Report meeting Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media

De heer Slootmans heeft het woord.

Ook onze vraag is goed bedoeld, mijnheer Vaneeckhout, zoals altijd.

We vernamen in de pers dat een onderzoek van de VUB en UGent onder coördinatie van professor Tim Raats werd uitgevoerd waarbij 146 partners van de openbare omroep werden bevraagd over waar het met de openbare omroep naartoe moet.

Toen ik de vraag indiende op 10 januari was ik nog niet in het bezit van dat rapport. Intussen is het ons bezorgd door de Strategische Adviesraad voor Cultuur,Jeugd, Sport en Media (SARC), waardoor een deel van mijn vragen een beetje achterhaald is.

Toch een aantal bemerkingen, minister. Uit de conclusie van het rapport van de VUB en UGent van professor Raats blijkt dat er meer aandacht moet zijn voor cultuur en muziek, dat de VRT moet meewerken aan een Vlaamse Netflix, iets waar nota bene – en u weet dat – Peter Claes serieuze stappen in aan het ondernemen was. Maar er wordt ook geconcludeerd, minister, dat buiten de buren er eigenlijk geen enkele stakeholder wakker ligt van de Vlaamse identiteit. In de pers concludeert onderzoeker Raats ook dat het tot nadenken stemt “dat geen van de 146 bevraagden het over die Vlaamse identiteit heeft”.

Verder in het rapport lezen we dat een belangrijk deel van het politieke, ideologische spectrum, met name de Vlaams-nationalisten van de N-VA, het Vlaams Belang en onder andere de Vlaamse Volksbeweging, de vragenlijst niet heeft ingevuld.

Ik heb even op ons hoofdkwartier navraag gedaan. Ik ben zelf woordvoerder van de partij, tot gisteren toch. Alles kwam normaal gezien bij mij terecht. Ik heb mijn mailbox erop nagekeken en op het hoofdkwartier navraag gedaan of die vragenlijst is binnengekomen. Het antwoord was negatief. Het kan zijn dat een medewerker zijn werk slecht heeft gedaan. Ik zou daar bijna bij zeggen: ‘Excusez-moi, mea culpa.’ Ware het niet dat er verderop in het rapport staat – ik heb het gisterenavond laat nog gelezen – dat de noodzakelijke stakeholders zeker en vast wel zijn betrokken en dat er bij non-respons telefonisch contact is opgenomen om zich zo te verzekeren van hun deelname. Wel, ik weet niet hoe het bij de vrienden van de N-VA zit, maar wij hebben geen telefoontje gekregen. Is dat toeval of geen toeval, ik weet het niet, maar wat wel opvalt, is dat sp.a, Groen en CD&V blijkbaar wel hebben deelgenomen aan het onderzoek. Dat impliceert trouwens dat CD&V ook niet heeft aangegeven dat zij de Vlaamse identiteit een belangrijk punt vindt, iets waarvan Wilfried Vandaele gisteren terecht heeft aangegeven dat het al decennialang in het Mediadecreet staat.

Minister, concreet komt het erop neer dat meer dan de helft van de Vlaamse kiezers, vertegenwoordigd door het Vlaams Belang en de N-VA, maar ook – en dat moet ook gezegd – door de PVDA en Open Vld, bij een peperduur onderzoek niet zijn betrokken of dat er alleszins niet veel moeite is gedaan om hen erbij te betrekken. Minister, u hebt een academische achtergrond en zult dus begrijpen dat elke onderzoeker weet dat de kwaliteit van zijn onderzoeksresultaten staat of valt met de kwaliteit van zijn steekproef. Het is dus uit den boze om zware conclusies te trekken wanneer een zeer belangrijk deel van het politieke spectrum, van het bevolkingsaandeel, niet is opgenomen in het onderzoek.

Minister, hoeveel heeft dit in onze ogen twijfelachtig onderzoek aan de belastingbetaler gekost? Het is een initiatief van de VRT. Hoeveel heeft het gekost? Hoeveel belang hecht u aan dit onderzoek en welke concrete beleidsimpact heeft dit document? In welke mate zal deze, zoals gezegd twijfelachtige, onderzoeksbevraging doorwegen in het kader van de onderhandelingen voor de beheersovereenkomst?

Minister Dalle heeft het woord.

Collega Slootmans, het Mediadecreet bepaalt enkele elementen waarmee rekening moet worden gehouden in het kader van de totstandkoming van een nieuwe beheersovereenkomst met de VRT. Naast het Mediadecreet is de omzetting van de Europese richtlijnen een van de belangrijkste activiteiten in deze commissie, samen met de hoorzittingen die er worden georganiseerd. Een van deze elementen is de publieke bevraging die door de Sectorraad Media moet worden uitgevoerd met het oog op het formuleren van een advies, conform artikel 20 van het Mediadecreet.

Het Mediadecreet bepaalt wat de opzet is van deze publieke bevraging, namelijk een bevraging over de omvang van de openbareomroepopdracht en de invulling ervan tijdens de nieuwe beheersovereenkomst, rekening houdend met bijvoorbeeld belangrijke evoluties in de mediamarkt. Daarnaast bepaalt het Mediadecreet ook dat er een beroep moet worden gedaan op wetenschappelijke experts voor de begeleiding van deze bevraging.

Net zoals ter voorbereiding van de vorige beheersovereenkomsten werd een overheidsopdracht uitgeschreven voor deze stakeholderbevraging. Deze studies werden gefinancierd met middelen van de administratie, die ook inhoudelijke en logistieke ondersteuning heeft voorzien bij het opmaken, het uitschrijven van het bestek, het jureren en het opvolgen van de studie.

Wat de bevraagde partners betreft, blijkt dat de selectie van de stakeholders die gecontacteerd werden, gebeurde door de onderzoekers van de stakeholderbevraging zelf. De voorgaande stakeholderbevraging uit 2015 was een belangrijk vertrekpunt voor de selectie van deze partners. De lijst van partners werd geactualiseerd, rekening houdend met het veranderende medialandschap. Zowel de lijst van stakeholders die input hebben geleverd als de lijst van stakeholders die hiertoe waren uitgenodigd, zijn integraal opgenomen in het onderzoeksrapport.

Mijnheer Slootmans, ik begrijp dat uw partij niet heeft geantwoord. Ik begrijp wel dat er een uitnodiging is verstuurd. Waar het verkeerd is gelopen, kan ik moeilijk beoordelen. Ik verwijs naar pagina 41 van het rapport, waarop staat dat er “gepoogd is om een zo exhaustief mogelijke weergave te geven van standpunten over de VRT. Maar aangezien de lijst van deelgenomen stakeholders niet volledig exhaustief is, kunnen bepaalde meningen ondergewaardeerd zijn. Zo merken we dat stakeholders die zich aan de rechterkant van het politieke spectrum bevinden en stakeholders die zich positioneren rond de ideologisch communautaire breuklijn niet deelnamen.” Ik vind dat op zich jammer. Ik zou het goed vinden dat alle strekkingen antwoorden. Als dit in de toekomst beter kan, zeer graag. Ik stel wel vast dat men de poging heeft gedaan. We moeten misschien met hen ook eens bekijken waar het is misgelopen. Ik vermoed dat daar geen kwader trouw is, maar dat er misschien een mail is verloren gegaan of dergelijke.

Ik kan weinig zeggen over de conclusies inzake de verslaggeving in de pers.

Wat de vraag over Vlaamse identiteit betreft, staat daarover in het rapport op pagina 52 en 53: “Vlaamse identiteit wordt – op deBuren na – weinig door stakeholders genoemd als prioriteit voor de publieke omroep. Wordt het Vlaamse karakter genoemd, dan is dat vooral in verband met het belang van een kwaliteitsvol lokaal aanbod, en aandacht voor taal en toegankelijkheid van een Nederlandstalig aanbod voor een breed publiek. Aandacht voor identiteit wordt ook vaak genoemd in samenhang met diversiteit, het representeren van een eigentijdse hybride identiteit met Vlaanderen in al zijn facetten en diverse gemeenschappen.”

Op pagina 91 staat verder: “Wat Vlaamse identiteit betreft, kwam dit slechts in heel beperkte mate aan bod in de bevraging en nagenoeg steeds in samenhang met ‘Vlaamse identiteit in al haar verscheidenheid’. Waar Vlaamse identiteit wel werd genoemd, was dit (met uitzondering van organisaties als deBuren) vanuit een marktreflex (ondersteuning van sterke lokale Vlaamse content).” Dat is uiteraard ook een prioriteit voor deze Vlaamse Regering. “Aandacht voor taal vormt wel een heel belangrijke pijler, onder meer voor deBuren, maar ook vanuit een engagement het aanbod van VRT zo toegankelijk mogelijk te maken voor alle Vlamingen.”

Welke conclusies trek ik uit deze bevraging? Zoals reeds eerder gezegd, is deze bevraging uitgevoerd met een specifiek doel dat opgenomen is in het Mediadecreet. De bevraging en het rapport moeten als grondstof dienen voor het advies van de Sectorraad Media in het kader van de nieuwe beheersovereenkomst. Het is dus in de eerste plaats aan de Sectorraad Media om conclusies te trekken uit de bevraging. Dat zal ook uitgebreid in deze commissie aan bod komen. Het spreekt voor zich dat ik kennis genomen heb van dit rapport en ik zal het met veel interesse verder bekijken om een algemeen beeld te vormen over wat de stakeholders over de VRT denken. Ik zal het advies van de Sectorraad Media afwachten om de onderhandelingen over de beheersovereenkomst met de VRT met een open geest verder te zetten met het vernieuwde management, zoals het de afgelopen dagen vorm heeft gekregen. Ik hou in elk geval ook rekening met de opmerkingen die ik hier hoor. Ik begrijp dat het element ‘Vlaamse identiteit’ voldoende aandacht moet genieten. Dat is ook voor deze Vlaamse Regering een absoluut belangrijk punt.

In het Mediadecreet en in de vorige beheersovereenkomst werd dit overigens onderschreven. De VRT is daar vandaag al dag in dag uit mee bezig: identiteit in al zijn verscheidenheid, gaande van onze Vlaamse cultuur, die ook internationaal en open is gericht, over kwaliteitsvolle ontspanning en sport tot solidariteitsinitiatieven zoals De Warmste Week. Dat moet allemaal worden meegenomen in de open Vlaamse identiteit.

De heer Slootmans heeft het woord.

Minister, u hebt de meeste vragen beantwoord. Ondanks het representativiteitsprobleem van het onderzoek begrijp ik dat er toch conclusies aan verbonden worden in het kader van de beheersovereenkomst.

Gisteren zag ik het rapport van de bevraging bij de Vlaming. Enerzijds is er de stakeholdersbevraging en anderzijds de bevraging bij de Vlaming. Daarin zijn ongelooflijk grote verschillen te zien, wat toch wel iets zegt over de feeling van bepaalde stakeholders met de samenleving.

Ik heb geen antwoord gekregen op de vraag hoeveel dit onderzoek heeft gekost. Ik ben wel al blij dat u mij antwoordt, want ik ben dat niet meer gewoon. Als er dan een antwoord komt, krijg ik ook graag de informatie waarnaar ik gevraagd heb. Ik neem aan dat u mij dit nog zult bezorgen. (Opmerkingen van minister Benjamin Dalle)

Mevrouw Brouwers heeft het woord.

Minister, ik vind het een zeer terecht antwoord. Ik zie u lachen. (Opmerkingen van Klaas Slootmans)

Zowel de stakeholderbevraging als de publieksbevraging dienen natuurlijk in de eerste plaats voor de SARC om haar advies voor de nieuwe beheersovereenkomst uit te brengen. Het is niet in de eerste plaats gericht aan de minister. Zowel de stakeholderbevraging als de publieksbevraging die zopas is vrijgegeven, bevatten zeer waardevolle informatie. De resultaten zijn waardevol, maar het is nu aan de SARC om daarover een advies te formuleren.

Voorzitter, ik weet dat het nu geen regeling van de werkzaamheden is, maar misschien moeten we dit soort vragen, die we perfect kunnen stellen in de geplande hoorzittingen, opsparen tot dan – de SARC komt naar hier. Als er organisaties al met standpunten komen of met zaken die echt met de nieuwe beheersovereenkomst te maken hebben – dat wil niet zeggen dat we op basis van de oude beheersovereenkomst geen vragen meer kunnen stellen als er zich in het medialandschap of op de VRT bepaalde zaken afspelen –, kunnen we dan niet afspreken om die te stellen op de hoorzittingen? Het vervelende is dat de minister niet bij de hoorzittingen aanwezig is.

Maar dit moeten we echt wel aan de SARC vragen. Wat doen jullie hiermee? Het advies gaat nog komen en anders lopen we vooruit op de feiten en nemen we onszelf ook niet meer au sérieux. De minister kan hier nu ook niet veel over zeggen. Over de centen wel, maar daarover heeft collega Van de Wauwer zopas een schriftelijke vraag gesteld. Ik heb de cijfers. Ik weet niet of de minister ze intussen ook heeft, maar het is aan u om te antwoorden. Ondertussen zijn ze wel gekend.

Ik wil het hierbij houden. Ik heb geen vragen.

Mevrouw Segers heeft het woord.

Ik wil me graag aansluiten bij collega Brouwers. Ik denk dat de minister heel correct heeft geantwoord op deze vraag. Het is ook niet de eerste keer dat een stakeholderbevraging is uitgevoerd, ook bij de vorige beheersovereenkomst is die uitgevoerd door mijn collega Tim Raats en de collega's van Gent.

Ik voel me persoonlijk aangesproken want het zijn echt uitstekende academici die in alle wetenschappelijke onafhankelijkheid dit onderzoek uitvoeren. Als u het hebt over ‘bedenkelijke onderzoekers’, dan vind ik dat bijzonder grof ten opzichte van de collega's Communicatiewetenschappen in de UGent en de VUB. Zowel de stakeholderbevraging als de publieksbevraging zullen een voortreffelijke input leveren voor het opmaken van het parlementaire werk en de voorstellen die wij gaan doen in aanloop naar de beheersovereenkomst.

De heer Meremans heeft het woord.

De N-VA heeft de uitnodiging voor de stakeholderbevraging gekregen en er positief op geantwoord, maar dan moet er iets fout zijn gelopen. Een medewerker heeft gisteren een aantal telefoons gedaan om het te checken en na te gaan, maar het is dus ergens onderweg fout gelopen. Het is dus geen complot of wat dan ook, er is positief geantwoord. Ik wou dit even zeggen om alle misverstanden uit de weg te ruimen.

Die bevraging heeft haar plaats in het traject richting beheersovereenkomst. Ik vind het ook niet erg om externe organisaties te horen, al kunnen we die misschien niet allemaal naar hier uitnodigen.

Uit de bevraging komen weinig verrassende vragen. Men zegt dat er in het regeerakkoord weinig weerklank is. Op basis van dit vind ik het toch een wat overdreven conclusie, maar we zullen het er later over hebben. Toen de startnota werd gepubliceerd, is er heel wat heibel gemaakt over identiteit en de Vlaamse eigenheid en de cultuur en Bokrijk en het belfort en Tijl Uilenspiegel. Ik trek het een beetje op flessen, maar dan zie je toch dat ongeveer twee derde van de Vlamingen het eens is met de stelling dat de VRT aandacht moet hebben voor Vlaamse geschiedenis, tradities en gebruiken. Kijk eens aan, het is zelfs meer dan tijdens de vorige bevraging.

Het is allemaal mee te nemen voor het verdere traject naar een beheersovereenkomst, maar ik wou dit toch even meegeven.

Minister Dalle heeft het woord.

Mevrouw Segers, ik onderschrijf uw stelling dat de rol van de SARC effectief belangrijk is. Het departement zal natuurlijk geen studies financieren die niet van hoge academische kwaliteit zijn. In die zin is het belangrijk op te merken dat het om een degelijk onderzoek gaat.

Mijnheer Slootmans, ik kan uw vraag over de financiering beantwoorden. Voor de stakeholdersbevraging gaat het om een bedrag van 69.000 euro en voor de publieksbevraging gaat het om een bedrag van 52.000 euro. Dat zijn de bedragen van de betoelaging daarvoor. Daar krijgen we wel een interessant rapport voor. De SARC verwerkt dit rapport, dat nuttig kan zijn om de beheersovereenkomst op te stellen. We houden ook rekening met wie heeft geantwoord en de wijze waarop dat is gebeurd. We trachten uiteraard ook rekening te houden met de inzichten van de Vlaamse Regering, deze commissie en het Vlaams Parlement. Dat spreekt voor zich.