussenkomst van de Vlaamse overheid, dan denk ik dat dit die mogelijkheid net bemoeilijkt. Ik denk dat de lokale besturen wat dat betreft niet echt vragende partij zullen zijn. Intekenen op een raamcontract zou misschien nog wel kunnen, maar die bijkomende financiële middelen vanuit Vlaanderen stroken niet met het uitgangspunt. Ik denk niet dat de lokale besturen daar specifiek naar zullen vragen. 

Dan kom ik nog eventjes terug op het verwerkingsprobleem, mevrouw Lambrecht. Als de politie u zegt dat er op dit ogenblik een verwerkingsprobleem is, dan kan er een probleem met de verwerking van al die snelheidsovertredingen zijn doordat dat ANPR Management System niet werkt. Dat ANPR Management System moet eerst werken. Ik herhaal wat ik al heb gezegd: we hebben op dit ogenblik 302 trajectcontroletoestellen staan, waarvan er maar 76 werken. Door die 76 worden er pv’s opgesteld die de politie zou moeten verwerken. Bij al die andere toestellen heeft men nog niets te verwerken, want er is nog altijd geen ANPR Management System aan verbonden. Uit die toestellen wordt nog altijd niets gehaald. Dat is nu juist het grote probleem. De politie kan vandaag niet zeggen dat ze een verwerkingsprobleem heeft, maar dat kan er wel komen als al die 302 trajectcontroletoestellen werken. U zegt dan: doe daar iets aan. Ik kan echter niet zorgen voor extra politie voor de federale overheidsdiensten. Dat is een federale bevoegdheid en men moet op dat niveau mensen aanwerven.

Ik wil wel een bijkomend onderzoek doen of we vanuit MOW voor ondersteuning kunnen zorgen om die gegevens mee te verzamelen, maar eerst moet dat ANPR Management System werken. Waarom werken die eerste 76 toestellen wel? Omdat toen de verwerking door de lokale politie gebeurde. Het Agentschap Wegen en Verkeer had met hen een contract afgesloten en de uitlezing van die 76 toestellen gebeurde via de lokale politie, in samenspraak met het Agentschap Wegen en Verkeer.

In 2017 heeft men dan beslist dat dit allemaal via dat federale datasysteem moest gebeuren. Dat nieuwe ANPR Management System van al die camera’s zou onder de centrale overheid vallen, die daarvoor de aanbesteding heeft gedaan. Vanuit Vlaanderen hebben wij ons daarop geënt en we hebben een samenwerkingsovereenkomst gesloten. Nu is het wachten tot dat hele verhaal van dat ANPR Management System werkt en we die datagegevens krijgen. Op basis daarvan kunnen pv’s worden opgesteld, maar eerst moet dat systeem werken. Daarop heb ik meermaals bij de federale overheid aangedrongen. Wij investeren maar in die ANPR-camera’s, we plaatsen die camera’s en palen, die zijn operationeel, maar we kunnen er geen gegevens uithalen, want dat wordt tegengehouden door de problemen met het ANPR Management System. Dat is het grote probleem en dat moet zo snel mogelijk opgelost worden. Nadien kan er nog een probleem zijn met de verwerking, maar dat moeten we met MOW nog bekijken. Moet daar een administratieve ondersteuning komen om de boetes te versturen? We zullen daar in het kader van het verdere verloop mee over nadenken, maar eerst moet dat federale luik ingevuld worden.

Ik zit daar meermaals op te hameren. Mijn laatste brief dateert van 1 juli 2020. Toen heb ik opnieuw een schrijven gericht aan minister De Crem over dit ernstige probleem, met de vraag of hij er alstublieft voor kan zorgen dat dit ANPR Management System werkt. Ik heb op de vraag van de heer Ceyssens begin van dit jaar al moeten antwoorden dat het systeem in het voorjaar zou werken. We zijn nu in de zomer en het werkt nog altijd niet. Ik kan alleen maar zoveel mogelijk aan de alarmbel trekken. Happy wordt niemand daar van. Ik zal er echter op blijven aandringen dat dat systeem zo snel mogelijk werkt.

De heer Maertens heeft het woord.

Dank u wel, minister, voor uw antwoorden. Iedereen in de commissie kan u volledig volgen, want dat onderdeel van de handhaving is echt wel cruciaal als we het aantal doden en gewonden in het verkeer willen doen dalen. U zegt heel terecht dat het kalf gebonden ligt bij de federale overheid, die nu moet ageren. Het systeem moet dringend operationeel worden, want vanaf dan krijgen we de data en kan de afwikkeling van die boetes vooruitgaan.

Als dat antwoord van de federale minister uitblijft of als men geen actie onderneemt, dan stel ik voor dat u dat misschien op het Overlegcomité van de verschillende regeringen kunt agenderen om daar echt aan de alarmbel te trekken. Zo kan men duidelijk maken dat dit voor de Vlamingen echt een belangrijk dossier is. U weet dat of u weet dat niet, maar in mijn provincie zijn er spookbruggen gebouwd die nergens op uitkomen en jaren later opnieuw worden afgebroken. Ik zou het jammer vinden als dit ook met de trajectcontroles in Vlaanderen gebeurt.

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Zoals de heer Keulen zei, zal meer slagkracht voor de lokale besturen hier niet helpen. De minister heeft dat heel mooi uitgelegd. De systemen werken niet ook al heeft het federale niveau beloofd dat ze in mei 2018 zouden werken. Minister, ik zou gek worden van frustratie, maar dat brengt ons niet verder. U zult natuurlijk afgerekend worden op die trajectcontroles, terwijl ik uit uw woorden heel goed begrijp dat het voor minister De Crem alle hens aan dek is om ervoor te zorgen dat de grootste killer in ons verkeer, de snelheid, wordt aangepakt.

We zijn intussen juli 2020. Het is om diep beschaamd te zijn. We zullen dit blijven vragen. In uw plaats zou ik niet meer weten hoe ik hier verder mee moet omgaan als ik mijn collega na zoveel brieven, na zoveel tijd, na zoveel doden in het verkeer helemaal niet in beweging krijg.