Report meeting Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie

De heer Annouri heeft het woord.

Minister, collega’s, wat we wisten, is gebeurd. Iedereen weet dat de coronacrisis een enorme impact heeft op onze arbeidsmarkt en op onze economie. Daar werden vandaag en de afgelopen weken al heel wat vragen over gesteld. We wisten ook dat, los van kleine ontslagrondes, heel wat bedrijven het risico lopen om definitief overkop te gaan.

Op maandag 8 juni zagen we een eerste voorbeeld daarvan in België. Toen stuurde Swissport een mail om aan te geven dat het zich failliet laat verklaren. Toen was er nog wat onduidelijkheid over de 1469 werknemers. Jammer genoeg is daar ondertussen duidelijkheid over: die worden allemaal ontslagen.

Swissport is een heel belangrijke speler, zowel in de luchthaven van Luik als die van Zaventem. Het is een van de topbedrijven op het vlak van grondafhandeling en vrachtvervoer. Corona was misschien wel de doodsteek voor een bedrijf als Swissport, maar het geeft zelf ook wel aan dat het daarvoor al in moeilijk vaarwater verkeerde. Door de crisis was het heel moeilijk om economisch overeind te blijven.

Voor die 1469 werknemers maakt dat eigenlijk allemaal niet uit. Voor hen is het verdict hetzelfde: ze komen allemaal op straat te staan. Dat is een ongelooflijk drama. Dat is een drama voor die 1469 die hun job verliezen maar ook voor hun gezinnen en hun omgeving. Dat heeft natuurlijk een enorme impact op het economisch weefsel van onze samenleving, dat we proberen overeind te houden.

We wisten dat het eraan zat te komen en het zal waarschijnlijk niet het laatste verhaal zijn over een grote ontslagronde of een bedrijf dat failliet gaat. 

Minister, hebt u overleg gehad met Swissport?

Ik heb gezien in de media dat er op dit moment heel wat protesten zijn. Mensen maken zich, terecht, zorgen en komen op straat. Ze hebben geen zicht op hun toekomst. Het zijn moeilijke tijden. Hebt u zicht op het aantal getroffen werknemers dat uit Vlaanderen komt? Ik stel deze vraag om te weten hoeveel mensen dan door VDAB opgevolgd kunnen worden.

Welke stappen zal VDAB zetten om deze mensen te bereiken en te heroriënteren?

We weten dat er waarschijnlijk nog bedrijven overkop zullen gaan. Welke extra initiatieven worden er op dit moment genomen om VDAB hier proactief op voor te bereiden om dit op een zo goed mogelijke manier aan te pakken en om die mensen zo snel mogelijk te kunnen heroriënteren?

Mijnheer Annouri, u hebt de context inzake Swissport heel goed en uitgebreid geschetst. De crisis waar we voor staan, doet ons vrezen dat het niet bij Swissport zal blijven, als het gaat over grootschalige herstructureringen. In mijn vraag om uitleg zoom ik daarom iets verder uit om te bekijken wat we kunnen doen om voorbereid te zijn op wat zal komen, zeker omdat deze crisis een aantal specifieke kenmerken heeft. De crisis slaat op een verschillende manier toe in verschillende sectoren. De luchtvaartsector is uiteraard zwaar getroffen, evenals de evenementen- en cultuursector. We kunnen daar op verschillende manieren herstructureringen verwachten.

Minister, op welke manier staan VDAB en de Vlaamse Regering klaar om de werknemers van Swissport op te vangen en actief te begeleiden naar een nieuwe job?

Wordt er binnen de luchthavenregio overleg georganiseerd om eventueel toeleiding te voorzien naar andere bedrijven? Want daar was toch sprake van heel wat knelpuntvacatures.

Welke specifieke en nieuwe initiatieven wilt u nemen om het Vlaams herstructureringsbeleid tijdens deze coronacrisis verder uit te bouwen, rekening houdend met het specifieke karakter van deze crisis op onze arbeidsmarkt?

Minister Crevits heeft het woord.

De situatie bij Swissport was voor de crisis al niet echt optimaal, zoals jullie weten. De gevolgen van de crisis hebben daarbovenop een zeer zware impact gehad op het bedrijf, waardoor het uiteindelijk failliet verklaard werd. Dat is in eerste instantie – u hebt dat heel terecht aangehaald, mijnheer Annouri – een sociaal drama voor de bijna 1500 mensen die daar tewerkgesteld zijn.

Wij hebben zaterdag de informatie ontvangen omtrent de getroffen werknemers. Zoals jullie allebei terecht zeggen, heeft VDAB een heel belangrijke begeleidingstaak. Ik geef u de cijfers. Er zijn 1468 mensen die hun job verliezen. Daarvan wonen er 426 in Brussel, 251 in Wallonië en 791 in Vlaanderen. De impact van het faillissement voor Vlaanderen is dus bijzonder groot. Omdat we sinds deze ochtend toch al zeer provinciaal bezig zijn, geef ik ook de cijfers per provincie mee. Voor Waals-Brabant gaat het over 76 mensen, voor het deel Halle-Vilvoorde van Vlaams-Brabant over 322 mensen en voor het deel Leuven over 189 mensen. Vooral Vlaams-Brabant is dus zwaar getroffen, met 511 mensen. Voor Antwerpen gaat het over 143 mensen, voor Limburg over 34 mensen, voor West-Vlaanderen over 9 mensen en voor Oost-Vlaanderen over 94 mensen. Je ziet dus dat die impact voor Vlaanderen groot is.

Een collectief ontslag van deze omvang maken we niet zo vaak mee in Vlaanderen. We hebben onmiddellijk contact opgenomen met VDAB om te bekijken welke maatregelen we kunnen nemen om de getroffen mensen op te vangen. Gezien de omvang van het faillissement is het van belang om binnen de bestaande procedures de nodige bijkomende maatregelen te kunnen nemen om elke getroffen werknemer te kunnen opvangen. VDAB heeft een vaste samenwerking met outplacementkantoren om een opvolging aan te bieden. Het grote aantal ontslagen mensen kon in dit geval evenwel moeilijk worden opgevangen door het ene kantoor dat voor die regio is aangesteld. Daarom heeft men bijkomend mensen gecontacteerd, zodat die kunnen worden ingezet om iedereen op te vangen. Desnoods zullen we nog uitbreiden. Het is gewoon van belang om snel te kunnen zijn.

De curator van het bedrijf zet nu volop in op een zo goed mogelijke afhandeling van het faillissement. De vraag naar persoonlijke gesprekken is er op dit ogenblik niet, omdat de procedures eigenlijk bestaan. Wij moeten er dus vooral voor zorgen dat VDAB klaarstaat, wat nu ook aan het gebeuren is.

Er is rechtstreeks contact met Swissport. VDAB heeft vorige week donderdag de curator aangesproken die het faillissement van Swissport zal opvolgen. VDAB heeft de curator ook geïnformeerd over de rechten van alle medewerkers, namelijk het recht op outplacementbegeleiding, gefinancierd door het Sociaal Interventiefonds van VDAB. Daarnaast hebben de getroffenen recht op gratis opleiding, mocht er uit het outplacementtraject een opleidingsnood blijken.

In het kader van een doorstart of overname kan ook het Vlaamse economische overheidsinstrumentarium worden ingezet. Er zijn de kapitaalparticipaties vanwege ParticipatieMaatschappij Vlaanderen (PMV) of waarborgen door Gigarant. De voorwaarde daarvoor is dat er een businessplan moet zijn dat een leefbare toekomst voor de onderneming kan garanderen. Collega Gennez, we hebben dat ook bij een ander dossier gezien, in Mechelen. Op dit ogenblik is er nog geen concreet dossier, maar men staat wel klaar met de instrumenten om snel te kunnen ingrijpen.

Brussels Airport is reglementair verplicht om een tweede bagageafhandelaar te hebben, wat impliceert dat er sowieso een nieuwe afhandelaar ter vervanging van Swissport moet komen. Het is nog iets te vroeg om in te schatten wanneer en hoeveel nieuwe vacatures er zullen zijn, maar ook dat wordt bij ons opgevolgd.

Sinds de uitbraak van de coronacrisis en de lockdown is het aantal nieuwe vacatures binnen de luchthaven zeer beperkt. Het ligt ook niet in de lijn van de verwachtingen dat daar op korte termijn veel verandering in zal komen, al zijn er wat positieve signalen, zoals de vacatures bij DHL Aviation. Gisteren zijn ook de kabinetten van Waals minister van Werk Morreale en Brussels minister van werk Clerfayt akkoord gegaan met ons voorstel om een intergewestelijke crisiscel op te richten binnen Synerjob voor alle herstructureringen en faillissementen in het kader van de luchtvaart. Het is heel belangrijk dat we nu de handen in elkaar slaan wat dat betreft. Op die manier wordt de samenwerking met de andere gewesten versterkt, om de getroffen werknemers in de luchtvaartsector in alle gewesten sneller te kunnen ondersteunen.

De curator heeft de officiële aanvraag tot tussenkomst van het Sociaal Interventiefonds bij VDAB ingediend. Bij deze aanvraag heeft de curator een personeelslijst toegevoegd, zodat de getroffenen gecontacteerd kunnen worden met het oog op een persoonlijk outplacementtraject. Eind volgende week worden de infosessies voor het personeel georganiseerd.

Naast dit reguliere aanbod heeft VDAB met de vakbonden het door de Vlaamse Regering ondersteunde project ‘Doorstart’ uitgewerkt. Dit project voorziet in een aantal workshops die getroffen werknemers snel kunnen volgen tussen het moment waarop ze te horen krijgen dat ze deel uitmaken van een collectief ontslag en het moment waarop ze effectief ontslagen worden. Het is van belang om in die periode al actie te kunnen ondernemen. Doel van het project is om werknemers in herstructurering de kans te geven de mentale switch te maken van probleemverwerking naar meer zelfsturing en controle en nieuwe toekomstperspectieven te willen zien. Als je heel lang bij een bedrijf werkt en plots gebeurt er iets, dan moet je mentaal de switch maken dat het misschien iets anders zal worden in de toekomst. Het uiteindelijke doel is getroffen werknemers sneller dan vandaag met hun toekomstige loopbaan aan de slag te laten gaan en op die manier hun inzetbaarheid te verhogen. Meer info kan online worden teruggevonden op www.doorstarten.be. We bekijken ook of dit project op grotere schaal ingezet kan worden.

Collega's, ik leef bijzonder mee met de ontslagen werknemers. Collectief ontslag is soms onvermijdelijk, maar ik hoop jullie ervan te overtuigen dat we met andere gewesten, maar ook met VDAB, alle hens aan dek hebben geroepen om mensen goed te kunnen begeleiden.

De heer Annouri heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord. Het is opvallend dat het overgrote deel uit Vlaanderen komt. Ergens is dat logisch omdat het bedrijf in Zaventem is, maar omdat het ook actief is in Luik had ik gedacht dat het ietsje anders zou kunnen zijn. De cijfers bewijzen echter het tegendeel.

Ik vind het goed dat de stappen die u hebt aangehaald, gezet worden. Ik hoop ook dat er een overname zal zijn wegens de contractuele redenen die er zijn in Brussels Airport. Het is natuurlijk een ongeziene situatie omdat de luchtvaart in een crisis zit en omdat het koffiedik kijken is hoeveel mensen er aangetrokken zullen worden. Ik, net als u, begrijp de mensen die momenteel kwaad en teleurgesteld zijn en zich zorgen maken. Enerzijds is het zaak af te wachten wat eruit zal komen, maar anderzijds is de outplacement belangrijk. Hebt u er zicht op tegen wanneer dat traject voor die mensen begint? VDAB neemt nu contact op met de curator. Welke timing wordt daar opgeplakt? Tegen wanneer moet dit beginnen en tegen wanneer moet het afgerond zijn?

Minister, op mijn beurt dank ik u voor uw antwoord en de spoedige reactie op deze grote herstructurering. Bijna 800 mensen in Vlaanderen zijn rechtstreeks getroffen. Dat is een groot aantal, maar tegelijk is niet alleen Vlaanderen getroffen maar alle gewesten. Het is een goed initiatief dat er een intergewestelijke crisiscel komt die – als ik het goed heb begrepen – breder gaat dan Swissport alleen, maar voor de hele luchtvaart bedoeld is. Wordt dat ook doorgetrokken naar andere sectoren? Wordt er op die manier al proactief gewerkt?

Ik hoop dat de mensen die getroffen zijn, zo snel mogelijk terug aan de slag kunnen in de sector bij een overnemer of elders. De spoedige opstart van outplacementtrajecten is dan ook essentieel.

De heer Ongena heeft het woord.

Voorzitter, dit is een belangrijke vraag. We leven allemaal mee met de bijna 1500 gezinnen die van de ene op de andere dag hun job zijn kwijtgespeeld. Ik dank daarom VDAB die alle inspanningen doet om te proberen die mensen zo snel mogelijk opnieuw perspectief te geven, en die dat ook samen doet met anderen. Het gaat natuurlijk ook om mensen in Wallonië en Brussel die zwaar zijn getroffen.

We moeten hoopvol zijn. U hebt er al naar verwezen: er is de verplichting om een tweede bagageafhandelaar te hebben op de luchthaven. Zodra die luchthaven terug op volle toeren draait – hopelijk zo rap mogelijk – moet er economisch gezien ruimte zijn om minstens een deel van die mensen terug perspectief te geven. We mogen die hoop niet opgeven en we moeten dat signaal uitsturen.

Aan de andere kant – en dan kom ik tot mijn bijkomende vraag – weten we dat ook die andere partner, Aviapartner, die andere bagageafhandelaar, momenteel ook door moeilijk water vaart. We krijgen het signaal dat daar misschien jobs op de tocht staan. Minister, hebt u contact gehad met Aviapartner? Bevinden zij zich in moeilijk vaarwater? Kan Vlaanderen op een of andere manier helpen?

De heer Ronse heeft het woord.

Ik dank de collega's voor de vraag. Het is een heel belangrijke en actuele problematiek. Mijn collega's in de Kamer hebben gisteren, onder impuls van Theo Francken, daarover een resolutie neergelegd. Het is trouwens niet alleen belangrijk voor Vlaams-Brabant, maar voor heel Vlaanderen dat we een sterk functionerende luchthaven hebben. We kunnen het ons niet permitteren om dat verhaal te laten verslappen. Ook onze gedachten gaan nu vooral uit naar die 1500 gezinnen.

Wij vinden het belangrijk dat die tweede grondafhandelaar er snel komt, en twee, dat er een goed sociaal plan is. Wat dat laatste betreft, heeft het antwoord van de minister langs VDAB-zijde ons alleszins gerustgesteld. Alles wordt in paraatheid gebracht om die mensen op een zo goed mogelijke manier op te vangen, opnieuw toe te leiden en op te leiden, het liefst opnieuw richting een job in de sector waarin ze zaten. Want we zullen altijd een luchthaven nodig hebben, dus moeten we daar fors op inzetten. Dat zijn allemaal goede zaken.

Minister, mijn vraag is vooral een oproep om vanuit de Vlaamse Regering ook bij de Federale Regering aan te dringen op voldoende middelen om die luchthaven te kunnen blijven doen draaien, want die is cruciaal voor onze Vlaamse welvaart.

Mevrouw Gennez heeft het woord.

Ook wij willen ons medeleven betuigen aan die 1500 gezinnen die een zeer moeilijke tijd beleven. Maar het stond natuurlijk wel wat in de sterren geschreven: de ‘ground handlers’, zoals ze worden genoemd op de luchthaven, Swissport en Aviapartner, hebben het sowieso moeilijk. En deze coronacrisis is voor Swissport alvast de doodsteek gebleken.

Maar als je kijkt naar de aandacht die er – terecht – is voor Brussels Airlines, dan staat die wel in schril contrast met de politieke aandacht die er voor de ‘ground handlers’ is. Dat is ook niet te verbazen, want deze bedrijven worden in een ‘race to the bottom’ geduwd op onze nationale luchthaven, waar alleen nog contracten ter beschikking worden gesteld van die twee bedrijven – nu één – waarop ze verlies maken. En finaal zijn het dan inderdaad de arbeiders, de medewerkers die de prijs betalen en zijn het ook de gewestelijke diensten voor arbeidsbemiddeling die aan de slag moeten. Ik pleit voor een interfederaal gesprek, een dialoog over hoe Brussels Airport Company wordt gerund en over de toekomst van die bagageafhandelaars. Er is er nu nog maar eentje, Aviapartner, die in tegenstelling tot Swissport wél aanspraak kon maken op die 10 miljoen euro overheidssteun, waarvan Swissport verstoken is gebleven. De vraag is hoe die steun dan wordt toegekend? Misschien zijn er daarvoor wel goede redenen, maar het is eigenlijk heel ontransparant. En dat behoeft verbetering en meer transparantie in de toekomst, omdat we nood hebben aan bedrijven met gezonde fundamenten die actief zijn op Brussels Airport.

Enerzijds is het natuurlijk een drama voor die 1500 mensen die hun werk verliezen en ook hun anciënniteit. Vaak zijn het mensen met een korte scholing en een zeer specifieke expertise die inzetbaar is in de luchtvaartsector of op een luchthaven. Ik ben wel gerustgesteld door wat u bepleit hebt als outplacementplan en door het plan van aanpak vanuit  VDAB voor de opvolging van deze 1500 mensen. Maar voor de toekomst van onze nationale luchthaven – niet alleen de nationale luchtvaartmaatschappij, maar ook de omkadering – is er nood aan een toekomstgerichte visie. 

Luchtvaart blijft luchtvaart, mensen zullen wel blijven vliegen, maar het is ook belangrijk dat de groei gestimuleerd wordt in sectoren met een nog positiever toekomstperspectief dan de luchtvaartsector. Misschien is het aan te bevelen dat we ook die mensen die bij Swissport hun job hebben verloren, opleiden om actief te kunnen zijn in die nieuwe sectoren, waar een deel van hun competenties zeker op aansluiten, zoals de hernieuwbare-energiesector en de bouw. Ik denk dat dat ook een fundament kan zijn voor een krachtige relance vanuit de Vlaamse Regering.

Minister Crevits heeft het woord.

Bedankt, collega's, ook voor alle blijken van medeleven met wat de medewerkers van Swissport is overkomen. Maak het maar mee, als je bij een bedrijf werkt en plots heb je zo'n donderwolk boven je hoofd.

We hebben zopas de bevestiging gekregen dat Forem, de Waalse VDAB, de getroffen Waalse werknemers van Swissport zal opvangen in hun eigen ‘cellules de reconversion’, waarbinnen zij ook outplacement zullen kunnen krijgen. Ons outplacementaanbod is voor de Vlaamse werknemers, maar we werken complementair aan elkaar.

Op dit moment, collega Annouri, zijn er geen contacten met mogelijke overnemers. Er is ook nog geen dossier, althans volgens onze informatie. We hebben onze diensten aangeboden, dat is ook al iets. De infosessies zouden eind volgende week starten. Daarbij krijgen de mensen eerst alle informatie. We hebben de adressen. De curator heeft alle gegevens doorgegeven, waardoor we nu actief kunnen gaan bemiddelen.

Voorlopig zijn er nog geen initiatieven voor andere structurele tewerkstellingscellen. Voor de luchtvaart zien we een ketenreactie, vandaar dat we een sectoraanpak willen doen. Als er één schakel problemen heeft, dreigen er nog problemen bij andere schakels. Voor andere herstructureringen is een sectoraanpak niet uitgesloten.

Collega Ongena, die levenslijn van 20 à 25 miljoen euro zou door de Federale Regering aangeboden worden om de grondafhandelaar Aviapartner door de crisis te loodsen. Voorlopig zijn er nog geen VDAB-contacten met Aviapartner, omdat dat ook nog niet gevraagd is. Er komt in principe een lening. Die 20 à 25 miljoen euro is een lening vanuit de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij (FPIM). De Federale Regering heeft daarmee ingestemd. En u weet dat wij complementair zijn in de initiatieven die we nemen.

Collega Gennez, op ons initiatief zal er samen met de andere sectoren een vaste crisiscel worden opgericht voor het omkaderen van alle ontslagen in de luchtvaartsector. Dat is de globale aanpak die we doen. Wat dan Brussels Airlines en de interfederale aanpak betreft: het is de Federale Regering die echt bevoegd is om over de herstructurering van Brussels Airlines te onderhandelen. Voor wat de personeelsproblematiek betreft, zit er in de interregionale tewerkstellingscel luchtvaart ook een deelnemer van de federale overheid. Het is dus niet zo dat we naast elkaar werken. We proberen zo goed mogelijk de bevoegdheidsverdeling te respecteren zoals ze is. Wij worden ook nauw betrokken voor alles wat tewerkstelling is.

Outplacement is gericht op het identificeren van talenten en werkzoekenden en op het bekijken waar ze kunnen worden ingezet. Ze kunnen via VDAB hiervoor ook gratis opleiding volgen.

De heer Annouri heeft het woord.

Bedankt voor de extra antwoorden, minister. Ik dacht dat ik vorige week ergens had gelezen dat er op dit moment al een tiental mogelijke gesprekspartners waren voor een eventuele overname van Swissport. Ik hoop dat er toch iets uit zal komen en dat er snel witte rook komt. Iedereen hier heeft duidelijk uitgesproken hoe erg het voor die mensen is en wat de impact is van het verliezen van hun job. Je merkt ook, zeker in deze tijden, dat het om heel veel redenen moeilijk is. Ik las in een artikel dat mensen samen wilden rouwen. Ze wilden een moment inlassen om toch iets heel moeilijks te verwerken. Ze kregen toestemming van de burgemeester, maar daarna mocht het dan toch niet vanwege de coronatijden. Het is heel moeilijk op heel veel vlakken. De verantwoordelijkheid die we hebben vanuit Vlaanderen, vanuit de politiek, is dan echt om ervoor te zorgen dat die mensen zo goed en zo snel mogelijk worden opgevolgd en zo snel mogelijk ook weer perspectief krijgen. U hebt daarnet de stappen aangeduid die zullen worden gevolgd. We zullen dat opvolgen en we hopen dat dat ook zo snel mogelijk in orde komt, want dat is wat die mensen vandaag vooral verdienen: weer perspectief krijgen op de arbeidsmarkt.

Inderdaad, snelheid en efficiëntie zijn bijzonder belangrijk als het gaat over het opvangen van mensen die getroffen worden door een herstructurering of faillissement, die hun job verliezen. Dat is inderdaad een trauma. Als men dan niet bij elkaar kan zijn, maakt dat het des te zwaarder om te verwerken. Die begeleiding is dus essentieel. Het is goed dat VDAB alvast kort op de bal speelt en samenwerkt met de federale en andere overheden in dit land. Laten we hopen dat er niet alleen snelheid is en efficiëntie maar vooral ook voldoende capaciteit om eventuele toekomstige herstructureringen en ontslagen op te vangen.