Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
De heer Vandaele heeft het woord.
Het radiodossier is in deze commissie al meermaals aan bod gekomen is. De knelpunten en uitdagingen kennen we: dominante positie van de openbare omroep, de vraag of er een nieuwe landelijke commerciële radio moet komen, de storingen van lokale radiozenders, de economische leefbaarheid, digitalisering enzovoort.
Het is de bedoeling van deze regering om werk te maken van een divers en economisch leefbaar radiolandschap met daarbij ook duidelijk een traject in functie van de digitalisering van de radiosector. Dat staat zo in het regeerakkoord en in uw beleidsnota, minister.
Eind september 2016 lopen de erkenningen van de lokale radio’s af en dit biedt het momentum om werk te maken van de hertekening van het radiolandschap. Uzelf gaf in deze commissie al meermaals aan te mikken op 2016. Dat was ook de deadline maar wel een krappe deadline. Ik had het gevoel dat u dat in het begin nog wel zag zitten. We hebben wel wat tijd verloren tijdens de vorige legislatuur maar dat is niet uw schuld, en ook niet de onze trouwens.
Hoewel FM nog altijd een belangrijke manier is om radio te beluisteren, is er ook de digitalisering. U kondigt aan dat wie in 2017 een nieuwe FM-radiolicentie wil verwerven, eerst zal moeten beloven om te investeren in DAB+, dus digitale radio. Verder verklaart u ook dat het realistisch is om in 2025 de FM-uitzendingen te staken en volledig over te schakelen op DAB+. U verwijst naar het voorbeeld van Noorwegen, dat al in 2017 afschakelt.
Wat DAB+ betreft, is het belangrijk dat de autofabrikanten of minstens de importeurs mee zijn in het verhaal, want daar zal het allemaal mee beginnen of eindigen.
Minister, klopt het dat u de radiolicenties pas in 2017 wilt toekennen? Welke factoren hebben u aangezet om de deadline voor het toekennen van de radiolicenties enigszins op te schuiven? Welke gevolgen heeft dit op het huidige radiolandschap en de huidige FM-licenties?
U kondigt een FM-switch-off aan tegen 2025. U acht dat realistisch. Op basis van welke factoren hebt u beslist om 2025 voorop te stellen?
In het kader van de digitalisering van de radiosector is ongetwijfeld een belangrijke rol weggelegd voor de openbare omroep. Hoe ziet u zelf de rol van de openbare omroep in het verhaal van de afschakeling van FM en de inschakeling van DAB+?
Zoals we weten, is de rol van de autosector belangrijk bij de invoering van DAB+. Hebt u contacten met de autofabrikanten, of misschien meer voor de hand liggend in dit land, met de importeurs?
Mevrouw Segers heeft het woord.
Mijnheer Vandaele, u stelt hier een heel belangrijke vraag. Dit is het moment om het debat heel grondig te voeren. De verdeling van de FM-frequenties koppelen aan DAB+ en aan de beheersovereenkomst met de VRT is een heel goede zaak. De VRT zou immers een belangrijke voortrekkersrol kunnen spelen wat DAB+ betreft.
Binnen de radiowereld is er veel gerommel. Er is veel ongerustheid over de deadline. Wordt het nu toch 2017? Daarbij zou vooral worden gedacht aan het continueren, het uitstellen.
We kennen de vragen. SBS heeft de vraag opnieuw op tafel gelegd en zit te wachten op een eigen radio, maar daarvoor moet de VRT een frequentie afstaan. Aan het begin van deze legislatuur kwam MNM ter sprake, maar intussen hebt u de meerwaarde daarvan ingezien, minister, en speelt dat idee niet langer. Intussen bereiken ons echter onheilspellende berichten over Klara. Ik zou graag hebben dat u daar duidelijkheid over schept. Ligt het plan op tafel om Klara van de FM-band te halen? Als dat zo is, vrees ik dat het kot hier te klein zal zijn.
Ik heb ook in de wandelgangen gehoord dat Klara enkel nog digitaal zou worden uitgezonden, waardoor er een frequentie zou worden vrijgemaakt. Klopt dat, minister?
Minister Gatz heeft het woord.
In mijn beleidsnota staat dat ik inderdaad werk zal maken van een nieuw radiolandschap. Conform het Mediadecreet, meer bepaald artikel 242, vervallen de erkenningen van de radio-omroepen op 25 september 2016. Dat wil niet zeggen dat deze deadline onherroepelijk is, want artikel 134 van het Mediadecreet stelt dat de radio-omroepen wier erkenning vervalt, minstens één jaar voor het vervallen van de erkenning een nieuwe erkenningsaanvraag moeten indienen, met andere woorden voor 25 september 2015.
Datzelfde artikel stelt ook dat als de Vlaamse Regering zes maanden voor het vervallen van de erkenning geen beslissing neemt, met andere woorden voor 26 maart 2016, de erkenningen stilzwijgend worden verlengd voor één jaar.
Momenteel zijn de analyses van de administratie en van mijn kabinet, zowel technisch als juridisch, nog niet gefinaliseerd. We worden immers geconfronteerd met een veelheid van scenario’s en pistes, zowel op juridisch als op technisch gebied. En die vele scenario’s wil ik grondig evalueren alvorens een beslissing te nemen. Op juridisch vlak bijvoorbeeld wil ik een duidelijk beeld hebben of we de erkenningsvoorwaarden moeten wijzigen en of de procedure zoals ze nu beschreven is in het Mediadecreet, wel de beste is. Op technisch gebied wil ik kijken naar de zendgebieden en naar wat technisch mogelijk is met de frequentieplannen. Mogelijk moet ik ook opnieuw onderhandelen met de Franse Gemeenschap en de buurlanden – ik zeg niet dat dat het geval is, maar in bepaalde scenario’s is dat wel zo –, wat het nog minder vanzelfsprekend zou maken.
Vandaar dat ik de mogelijkheid geopperd heb dat – gelet op de korte timing – de erkenningsronde misschien wat later dan september 2016 zou kunnen plaatsvinden, indien we technisch, juridisch en strategisch niet tijdig rond zouden raken. Indien we tijdig kunnen landen, is dat optimaal, maar ik geef er vooral de voorkeur aan een juiste beslissing te nemen. Als er al uitstel is, is het geen uitstel sine die.
Ik heb twee weken geleden de mogelijkheid geuit om, net zoals dat in een aantal buurlanden het geval is, ook in Vlaanderen een FM-switch-off vast te leggen. Of dat nu 2025, dan wel iets vroeger of later is, is niet van het grootste belang. Wel wil ik duidelijk maken aan de radiosector dat de toekomst, ook voor hen, digitaal is. Specifieke keuzes, met betrekking tot timing, zullen we in de schoot van de Vlaamse Regering maken.
Zoals u weet, is DAB+ een van de verschillende digitale alternatieven voor de overvolle FM-band. Maar ook internetradio, radio via de kabel en andere digitale platformen wil ik niet uitsluiten. De sector zal uiteraard voor een groot stuk zelf moeten evolueren, onder meer onder impuls van de technologische veranderingen. Vraag is uiteraard welke specifieke incentives wij, als overheid, kunnen geven om de digitalisering in de hand te werken. Ik zal op korte termijn nog laten onderzoeken wat de specifieke pro’s en contra’s van de diverse digitale platformen zijn, want zoals u weet, zijn er believers voor de verschillende scholen.
De penetratiegraad van de ontvangsttoestellen bij de Vlaamse gezinnen is zeer belangrijk. De dekkingsgraad van DAB+ ook, maar bijvoorbeeld de capaciteitsmogelijkheden van online netwerken is weer een andere zaak. Er zijn mensen die ons adviseren om digitaal een duidelijke keuze te maken voor het ene of het andere spoor, maar andere mensen adviseren een gradueel scenario. We zijn dat aan het onderzoeken en het zal ook niet meer heel lang duren voor de Vlaamse Regering hier een keuze maakt. Deze factoren zullen mee de datum van een switch-off helpen bepalen.
Het is evenwel duidelijk dat in Europa de transitie van FM naar DAB+ volop aan de gang is. In Nederland bijvoorbeeld circuleerde de datum 2023 voor zo’n afschakeling, ook gekoppeld aan een aantal voorwaarden. In landen zoals Noorwegen en Denemarken lijken 2017 en 2019 al haalbaar te zijn voor een FM-switch-off. Ook de ontwikkelingen in de omringende landen zoals Duitsland en Frankrijk zullen een belangrijke rol spelen in de potentiële doorbraak van DAB+ en de mogelijke toekomstige afschakeling van de FM-band.
De openbare omroep speelt een voortrekkersrol in de digitalisering van het radiolandschap. Alle VRT-radionetten zijn vandaag al via multiplatform te beluisteren. Ze zijn niet enkel via FM beschikbaar, maar ook via digitale platformen, zoals DAB, digitale tv zowel via de netwerken van distributeurs, als via de ether (DVB-T) en online via diverse online kanalen, onder andere dankzij de online radiospelers van de VRT (Radioplus).
Momenteel is de VRT bezig met een testkanaal in DAB+, waarbij de geluids- en ontvangstkwaliteit worden getest. DAB+ biedt immers meer bandbreedte dan DAB door de andere coderingsvorm. Met andere woorden, er kunnen in een DAB+-ensemble finaal meer zenders opgenomen worden en uitgezonden worden dan in DAB.
De VRT is alvast bereid om een voortrekkersrol te spelen bij de uitrol van DAB+ in Vlaanderen en de verdere digitalisering van de radio. De VRT kan daarbij haar expertise en de ervaringen van andere Europese landen meenemen, aangezien zij ook kan rekenen op de ondersteunende rol van de European Broadcasting Union (EBU).
Bovendien zou de publieke omroep een prominente rol kunnen spelen in de bekendmaking van DAB+ en andere digitale kanalen bij het grote publiek. Digitalisering van de radiosector is echter geen zaak van de openbare omroep alleen. Om van DAB+ en/of andere digitale platformen een succes te maken, zouden ook alle grote commerciële spelers mee in het bad moeten, zodat er een voldoende breed en aantrekkelijk digitaal radio-aanbod komt voor de luisteraars. En het zou een antwoord zijn op de vraag naar meer concurrentie in de radiomarkt.
Om van digitale radio een succes te maken, speelt de automobielsector inderdaad een belangrijke rol. Het radio luisteren in de wagen vertegenwoordigt in België immers 23 procent van de luisteruren. Vandaag zitten we in een situatie waarbij bijna alle automerken wel DAB+ in het aanbod hebben, maar het wordt in Vlaanderen en België zelden standaard ingebouwd.
Een ideale situatie zou erin bestaan dat de autofabrikanten standaard DAB+ inbouwen in alle nieuwe wagens. Renault doet dat bijvoorbeeld voor alle nieuwe modellen die sinds midden 2014 werden gelanceerd. Dit is iets wat op Europees niveau aangepakt moet worden en waar de Europese Unie een rol kan spelen. Op Europees niveau is het WorldDMB die dit coördineert.
In Vlaanderen en België is het veel efficiënter om te werken op het niveau van de invoerders. De invoerders beslissen immers mee over het uitrustingsniveau van de wagens die ze hier op de markt brengen. In landen zoals het Verenigd Koninkrijk, Noorwegen, Zwitserland wordt de meerderheid van de nieuw verkochte wagens standaard met een DAB+ receiver geleverd. Dat is ook hier mogelijk wanneer de invoerder zou beslissen om nieuwe auto’s standaard uit te rusten met zo’n radio.
Mijn kabinet heeft ondertussen contact met Febiac. Febiac heeft alle automerken onder zijn leden, en beschikt over de informatie- en vormingskanalen naar hun leden. Ik kan vandaag nog geen verdere inhoudelijke informatie geven, maar we willen met de autosector nagaan op hoe zij de toekomst van de digitale radio in de wagen zien. De vraag is altijd wanneer zo’n omslagpunt zal worden bereikt. We komen er wel al dichter bij en dat is een positieve evolutie.
Voor alle duidelijkheid, wanneer we definitief zouden beslissen tot een analoge switch-off en we duidelijke keuzes inzake digitale radioplatformen vooropstellen, zullen we nauwe contacten blijven onderhouden met alle belanghebbenden om de overschakeling vlot te laten verlopen. Dat is onder meer de ontvangerindustrie, de auto-industrie, de omroepen, de adverteerders en uiteraard ook de consumenten. Laat ons evenwel toe om eerst op basis van goede analyses de juiste keuzes te maken. Nogmaals, ik verkies een juiste keuze boven een snelle keuze.
Ik zit in feite nog altijd op het ritme van mijn antwoorden op uw vragen de voorbije maanden. Het schuift iets op maar het is niet de bedoeling dat we nu plots twee jaar vooruitschuiven, dat is niet de bedoeling.
Wat u vroeg over Klara, kan ik vandaag formeel ontkennen. Uiteraard hebben wij zeer brede gesprekken op het kabinet en binnen de regering over de toekomst van de openbare omroep in al zijn aspecten. Uiteraard zijn er ook veel plannen binnen de openbare omroep om alles te onderzoeken. Ik kan uw vrees dus wegnemen en dit formeel ontkennen. Ik weet niet waar dit scenario vandaan komt. Ik merk dat in deze wat onrustige tijden vreemde scenario’s in de wandelgangen van de openbare omroep circuleren.
Het komt niet uit de openbare omroep, maar uit de commerciële wereld.
Dat is dan nog opmerkelijker.
Het gerucht komt van bij de concurrenten.
De heer Vandaele heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord.
Ik heb nog een kleine technisch-administratieve bijvraag. In 2016 lopen de radiolicenties in principe af. Hoe gaat dat in de praktijk? Blijven ze doorlopen tot 2017 als u niets doet, of moet u een of ander manoeuvre doen om een verlenging toe te kennen?
Als we niets doen, blijft de erkenning lopen. Er zijn twee deadlines: 25 september 2015 en 26 maart 2016. We zullen de juiste beslissing of niet-beslissing nemen, in functie van de datum waarop we dan wel willen landen om de nieuwe erkenningen te laten ingaan. Er is gelukkig spelingsruimte. Als we niets doen, wordt de erkenning verlengd voor een jaar. Dat betekent voor mij niet dat we onmiddellijk verschuiven naar de herfst van 2017, want de timing kan ook ergens in het midden liggen. Ik wil rekening houden met de tijd die we nog nodig hebben om de juiste beslissingen te nemen, maar ik wil het ook strak genoeg houden, want anders ontstaat er een soort lankmoedigheid waarbij uitstel tot afstel zou kunnen leiden. Dat is niet de bedoeling.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Minister, in het antwoord dat u geeft, lijkt het inderdaad zo te zijn dat u er serieus rekening mee houdt dat er uitstel komt. Het lijkt me onrealistisch dat u de eerste datum zult halen, wellicht zal het iets later zijn. Ik meen dat het heel belangrijk is om daarover snel te communiceren ten aanzien van alle belanghebbenden in de radiosector en om mee te geven welke timing dan wel realistisch wordt. Een half jaar, dat zijn immers zes maanden.
Ik vond dit het moment om het gerucht over Klara op tafel te gooien om zo te vernemen wat ervan klopt. Ik ben heel blij dat u hier bevestigt dat het geen scenario is waarmee u of de VRT rekening houdt.
De vraag om uitleg is afgehandeld.