Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Verslag
De heer Vanlouwe heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, collega’s, in het Verdrag van Amsterdam stipuleert artikel 289 dat de zetels van de Europese instellingen beslist dienen te worden door de regeringen van de lidstaten, en dit in onderling akkoord. De lidstaten kwamen in december 1992 in de Verklaring van Edinburgh het volgende overeen: “Het Europees Parlement heeft zijn zetel te Straatsburg, voor de twaalf periodes van de maandelijkse voltallige zittingen, met inbegrip van de begrotingszitting. De bijkomende voltallige zittingen worden gehouden te Brussel. De commissies van het Europees Parlement zetelen te Brussel. Het secretariaat-generaal van het Europees Parlement en zijn diensten blijven in Luxemburg gevestigd.” Deze beslissing komt erop neer dat het gehele Europees Parlement elke maand voor vier dagen verhuist van Brussel naar Straatsburg. Deze verhuizingsoperatie kost de Europese burgers jaarlijks zo’n 180 miljoen euro. Ook de milieukost is enorm, een kleine 20.000 ton CO2 op jaarbasis.
In 2011 vond in het Europees Parlement de zogenaamde ‘calendar vote’ plaats. Bij geheime stemming besliste het parlement om twee sessies die normaal gezien in Straatsburg plaatsvonden samen te voegen en om zo in plaats van twaalf keer naar Straatsburg te verhuizen, dit slechts elf keer te doen. Frankrijk en Luxemburg vochten deze beslissing aan voor het Hof van Justitie. Het Hof oordeelde dat deze beslissing door het Europees Parlement inderdaad een schending betrof van de Europese verdragen, en gaf Frankrijk en Luxemburg gelijk. De beslissing van het Europees Parlement werd dan ook vernietigd door het Hof van Justitie.
Tijdens de Europese budgetbesprekingen van 2013 en 2014 in het Europees Parlement kwam de kwestie Brussel-Straatsburg nogmaals aan bod. Een grote meerderheid van de Europese parlementsleden riep de Europese regeringsleiders op om een onderzoek te doen naar de mogelijkheid van een zogenaamde ‘single seat’. In november 2013 stemde het Europees Parlement over een rapport van de Britse conservatief Ashley Fox en het Duitse Europarlementslid Gerald Hafner. 483 Europarlementsleden stemden voor, 141 tegen en 34 onthielden zich. In dit rapport werd opgeroepen tot een verdragswijziging waarbij het Europees Parlement zelf zou kunnen beslissen wanneer, waar en hoe het wil samenkomen.
De Europese Rekenkamer publiceerde in 2014 een rapport waaruit bleek wat er bespaard zou kunnen worden indien het Europees Parlement zijn werkzaamheden zou centraliseren. Indien enkel Straatsburg zou worden opgegeven ten voordele van Brussel zou dit liefst 114 miljoen euro per jaar opleveren. Wanneer ook het secretariaat uit Luxemburg gecentraliseerd zou worden in Brussel, zou daar jaarlijks nog eens 13 miljoen euro bovenop komen.
Een kleine week geleden liet de Franse president François Hollande nogmaals expliciet optekenen dat Frankrijk nooit akkoord zal gaan met een aanpassing van de huidige situatie. Hij verklaarde dit naar aanleiding van het ondertekenen van bijkomende investeringen in de regio rond Straatsburg ter waarde van ongeveer 1 miljoen euro. Een aanpassing van de zetel van het Europees Parlement dient te gebeuren met unanimiteit van de 28 lidstaten. Met een Frans en Luxemburgs veto zal dit absoluut niet gemakkelijk worden.
Minister-president, wat is het standpunt van de Vlaamse Regering in de discussie over de zetel van het Europees Parlement en over het belang ervan voor onze hoofdstad? In welke mate brengt Vlaanderen zijn standpunt over op het federale en het Europese niveau? Plant u zelf enig initiatief ten einde een Europese verdragswijziging aan te kaarten of te bewerkstelligen?
De heer De Croo heeft het woord.
Voorzitter, ik heb de vraag van de heer Vanlouwe met aandacht gelezen. Ik kan hem bijtreden. Het probleem is dat je geen meerderheidssysteem of een gepondereerde meerderheid hebt voor dit type van beslissing. Misschien komt de dag dat men ook de zetelplaatsing zal onderwerpen aan een resem soepele procedures van grote gekwalificeerde meerderheden. Zolang dat er niet is, is er een ‘non possumus’, een vetomogelijkheid van elkeen van de 28 en later misschien nog meer lidstaten.
Wij moeten voorzichtig zijn. Het betekent voor Brussel, de hoofdstad van Vlaanderen en van België, een kapitale impact dat we deze instellingen hier hebben, met al de afgeleiden. Het is een enorm geheel. Als je de wereld rondrijdt, zie je dat de impact voor Brussel, België en Vlaanderen immens is, voor de tewerkstelling en de invloed en al wat je wilt. Laat ons handig zijn en de porseleinen potjes niet breken door ze eventueel van te hoog te laten vallen.
Er zijn misschien technologieën waarvan men steeds meer gebruik kan maken om te proberen van twee zittingen in Straatsburg één zitting te maken. Dat is letterlijk niet kunnen lukken. We moeten steeds meer zaken naar hier brengen zonder dat zij formeel dat karakter verliezen. Ik deel uw mening, absoluut. Straatsburg was het symbool van de verzoening. De oude Elzas, die in de geschiedenis zoveel keren van kamp is moeten veranderen: die symboliek blijft belangrijk voor een aantal landen en in het bijzonder voor Frankrijk. Minister-president, ik wens u hier handigheid en geduld.
De heer Poschet heeft het woord.
Mijnheer Vanlouwe, dank u voor uw vraag, die ik als Brusselaar uiteraard volledig begrijp en steun. Helaas worden wij, zoals de heer De Croo zei, geconfronteerd met de Europese verdragen die op dit punt enkel met unanimiteit kunnen worden veranderd. U hebt zelf de enorme economische impact aangehaald die dit heeft voor Frankrijk. François Hollande zal wel twee keer nadenken vooraleer hij zijn handtekening onder een wijziging zou zetten, los van het feit dat dit zijn herverkiezing misschien helemaal onmogelijk zou maken.
Het klopt ook dat Frankrijk een massale investering heeft gedaan in de regio rond Straatsburg en in Straatsburg zelf, en nog een grotere investering heeft aangekondigd van 1 miljard euro, waarbij onder andere in een snellere treinverbinding zal worden voorzien tussen de luchthaven van Straatsburg en de stad zelf. Minister-president, hebt u in gelijkaardige investeringen voorzien om de toegankelijkheid van onze hoofdstad te vergroten? Ik denk daarbij aan de optimalisering van de ring. Hebt u nog andere zaken in de pijplijn zitten? Gaat u overleg plegen met de federale overheid en met de andere deelstaten om te lobbyen op Europees niveau, om een beetje beweging te krijgen in dit dossier?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Collega’s, het protocol 6 bij het verdrag over de werking van de EU bepaalt dat het Europees Parlement zijn zetel in Straatsburg heeft voor de twaalf periodes van de voltallige maandelijkse zittingen, met inbegrip van de begrotingszitting; dat de bijkomende voltallige zittingen te Brussel worden gehouden; dat de commissies van het Europees Parlement in Brussel zetelen; dat het secretariaat-generaal van het Europees Parlement en zijn diensten in Luxemburg zijn gevestigd. Dit protocol is een integrale, letterlijke weergave van het moeizaam tot stand gekomen politiek akkoord van Edinburgh van 12 december 1992. Die top heeft toen de kwestie over de zetel van de instellingen, die al jaren duurde, beslecht.
In de toespraak van president Hollande waarnaar u verwees, mijnheer Vanlouwe, konden we lezen dat Frankrijk Straatsburg consequent ‘Europese hoofdstad’ noemt. Een verandering van de huidige zetelregeling van het Europees Parlement vereist derhalve een wijziging van het protocol 6. Het gaat om een primair recht. Het protocol is gelijkgesteld met een verdrag in het EU-recht. Dat betekent dat de procedure voor verdragswijziging noodzakelijk is.
Normaal gezien gaat aan een verdragswijziging een intergouvernementele conferentie (IGC) vooraf. Op dit moment is geen IGC in het vooruitzicht gesteld. Zoals iedereen weet, liggen de hoofdprioriteiten van de EU momenteel elders. Het gaat dan om welvaart, jobcreatie, investeringen en groei. De EU wil de economie weer aan de praat krijgen, de Europese schuldencrisis bezweren en de torenhoge jeugdwerkloosheid aanpakken.
Het is uiteraard niet denkbeeldig dat tegen het einde van de regeerperiode van de Europese Commissie het initiatief zal worden genomen om een IGC te starten. Het hoofdthema zou dan de verdieping van de Europese Monetaire Unie kunnen zijn. Verder zou ook het resultaat van een eventueel referendum in het Verenigd Koninkrijk in 2017 tot een verdragswijziging kunnen leiden. In dat verband kunnen we best de verkiezingen afwachten die morgen plaatsvinden. Het is allemaal nog te vroeg om hier met zekerheid uitspraken over te kunnen doen.
Het is evident dat heel wat lidstaten de zetelregeling op de agenda van een volgende IGC zullen plaatsen. Het Europees Parlement heeft een resolutie betreffende de single seat aangenomen. Het is typerend dat een geheime stemming nodig was om die resolutie tot stand te brengen. In het licht van de besparingen, de efficiëntie, een daling van de CO2-uitstoot en een duidelijke kosten-batenanalyse is hiervoor een ruime meerderheid gevonden. Als er een IGC komt, zal de agendasetting ongetwijfeld inhouden dat dit punt aan bod zal komen.
In België zijn alle overheden van oordeel dat de zetel van het Europees Parlement zich in Brussel moet bevinden. Ik wil er echter op wijzen dat in een IGC elke lidstaat een vetorecht heeft. Iedereen weet dat de zetelkwestie voor Frankrijk een grote symbolische en economische waarde heeft. Frankrijk zal op dat vlak dan ook moeilijk te vermurwen zijn, om het met een understatement te zeggen. We weten echter ook dat tijdens dergelijke besprekingen altijd koppelingen worden gemaakt. We moeten dan ook afwachten wat uit de bus zou kunnen komen.
Mijnheer Poschet, wat de toegankelijkheid van Brussel betreft, moet ik u doorverwijzen. Wat de spoorwegen betreft, verwijs ik u naar de Federale Regering. Wat de ring en eventuele andere investeringen betreft, verwijs ik u naar minister Weyts.
De heer Vanlouwe heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. U hebt terecht verwezen naar de bestaande moeilijkheden om tot een verdragswijziging te komen. U hebt correct vermeld dat een protocol dezelfde juridische waarde heeft als een verdrag. Om een protocol met de waarde van een verdrag te wijzigen, moet er bijgevolg unanimiteit bestaan.
Dit mag er ons niet van weerhouden de druk effectief te verhogen. De top van Edinburgh dateert van 1992. De verklaring die toen is afgelegd, is bijna 23 jaar oud. Eigenlijk speelt hier dan ook vooral het gezond verstand een rol. Ik heb daarnet al enkele cijfers vermeld. Ik kan dit nog aanvullen.
De jaarlijkse kostprijs bedraagt 180 miljoen euro. Daarnaast kosten de nieuwe gebouwen van het Europees Parlement in Straatsburg 600 miljoen euro. De stad Straatsburg rekent het Europees Parlement 80 miljoen euro aan voor de huur van bepaalde gebouwen. De waarde van het Europees Parlement voor de Straatsburgse economie is 20 miljoen euro. De kostprijs van een nieuw gebouw voor de administratie van het Europees Parlement in Luxemburg bedraagt 600 miljoen euro.
Er komen steeds maar cijfers bij. Blijkbaar staan de gebouwen in Straatsburg 317 dagen per jaar leeg. Dat is ongeveer 80 procent van het jaar. Vrachtwagens moeten ongeveer 400 kilometer van Brussel naar Straatsburg rijden om de dossiers over te brengen en moeten vier dagen later terugreizen van Straatsburg naar Brussel.
Het gezond verstand zou hier een rol moeten spelen. Ik ben me ervan bewust dat het om een verdragswijziging gaat en dat hier moeilijkheden mee gepaard gaan. Er moet unanimiteit zijn. Frankrijk en ook Luxemburg beschikken over een vetorecht. Ik hoop echter dat de Vlaamse overheid en de federale overheid tegelijkertijd de nodige druk op Frankrijk kunnen uitoefenen om ooit een verdragswijziging mogelijk te maken.
De vraag om uitleg is afgehandeld.