Report meeting Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Minister-president, in de commissievergadering van 5 november 2019 kondigde u aan dat u op 13 november een overleg plande met de Chinese ambassadeur in België en daar ook de kwestie van de protesten in Hongkong zou aankaarten. Als we naar de komende decennia kijken, is het duidelijk dat onze relatie met deze nog steeds rijzende grootmacht steeds belangrijker zal worden. Het vinden van een juist evenwicht in deze relatie zal dan ook belangrijker dan ooit zijn.

Hongkong wordt al maandenlang in beslag genomen door massale burgerprotesten. De eerste protesten in april waren het gevolg van een nieuw wetsvoorstel om de uitlevering van individuen uit de regio naar China mogelijk te maken. Sindsdien zijn de protesten veranderd in een brede campagne om de autonomie en de fundamentele rechten en vrijheden van Hongkong te behouden tegen de toenemende druk van China in.

De intrekking van de uitleveringswet heeft de protesten niet beëindigd en clashes tussen politie en activisten zijn de voorbije maanden gewelddadiger geworden. We zagen schokkende beelden van de manier waarop demonstranten werden geslagen en gegrepen door politieagenten en bendes waarvan wordt beweerd dat ze banden hadden met de regering van Hongkong of zelfs met China. Het is belangrijk om de moedige kracht van de prodemocratie- en prorechtsstaatprotesten in Hongkong te erkennen.

Volgens Human Rights Watch zijn de autoriteiten van China zelf trouwens ook overgegaan tot arrestaties en het lastigvallen van burgers, activisten, studenten en hun families voor steun aan de protesten in Hongkong of voor het delen van protestgerelateerde informatie op sociale media.

Minister-president, maakt u zich zorgen over de toenemende druk van China om de autonomie van en de fundamentele rechten en vrijheden in Hongkong te eroderen ten voordele van de macht van Beijing? Zo ja, hebt u deze bezorgdheid geuit en aangekaart bij de Chinese ambassadeur? Wat was zijn reactie?

Hebt u de bezorgdheden geuit over de mensenrechtenschendingen en het politiegeweld ten aanzien van de burgerprotesten in Hongkong? Kunt u toelichting geven over het gesprek met de ambassadeur daarover?

Er zijn talrijke berichten dat politioneel crowdcontrolmateriaal tegen demonstranten wordt gebruikt op een manier die hun mensenrechten schendt. Werden er de afgelopen vijf jaar vanuit Vlaanderen vergunningen voor dergelijk materiaal en/of onderdelen en munitie aan Hongkong afgeleverd? Kunt u bijgevolg garanderen dat er zich geen Vlaamse onderdelen of materiaal bevinden in dit politioneel crowdcontrolinstrumentarium, dat ingezet wordt tegen de demonstranten in Hongkong?

In 2018 heeft de Kamer het wetsontwerp houdende instemming met het uitleveringsverdrag tussen het Koninkrijk België en China goedgekeurd. Een vergelijkbaar wetsontwerp heeft in Hongkong dus tot ongekende protesten geleid. Werd deze wet besproken tijdens het overleg met de ambassadeur? Ziet u in de context van de recente protesten in Hongkong de noodzaak om dit uitleveringsverdrag met China te herevalueren en dit aan te kaarten bij de Federale Regering?

De actuele situatie in Hongkong zou niet bestaan indien er geen ernstige zorgen zouden zijn over ernstige schendingen van de mensenrechten door China. In het bijzonder de Oeigoeren hebben het de afgelopen tijd zwaar moeten verduren. Erkent u deze mensenrechtenschendingen tegenover de Oeigoeren en hebt u uw bezorgdheid daarover overgebracht aan de Chinese ambassadeur? Wat was zijn reactie?

Een ander belangrijk punt is de bilaterale relatie in de toekomstige uitrol van 5G in België en de rol van Huawei hierin. Werd ook deze kwestie aangeboord in uw gesprek en werd hierover toelichting gevraagd? Heeft Vlaanderen hierover al een standpunt ingenomen?

Minister-president Jambon heeft het woord.

Mevrouw Lambrecht, ik zal uw eerste twee vragen samen beantwoorden. Ik maak mij uiteraard zorgen over het respect voor de fundamentele rechten en vrijheden in China. De autonomie van Hongkong en de fundamentele rechten en vrijheden van de burgers van Hongkong, waaronder natuurlijk het recht om vreedzaam te demonstreren, moeten evident gevrijwaard blijven. De escalatie van het geweld moet een halt worden toegeroepen zodat een duurzame dialoog kan worden opgestart.

Zoals afgesproken in deze commissie en daarna ook nog eens in de plenaire vergadering, heb ik deze bezorgdheid geuit en aangekaart bij de Chinese ambassadeur. Maar u draait lang genoeg mee in de beide parlementen om te weten dat de gesprekken met ambassadeurs vertrouwelijk zijn. Dat geldt dus ook voor dit gesprek met de Chinese ambassadeur. Zoals ik al eerder heb vermeld, heb ik van het Vlaams Parlement een duidelijke opdracht gekregen. Ik heb de ambassadeur in die context ontmoet.

Wat de crowdcontrol en de vergunningen betreft, zijn de voorbije vijf jaar geen vergunningen verleend voor de uitvoer naar Hongkong van defensiegerelateerde producten, inclusief munitie, ander voor militair gebruik dienstig materiaal of ordehandhavingsmateriaal.

In november 2018 is een dual-use-uitvoer naar de politionele diensten in Hongkong goedgekeurd. Het betreft een infraroodcamera voor inbouw in een vast optisch systeem dat voor de kustbewaking is bedoeld. Het Departement Buitenlandse Zaken heeft geoordeeld dat dergelijke vaste systemen voor kustbewaking niet als ordehandhavingsmateriaal kunnen worden ingezet. Aangezien dit vast aan de kust staat, is geoordeeld dat dit niet als ordehandhavingsmateriaal kan worden beschouwd.

Ik heb de door het federaal parlement goedgekeurde wet niet met de ambassadeur besproken. Het sluiten van een uitleveringsverdrag met China is een federale bevoegdheid. Het lijkt me dat ons land hier voorzichtig mee moet omgaan. Ik denk dat verdere vragen hierover beter in de Kamer van Volksvertegenwoordigers worden gesteld.

Het lijdt geen twijfel dat de rechten van de Oeigoeren op grote schaal worden geschonden. We hebben daarover al eerder veel betrouwbare aanwijzingen gekregen. Die aanwijzingen zijn vorige week nogmaals bevestigd in de gelekte interne Chinese documenten. Die documenten leggen in detail uit hoe de onderdrukking van de Oeigoeren wordt georganiseerd. De gesprekken met de ambassadeur zijn vertrouwelijk, maar dit onderwerp is aangekaart.

Wat Huawei betreft, blijft de snelle uitrol van 5G in Vlaanderen een topprioriteit voor de Vlaamse Regering. Dat blijkt uit het Vlaams regeerakkoord, waarin 5G op verschillende plaatsen aan bod komt en waarin de uitrol de nodige aandacht krijgt. Dat gebeurt nog het meest gedetailleerd in het onderdeel over het mediabeleid. Minister Crevits behartigt dit dossier, maar de Vlaamse Regering heeft nog geen standpunt over een eventuele rol van Huawei in deze uitrol ingenomen.

De EU onderhandelt momenteel over een nieuw handelsverdrag met China. De mensenrechten zullen daar deel van uitmaken. Het is mijn aanvoelen dat het Europese niveau het juiste niveau is om min of meer op voet van gelijkheid met China te spreken. We moeten in Vlaanderen goed opletten dat we geen wapens en dergelijke zaken exporteren. Dat is onze verantwoordelijkheid. Het is ook onze verantwoordelijkheid deze zaken in onze contacten met de Chinese diplomatie ter sprake te brengen. Om een impact te kunnen hebben, vormt de EU het juiste niveau. Ik denk dat uitspraken van de Vlaamse Regering weinig indruk maken op de Chinezen maken. Wij maken deel uit van de EU en wij wegen op die Europese verdragen. Een van de redenen waarom de EU is gecreëerd, is een min of meer gelijke stem te hebben tegenover de grote machtsblokken in de wereld. Als we een klein steentje kunnen bijdragen, moeten we dat echter zeker doen.

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Minister-president, gezien de confidentialiteit van het gesprek dat u hebt gevoerd, kan ik natuurlijk weinig repliceren. Ik kan enkel hopen dat u in alle confidentialiteit toch ernstig op de feiten hebt gewezen. We zijn hier maar in Vlaanderen, maar als iedereen hierop blijft wijzen, zal dat uiteindelijk misschien toch iets uithalen.

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Minister-president, we hebben het daar tijdens voorbije commissievergaderingen, onder meer vorige week, al over gehad. Het is genoegzaam bekend dat heel deze commissie uw bezorgdheden deelt, zowel met betrekking tot de Oeigoeren als met betrekking tot de situatie in Hongkong. Ik ben vorige week nog even doorgegaan op de komende onderhandelingen over het handelsakkoord en over de rol van de EU. Indien we enig gewicht willen hebben, snap ik dat de EU daar grotendeels voor moet zorgen. Dit staat los van de zaken waarvoor we zelf kunnen zorgen.

Ik heb toen ook gepolst naar een position paper. Ik kan dat door middel van een schriftelijke vraag opvragen, maar er is deze legislatuur nog geen position paper opgesteld. Ik weet niet of er de voorbije jaren een position paper is gemaakt. U hebt in uw beleidsnota de ambitie uitgesproken om bij het begin van processen heel snel standpunten te bepalen. Hebt u er enig zicht op of dit standpunt al is vastgelegd? Heeft de Vlaamse Regering al een houding aangenomen of komen we daar in de loop van de komende maanden op terug?

De situatie is op dat vlak ongewijzigd. We moeten daar in het nieuwe jaar op terugkomen.