Report meeting Commissie voor Binnenlands Bestuur, Gelijke Kansen en Inburgering

Mevrouw De Vreese heeft het woord.

Het Vlaams regeerakkoord heeft een aantal ambitieuze hervormingen inzake inburgeringsbeleid in het vooruitzicht gesteld. In het Vlaams regeerakkoord en uw beleidsnota staat er dat de onkosten die de inburgeraar maakt in het kader van zijn inburgeringstraject, bijvoorbeeld vervoerskosten, niet langer kunnen worden terugbetaald door de agentschappen. Om dit te bewerkstelligen is er geen aanpassing van de regelgeving nodig, de agentschappen kunnen dit zelf beslissen. Het Agentschap Integratie en Inburgering heeft onlangs via zijn website gecommuniceerd dat het agentschap geen onkosten meer zal terugbetalen aan inburgeraars die zich vanaf 1 juni 2020 aanmelden. Dat besliste de raad van bestuur in navolging van het Vlaams regeerakkoord.

Het agentschap heeft gemeld dat het geen onkosten meer zal terugbetalen aan inburgeraars. Mogen we hieruit afleiden dat alle onkosten hieronder vallen en dat er geen uitzonderingen worden gemaakt?

Hebben de andere agentschappen, onder andere Atlas Antwerpen, IN-Gent en het Huis van het Nederlands, reeds dezelfde beslissing genomen? Indien niet, zult u de agentschappen aanschrijven om dit uit te voeren?

Minister Somers heeft het woord.

Mevrouw De Vreese, in het regeerakkoord is inderdaad ingeschreven dat we in de toekomst geen onkosten meer zullen terugbetalen in het kader van het inburgeringstraject. Het achterliggende idee daarbij is een gelijke behandeling van elke inburgeraar. Inburgeraars met financiële problemen kunnen hiervoor terecht bij de bestaande financiële tegemoetkomingen. We zullen deze beslissing ook opnemen in de aan te passen regelgeving bij de hervorming van het inburgeringstraject, ook al kunnen ze het zelf.

Het Agentschap Integratie en Inburgering besliste om deze regelgeving niet af te wachten en reeds vanaf 1 juni 2020 geen onkosten meer terug te betalen van nieuwe inburgeraars. Het agentschap heeft beslist om dat te doen voor alle onkosten, zonder uitzonderingen. Wel heeft men op de raad van bestuur beslist om voor de kinderopvang te onderzoeken welk aanbod hier mogelijk is: geen gratis aanbod, maar tegen betaling. Zo is er occasionele kinderopvang. We gaan hiervoor in gesprek met minister Beke hoe we dat kunnen doen en welke inschalingsregels er ter zake moeten worden gevolgd. Dat is geen gratis dienstverlening. We onderzoeken hoe we occasionele kinderopvang kunnen bieden als mensen les moeten volgen.

Zoals u weet, zitten het Agentschap Binnenlands Bestuur en mijn kabinet maandelijks samen met de agentschappen en het Huis van het Nederlands. Hier komen dergelijke onderwerpen aan bod en wordt de wijziging van het Inburgeringsdecreet voorbereid. Vanuit dit overleg heeft het agentschap de stap vooruit gezet. Dat is een goede zaak, want zo wordt er vanaf nu voorzien in duidelijkheid en gelijke behandeling voor de inburgeraars.

De steden zijn alle goed geïnformeerd omtrent de bepalingen in het regeerakkoord. Zij bekijken met hun raad van bestuur hoe en wanneer ze dit verder zullen implementeren. Het Huis van het Nederlands in Brussel heeft nooit onkosten terugbetaald. Deze vraag heeft dus geen betrekking op hen. Atlas en IN-Gent betalen deels onkosten terug of er wordt rechtstreeks tussengekomen in de kosten.

Daar moeten we ook bij zeggen dat dit ook deels gebeurt met stedelijke middelen. De steden zijn vrij om zelf te bepalen wat ze met hun middelen doen. We zullen met de twee stadsbesturen moeten samenzitten om hier duidelijkheid in te krijgen. Het is onze ambitie om daar met de twee andere agentschappen op relatief korte termijn duidelijkheid te krijgen en te vragen dezelfde regels te volgen van het regeerakkoord. We zullen sowieso de algemene regel opnemen in het inburgeringstraject.

Mevrouw De Vreese heeft het woord.

Minister, bedankt voor het antwoord. Het is positief dat het Agentschap Integratie en Inburgering proactief is en al een stap vooruit gezet heeft. Ik hoor dat er voor kinderopvang opties worden bekeken, maar dat het niet over gratis opties gaat en dat het in een startfase van bespreking zit. Het is inderdaad correct: een gelijke behandeling van de inburgeraars is zeer belangrijk, maar ook de zelfredzaamheid is essentieel. Niets is gratis. Als men kan bijdragen, is het ook belangrijk om dat te doen. Ik denk dus dat de zelfredzaamheid heel belangrijk is en dat we de mensen moeten responsabiliseren om hun eigen weg te zoeken en zo veel mogelijk zelfstandig te zijn.

De heer Van Rooy heeft het woord.

Ik wil heel kort de opmerking maken dat wanneer ik hier het woord ‘zelfredzaamheid’ hoor, ik toch moet denken aan de 250.000 euro die minister Somers heeft voorzien voor laptops voor inburgeraars. Ik zou denken dat dat dan ook in tegenspraak is met het Vlaams regeerakkoord. Dat gaat over een bedrag voor laptops, en ik stel mij dan de vraag waarom de inburgeraars die dan ook niet zelf moeten betalen. Voor mij is dat in strijd met het regeerakkoord, mevrouw De Vreese, misschien moet u zich daar eens over beraden.

De heer Warnez heeft het woord.

Ik wil gewoon wat nuance in het debat brengen in de zin dat we ook niet te veel stoere taal moeten verkopen. Er is altijd iemand die de kosten betaalt. In dit geval is het een goede beslissing dat we primair die onkosten naar de inburgeraars brengen. Ze betalen ze in eerste instantie, maar als ze niet kunnen betalen, moeten we ervoor zorgen dat ze niet afhaken. Ze worden dan toegeleid naar bestaande financiële tegemoetkomingen. Minister, het is dan toch wel belangrijk waar men zal terechtkomen – we hebben allemaal voeling met de praktijk – namelijk de OCMW’s, onze lokale besturen.

In die zin heb ik een vraag. De onkosten worden nu niet meer terugbetaald. Hoeveel middelen zal dit doen verschuiven richting de lokale besturen, richting de OCMW’s?

Minister Somers heeft het woord.

Er zijn twee elementen. Eerst en vooral, voor alle duidelijkheid: er is aan geen enkele inburgeraar een chromebook gegeven. Dat is een uitlening om op die manier op afstand les te kunnen volgen. Men moet die op het einde van de rit ook gewoon teruggeven.

Ten tweede, wat uw vraag betreft, denk ik niet dat elke inburgeraar, wanneer hij zijn reisonkosten bijvoorbeeld niet terugbetaald krijgt, naar het OCMW zal gaan. Ik ben er net als mevrouw De Vreese van overtuigd dat een belangrijk deel of het overgrote deel van de mensen voldoende zelfredzaamheid aan de dag legt om zelf voor die kosten in te staan en die inspanning te doen. Het is niet zo dat elke inburgeraar zonder beroepsinkomen zit. We gaan net dat spoor ook versterken. Een van de redenen waarom we voor een stuk digitaal willen gaan, is net om mensen de kans te geven om op de arbeidsmarkt actief te zijn en zo veel sneller een eigen inkomen te verwerven. Een van de sporen die we extra in het inburgeringsbeleid gaan inschrijven, is dat je binnen de twee maanden in contact komt met de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB), die samen met jou op zoek gaat naar een job en je op die manier toelaat om bij te dragen en op eigen benen te staan, en dan ook die onkosten te kunnen dragen. Dat zijn volgens mij goede instrumenten.

Het feit dat we ook occasionele kinderopvang gaan proberen te vinden en te organiseren, tegen betaling, is dezelfde logica waarmee we bij VDAB of op de arbeidsmarkt zorgen dat gezin en werken met elkaar gecombineerd kunnen worden. Ik denk niet dat de onkosten die nu allemaal betaald worden, gewoon doorsijpelen naar de OCMW’s – ik ben daar absoluut niet van overtuigd. Ik geloof zelfs dat dat slechts een fractie daarvan zal zijn. Vanzelfsprekend kun je altijd als een last resort naar het OCMW, naar het Sociaal Huis, als je je facturen niet kunt betalen. Dat is nu eenmaal de samenleving die we willen zijn: dat mensen niet in de kou blijven staan. In totaal waren de onkosten die betaald werden in 2019, 582.000 euro voor heel Vlaanderen, waarvan 112.000 euro kinderopvang, 79.000 euro cursussen en boeken, en 367.000 euro reiskosten.

Ik denk dat daar misschien een kleine fractie kan doorsijpelen. Maar dat gaan we niet weten. We gaan dat wel monitoren en opvolgen, om een beeld te krijgen van hoeveel dat is.

Mevrouw De Vreese heeft het woord.

Het is inderdaad niet de bedoeling om al die kosten gewoon door te schuiven naar het OCMW. Het Agentschap Integratie en Inburgering zit daar niet meer tussen. Dat was ook niet de bedoeling van de passage in het regeerakkoord, maar wel om op de zelfredzaamheid te werken, in combinatie met andere factoren, om die mensen toe te leiden naar de arbeidsmarkt, om sneller stappen te nemen, om die mensen te leren omgaan met digitale middelen, om die mensen Nederlands te leren. Minister Crevits komt met een plan rond tewerkstelling en toeleiding naar de arbeidsmarkt. Ik kijk ernaar uit om daar wat meer over te horen. Maar ik denk dat dat toch wel degelijk de bedoeling is.