Report meeting Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media

Mevrouw Segers heeft het woord.

Met het losbarsten van de #MeToo-discussie in het najaar van 2017 bleek dat grensoverschrijdend gedrag ook in de Vlaamse cultuur- en audiovisuele sector een wijdverspreid probleem te zijn. Om deze problematiek het hoofd te bieden en de verschillende initiatieven in de sectororganisaties op elkaar af te stemmen, ontwikkelde voormalig minister van Cultuur en Media Sven Gatz in samenwerking met de sector het Actieplan grensoverschrijdend gedrag in de cultuur- en mediasector.

Mijn excuses omdat ik buiten adem ben. Ik heb de trappen moeten nemen, en mijn conditie blijkt zero te zijn. Ik ben ook geëmotioneerd, want er staat beneden een pak jonge studenten, allemaal met heel veel hoop over hun toekomst, die nu gehypothekeerd wordt. Het was heel aandoenlijk om zo veel jonge mensen bij elkaar te zien.

In de commissie Jeugd van donderdag 24 oktober refereerde minister Dalle reeds aan het voornemen van de Vlaamse Regering om de strijd tegen grensoverschrijdend gedrag verder te zetten en in te zetten op een gecoördineerd integriteitsbeleid.

Ik begrijp dat het binnen de scope van de behandelde vragen om uitleg, met name over het misbruik van online geplaatste foto’s van jeugdbewegingen, niet opportuun was om het Actieplan grensoverschrijdend gedrag in de cultuur- en mediasector te vermelden in de opsomming van initiatieven waarop voortgebouwd zal worden. In het regeerakkoord engageert men zich weliswaar tot “een strenge aanpak van grensoverschrijdend gedrag in de media”, maar het actieplan wordt niet expliciet vermeld, en in de paragrafen rond cultuurbeleid wordt er al helemaal geen gewag gemaakt over hoe om te gaan met grensoverschrijdend gedrag en seksisme in de sector. Nochtans blijft dit een pijnpunt dat regelmatig aangekaart wordt, waaronder nog in De Morgen op 25 oktober.

Daarom had ik graag van u – en ik heb de vraag zowel aan u als aan minister Dalle gesteld – duidelijkheid gekregen over de volgende zaken.

Wat is de stand van zaken met betrekking tot de implementatie van het Actieplan grensoverschrijdend gedrag in de cultuur- en mediasector sinds de laatste rapportering door toenmalig minister Gatz op 4 april? Op welke manier wordt de vooruitgang in de verschillende actieterreinen gemonitord? Heeft er ondertussen een overleg met de cultuur- en mediasector plaatsgevonden? Is er volgens de sector nood aan bijkomende maatregelen? Bent u, en is minister Dalle, bereid om het actieplan uit te breiden met maatregelen om seksisme in de sector aan te pakken? Welke beleidsopties zien u en minister Dalle om de problematiek van seksisme in de cultuur- en mediasector verder in kaart te brengen en effectief aan te pakken?

Bedankt om het antwoord namens uzelf en minister Dalle te geven. Ik heb er even moeten op wachten, maar ik ga ervan uit dat het dan ook een stevig antwoord wordt.

Minister-president Jambon heeft het woord.

Mevrouw Segers, u hebt nu rustig de tijd om op adem te komen, want het antwoord is redelijk uitgebreid.

Sinds 4 april 2019 zijn twee psychologen halftijds aangesteld bij de Genderkamer om naar concrete ervaringen of meldingen te luisteren en hierin te adviseren of te bemiddelen. Sindsdien werden er acht concrete dossiers geopend, waarbij er per dossiers meerdere melders waren, soms tot twaalf personen voor één dossier. Dat is dus de stand van zaken op 10 oktober.

Momenteel komen de meldingen vooral uit de podiumkunsten. Er zijn ook dossiers in muziek en beeldende kunst. Uit de mediasector heeft de Genderkamer momenteel geen meldingen. Het gaat dus voornamelijk over de podiumkunsten, ook wel muziek en beeldende kunst, maar op dit ogenblik niet uit de mediasector. Mogelijk moet daar de bekendheid nog worden verhoogd. De Genderkamer probeert op fora in de sector aanwezig te zijn om de werking bekend te maken. De Genderkamer wil ook de dialoog in de cultuur- en mediasector stimuleren. Op 5 november organiseerde zij nog een dialoogdag in de Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS) in Brussel.

Sinds augustus is er een nieuwe coördinator aangesteld bij het meldpunt 1712. In het voorjaar van 2020 wil het meldpunt een campagne lanceren met specifieke focus op de cultuursector en de sportsector. De coördinatie van de erkennings- en bemiddelingscommissie voor slachtoffers van historisch misbruik werd toegewezen aan Moderator. Dit najaar zal de uitgebreide commissie operationeel zijn.

Engagement organiseerde diverse bijeenkomsten en zogenaamde ‘skill share moments’. Engagement nam dit voorjaar ook als enige Belgische organisatie deel aan de ‘Voices of Culture’-dialoog. Dat is het structureel overleg van de Europese Commissie met het Europese culturele werkveld in het kader van de European Agenda for Culture. Het thema was deze keer ‘Gender Equality: Gender Balance in the Cultural and Creative Sectors’. Een werkgroep binnen het Overleg Kunstenorganisaties (oKo) werkt aan een ‘toolbox’ voor organisaties in de podiumkunsten. Dat moet een soort menu worden voor organisaties met tools om de verschillende aspecten van een integriteitsbeleid in hun organisatie te kunnen aanpakken. OKo organiseerde ook twee focusgroepen met leidinggevenden. De eerste focusgroep werd begeleid door Sensoa, waarbij de focus vooral lag op het algemene kader: waarover spreken we, wat is kwaliteitsbeleid, preventiebeleid en reactiebeleid? Hoe kun je je organisatie versterken of verbeteren op het vlak van integriteit? In een tweede focusgroep werd in overleg gegaan met organisaties over wat er vanuit oKo kan gebeuren om leidinggevenden nog beter te bereiken en nog meer te sensibiliseren.

Het Sociaal Fonds Podiumkunsten organiseerde ondertussen opleidingen tot vertrouwenspersoon voor een 50-tal vertrouwenspersonen. Jaarlijks worden er 2 supervisiemomenten voor een groep van 64 vertrouwenspersonen georganiseerd. Mediarte biedt ook opleidingen tot vertrouwenspersoon aan, via Attentia. Mediarte heeft er momenteel geen zicht op hoeveel deelnemers de opleiding hebben gevolgd. Mediarte analyseert momenteel de resultaten van de recent verschenen mediasensor. Het zal op basis daarvan de sensibilisering met betrekking tot grensoverschrijdend gedrag de nodige aandacht geven in de ontwikkeling van een nieuw actieplan.

Een veertigtal mediabedrijven, vakbonden, middenveldorganisaties, universiteiten en hogescholen hebben op 5 juni jongstleden een akkoord bereikt over een Sociaal Charter voor de Mediasector. Dat is een verzameling van engagementen en gedragsregels die de ondertekenaars onderschrijven. Het vormt de leidraad voor een leefbare werkomgeving in de Vlaamse mediasector. Vanaf 2020 zal jaarlijks een overlegplatform worden georganiseerd betreffende dat sociaal charter. De ondertekenaars komen dan samen om feedback te geven over de toepassing van het charter. Binnen dit overlegplatform kunnen ook nieuwe maatschappelijke of sectorale evoluties en vraagstukken bespreekbaar zijn. Dat overlegplatform zal jaarlijks samenkomen.

Ik kom tot het antwoord op zowel uw tweede als uw derde vraag. Een stuurgroep, bestaande uit de organisaties die mee het actieplan opmaakten en de Genderkamer, volgt de uitrol van het actieplan op. De stuurgroep kwam op 21 mei samen naar aanleiding van de opstart van de ombudsfunctie bij de Genderkamer. Op 10 oktober jongstleden kwam de stuurgroep een tweede keer samen om een stand van zaken te bespreken. In maart 2020 wordt het jaarverslag van de Vlaamse Ombudsdienst opgemaakt, waarbij ook de opdracht inzake grensoverschrijdend gedrag in de cultuur- en mediasector de nodige aandacht zal krijgen. Dat jaarverslag wordt voorgesteld aan het Vlaams Parlement. De Genderkamer plant rond deze periode ook een uitgebreid verslag van de stuurgroep. Op dat moment zal de stuurgroep ook een evaluatie van het actieplan opmaken en bekijken of er bijkomende maatregelen nodig zijn.

Op dit moment werd er nog geen nood aan bijkomende maatregelen geformuleerd, maar, zoals ik zei: naar aanleiding van die evaluaties die zijn gepland en die verslagen, ook van de ombudsman, kan natuurlijk opnieuw worden bekeken of er bijkomende maatregelen nodig zijn.

Wat de uitbreiding van het actieplan zelf naar seksisme betreft: de brede problematiek van seksisme komt naar voren in de verschillende acties die nu lopen. Veel zaken hebben te maken met machtsverhoudingen of ingesleten genderpatronen. Seksisme gaat uiteraard breder dan grensoverschrijdend gedrag, bijvoorbeeld wanneer men wordt gediscrimineerd op basis van geslacht. Ik zal de komende maanden met de sector verder bekijken of er bijkomende maatregelen nodig zijn om seksisme tegen te gaan.

Mevrouw Segers heeft het woord.

Zeer zeker.

Dank u wel, minister, voor het uitgebreide antwoord, vooral met betrekking tot mijn eerste vraag over wat de sector zelf doet. Aangezien u nog nieuw bent in de sector, vermoed ik dat u best wel onder de indruk zult zijn geweest van wat de sector zelf al doet en van de forse manier waarop ze probeert om te gaan en omgaat met de problematiek van grensoverschrijdend gedrag. U zult wel onder de indruk zijn van de veerkracht van de sector, een veerkracht die zal blijven ondanks de besparingen die op til zijn. Ik hoop dat u daar ook respect voor kunt opbrengen. De vraag is natuurlijk of de sector alle inspanningen die ze nu levert om met de problematiek om te gaan, zal kunnen blijven volhouden in een context van zware besparingen, onder andere ook op alle organisaties die oKo vertegenwoordigt.

Met betrekking tot de monitoring hebt u zelf aangegeven dat u zult blijven bekijken of er nog nood zal zijn aan een nog intensere manier om de problematiek te monitoren. Ik denk wel dat we naar een systematische monitoring zullen moeten evolueren, maar ik hoor dat u bereid bent om dat open te laten en dat te blijven onderzoeken.

Het sociaal charter van de geschreven pers is er gekomen na lang onderhandelen tussen voormalig minister Gatz en de vertegenwoordigers van de geschreven pers. Het is belangrijk dat de problematiek van grensoverschrijdend gedrag in dat charter is opgenomen. Mediarte neemt dat ook ter harte, maar ook op mediarte wordt bespaard en de Mediacademie wordt zelfs geschrapt. Beide sectoren, media en cultuur, doen enorm hard hun best en pakken de problemen aan die zich stellen, maar de vraag is wel of ze dat allemaal zullen kunnen volhouden in deze context van besparingen.

De heer Pelckmans heeft het woord.

Goedemorgen, minister en voorzitter.

Ik sluit me aan bij de opmerkingen van collega Segers. Ik ben uiteraard ook zeer tevreden met het antwoord van minister Jambon, maar ik heb wel de volgende opmerking: deze sector staat vandaag al heel hard onder druk. De vraag is of we inzake de problematiek van grensoverschrijdend gedrag ook de andere sectoren waar deze problematiek zich stelt – we lazen gisteren nog in de krant dat de problematiek zich ook in de politiek stelt –, een even streng patroon toespreken als in de cultuur- en mediasector.

De heer Meremans heeft het woord.

Tijdens de vorige legislatuur hebben we de opstart van de acties meegemaakt en is het dossier op tafel gekomen, eerst via Sport en dan verder naar andere sectoren. We hebben hier allemaal de verhalen en getuigenissen aanhoord.

Normaal volgt mijn collega Freya Perdaens dit op, maar zij is voor een medische ingreep in het ziekenhuis. Het is toch wel opvallend en enigszins verontrustend dat er op slechts zes maanden tijd acht concrete dossiers zijn, met een redelijk aantal slachtoffers. Die dossiers betreffen de sector van de podiumkunsten. Dat er vanuit de mediasector nog geen meldingen zijn, verbaast mij een beetje, maar mogelijk is de drempel daar nog hoger om effectief meldingen te doen.

Niettemin zijn we blij dat er toch heel wat acties echt in een uitrolfase zitten en dat u verder zult bekijken of er bijkomende maatregelen nodig zijn. Het moet duidelijk zijn dat we dit soort misbruiken moeten blijven aanpakken. Iedereen is daarvan overtuigd, denk ik. Het is een maatschappelijk probleem dat blijvende aandacht nodig heeft. Wat mij betreft zou dit ook de eerste zorg moeten zijn binnen elke sector, los van de budgettering die vaak aangehaald wordt. Dit gaat over het welzijn en de integriteit van mensen en dat moet de eerste prioriteit verdienen.

Ik denk dat we ook moeten bekijken of er bijkomende maatregelen nodig zijn. Misschien moet het parlement de sector daar toch nog eens over horen en ook uw collega-ministers. Voormalig minister Muyters heeft daar in de vorige legislatuur veel werk rond verzet, namelijk rond de begeleiding van de slachtoffers binnen Welzijn. Misschien kan onze nieuwe Vlaamse minister van Justitie de aanpak van onze daders opnemen: defederalisering kan echt wel een hulpmiddel zijn.

Ik dank u zeker en vast voor deze uitgebreide stand van zaken. We zullen dit thema samen met de collega’s – daarover zijn we het dan wel eens – op de agenda houden.

Mevrouw D’Hose heeft het woord.

Het is heel belangrijk, minister-president, dat u coördineert. Het is een problematiek die in elke sector terugkomt, spijtig genoeg. Het komt terug in sport en in media. Aangezien de domeinen Media en Cultuur uit elkaar gehaald zijn, en Media bij minister Dalle ligt, is het belangrijk dat niet iedereen binnen zijn eigen departementje en met zijn eigen agentschap actie onderneemt. De coördinerende minister moet bekijken welke maatregelen er nog moeten worden genomen.

U bent het met me eens dat de cijfers van de vorige studie echt alarmerend zijn. Voormalig minister Gatz heeft toen heel snel een actieplan opgestart. Ik hoop dat dit ook ‘on top of mind’ van u blijft.

Minister-president Jambon heeft het woord.

Natuurlijk is dat onaanvaardbaar. In geen enkele sector is dat aanvaardbaar.

Het komt de heer Gatz inderdaad toe om hier snel en kort op de bal gespeeld te hebben en een actieplan ontwikkeld te hebben. Ik neem het ter harte om coördinerend op te treden, ook naar andere sectoren. We kunnen het actieplan misschien als een voorbeeld laten dienen voor andere sectoren. Dan is het wel duidelijk dat de coördinatie ergens moet gebeuren. Ik zal die materie aanhangig maken binnen de regering. We zullen dan zien hoe we het aanpakken. Ik neem de rol van coördinator graag op.

Dank u, minister-president. Goed dat u de coördinerende rol opneemt. Dan zou ik u ook absoluut willen oproepen om dat niet alleen door de sector te laten doen, maar wat de sector doet wel financieel te ondersteunen.

U verwees naar mediarte. De Mediacademie wordt gewoon afgeschaft. Het is goed om te zeggen ‘zij hebben dat gedaan’. De vraag is hoe het in de mediasector gecontinueerd kan worden wanneer Mediacademie gewoon wordt afgeschaft. De culturele sector wil in het licht van wat hen te wachten staat vanaf januari graag niet alleen actie maar ook middelen en steun.