Report meeting Commissie voor Wonen en Onroerend Erfgoed

Mevrouw Schryvers heeft het woord.

Minister, vanaf 1 januari, vorige maand dus, is iedereen wettelijk verplicht om op elke verdieping van zijn huis minstens een optische rookmelder te hebben hangen. Vroeger gold die wetgeving alleen voor huurwoningen, nadien hebben we daar ook de studentenkamers aan toegevoegd. Nu is de regelgeving dus uitgebreid tot alle woningen.

Zowel op de website van de Vlaamse overheid als op die van Wonen-Vlaanderen is een folder te raadplegen over het thema, waarin wordt meegegeven aan welke voorwaarden een rookmelder moet voldoen en waarin tips worden gegeven over de aankoop en de best mogelijke plaatsing, want dat is natuurlijk ook niet onbelangrijk.

In de eindejaarsperiode doken er echter berichten op dat er tekorten zouden zijn in het aanbod van optische rookmelders. De vraag ernaar op dat moment had daar natuurlijk heel veel mee te maken. Daardoor was het mogelijk dat niet iedereen tijdig aan de verplichting zou kunnen voldoen. U stelde toen dat de maatregel alleen sensibiliserend is en dat er tegen overtreders – mensen die niet tijdig aan de verplichting voldoen – niet zou worden opgetreden. Het sensibiliserend aspect is natuurlijk heel belangrijk, maar de indruk mag toch ook niet ontstaan dat de regelgeving niet van belang zou zijn.

Naar aanleiding van berichten over mensen die zich voordoen als controleurs van rookmelders, herhaalde u dat de verplichting niet gecontroleerd wordt door Vlaanderen en dat de rookmeldersverplichting uitsluitend in het kader van een volledig woningkwaliteitsonderzoek gebeurt, bijvoorbeeld naar aanleiding van een aanvraag voor huursubsidie of in een procedure tot ongeschikt- of onbewoonbaarverklaring, door woningcontroleurs die zijn aangewezen door de burgemeester of het Agentschap Wonen-Vlaanderen.

Minister, hebt u informatie met betrekking tot de beschikbaarheid van kwaliteitsvolle rookmelders? Dat is misschien niet zo eenvoudig, maar wel van belang met betrekking tot de verplichting die is doorgevoerd.

Louter op de rookmeldersverplichting wordt niet specifiek gecontroleerd. Op welke manier worden de mensen voldoende aangemoedigd om wel aan de verplichting te voldoen?

Tot slot, hoe kan worden gegarandeerd dat wie een rookmelder in huis haalt, daarop kan vertrouwen? Met andere woorden, bestaat er toezicht op de kwaliteit van de door particulieren verkochte rookmelders?

Miniser Diependaele heeft het woord.

Ik vind het een beetje jammer dat u in uw vraag probeert te laten uitschijnen dat ik die verplichting niet belangrijk zou vinden. Het tegendeel is waar, want ik weet heel goed hoe die regelgeving tot stand is gekomen. Dat is een initiatief geweest van Jelle Engelbosch, vanuit mijn fractie, tijdens de vorige legislatuur. Ik was toen fractieleider. We wisten op dat moment zeer goed dat men die verplichting voor privéeigenaars, voor mensen die in hun eigen woning wonen, niet kan gaan controleren. Dat is de facto gewoon onmogelijk om uit te voeren, toch tegen een redelijke kost. Dat wisten we op voorhand. Maar het sensibiliserend effect vloeit net voort uit die verplichting. We hebben dus toch die verplichting ingevoerd als sensibilisering, dus om te zorgen dat mensen daardoor de ernst of de noodzaak van zo’n rookmelder zouden begrijpen, zonder dat we op dat moment de idee hadden dat we dat ooit afdwingbaar zouden kunnen maken voor privéeigenaars. Daar is dus een beetje het onderscheid. Ik vind die verplichting wel degelijk zeer belangrijk, maar het is niet zo dat we daar een stevige handhaving kunnen aan koppelen, maar dat hoeft voor mij ook niet, omdat die verplichting op zich een voldoende sensibiliserend effect heeft. Dat was de hele redenering waarom we dat toen hebben ingevoerd.

Wat betreft uw eerste vraag, zult u ongetwijfeld begrijpen dat ik geen zicht heb op de stock van de vele winkels en websites die rookmelders verkopen. Ik heb net als u vernomen dat onze sensibiliseringscampagne over het belang van rookmelders de voorbije maanden voor een echte stormloop heeft gezorgd in de winkels. Ik kan mij voorstellen dat het aanbod daardoor in sommige gevallen tijdelijk beperkt was, maar ik ga ervan uit dat dit op korte termijn opgelost werd of wordt. Door de vele aanbieders hebben burgers bovendien keuze en mogelijkheden genoeg om de rookmelders aan te kopen. De grote interesse is vooral goed nieuws, want het kan alleen maar betekenen dat de burger zich niet alleen bewust is van de verplichting en het belang van rookmelders, maar ook effectief stappen neemt om te voldoen aan de verplichting. Wat mij betreft is het feit dat die stocks uitgeput waren, hoewel dat natuurlijk ongemakkelijk is en we dat liever niet hebben, het bewijs van het succes van de campagne. We hebben ook begrepen dat het geen week heeft geduurd dat ze niet meer aangeboden werden, en dat ze zeer snel werden aangevuld. We kunnen eigenlijk alleen maar concluderen dat er op dit moment meer mensen een rookmelder in huis hebben, en dus meer mensen een extra veiligheid hebben.

De rookmeldersverplichtingen worden gecontroleerd tijdens elk volwaardig conformiteitsonderzoek. Als daarin wordt vastgesteld dat de woning geen of te weinig rookmelders heeft, dan wordt het conformiteitsattest geweigerd. Het verhuren van een woning die niet voldoet aan de rookmeldersverplichting, is bovendien ook strafbaar. Voor eigenaars die hun eigen woning zelf bewonen, zetten we maximaal in op sensibilisering. Vandaar de grote campagne van vorig jaar. Zoals ik net ook al aangaf, toont de stormloop aan dat die campagne heel goed gewerkt heeft. We wisten dat bij het invoeren van die verplichting. U was daar ook bij. Voor de verhuurder gingen we dat kunnen afdwingen door middel van het conformiteitsonderzoek; voor eigenaars wisten we dat we dat niet gingen kunnen controleren, maar was de verplichting zelf sensibiliserend.

De controle van de toestellen valt onder de bevoegdheid van de FOD Economie. Voor zover ik weet, voldoen alle modellen die hier verkocht worden aan de Europese normering. Om toch helemaal zeker te zijn, raden we altijd aan om goed naar de verpakking te kijken. De rookmelders moeten CE-gemarkeerd zijn, dat slaat op de Europese Economische Ruimte. Ze moeten voldoen aan de norm NBN EN 14604. Dat is de norm waaraan alle Europese rookmelders moeten voldoen. Dat bepaalt de toegestane types en minimale technische vereisten. Ze moeten reageren op de rookontwikkeling bij brand door een scherp geluidssignaal van minstens 85 decibel te produceren. Ze moeten optisch zijn en niet ionisch.

De beste raad die ik u kan geven, is dat de meeste brandweerzones een dienst hebben die bij u thuis komt kijken en raad geeft. Mijn jongste broer is vrijwillig brandweerman en hij doet dat ook. Volgens de verplichting moet het per verdieping omdat alle huizen anders zijn ingericht. Op sommige plaatsen kan het echter handig zijn om er twee per verdieping te plaatsen. Ik weet dat de aanbeveling is om ze met elkaar te verbinden. De goedkoopste types zijn afzonderlijk met een vervangbare batterij. U kunt daar dus zover in gaan als u wilt. Volgens mij hebben alle brandweerzones een dienst om die begeleiding te bieden.

Mevrouw Schryvers heeft het woord.

Minister, ik heb zeker niet willen laten uitschijnen dat u dat niet belangrijk zou vinden. Ik denk dat we dat allebei belangrijk vinden.

Tijdens de vorige legislatuur is de verplichting voor verhuurders uitgebreid. In 2014 heb ikzelf het decreet ingediend – samen met uw fractie, maar ik was hoofdindiener – voor een uitbreiding naar studentenkamers omdat dat ook ongelooflijk belangrijk is. We willen allemaal veiligheid heel sterk vooropstellen.

Ik weet vanuit mijn lokale ervaringen dat de brandweerdiensten en intussen de brandweerzones al jarenlang heel sterk inzetten op sensibilisering van mensen omdat dit kleine ding echt wel levens kan redden. Als het goed geplaatst is en afgaat, dan geraakt men tijdig buiten als het brandt. Ik sta absoluut achter de verschillende stappen die we in Vlaanderen hebben gezet om woningen veiliger te maken. We zetten heel sterk in op duurzaamheid, maar dit aspect is ook heel belangrijk.

Het is goed dat de sensibilisering heeft gewerkt. Mijn vraag dateert al van enkele weken geleden maar door omstandigheden is die nu pas geagendeerd. Een paar weken geleden was het actueler dat er tekorten waren. Ik onderschrijf dat die wellicht snel weer zijn aangevuld.

Het zou goed zijn mocht sensibilisering blijven gebeuren. Nu is er een piek, maar we weten allemaal hoe dat gaat met dergelijke zaken. Eerst is er sterke communicatie en horen en zien mensen dat en gaan ze erop in. Als je niet oplet, ebt dat wel weg. We mogen er wel van uitgaan dat waar ze nu geplaatst zijn, ze voor vele jaren goed hun werk zullen doen. Ik wil wel zeker zijn dat we niet de indruk laten ontstaan dat het minder belangrijk zou zijn, integendeel. Ik onderschrijf wel met u dat het handhavingsbeleid in private woongelegenheden ongelooflijk moeilijk is. We moeten het daar hebben van sensibilisering.

Mevrouw Smeyers heeft het woord.

Mevrouw Schryvers, de meerwaarde van uw vraag is dat we nog eens extra kunnen sensibiliseren. Niet alles behoeft een sanctie. Handhaving is moeilijk, zegt u, maar volgens mij is dat in private woningen onmogelijk.

Ik verwijs even naar mevrouw Sminate, die vaak zegt dat als ze geen rookmelder in huis had gehad, ze er niet meer was geweest. Iedereen kent in zijn omgeving wel zo'n verhaal. We moeten met z'n allen onze mentaliteit wijzigen en er ons van bewust zijn dat dat gevaar op de loer kan liggen. Ik hoor haar nog vertellen dat het om een droogkast ging die niet eens opstond, maar die wellicht een kortsluiting heeft gegeven. Onze huizen zitten vol met dergelijke risico's. Een rookmelder kan levens redden. Het is niet meer dan goed dat dit verplicht is in huurwoningen. Daar kan het wel gecontroleerd en gehandhaafd worden. Voor de private woningen moet iedereen overtuigd zijn van het nut en de noodzaak van een rookmelder.

Minister Diependaele heeft het woord.

Ik herinner me dat verhaal ook, en het is een mooi voorbeeld. Een rookmelder blust geen brand, maar kan er wel voor zorgen dat je op tijd buiten bent als de droogkast in brand vliegt.

Mevrouw Schryvers, we hebben nu een sensibiliseringscampagne gevoerd, we zien wel wat we de volgende jaren doen. Ook de brandweer houdt regelmatig acties, het is dan ook belangrijk de middelen op elkaar af te stemmen.

We voeren de volgende jaren nog campagnes inzake woningkwaliteit en dan wordt daar wel altijd rekening mee gehouden. Vanaf nu zal dat een standaardlijn zijn in andere ruimere campagnes. We zullen dat dus zeker niet veronachtzamen.