Report meeting Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media

De heer Meremans heeft het woord.

Voorzitter, dit is een vraag om uitleg over de exclusiviteitscontracten en over het opbod voor schermgezichten. Er was recent wat ophef in de media. Ik heb telefoon gekregen in verband met het loon of het salaris van schermgezichten. In andere landen, zoals Nederland of Groot-Brittannië, worden de lonen van schermgezichten bekendgemaakt. Wij hebben die traditie vooralsnog niet. Niet dat ik daar voorstander van ben, maar ik vermeld het toch even.

Het Vlaams regeerakkoord stelt dat het opbieden voor populaire schermgezichten geen taak van de VRT is. We weten natuurlijk niet over welke contracten het gaat of wat die contracten inhouden. Er is geen openbaarheid en het is moeilijk dit te controleren. Die verhalen kloppen, zijn geweldig opgeklopt of iets daartussenin. Iedereen, ook de openbare omroep, is erbij gebaat dat hierover duidelijkheid wordt verschaft. Ik heb het niet over getallen of zo, maar naar aanleiding van een uitspraak van een persoon in een infotainmentprogramma worden verhalen verspreid en de vraag is of die verhalen al dan niet waar zijn.

Minister, op welke wijze wilt u controleren of de VRT nog zal opbieden voor populaire schermgezichten? De VRT mag dat voortaan niet meer doen, maar hoe staat u tegenover het algemeen principe van exclusiviteitscontracten bij de VRT? Moet de openbare omroep hier gebruik van maken om een persoon aan de VRT te binden? Hij krijgt dan een contract waar bepaalde zaken in staan die ertoe leiden dat hij lange tijd voor de VRT werkt. Hebt u een overzicht van het aantal exclusiviteitscontracten van de VRT? Hoeveel zijn er dat dan? Overweegt u meer transparantie in de exclusiviteitscontracten van de schermgezichten te brengen? Er is natuurlijk het Nederlands voorbeeld. Daar worden de bedragen van de salarissen van de schermgezichten bekendgemaakt, maar er worden geen namen op geplakt. Het is waarschijnlijk aan het publiek uit te zoeken wie bij welk bedrag hoort.

Minister Dalle heeft het woord.

Collega Meremans, dank u wel voor de vragen. Uw eerste vraag gaat over de interpretatie van het regeerakkoord en het opbieden voor populaire schermgezichten. Het is zo dat de openbare omroep uiteraard een redelijk bod of aanbieding mag doen voor mensen die er komen werken, ook schermgezichten, maar het regeerakkoord verzet zich tegen het opbieden waarbij op een kunstmatige wijze de prijzen en de salarissen worden opgedreven. Wat dat precies en heel concreet betekent en op welke wijze daarop zal worden toegezien, dat zullen we zeker verder uitwerken en ook, denk ik, hier in deze commissie bespreken naar aanleiding van de onderhandelingen en de voorbereidingen met betrekking tot de nieuwe beheersovereenkomst. U weet wat de procedure daarvan is: tegen het einde van dit jaar wordt een visietekst verwacht van de VRT, en in 2020 wordt vervolgens die nieuwe beheersovereenkomst voorbereid, wordt erover onderhandeld en wordt die vervolgens ook getekend. Ik zou daarop niet willen vooruitlopen. Ik denk dat dit een belangrijke vraag is en dat we dat inderdaad op een goede manier in detail zullen moeten bekijken.

Dan is er het element van de exclusiviteitscontracten. Dat is ook een belangrijke vraag. Ik ben daar op zich niet tegen. Ik denk dat die deel uitmaken van de economische marktwerking waarbinnen ook de VRT moet kunnen opereren. In de mediasector is het eigenlijk gangbaar dat men soms bepaalde personen aan zich bindt, voor de uitstraling en de waarden van een merk en de zekerheid om hen in een bepaalde periode te kunnen opnemen in de programmering. Ook de VRT doet dat. Ook de VRT bindt sommige mensen aan zich voor de uitstraling van de waarden en de identiteit van het net. De VRT is daarbij gegarandeerd van hun engagement in de ontwikkeling van programma’s die aansluiten bij de doelstellingen van het betrokken net. De VRT biedt die personen daarvoor een inhoudelijke en financiële samenwerkingsovereenkomst. Financieel omvat dat ook een vergoeding voor het ambassadeurschap en de ontwikkeling van programma’s.

De VRT zet, zoals u weet, sterk in op talentontwikkeling en talentbegeleiding. Heel wat van die mensen komen natuurlijk uit de eigen werking. Ik denk dat dat ook de beste weg is, maar dat sluit niet uit dat er natuurlijk op bepaalde momenten mensen zijn die de overstap maken van de private mediasector of zelfs van daarbuiten, en die op dat moment natuurlijk ook in een contractbespreking kunnen komen met de VRT.

We hebben een overzicht van de exclusiviteitscontracten opgevraagd bij de VRT. Voor het realiseren van haar opdracht en de uitstraling van haar waarden hebben de drie televisienetten en de vijf radiozenders van de VRT vandaag een dergelijk engagement met twintig gezichten en stemmen. Dat aantal is over de jaren heen teruggebracht door een scherpere keuze van de VRT-netten gericht op meer publieke waarde en onderscheidend vermogen en minder entertainment. Dat is vandaag dus de situatie.

U stelde ook de vraag naar meer transparantie. Ik denk dat die vraag vandaag meer dan ooit pertinent is. We leven in een tijd waarin de mensen terecht vragen dat er transparantie is over de middelen, die ook deels via belastinggeld worden betaald. Dat is dus absoluut een belangrijke vraag, maar hier zit je natuurlijk in de specifieke context dat het gaat over salarissen, over verloning, over vergoedingen, wat ook sterk is gelinkt met de privacy van de betrokken personen. We moeten ter zake ook kijken naar het decretaal kader vandaag. Dat is eigenlijk het Bestuursdecreet, dat de regels vastlegt over actieve en passieve openbaarheid. Waar het gaat over de actieve openbaarheid, is het de VRT natuurlijk niet toegestaan om zelf informatie te verspreiden over zaken die in het kader van de passieve openbaarheid onder de uitzonderingregels vallen.

Ik begrijp van de VRT dat ze vandaag eigenlijk die zaken niet bekend wenst te maken, om verschillende redenen. Dat hangt voor een stukje samen met de privacy van de betrokkenen, voor een stukje met de contracten, die vandaag ook een privacyclausule en een geheimhoudingsclausule bevatten, en ook voor een stukje met de concurrentiële situatie waarin de VRT zich beweegt. Dat maakt dat volledige transparantie over die zaken niet evident is. In die zin is dat dus een moeilijke vraag. Ik begrijp dat er intern transparantie wordt geboden in het kader van de raad van bestuur en het auditcomité, waardoor er ook controle mogelijk is via de raad van bestuur, maar op dit moment worden deze zaken niet bekendgemaakt.

– Elisabeth Meuleman treedt als voorzitter op.

De heer Meremans heeft het woord.

Twintig: dat betekent dus dat de VRT aan twintig gezichten een speciaal contract heeft aangeboden. Ik vind dat veel. Misschien ben ik daar wat raar in, maar ik vind dat veel. Een openbare omroep heeft dus aan twintig mensen een speciaal contract gegeven. Ik begrijp uw opstelling, minister, begrijp mij niet verkeerd. Ik zeg niet dat niets mag en je moet dit en je moet dat. Er moet ergens een evenwicht in worden gezocht. Maar ik hoor dat die contracten voor een deel niet altijd financieel zijn maar ook inhoudelijk. Men zegt: ‘Wij kunnen niet bieden wat de privé biedt, maar wij bieden u wel inhoudelijke manieren aan om uzelf te ontplooien.’ Waar de VRT wel zeer goed in is, is in het opleiden van mensen en het op zoek gaan naar talent. Moeten we niet een evenwicht zoeken? Je leidt mensen op, die dan vanzelf schermgezicht worden. Als je een exclusiviteitscontract aanbiedt, betekent dat dat je iemand probeert weg te halen of te overtuigen dat hij niet naar de concurrentie of laat ons zeggen de privézenders zou gaan.

In het kader van de nieuwe beheersovereenkomst en de visietekst van de VRT moeten we het daarover hebben. Aan de ene kant krijg je de indianenverhalen, en aan de andere kant moet je je afvragen wat er wordt aangeboden. Het is ook geld van de belastingbetaler. We moeten daarin een evenwicht zoeken. Je voelt dat er vanuit de publieke opinie meer vraag is naar transparantie. We zullen daar een evenwicht in moeten zoeken. Ik ben blij met uw antwoord. Dit is een aanzet. Dit komt zeker en vast terug, misschien al deze namiddag. Gezien het aantal, is het nodig dat we daarover bepalingen moeten opnemen in de volgende beheersovereenkomst, om het evenwicht daarin te vinden.

Mevrouw Segers heeft het woord.

Minister, dank u voor uw antwoord. Maar ik wil een bemerking maken. Ik hoop echt dat we in deze legislatuur niet elke week vragen op de agenda zullen aantreffen over de operationele en redactionele keuzes die de openbare omroep maakt, want dat is echt niet onze taak. Voor mij is dat heel duidelijk.

Wat betreft het loon van de schermgezichten, van mensen die vitaal zijn voor het succes en de populariteit van onze omroep, zoals een Frank Deboosere of een Karl Vannieuwkerke: op zich vind ik dat niet problematisch. Maar ik wil wel bij de VRT aandringen op meer transparantie wanneer diezelfde schermgezichten ook nog eens via hun eigen productiehuizen factureren aan de VRT. 

Minister Dalle heeft het woord.

Dank u wel, collega’s, voor de aanvullende vragen.

Mevrouw Segers, ik ben het met u eens dat de operationele en redactionele keuzes hier geen plaats hebben. Ik zal mij daar als mediaminister ver weg van houden. Het is niet aan mij om te oordelen of daar de juiste keuzes worden gemaakt. Ik vind wel dat we dit soort debatten hier kunnen hebben omdat het uiteindelijk gaat over hoe wij de openbare omroep in het algemeen zien en welke transparantie wij vragen. Dat zijn wel pertinente vragen. Het operationele zullen wij inderdaad niet behandelen.

In die zin is het ook niet aan mij om te zeggen of 20 gezichten en stemmen veel of weinig  zijn. Ik stel wel vast dat het over 3 netten en 5 radiozenders gaat. Het gaat niet alleen over schermgezichten, maar ook over een aantal stemmen. Als je dat bekijkt, zijn dat er gemiddeld 2,5 per zender. Dat lijkt mij op het eerste gezicht niet overdreven, ook omdat er een grote verscheidenheid heerst. Soms gaat het over iemand die bijna fulltime bij de openbare omroep werkt en daaraan exclusiviteit verbindt. Dat zijn vaak dure contracten met een grote impact omdat ze fulltime zijn. Vaak gaat het ook over heel kleine tussenkomsten, waarbij men af en toe tussenkomt in een bepaald programma en waarbij men dan vraagt om dat exclusief voor hen te doen. Er zit dus een grote gradatie in die contracten. In die zin moet u dat getal van 20 ook relativeren, want het zijn niet allemaal fulltimecontracten.

Er is hier ook een vraag om die transparantie verder te bekijken, zeker als het over personen gaat die nog op andere manieren aan de openbare omroep factureren. We zullen dat zeker ook verder in het kader van de beheersovereenkomst bekijken.

De heer Meremans heeft het woord.

Ik wil nog één ding zeggen: het is allerminst onze bedoeling om te zeggen welk programma wanneer en waar moet worden uitgezonden, en wie daarin het woord moet nemen. Daarover gaat het niet. Het gaat erover dat dit feit opborrelt, dat daarover een vraag wordt gesteld. Het is toch logisch dat hierover vragen komen als men enerzijds zegt dat de besparingen te zwaar zijn en als men anderzijds exclusiviteitscontracten wil afsluiten. Het is onze taak als  parlementslid dat we die vragen stellen. Ik geef geen blanco cheque aan organisaties die worden gefinancierd met het geld van Kevin en Shana, die elke dag gaan werken en belastingen betalen. Ik wil hier ook niet zeggen dat niets kan of niets mag. Ik denk gewoon dat iedereen, en ook de openbare omroep, gebaat is bij meer transparantie en duidelijkheid. Het is alleszins niet de bedoeling dat er niets kan, alleen moeten we het juiste evenwicht terugvinden.