Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Verslag
De heer Kennes heeft het woord.
Voorzitter, ik zou graag een vraag om uitleg stellen over een punt dat tijdens de vorige legislatuur, onder meer in 2013, ook al in deze commissie aan de orde is gesteld. Het gaat namelijk om de deelname van Vlamingen in het buitenland aan de regionale verkiezingen.
Minister-president, dit punt is nog niet gerealiseerd. Onze landgenoten in het buitenland kunnen wel stemmen voor de Kamer van Volksvertegenwoordigers, maar niet voor hun deelstaatparlement. Zoals u weet, nemen de bevoegdheden van de deelstaatparlementen steeds toe. Het is dan ook een eigenaardige situatie en een anomalie dat onze landgenoten in het buitenland niet over die vertegenwoordiging beschikken.
Dit probleem is al vaker aangekaart, onder meer door de Stichting Vlamingen in de Wereld. Onze buitenlands verblijvende landgenoten hebben ook te maken met onderwijs, cultuur, handel, media of wetenschappelijk onderzoek. Dit zijn allemaal gedefederaliseerde beleidsdomeinen.
Volgens het huidig federaal regeerakkoord zal de Federale Regering werk maken van een uitbreiding van het stemrecht naar de regionale en de Europese verkiezingen. Dit is een beetje logisch. Deze verkiezingen vallen immers systematisch op dezelfde dag. De Vlaamse Regering heeft aangekondigd dat ze de uitvoering van dit punt op de agenda van het Overlegcomité zal plaatsen.
Het is niet logisch of democratisch dat de kiezers niet kunnen kiezen voor alle parlementen die hen, elk met de hen toegewezen bevoegdheden, vertegenwoordigen. Ten gevolge van de huidige regeling zou tevens het foutieve beeld kunnen ontstaan dat het ene parlement ondergeschikt is aan het andere of dat het ene parlement belangrijker is dan het andere. In ons constitutioneel bestel is dat niet het geval.
Minister-president, welke voorbereidende contacten heeft de Vlaamse Regering met de Federale Regering gelegd om de uitbreiding van het stemrecht van landgenoten in het buitenland naar de regionale en Europese verkiezingen te bewerkstelligen? Zijn er al contacten met de andere gemeenschappen en gewesten geweest om voor de volgende vergadering van het Overlegcomité tot een gezamenlijk standpunt te komen?
Wat zijn volgens u de hinderpalen die een snelle uitvoering van deze passage in het federaal regeerakkoord nog in de weg kunnen staan? Het feit dat de politieke partijen die in Vlaanderen de meerderheid vormen ook in de Federale Regering zitten, zou volgens mij tot een doorbraak in dit aanslepende dossier moeten kunnen leiden.
De heer De Croo heeft het woord.
Mijnheer Kennes, ik ben ervan overtuigd dat uw beweegredenen eerbaar zijn. Ik stel me echter altijd vragen wanneer het de bedoeling is het kiezerskorps uit te breiden. Ik spreek uit ervaring.
In het Waalse Gewest vallen de kiesdistricten voor de gewest- en gemeenschapsverkiezingen samen met de oude districten voor de federale verkiezingen. Het is niet de bedoeling de kiezer op deze manier dichter bij de burger te brengen of omgekeerd. De oorzaak is een vrees dat een verandering een effect op een van de partijen zou hebben.
De deelname van de Belgen in het buitenland vormt een gelijkaardig probleem. Dit is politiek afgeblokt omdat bepaalde politieke partijen een impact op de verkiezingsresultaten vrezen. Dit gaat dieper dan de redenen die net zijn aangehaald. Om dit te veranderen, zullen onderhandelingen moeten worden gevoerd.
Mijnheer Kennes, ik ben voor dat systeem. Aangezien de verkiezingen gelijktijdig worden gehouden, moet de kiezer zich over de anders verdeelde bevoegdheden kunnen uitspreken. Hoewel ik dat goed vind, weet ik dat het probleem dieper zit. Indien het over een kiezerskorps gaat, moeten we steeds realistische voorbeelden voor ogen houden van de effecten die de verandering op de verkiezingsresultaten zouden kunnen hebben. Dit zal de sleutel zijn, los van de goede argumenten die u hebt aangehaald en waarmee ik het eens ben.
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Voorzitter, dit is een zeer actueel thema. Ik heb dit punt inderdaad op de agenda van het Overlegcomité geplaatst. Ook in het Vlaams regeerakkoord staat vermeld dat we Vlamingen in het buitenland stemrecht voor de deelstaatverkiezingen en de Europese verkiezingen willen geven.
Het staat buiten twijfel dat het hier een schending van het gelijkheidsbeginsel betreft. Er zijn democratisch gewaarborgde participaties in het besluitvormingsproces. In het licht van het gelijkheidsbeginsel zie ik echt niet in waarom kiezers in het buitenland enkel voor de Kamer van Volksvertegenwoordigers kunnen stemmen. Zeker nu de verkiezingen gelijktijdig verlopen, zie ik niet waarom ze niet voor hun deelstaatparlement mogen stemmen. Dit staat los van de kieskring waarin ze al dan niet moeten stemmen. Voor de Europese verkiezingen speelt dit geen rol.
Tijdens mijn contacten met Vlamingen in het buitenland word ik hier telkens opnieuw mee geconfronteerd. Die mensen vinden dat absoluut onbegrijpelijk. Het is dan ook strijdig met het gelijkheidsbeginsel.
Mensen kunnen hiervoor echter niet naar het Grondwettelijk Hof stappen. Het is onmogelijk de impliciete weigering iets te regelen te laten vernietigen. Het betreft hier een impliciete weigering iets te regelen. Er is geen wet of andere tastbare materie die kan worden aangevochten. Volgens mij kan echter geen enkele jurist of democraat het standpunt verdedigen dat dit met het gelijkheidsbeginsel spoort. Dit is een discriminatie. Er zijn grondwettelijk gewaarborgde participatiemechanismen voor alle burgers. Als dit voor de federale verkiezingen kan, moet dit ook voor de deelstaatverkiezingen en de Europese verkiezingen kunnen.
Het federaal regeerakkoord gaat hier ook van uit. Ik heb dit punt dan ook op de agenda van het Overlegcomité geplaatst. Ik heb nog niet informeel met de leden van de andere deelstaatregeringen kunnen bespreken. Ik zal daar de komende dagen de gelegenheid toe krijgen. Ik hoop dat zij het belang hiervan ook zullen inzien. Dit is vanuit het oogpunt van de democratie of van de gelijkheid niet verdedigbaar.
We kunnen hier natuurlijk partijgebonden redeneringen aan vastknopen. Die redeneringen worden wel eens gemaakt. Het land moet echter stemrecht aan die mensen verlenen.
Wat de Kamer van Volksvertegenwoordigers betreft, is het mechanisme wel verbeterd. Vanuit Vlaams oogpunt zijn veel vragen over de woonstkeuze gesteld. Nu gaat het om de band met de laatste woonplaats of met de woonplaats van de ouders. Ik ken de gradaties niet van buiten. Het komt erop neer dat mensen de verkiezingen niet meer kunnen beïnvloeden door zich massaal in een of andere faciliteitengemeente te registreren. Gelijkaardige mechanismen moeten voor de andere verkiezingen ook mogelijk zijn.
Ik hoop dat we tot een doorbraak kunnen komen. Ik wil er wel op wijzen dat hiervoor een bijzondere meerderheid nodig is.
Daar ligt het kalf gebonden.
De heer Kennes heeft het woord.
We zijn nog heel wat jaren van de volgende verkiezingen verwijderd. Tijdens de aanloop naar de verkiezingen is dit allicht altijd wat moeilijker. Dan beginnen de betrokkenen berekeningen te maken. Aangezien dit punt in verschillende regeerakkoorden vermeld staat en we ons nu nog in onverdachte tijden bevinden, hoop ik dat het nu of nooit zal gebeuren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.