Report meeting Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie

– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.

Mevrouw De Vroe heeft het woord.

Voorzitter, minister, de luchtverontreiniging blijft een van de belangrijkste milieuproblemen en is erg gerelateerd aan onze gezondheid. Inzake de luchtkwaliteit in Vlaanderen zien we een duidelijk dalende trend in de emissies en een verbetering van de luchtkwaliteit, ondanks het feit dat we andere dingen lezen. Dit is pure realiteit. Maar Vlaanderen haalt de luchtkwaliteitsnorm voor stikstof nog niet overal en de luchtkwaliteit is nog niet overal in overeenstemming met de advieswaarden. Er is dus nog heel wat werk aan de winkel, minister, maar dat weet u ook.

Op 25 oktober 2019 keurde de nieuwe Vlaamse Regering het luchtbeleidsplan definitief goed. Dat plan kijkt niet enkel naar 2030, ook de normen voor de luchtkwaliteit voor een tussenliggend jaar, namelijk 2025, werden bepaald. In 2025 zullen we overal de luchtkwaliteitsnormen moeten halen en in 2030 zetten we stappen vooruit richting de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie.

Op 8 juni publiceerde de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) de impact van de coronamaatregelen op de luchtkwaliteit. Ze deed een analyse via twee onafhankelijke methodes: metingen en modellen. De conclusie was dat er een duidelijke daling was van stikstofdioxide en zwarte koolstof, vooral op dichtbevolkte plaatsen waar er anders veel verkeer is. Er was verder een minder uitgesproken daling van het fijn stof, onder andere vanwege de weersomstandigheden, en meer ozon omdat die door het verminderde verkeer minder kon worden afgebroken.

Minister, welke conclusies trekt u zelf uit de analyse van de impact van de coronacrisis op de luchtkwaliteit? Zijn er op basis van het rapport nieuwe inzichten in hoe we de luchtkwaliteit in de toekomst beleidsmatig nog meer kunnen verbeteren? Zal dit effect de komende weken en maanden gemonitord blijven worden? Inzake de Green Deal huishoudelijke houtverwarming had ik graag geweten wat de stand van zaken is van het regelgevende kader en ondersteunende elementen voor de uitfasering van de oude en vervuilende houtkachels en open haarden in Vlaanderen? Inzake mobiliteit en de modal shift had ik ook graag een stand van zaken van het wetgevende kader voor ultralage-emissiezones (ULEZ). Wat is de stand van zaken van het Vlaams actieplan ‘Clean Power for Transport’ (CPT)? Welke overkoepelende maatregelen en acties werden er inmiddels genomen om de bedrijfsvloot te vergroenen? Hoe verloopt het overleg met de verschillende partners? Wat is de stand van zaken met betrekking tot het stimuleringsbeleid dat burgers en bedrijven moet aanzetten om alternatieve vervoersmiddelen te gebruiken? Een belangrijk deel van de luchtverontreiniging in Vlaanderen is afkomstig van bronnen buiten Vlaanderen. Op welke manier wilt u bijdragen tot een Europese aanpak? Hoe verloopt het overleg op Europees niveau?

Minister Demir heeft het woord.

Mevrouw De Vroe, uit de uitgebreide analyse van de VMM blijkt dat er door de coronamaatregelen een duidelijke daling is van stikstofdioxide en zwarte koolstof in onze omgevingslucht. Voor fijn stof is de daling minder uitgesproken, voor ozon is er zelfs een lichte stijging vast te stellen. De conclusies van het VMM-rapport over de impact van de coronamaatregelen op de luchtkwaliteit zijn in lijn met de prioriteiten die bepaald zijn in het luchtbeleidsplan en vereisen op dit moment geen bijsturing.

De Vlaamse Milieumaatschappij blijft uiteraard de komende weken en maanden onze luchtkwaliteit verder monitoren. De VMM zal een verdere analyse maken wanneer ze de resultaten van het volledige jaar 2020 bekijkt. Die is gepland voor 2021. 

Wat de Green Deal huishoudelijke houtverwarming betreft, is er in de voorbije maanden tussen mijn kabinet en de administratie overleg geweest en heeft de administratie intussen een aantal voorstellen overgemaakt tot aanpak van de uitfasering van de oude en vervuilende houtkachels en open haarden. Die voorstellen zijn we momenteel aan het bestuderen. Na het zomerreces wil ik graag met een uitgewerkt voorstel naar de Vlaamse Regering gaan. Ik wil ook wijzen op verschillende raakvlakken tussen dit dossier en andere acties die lopen in uitvoering van de Green Deal. We zullen vanzelfsprekend de interactie tussen de acties en een logische sequentie ervan moeten respecteren bij de volledige uitwerking en operationalisering van het uitfaseringssysteem.

We zijn nog niet gestart met de opmaak van een wetgevend kader voor de ultralage-emissiezones. Ik heb in het parlement gezegd dat ik eerst een volledige evaluatie wil van de impact van de lage-emissiezones, ook wat de sociale maatregelen betreft. Daarna zien we verder.

Over de uitvoering van het actieplan CPT wordt jaarlijks een evaluatierapport opgesteld. Ik verwijs ook naar het antwoord dat ik heb gegeven over het evaluatierapport op de vraag van collega Bothuyne. Op 3 april dit jaar besliste de Vlaamse Regering de bevoegdheid voor dit dossier volledig over te dragen naar minister Lydia Peeters. Voortaan is zij dus bevoegd voor het nieuwe actieplan CPT.

Wat de acties rond de bedrijfsvloten betreft, ligt de bevoegdheid eveneens bij minister Peeters. Mijn administratie heeft wel een insteek gegeven voor de vergroening van de taxisector waarvoor het uitvoeringsbesluit werd goedgekeurd door de Vlaamse Regering. Zoals eerder aangegeven bekijken we momenteel ook de mogelijkheden voor vloten voor stedelijke distributie.

Ook het extra stimuleringsbeleid dat burgers en bedrijven moet aanzetten om alternatieve vervoersmiddelen te gebruiken waarbij ook acties om de bedrijfsvloot te vergroenen tot de mogelijkheden behoren, valt onder de bevoegdheid van minister Peeters.

In 2016 werd een Europese richtlijn goedgekeurd die aan de EU-lidstaten emissieplafonds oplegt voor vijf stoffen. Deze richtlijn heeft precies tot doel om het grensoverschrijdende transport van luchtverontreiniging terug te dringen. Een eerste set emissieplafonds is van kracht vanaf dit jaar, een tweede set vanaf 2030. Vorig jaar moesten alle lidstaten een programma indienen waarin ze aangeven hoe ze die doelstellingen zullen naleven. Op dit moment ligt de focus op EU-niveau dan ook op de evaluatie van de naleving van de verplichtingen uit deze richtlijn en niet op de ontwikkeling van nieuw beleid. Deze maand verwachten we een evaluatie te ontvangen van de nationale reductieprogramma’s, en verder volgt de Europese Commissie de evolutie van de emissies van nabij op om bij een dreigende overschrijding zo snel mogelijk te kunnen ingrijpen.

Ter aanvulling wil ik u nog graag meegeven dat Vlaanderen ook meehelpt aan de aanpak van de luchtverontreiniging buiten Europa via het zogenaamde internationale LRTAP-verdrag (Long-Range Transboundary Air Pollution) rond grensoverschrijdende luchtverontreiniging.

Mevrouw De Vroe heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw uitgebreide antwoord. Het is zeker een goede zaak dat er verder goed gemonitord zal blijven worden en dat er nog een extra analyse komt eind dit jaar. We zullen die zeker goed opvolgen. Ik denk dat we uit die coronacrisis grondige analyses moeten maken en dat we daar veel uit zullen kunnen leren. Ik kijk dan ook heel erg uit naar die analyses.

Het klopt inderdaad dat het verkeer een heel grote impact heeft gehad en dat er voor uw collega, minister Peeters, heel wat werk op de plank ligt. U hebt daar ook meermaals naar verwezen. Ik ga er dan ook van uit dat u met haar goed zult samenwerken om die zaken te verwezenlijken, maar niet alleen met minister Peeters. Ik denk dat er ook een goede samenwerking nodig zal zijn op het vlak van fiscaliteit. We hebben toch wel gezien dat mensen door meer thuiswerk in coronatijden van andere vervoersmodi gebruikmaken en dat we de nodige stappen moeten zetten om daar nog verder in te vergroenen. Een goede samenwerking met uw collega, minister Diependaele, zal daarom nodig zijn om te realiseren wat we allemaal hopen om te realiseren met het luchtkwaliteitsplan 2030.

U weet dat ik in de omgeving van de luchthaven van Zaventem woon. Ik ben ook wel extra bezorgd over de luchtkwaliteit daar. Ik wilde even informeren wat op dat vlak de stand van zaken is. U had mij in december jongstleden laten weten dat de VMM verschillende mogelijkheden en bijbehorende kostprijzen aan het bekijken was om een vaste meetinstallatie rond de luchthaven te realiseren. U begrijpt dat dat een vraag is die ik u zal blijven stellen tot dat gerealiseerd is. Ik wilde dus heel graag informeren naar de stand van zaken.

De heer Pieters heeft het woord.

Ik wilde even verder ingaan op die grensoverschrijdende luchtverontreiniging. U woont net als ik in Limburg. U weet dat als er een westen- of zuidwestenwind staat, we daar in Limburg minder problemen mee hebben, maar dan krijgen ze in Oost- en West-Vlaanderen vanuit Frankrijk het lekkers over de grens. Maar als de wind anders waait, zitten wij in de windrichting van het Ruhrgebied. U geeft aan dat u de monitoring blijft doen en de analyse blijft maken van de buitenlandse luchtkwaliteit. In hoeverre hebt u er invloed op dat men in Noordrijn-Westfalen ook de nodige acties zal ondernemen? Ook omdat we het bericht krijgen dat daar nog altijd heel veel kolencentrales zijn en dat heel veel industrie er met kolenenergie werkt. Dat krijgen wij natuurlijk in Vlaanderen en in eerste instantie in Limburg over ons heen.

De heer Danen heeft het woord.

Ik heb goed naar uw antwoord geluisterd. U hebt gezegd dat alles wat met CPT te maken heeft, onder de bevoegdheid van minister Peeters valt. Het is wel een goede zaak dat de versnippering op die manier wordt tegengegaan. Ik zou u echter willen vragen om alles wat met dieselroetfilterfraude heeft te maken, waar er de laatste maanden wel wat rond te doen is geweest in Vlaanderen, toch mee in de gaten te houden en erover te waken dat dat dossier echt ter harte wordt genomen en zal landen. Ik heb begrepen dat alles naar een werkgroep is gestuurd. Dat kan op zich een goede zaak zijn, maar ik hoop niet dat dat een manier is om de zaak te begraven. Laat me duidelijk zijn: ik heb tot nu toe alle reden om aan te nemen dat dat de goede kant op gaat, maar ik zou u echt willen vragen om dat goed in de gaten te houden en om ervoor te zorgen dat dieselroetfilterfraude in Vlaanderen niet langer mogelijk is.

Minister Demir heeft het woord.

In verband met uw vraag over de luchthaven zal ik de laatste stand van zaken opvragen en overmaken aan de commissieleden.

In verband met de luchtverontreiniging buiten Vlaanderen ga ik ervan uit dat Duitsland ook wel aan zijn verplichtingen tegemoetkomt. 

Zo niet denk ik dat Vlaanderen dat ook wel zal weten en dat vervolgens de nodige procedure in gang wordt gezet. Ik zal navraag doen of er in het verleden al een probleem geweest is ter zake. Ik ben daar op dit ogenblik niet van op de hoogte. Ik zal dat moeten nakijken. Aangezien mij nog niets heeft bereikt, ga ik ervan uit dat ook Duitsland daar aan zijn verplichtingen tegemoetkomt.

Collega Danen, dat is een bevoegdheid van minister Peeters. Voor de luchtkwaliteit zullen we bekijken hoever we staan.