Report meeting Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin

De heer Bertels heeft het woord.

Minister, de leefwereld van velen, zeker van de jongeren onder ons, speelt zich in toenemende mate digitaal af. Daar is in de vorige vraag ook al naar verwezen. De online spelplatformen behoren hier ook toe. Hierover gaat mijn specifieke vraag, niet om de online spelplatformen ‘an sich’ te kapittelen maar wel om excessen ervan te kunnen tegengaan.

Ongetwijfeld hebt u het onlangs verschenen, uitgebreid artikel in De Standaard over gokken binnenin computerspellen ook gelezen. Het gaat om gokmodules in die computerspellen, bijvoorbeeld in de zogenaamde ‘massive multiplayer online games’. Dat is ondertussen helaas een al te bekend fenomeen, waarbij zowel gratis als betalende games bijkomende inhoud, bijvoorbeeld extra personages, items die een in-game voordeel opleveren, of alternatieve outfits te koop aanbieden via een systeem van kansspelen: de speler – of veelal zijn ouder – betaalt een bepaalde som voor x aantal pogingen om dozen te openen of aan een soort rad van fortuin te draaien. Hiermee kan de speler dan iets, niets, iets waardeloos of iets meer waardevol in-game materiaal winnen. Alleen is het voor de speler nooit duidelijk wat de kans is om een welbepaald item te kunnen winnen via dit systeem, terwijl onze Kansspelwet daarin toch voorziet.

Uit berichtgeving en getuigenissen – geen persoonlijke maar toch in de buurt – weten we dat vraag en aanbod spelen: voor de speler nuttige zaken zijn zeer schaars, terwijl rommelvoorwerpen veel frequenter gewonnen zullen worden. De exacte formules van die kansspelen zijn echter voor iedereen, behalve voor de ontwikkelaar, een raadsel, terwijl bij nagenoeg alle andere door de Belgische overheid toegestane kansspelen de speler kan berekenen wat zijn kans op winst of verlies is. Zeker omdat vele van deze computergames of apps zich ook richten op minderjarigen, lijkt een uitbreiding van de wetgeving zeer opportuun zodat ze dezelfde transparantie inzake kansspelen bieden.

Het artikel in De Standaard stelde dat nog geen overheid erin geslaagd zou zijn in te grijpen op dit fenomeen en dat de werkgroep bij de federale overheid bij gebrekkige bezetting van de Kansspelcommissie haar werkzaamheden heeft opgeschort.

China is meestal geen voorbeeld om na te lopen, maar hier kan het misschien toch tot inspiratie dienen. De Chinese overheid heeft immers op 1 december 2016 een wet aangenomen die vanaf 1 mei van kracht is, waarbij men de aanbieder van zulke games verplicht om op hun website de kans op elk via dit soort kansspelen te verkrijgen item weer te geven en te melden wanneer en hoe deze kansen door de ontwikkelaar gewijzigd worden. De grote spelers op de markt, de aanbieders van die kansspelen via internet, hebben zich daar ook aan aangepast. Minister, daarom denk ik dat het in België en in ons eigen Vlaanderen nodig is om regelgevend op te treden zodat we niet zomaar toelaten dat die kansspelen onze jeugd of anderen op financieel vlak ruïneren.

Minister, ik neem aan dat u kennis hebt kunnen nemen van de berichtgeving in De Standaard over minderjarigen en hun gokgedrag via online spelplatformen. Zo ja, beaamt u dat er op dit moment een juridische schemerzone is, dat er wel degelijk een verslavingsgevaar is en dat ingrijpen nodig is om onze minderjarigen hiertegen te beschermen en hen er zeker beter over te informeren? Zult u via uw bevoegdheid inzake preventie, maatregelen nemen om de Vlamingen, en specifiek de jongeren, beter te informeren over de mogelijke gevaren van dit gokspel, en voornamelijk het gokken binnen computerspellen? Mijn volgende vraag is een specifieke vraag over een mogelijke oplossing. Ziet u soelaas in de piste om de rechtstreekse aankoop van deze in-game objecten mogelijk te maken?, Als u die piste genegen bent, zult u dan die piste bepleiten bij uw federale collega om op die manier een kanselement uit deze online gokspellen te halen?

Minister Vandeurzen heeft het woord.

Net zoals jullie heb ik kennis genomen van de berichtgeving in de kranten. Het is natuurlijk aan de federale overheid om te oordelen of de huidige regelgeving voldoende sluitend is. De Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD), onze partnerorganisatie middelengebruik, staat via haar beheersovereenkomst ook in voor de gokproblematiek. Vandaag is er volgend aanbod rond gokken. Gokken is opgenomen in de VAD-leerlingenbevraging. Informatie en advies over gokken is beschikbaar op www.druglijn.be, zowel op de site, telefonisch, per skype als per mail. Er is een zelftest gokken. Er is een zelfhulpboek gokken en een educatief pakket ‘You bet!’. Gokken is opgenomen als thema in de methodiek ‘Drugbeleid op school’. Er is online begeleiding via de website www.gokhulp.be en ambulante hulpverlening bij de centra voor geestelijke gezondheidzorg (cgg’s).

Op de Gezondheidsconferentie Preventie van 16 en 17 december 2016 rond de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen ‘Voeding en Beweging’ en ‘Tabak, Alcohol en Drugs’ die in 2015 afliepen, is ervoor gekozen om vanuit het belang van een facettenbeleid, ‘health in all policies’ in te zetten op een beleid gericht op belangrijke levensdomeinen zoals gezin, vrije tijd, onderwijs, werk, zorg en welzijn en buurt en lokale gemeenschap. Om die reden is gekozen om subdoelstellingen te formuleren op het niveau van verschillende settings en niet meer per preventiethema. Het gaat dan over het te bereiken gedrag of het gezondheidseffect, dus niet meer specifiek op elk issue apart.

Tegelijk is ervoor gekozen om sterker in te zetten om rechtstreeks de burger te bereiken en voldoende oog te hebben voor goed bestuur. Het strategisch plan van de Gezondheidsconferentie Preventie, dat momenteel wordt gefinaliseerd, behandelt de volgende preventiethema’s: gezond eten, bewegen, sedentair gedrag, tabak, alcohol en drugs. Er worden ook ruimer nieuwe accenten gelegd voor het preventieve gezondheidsbeleid in Vlaanderen, zoals de nadruk op settinggericht werken en op de implementatie van preventiemethodieken, verbindingen leggen met andere gezondheidsdoelstellingen en met beleidsevoluties binnen de zorg op de eerste lijn en de geestelijke gezondheid. Dit komt onder andere aan bod in de subdoelstelling ‘goed bestuur’. Zo wordt een geïntegreerd beleid gerealiseerd waarbinnen de verdieping en verbreding mogelijk wordt.

Er is nu al voorzien in de verdieping via flankerende thema’s, zoals ondervoeding bij ouderen, eetstoornissen, psychoactieve medicatie, maar ook gamen en gokken. Deze verdieping en verbreding zullen echter omzichtig worden ingevoerd, stap voor stap en goed onderbouwd. We moeten hierbij uitgaan van evidentie, efficiëntie, herkenbaarheid van het beleid en haalbaarheid voor de settings. Zo kunnen sommige thema’s slechts in bepaalde settings aan bod komen of enkel in bepaalde sectoren efficiënt aangepakt worden.

In het kader van de werkzaamheden binnen de werkgroep gokken, die op ons initiatief werd opgericht in de Algemene Cel Drugsbeleid, wordt aan een visienota gokken gewerkt. Die zal worden voorgelegd aan de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid. Wanneer er een gezamenlijke visie bereikt is, zullen we ons kunnen buigen over concrete vragen zoals uw derde vraag. Van die vraag veronderstelt onze administratie dat u suggereert om het rechtstreeks aankopen ‘onmogelijk’ te maken, en niet ‘mogelijk’ te maken, zoals er staat.

Net om het mogelijk te maken om het kansspelkarakter eruit te halen, kunnen de jongeren in dat geval het rechtstreeks aankopen en moeten ze dus niet passeren via een loterijsysteem.

Dat heeft onze administratie dan echt niet begrepen.

Bij dezen een verduidelijking bij wat ik bedoel. Ik bedoel meestal wat ik schrijf.

Hier staat: “Wij denken dat de vraagsteller ‘onmogelijk’ bedoelt.”

Dat hebben ze verkeerd gedacht.

Mijnheer Bertels, hebt u nog andere replieken?

Minister, dank u wel, behalve voor dat laatste. Dat zullen we dan nog even verduidelijken. Online gokken en gokken via games wordt steeds agressiever. Een deel van de minder goed bedoelende providers richt zich zonder schroom tot minderjarigen en maatschappelijk kwetsbaren. Die online kansspelen kennen ook bij die doelgroepen een boom. Sommige van die kansspelen verplichten die mensen bijna tot gokgedrag om zich 100 procent te kunnen inleven in het spel en nemen die jongeren en kwetsbaren als het ware op sleeptouw in een ‘neverending story’ van gokken. Ik meen dat daar overheidsoptreden nodig is en dat we absoluut een signaal moeten geven voor dat specifieke element.

Ik versta dat u verwijst naar de methodiek van de Gezondheidsconferentie en de werkgroep die bezig is met de algemene oefening met betrekking tot drugs, waarvan er een nota moet komen. Ik meen toch, gelet op het acute van het probleem en de agressiviteit van een aantal providers, dat we als overheid een signaal moeten geven. Het signaal zou kunnen zijn dat we proberen een trigger weg te halen door effectief de rechtstreekse aankoop van de in-games mogelijk te maken, om te vermijden dat ze via die kansspelen moeten gaan.

Ik neem aan, minister, dat u het met mij eens bent dat er ethische regels moeten worden opgesteld, dat u daar een rol in hebt te spelen en dat we ook moeten gaan via een preventieve piste die iets urgenter is, dan te wachten op een nota die zal worden voorgelegd aan de Interministeriële Conferentie.

Mevrouw Jans heeft het woord.

Ik wil me aansluiten bij de vraag van collega Bertels. Ik vind dat hij een heel belangrijke thematiek aanhaalt. Het is misschien nog niet expliciet gezegd, maar ik denk dat er mogelijk ook een rol is weggelegd voor het Kenniscentrum Mediawijsheid, dat zich richt op kinderen, jongeren en hun omgeving om hen alert en bewust te maken van wat er zich online allemaal afspeelt. We denken dan heel vaak aan de nep-Facebookprofielen of het cyberpesten. Ik denk dat vandaag ook gamen niet meer zo simpel is als vroeger. Voor je het weet, zit je in een verhaal zoals u het hebt omschreven, mijnheer Bertels. Het is een terechte oproep. Ik zie daar ook een rol weggelegd voor het Kenniscentrum Mediawijsheid, dat onder de bevoegdheid van minister Gatz al een heel relevante rol heeft gespeeld in aanverwante thematieken.

Minister Vandeurzen heeft het woord.

Ik denk dat onze administratie de laatste vraag wat verkeerd heeft geïnterpreteerd. Ik wil dat nog eens samen met hen bekijken.

Mijnheer Bertels, wat betreft die ethische regels is de vraag wat wij vermogen in deze context, die zeer internationaal is. Dat is vorige week ook al eens aan bod gekomen naar aanleiding van een ander issue. Mij lijkt het in de huidige stand van zaken belangrijk om te weten of de federale overheid inschat dat er aan de regelgeving dingen moeten wijzigen. Mij lijkt het op ons niveau belangrijk dat we zouden proberen die globale, samen gedragen visie tot stand te brengen en in de aanpak die we op de Gezondheidsconferentie hebben vastgelegd, de thematieken van lifestyle en verslavingsrisico's geleidelijk aan wat optrekken naar de gokproblematiek. Dat was de manier waarop we ernaar hebben gekeken, ook voor de conferentie, toen ik hier in de commissie heb uitgelegd dat we ons op de conferentie zouden moeten focussen op een aantal aspecten van gezonde levensstijl, maar dat er toch rekening moest worden gehouden met nieuwe fenomenen zoals gaming en gokken. Dat zal ook in het strategisch plan met zoveel woorden worden opgenomen.

De heer Bertels heeft het woord

Dank u wel, collega, voor de steun. Minister, ik denk inderdaad dat het een belangrijk probleem is en dat we ethiek hier wel naar voren moeten brengen en met ethische regels moeten reageren ten aanzien van een aantal onwelvoeglijke providers – en dan druk ik me heel zacht uit. Ik denk dat u er samen met de federale overheid voor moet pleiten dat de wet wordt toegepast. Er is al een wet, de Kansspelwet, en die moet ook hier op worden toegepast. Ik denk dat u als minister bevoegd voor de preventie daar mee over moet waken want, zoals gezegd, leidt internetgokken tot persoonlijke drama's. De enige die beter wordt van schulden die worden opgebouwd in dat circuit, is de ‘schuldindustrie’. We kunnen niet toelaten, ook niet vanuit onze bevoegdheid in Vlaanderen met betrekking tot preventie, dat dit nieuwe maatschappelijke fenomeen levens letterlijk kapotmaakt of lange tijd ontwricht.

Minister, ik wil een oproep doen om niet te wachten op het strategisch plan om een signaal te geven aan uw federale collega bevoegd voor de kansspelwetgeving, dat men dit maatschappelijke fenomeen en dit signaal ernstig neemt, en dat men niet moet wachten op een strategisch plan op de Interministeriële Conferentie maar sneller moet ageren en de wet laten toepassen.