Report meeting Commissie voor Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering en Stedenbeleid

De heer Maertens heeft het woord.

Minister, in oktober weten we wat velen onder ons te doen staat. We weten ook dat het uw verantwoordelijkheid als minister is om ervoor te zorgen dat die verkiezingen vlot verlopen en dat iedereen die wordt opgeroepen, vlot naar de stembus kan gaan.

Eind december lanceerde Unia een sensibiliseringscampagne over stemrecht van personen met een handicap. Zij vragen aandacht voor de zeer praktische maar ook reële problemen die mensen met een beperking ervaren wanneer zij naar de stembus gaan, maar ook voor onvolmaaktheden, volgens Unia dan toch, binnen de kieswetgeving, bijvoorbeeld over de rol van vertrouwenspersonen.

Minister, zult u in aanloop naar de lokale en provinciale verkiezingen van oktober initiatieven nemen om de toegankelijkheid van de stemlokalen voor personen met een handicap te optimaliseren? Zo ja, welke? Ik heb intussen in bepaalde media gelezen dat u ervoor zult zorgen dat de stemcomputers op plaatsen waar digitaal wordt gestemd, worden aangepast, voor blinden en slechtzienden bijvoorbeeld met een hoofdtelefoon en reliëftoetsen. Er is in het decreet zelfs sprake van een audiomodule voor die mensen. Neemt u daarnaast nog andere specifieke maatregelen voor personen met een handicap?

Unia had het ook over de vertrouwenspersonen. Dat zijn mensen die iemand met een handicap begeleiden tot letterlijk in het stemhokje. Volgens Unia is daar nogal wat onduidelijkheid over. In het Kiesdecreet wordt duidelijk ruimte gelaten voor begeleiding door iemand die kan helpen om de gewenste stem uit te brengen. Maar het is nog altijd de voorzitter die daar toestemming voor moet geven. Wanneer er twijfel is over de handicap, kan het kiesbureau de toegang van die begeleider weigeren. Een en ander noopt dan ook tot wat verduidelijking. Minister, zult u initiatieven nemen om de rol van die begeleider, van die vertrouwenspersoon verder te expliciteren? Zo ja, kunt u die initiatieven nader toelichten?

Minister Homans heeft het woord.

Naar aanleiding van de komende lokale verkiezingen nemen wij diverse initiatieven om het stemmen voor mensen met een beperking te faciliteren. In eerste instantie wil ik bij alle lokale besturen het belang van een integraal toegankelijk stemlokaal en stemhokje benadrukken. Dat klinkt misschien zeer eenvoudig maar in de praktijk worden die mensen nog altijd geconfronteerd met bijvoorbeeld in het geval van iemand in een rolstoel, een stemlokaal met trapjes of een deur die niet breed genoeg is voor een rolstoel.

Ik wil de lokale besturen daar nog eens extra attent op maken door middel van een nieuw wenkenblad, zoals dat in het vakjargon heet. Dat is een informatiebrochure die de lokale besturen hierover praktische tips en suggesties aanreikt. Ik heb daarnet twee concrete voorbeelden gegeven, maar er zijn massa’s van die voorbeelden. In samenwerking met Inter, het agentschap Toegankelijk Vlaanderen, zal ik de lokale besturen ook de mogelijkheid bieden om een praktische vorming te volgen over de toegankelijke inrichting van een stemlocatie.

Enerzijds geven we dus een informatiebrochure met heel praktische tips hoe men een stemlokaal toegankelijk maakt voor mensen met een beperking. Anderzijds kunnen lokale besturen ook een praktische vorming krijgen onder begeleiding van Inter.

Daarnaast startte ik een bijzonder proefproject om blinde mensen aan de hand van een audiomodule volledig zelfstandig hun stem te laten uitbrengen, dus zonder iemand die mee in het stemhokje moet gaan. Iemand die blind of slechtziend is, wordt begeleid naar het stemhokje. Daar is een speciaal toetsenpaneel, de blinde of slechtziende zet de hoofdtelefoon op en wordt gedurende het hele stemproces begeleid door een stem. Via die reliëftoetsen kan de blinde of slechtziende elke stap zelf zetten zonder begeleiding en dus zelfstandig zijn of haar stem uitbrengen.

Eigenlijk is dat niet zo moeilijk. Het kost natuurlijk allemaal wel geld en men moet erover nadenken, maar ik denk dat die audiomodule een zeer goede stap is om mensen die blind of slechtziend zijn, zelfstandig te kunnen laten deelnemen aan de verkiezingen.

Het is mijn ambitie om de audiomodule in enkele gemeenten in te zetten tijdens de komende lokale verkiezingen. Wanneer dit positief wordt geëvalueerd, kan dit bij volgende verkiezingen over heel Vlaanderen uitgerold worden.

Wat de vertrouwenspersoon betreft, is voor de gemeente- en provincieraadsverkiezingen decretaal bepaald dat een kiezer die wegens lichamelijke beperkingen niet in staat is om zich alleen naar het stemhokje te begeven of niet in staat is om zelf zijn of haar stem uit te brengen, zich met toestemming van de voorzitter door iemand mag laten begeleiden of bijstaan. U hebt zelf gezegd dat dit een beetje afhankelijk is van de goodwill van de voorzitter van het stembureau, maar in de richtlijnen die ik geef aan de voorzitters van de stembureaus, zal ik expliciet de aandacht vestigen op deze regeling. Dat is natuurlijk het voordeel van veel bevoegdheden te hebben en ook veel bevoegdheden die raakvlakken met elkaar hebben zoals in dit geval Binnenlands Bestuur en Gelijke Kansen. Ik zal aan de voorzitters van de stembureaus aangeven dat de kiezer zich mag laten begeleiden door een persoon van zijn of haar keuze.

Met wat ik net heb opgesomd, zetten we deze legislatuur weer een aantal mooie stappen richting nog toegankelijkere lokale verkiezingen. Natuurlijk kan alles nog beter en moet er nog verder worden gewerkt, maar ik denk dat er toch een aantal belangrijke stappen zijn gezet waardoor mensen met een beperking op een menswaardige en zelfstandige manier kunnen deelnemen aan de verkiezingen.

De heer Maertens heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw duidelijk antwoord en voor de initiatieven die u neemt. We merken in de praktijk dat het vaak die mensen zijn die uitvallen wanneer het gaat over het zelf uitbrengen van hun stem. Heel vaak wordt dan een volmacht gegeven, maar ik denk dat we er alles aan moeten doen om dat te vermijden zodat die mensen zelf hun stem kunnen uitbrengen. Ik juich zeker het proefproject met die audiomodule toe en hoop dat dit verder ingang kan vinden. Alleen werkt dit enkel in gemeenten waar digitaal wordt gestemd. Het systeem verder uitrollen zal dan ook alleen kunnen in die gemeenten en steden waar er elektronisch wordt gestemd, maar dat is een ander debat.

Ik ben ook zeer blij met de richtlijnen die u zult geven aan de voorzitters van de stembureaus. Nu bepaalt het decreet dat een persoon met een handicap zich kan laten begeleiden, maar is er nog beoordelingsmarge door de voorzitter. Ik ben dan ook blij dat u het decreet aan de voorzitters van de stembureaus zult verduidelijken naar de geest ervan zoals dat ook de bedoeling is.