Report meeting Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn

De heer Gryffroy heeft het woord.

Deze vraag is niet bedoeld om mijn mening te geven voor of tegen de digitale meters, want iedereen weet dat ik voor ben. Ik geloof daarin, en zeker in de toepassing daarvan, als we spreken over slimme huishoudtoestellen, over wat je kunt doen met een batterij, of die rollend of statisch is. De mogelijkheden zijn immens. Als je ziet dat Facebook twaalf jaar bestaat… Wel, twaalf jaar na de invoering van de digitale meter leven we in een totaal andere wereld.

Mijn bezorgdheid is hoofdzakelijk dat er een rapport is van de Vlaamse regulator van 29 augustus 2017, dat nog een aantal fundamentele bemerkingen geeft bij het ontwerp van decreet dat in voorbereiding is. Dat boezemt mij angst in, of we nog wel tijdig rond zullen raken voor de invoering van de digitale meters.

Het gaat onder meer over de onafhankelijkheid van de regulator. Het databeheer zou blijkbaar worden toegewezen aan de minister, maar anderzijds vallen zij met de regulator onder het toezicht van het Vlaams Parlement. Ze hebben ook vragen over het databeheer zelf en de organisatie daarvan. Er zijn ook vragen omtrent de privacy. Ik was onlangs in Tallinn, en daar demonstreerde men een app waarmee elke burger zijn eigen verbruik en zo meer kon inkijken. Iedereen bleek daar ook al sinds 2012 een digitale meter te hebben. En de mensen gebruiken ook die app daarvoor. Privacy is daarbij zeer belangrijk om mee te nemen, en ook het gevaar op hacking enzovoort. Maar je moet ook naar de toekomst kijken.

Een andere belangrijke opmerking ging over de overgangsregeling om prosumenten op een andere manier te vergoeden. Er was ook een opmerking over de middelen omtrent de regulator. Ze hadden ook vragen over de gegevensbescherming. De algemene verordening Gegevensbescherming is er wel voor particulieren, maar wat dan met btw-plichtigen? Er is ook nog een vraag omtrent de bevoegdheid inzake het beslechten van geschillen, die niet wordt uitgebreid ten aanzien van de databeheerder.

Zijn die vragen correct of niet correct? Er moet wel een antwoord op komen, en dat zal waarschijnlijk nog wel wat voorbereidend werk vragen. En ik zou niet willen hebben dat de digitale meters daardoor straks vertraagd worden.

Worden gegevens die niet onder de algemene verordening gegevensbescherming vallen, voldoende beschermd door dit decreet? Wie gaat het toezicht uitoefenen op de databeheerder: het Vlaams Parlement of de minister? Hoe staat u tegenover de mogelijkheid om een prepaymentformule voor niet-budgetmeters toe te laten? Vindt u het opportuun om dat nu reeds op te nemen? De overgangsregeling voor de prosumenten, zoals eerder voorgesteld in de conceptnota digitale meters, zou niet lukken volgens het advies van de regulator. Hebt u reeds zicht op een oplossing om het rendement van PV-installaties voor minstens vijftien jaar te garanderen?

Wordt de timing nog steeds gehandhaafd? Wat zijn de volgende stappen voor de uitrol van de digitale meter die worden ondernomen?

De heer Bothuyne heeft het woord.

Minister, collega Gryffroy heeft het over het advies van de Vlaamse Regulator voor de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG), mijn vraag vertrekt vanuit het advies dat de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) heeft afgeleverd over dezelfde beleidsbeslissing, de conceptnota van begin dit jaar. In de zomer hebt u een eerste keer het decretale kader laten goedkeuren op de ministerraad.

De SERV heeft een aantal vragen met betrekking tot de uitrol van de slimme meters. We hadden oorspronkelijk gezegd dat we zouden gaan voor een uitrol bij die gezinnen die er het meeste voordeel bij hebben. En ook bij de gezinnen met een budgetmeter zou de uitrol snel gaan gebeuren. Daarnaast zouden alle gezinnen en bedrijven waar bijvoorbeeld als gevolg van nieuwbouwwerken een nieuwe meter moet worden geplaatst, voorzien worden van een digitale meter. Op die manier zou op een termijn van ongeveer twintig jaar tot 80 procent van de Vlaamse gezinnen en bedrijven moeten beschikken over een digitale meter. Volgens de kosten-batenanalyse die de VREG heeft gemaakt voor de uitrol van de digitale meter, is dat ook de meest kostenefficiënte aanpak. Bij de resterende 20 procent zal de op dat moment nog aanwezige analoge meter gewisseld worden voor een digitale meter, op aangeven van de distributienetbeheerder.

De SERV is van mening dat de manier waarop de uitrol wordt aangepakt, samen met een bijhorende timing, het best ook decretaal verankerd wordt, om op die manier zekerheid te creëren. De SERV vraagt ook om meer duidelijkheid te geven over de compensatieregeling waarin zal worden voorzien voor prosumenten, omdat de terugdraaiende teller uiteraard verdwijnt als er een digitaal exemplaar wordt geïnstalleerd. De invoering van een compensatieregeling voor prosumenten is ook al opgenomen in de conceptnota, maar de effectieve uitwerking is nog niet opgenomen in het ontwerp van decreet.

Minister, hoe reageert u op het advies van de SERV? Is het uw bedoeling om de afspraken over de uitrol van de digitale meter decretaal te verankeren of is dat geen vereiste? Wanneer en hoe zal de compensatieregeling voor prosumenten worden uitgewerkt? Hoe zal die eruitzien? Hoe staat u tegenover de opmerking dat de verschillende stappen in de voorbereiding van het dossier van de digitale meter in een vreemde volgorde worden gezet?

Minister Tommelein heeft het woord.

Ik wil in eerste instantie stellen dat de verschillende adviezen die ik ontvangen heb, op dit moment verwerkt worden om zo snel mogelijk het ontwerpdecreet in tweede lezing ter goedkeuring voor te leggen aan de regering. Wel wens ik op te merken dat het advies van de SERV niet binnen de bepaalde periode, inclusief verlenging van een maand, werd afgeleverd. Tijdens de zomermaanden hebben mijn kabinet en de administratie hard gewerkt aan de decretale teksten. In de herwerkte versie wordt al tegemoetgekomen aan heel wat elementen die dus blijkbaar ook in het advies van de SERV zijn opgeworpen. Ik denk dat de realiteit er minder vreemd uitziet dan hoe de SERV het in zijn advies voorstelt.

In zijn advies stelt de SERV dat de normale volgorde de volgende is: kosten-batenanalyse, proefproject, conceptnota, stakeholderoverleg, decreet, uitvoeringsbesluit, offertevraag/aankoop. Maar in realiteit is het proces volgens mij exact zo verlopen. In 2008: eerste kosten-batenanalyse, geactualiseerd in 2011, 2014 en mei 2017. In 2010: eerste proefproject, gevolgd door verdere proefprojecten in 2012 en sinds 2017 een lopend proefproject voor de digitale budgetmeter. Februari 2017: goedkeuring conceptnota. Maart 2017: eerste opvolgingscommissie digitale meters. De tweede vond plaats in juli 2017. In juli 2017 was er de eerste lezing van het decreet door de Vlaamse Regering. Najaar 2017: uitvoeringsbesluit dat de functionaliteiten van de digitale meter vastlegt. December 2017: start contract opdrachtnemer digitale meters.

Uiteraard lopen bepaalde processen deels door elkaar of wordt al gestart met de voorbereiding van een volgend proces terwijl het vorige nog niet volledig is afgerond. Dat is wat mij betreft het normale rijpingsproces.

Ik wil echter nogmaals benadrukken dat de kosten-batenanalyse van de VREG heeft aangetoond dat de uitrol van digitale meters een maatschappelijk juiste beslissing is, en het komt er nu vooral op aan om werk te maken van de uitrol van de digitale meters zonder verder tijd te verliezen.

In het kader van de digitale meter wordt uiteraard rekening gehouden met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Voor u zit de gewezen staatssecretaris van Privacy, mijnheer Gryffroy.

Na verdere analyse bleek het ook in dit kader opportuun om de uitrolfaciliteiten mee decretaal te verankeren. De toepassing van de AVG is inderdaad beperkt tot de verwerking van persoonsgegevens. De definitie van persoonsgegevens is echter zeer ruim, waardoor veel gegevens kunnen worden gekwalificeerd als persoonsgegevens en de AVG alsnog breed van toepassing is.

Het ontwerpdecreet stelt duidelijk dat de VREG toezicht zal houden op de uitvoering van de regels betreffende de taken en verantwoordelijkheden van de databeheerder. In het bestuursorgaan van de databeheerder zetelt daarnaast ook een onbezoldigde regeringsafgevaardigde met raadgevende stem die toezicht houdt op de overeenstemming van de verrichtingen en de werking van de databeheerder met het recht, het algemeen belang en de beginselen van behoorlijk bestuur. De regeringsafgevaardigde brengt hierover op regelmatige basis verslag uit aan de minister van Energie.

Mijnheer Gryffroy, ik wil de mogelijkheid tot commerciële ‘prepayment’ zeker ondersteunen, maar dit moet wel altijd een keuzemogelijkheid blijven. De sector informeerde mij dat zij wel voorstander zijn voor het aanbieden van commerciële prepayment, maar dat ze hiervoor zelf nog voorbereidingen moeten treffen. Ik zal aan de VREG vragen deze gesprekken te versnellen. Dit decreet regelt de invoering van de meter en de noodzakelijke wijzigingen daaraan verbonden. De wijzigingen die nodig blijken voor deze commerciële prepayment, worden opgenomen in het decreet dat flexibiliteit in de energiemarkt mogelijk maakt.

Wat de investeringszekerheid betreft voor PV-eigenaars (photovoltaic), voorziet het decreet al in een noodzakelijke overgangsmaatregel om de rechtszekerheid te garanderen en het draagvlak voor hernieuwbare energie niet onderuit te halen. Ik blijf erbij dat burgers die geïnvesteerd hebben in zonnepanelen en in het vergroenen van onze elektriciteitsproductie, een garantie moeten krijgen op het renderen van hun installatie. Dat is voor mij een prioriteit. De afspraak binnen de regering is dat de terugdraaiende teller vijftien jaar behouden blijft, dit is nu ook zo ingeschreven in het ontwerpdecreet, tenzij men zelf kiest voor het compenserend systeem. Het ontwerpdecreet moet nog vertrekken naar de Raad van State. Het heeft dan ook geen zin om nu uitspraken te doen over de juridische bemerkingen van de VREG. Wel staat vast dat ik ervoor zal zorgen dat prosumenten kunnen genieten van het voordeel van de terugdraaiende teller, en dit gedurende vijftien jaar vanaf aanmelding.

Wat het alternatief compensatiesysteem betreft vanaf 2021, zal ik eerstdaags een voorstel doen aan de Vlaamse Regering. Wat mij betreft, moet dergelijk systeem voorzien in een integratie van de prosument in de markt, voldoende rendement bieden voor nieuwe PV-investeringen en aanzetten tot zo veel mogelijk zelfconsumptie.

Wat voor mij uitgesloten is, is het geven van nieuwe subsidies. Dat kan niet de bedoeling zijn. De volgende stap is dus om het ontwerpdecreet opnieuw voor te leggen aan de Vlaamse Regering voor een tweede lezing. Ik bereid ook een besluit van de regering voor dat de functionaliteiten van de meter moet vastleggen, dit zit al in de administratieve procedure. Op deze manier hebben de netbeheerders ook houvast om de aanbestedingsprocedure verder af te ronden en een tijdige uitrol van de digitale meter mogelijk te maken.

De heer Gryffroy heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik kan begrijpen dat u nog een aantal zaken afwacht, maar wat uw opmerking over prepayment betreft, is er ook de vraag van Samenlevingsopbouw. Nu staan er euro’s op de budgetmeter maar zal dat in de toekomst kunnen? Dan zullen we straks een speciale digitale meter moeten hebben voor een beperkte groep, wat dan weer handenvol geld kost. Dat moet dan gebeuren via een andere applicatie, een app die erbovenop wordt gezet. Ik denk dat we daar veel innovatiever over moeten nadenken.

Minister, er is een ander punt dat ik wel belangrijk vind. De heer Bothuyne en ik hebben dat perfect afgesproken. Hij heeft de VREG genomen en ik heb het advies van de SERV gelezen. U hebt nu verklaard dat de SERV zijn advies te laat heeft ingediend. Ik veronderstel dat u geen rekening met dat advies zult houden. Daar staat echter een vraag in met de verschrikkelijke titel ‘Digitale mist over digitale meters’. Het is mogelijk dat ze in verband met de digitale meters mist willen spuien. Vanwege de fantastische toepassingen inzake energie-efficiëntie en de integratie van de groene en grijze energiemarkt ben ik echter een believer.

De SERV vraagt zich af of de Vlaamse overheid bevoegd is om een salderingscompensatie te voorzien voor onderdelen van de factuur waarvoor de Vlaamse overheid niet bevoegd is. Dat is een opmerking van de SERV. Zult u die opmerking weerleggen of kijkt u niet naar dit advies omdat de SERV te laat was? De Raad van State zou ons daar later op kunnen pakken. Daardoor zouden we weer met een vertraging zitten en zouden we de digitale meters pas later kunnen uitrollen.

De heer Bothuyne heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord. Wat de digitale meters betreft, zitten er volgens mij geen non-believers in deze commissie. Zelfs de mensen van sp.a zijn ondertussen overtuigd van de voordelen van de digitale meter. We weten allemaal dat het soms wat trager gaat.

De manier waarop die meters er komen, is natuurlijk een belangrijk aandachtspunt. Volgens mij wijst de SERV op een aantal belangrijke bezorgdheden. Het zou ook onverstandig zijn geen rekening te houden met het advies van de SERV. Ik ga ervan uit dat u dit wel degelijk zult doen.

Wat de compensatieregeling betreft, zijn er een aantal terechte bezorgdheden. Hetzelfde geldt voor de mensen van Samenlevingsopbouw Vlaanderen. Zij vertegenwoordigen een belangrijke groep die in de eerste fase van de uitrol van de digitale meter aan bod zal komen. Ze wijzen terecht op de noodzaak om alle bestaande functionaliteiten op een of andere manier te behouden en misschien zelfs te versterken bij de uitrol van de digitale meter. We zijn er dan ook voorstander van de budgetmeterfuncties ten volle op te nemen in de uitrol van de digitale meter. Dat moeten uiteraard geen aparte meters zijn. Het moet perfect mogelijk zijn te voorzien in de functionaliteiten en de toepassingen die op een budgetmeter mogelijk zijn. Ik hoop dat u hiermee rekening zult houden.

Minister, ik zou graag uw commentaar met betrekking tot deze punten horen.

De heer Danen heeft het woord.

Voorzitter, er blijven natuurlijk nog heel wat vragen over de slimme meter over. Ik heb ook vragen. Ik kan me bij deze vragen om uitleg aansluiten, maar dat lijkt me niet het juiste moment om al die vragen te stellen. Tijdens de regeling van de werkzaamheden zal ik voorstellen om een hoorzitting te organiseren en een aantal betrokkenen uit te nodigen om hierover van gedachten te wisselen. Ik vind de adviezen van de VREG en de SERV interessant. Hoewel ik die adviezen heb gelezen, zou ik over al die aspecten ook graag in de commissie van gedachten wisselen met vertegenwoordigers van de VREG en de SERV.

Ik ga ervan uit dat iedereen hier heel wat mails over de digitale of slimme meter krijgt. Die mails gaan dan over buitenlandse voorbeelden die al dan niet zijn geslaagd of over de stralingsrisico’s. Samenlevingsopbouw Vlaanderen heeft vragen over de functionaliteiten en over de verschijning van euro’s op de meter. Ik kan me daarachter scharen, maar ik zou graag wat meer informatie krijgen.

Ik kan me aansluiten bij een vraag om uitleg of een vraag om uitleg stellen, maar het tijdsbestek om die belangrijke zaken te bespreken, is dan beperkt. Ik vind het logisch in verband met een decreet hoorzittingen te organiseren en ik zal dat straks voorstellen.

Mijnheer Danen, we zullen dat tijdens de regeling van de werkzaamheden bespreken. Indien een ontwerp van decreet op komst is, hebben we in principe niet de gewoonte om hoorzittingen te houden.

De heer Beenders heeft het woord.

Voorzitter, ik wil niet in het debat gooien of we al dan niet voor de digitale meter zijn, maar we hebben allemaal de ambitie om ons achter de slimme meter te scharen. Dat zullen we straks, tijdens de regeling der werkzaamheden, bespreken. Er zijn nog veel vragen over de manier waarop dit zal gebeuren. We stellen geen vragen over het principe zelf. Het lijkt me niet slecht antwoorden op al die vragen te krijgen tijdens een aantal hoorzittingen. We krijgen te veel mails van mensen die ons waarschuwen en ons tips geven. Het Vlaams Parlement moet die zaken verzamelen en als aanbevelingen aan de minister bezorgen. Dit kan het project op termijn enkel verbeteren. Tijdens de regeling van de werkzaamheden zullen we ons meteen positief uitspreken over het voorstel van Groen.

Minister Tommelein heeft het woord.

Ik wil toch even opmerken dat ik met alles rekening houd, zelfs met rapporten die te laat toekomen. We hebben doorgewerkt. Dit betekent dat we al aan heel wat verzuchtingen en opmerkingen van de SERV tegemoet zijn gekomen. Dit omvat de opmerkingen over de gegevensverwerking.

Er is een zeer brede consultatie geweest. Met betrekking tot deze materie hebben we zowat iedereen geconsulteerd die mogelijk te consulteren viel. Ik vind het een belangrijk punt dat we geen verdere vertragingen oplopen. Het is me duidelijk dat er veel vragen zijn. Dit punt behoort nog steeds tot de top van de onderwerpen waarover mijn kabinet vragen ontvangt. Ik ben me ervan bewust dat ik nog meer zal moeten informeren en communiceren. Ik moet duidelijk maken wat de voordelen en de gevolgen van de digitale meter zijn.

Wat de functionaliteiten betreft, is er volgens mij geen discussie. We moeten de functionaliteiten van de budgetmeter hierin opnemen zonder de digitale meter hierdoor zwaarder of duurder te maken.

De heer Gryffroy heeft het woord.

Het is duidelijk dat ik vertragingen met betrekking tot de gemaakte afspraken niet zal dulden. Volgend jaar zijn er proefprojecten en in 2019 volgt de uitrol. Een hoorzitting in verband met een ontwerp van decreet is logisch. Hoorzittingen om alles wat te vertragen, zal ik echter absoluut niet dulden. Veel vragen zijn technische vragen die technisch kunnen worden besproken en opgelost.

Wat mij vooral bezorgt, is dat we nadien niet door de Raad van State mogen worden teruggefloten. Dat is in mijn ogen het belangrijkste item. Wanneer we het advies van de Raad van State krijgen, zullen we lezen wat erin staat.

Kan Vlaanderen salderen op iets waarvoor het niet is bevoegd, ja of neen? Dat zal de meest cruciale vraag zijn. Dat is het juridische aspect. De rest is technisch.

De heer Bothuyne heeft het woord

Ik ben blij met de toezegging van de minister om de functionaliteit wat betreft de budgetmeter in de nieuwe uitrol overal te behouden. Ik ben ook blij met de toezegging om rekening te houden met alle adviezen die zijn binnengekomen. Ik kijk uit naar het voorstel dat binnenkort op onze banken zal liggen.