Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Vraag om uitleg over de energiescans en -snoeiers
Verslag
De heer Beenders heeft het woord.
Ik dank de voorzitter van de commissie om deze vraag toch te agenderen na de onontvankelijkheid van vorige week. Het zou goed zijn een stand van zaken te krijgen over de energiescans. Ik ga terug tot de bespreking van de beleidsnota Energie waarbij werd gesteld dat de energiescans en de sociale dakisolatieprojecten zouden worden geëvalueerd en geheroriënteerd.
Minister, daarin stond ook dat de energiesnoeiers met hun energiescans de afgelopen jaren heel wat zinvol werk hebben geleverd maar dat u wilt dat er op het terrein meer resultaat komt. Tijdens de maanden na de bespreking van de beleidsnota moest in overleg met de verschillende sectoren werk worden gemaakt van een heroriëntering.
Een aantal weken geleden las ik in de krant een positief artikel over de energiescans. U staat daar heel positief tegenover en u wilt daarmee verdergaan. Er zouden ook al successen zijn vastgesteld op het terrein. Ik wil daar een aantal vragen over stellen, vooral omdat de sector in september 2014 nog te horen kreeg dat de toekomst van de energiesnoeiers niet gegarandeerd zou zijn. Er was ook sprake van dat een aantal jobs verloren zouden kunnen gaan maar dat is intussen rechtgezet.
2015 zou een overgangsjaar zijn waarin de energiescans nog altijd kunnen worden uitgevoerd.
Minister, hebt u al een beslissing genomen over de toekomst van de energiescans en de sociale dakisolatieprojecten?
Hoe zijn de energiescans momenteel georganiseerd? Wie kan zo’n scan aanvragen?
Hoeveel energiescans plant u voor 2015? Kan in elke Vlaamse gemeente zo’n scan worden aangevraagd?
We hebben in de discussie over de beleidsnota ook gesproken over de financiële middelen omdat we in de begroting geen bedragen hadden gezien waarmee de energiescans zouden worden gefinancierd. Het Rekenhof had opgemerkt dat er wegens decretale problemen geen doorrekening mogelijk was vanuit de nettarieven. Als 2015 toch een soort van overgangsjaar is, hoe wordt dit project dan gefinancierd en vanuit welk budget? Hebt u een zicht op het totale budget om die energiescans te financieren?
Mevrouw Partyka heeft het woord.
Minister, in het regeerakkoord is sprake van een heroriëntering naar het aanpakken van energiearmoede aan de bron. Dat is een heel goede zaak. We hebben ook gelezen over het toenemende succes van de energiescans. U had het in de pers over een stijging van 61 procent in het laatste kwartaal van 2014.
U hebt in de beleidsnota gezegd dat u de energiescans meer op maat wilt maken van de verschillende doelgroepen en dat u een betere link wilt tussen de bestaande instrumenten zoals de energiescan en de uitvoering van concrete investeringsgerichte maatregelen zoals dakisolatie. In overleg met de sector hebt u afgesproken dat 2015 een overgangsjaar zou worden waarin de werking zou worden geëvalueerd en indien nodig geheroriënteerd. De energiescan is een belangrijk instrument in de toeleiding naar de kwetsbare doelgroepen maar is eigenlijk ook bijzonder waardevol op zich op het vlak van energie-efficiëntie. De sector heeft aangegeven zich te kunnen organiseren om die energiescan maximaal te laten resulteren in concrete maatregelen.
Minister, op welke manier en aan de hand van welke parameters zal de evaluatie van de werking van de energiesnoeiers worden opgezet? Welke timing hanteert u voor de uitvoering van de evaluatie?
De heer Danen heeft het woord.
Minister, u hebt al meermaals aangekondigd dat 2015 een overgangsjaar zou zijn. Zijn er in dit overgangsjaar al aanpassingen gebeurd nog voor de evaluatie heeft plaatsgevonden?
Minister Turtelboom heeft het woord.
Tot nader order blijven de energiescans bestaan. De sociale dakisolatieprojecten zijn een actieverplichting voor de netbeheerders waarvoor geen termijn bepaald is. In mijn beleidsnota Energie heb ik me geëngageerd om binnen de sociale economie de volledige tewerkstelling in de energiesector – 255 plaatsen – te garanderen. Daarbij vind ik het van het allergrootste belang dat we maximaal inzetten op het wegwerken van energiearmoede aan de bron, met name via structurele energiebesparing in de woningen.
Met de energiescan geraken we binnen bij de moeilijkst bereikbare doelgroepen. We gaan nu alles op alles zetten om in deze woningen ook zoveel mogelijk energiebesparende werken uit te voeren en te begeleiden. Dat is ook logisch. Als men de hap ziet die uit het maandelijks budget van kwetsbare groepen naar energie gaat, dan ligt die procentueel veel hoger dan bij niet-kwetsbare groepen; bovendien hebben die woningen een lagere energetische kwaliteit dan bij andere groepen.
Het Energiebesluit bepaalt dat mensen die behoren tot een lijst van kwetsbare groepen recht hebben op een gratis huishoudelijke energiescan die door de netbeheerder als actieverplichting wordt aangeboden. Volgende groepen kunnen een scan aanvragen: mensen die het sociaal tarief energie genieten dus de beschermde afnemers, mensen voor wie een aanvraag tot afsluiting van energie loopt bij de lokale adviescommissie, mensen met een actieve budgetmeter, de prioritaire doelgroep van de Vlaamse energielening, de sociale huurders en huurders bij een sociaal verhuurkantoor en alle huurders die minder dan 450 euro huur betalen of 500 euro in de centrumsteden en Vlabinvest-gebied (Investeringsfonds voor Grond- en Woonbeleid voor Vlaams-Brabant).
Voor de praktische uitvoering wordt door de netbeheerders een beroep gedaan op onderaannemers die hoofdzakelijk uit de sociale economie komen. De netbeheerders zorgen voor de coördinatie, de opleiding van de energiescanners, de registratietools en de aankoop van materialen. De bekendmaking van het aanbod verloopt via de netbeheerders en via een netwerk van mogelijke toeleiders zoals OCMW’s, lokale besturen, woonwinkels, armenverenigingen enzovoort.
Er wordt op jaarbasis geen contingent voor de energiescans gepland. Elke huishoudelijke afnemer die tot de doelgroepen behoort, kan in elke Vlaamse gemeente een energiescan aanvragen. In 2014 werden de energiescans gefinancierd vanuit de Vlaamse begroting. De kosten voor de uitvoering van de energiescans en ook die voor de sociale dakisolatieprojecten zullen in de toekomst worden gefinancierd via de nettarieven, zoals de kosten voor de premies voor energiebesparende werken. De regelgeving daarvoor is in voorbereiding. Er is voor de uitvoering van deze actieverplichting niet in een vast budget noch in een aantal voorzien omdat de regel is: zoveel mogelijk.
Centraal in de evaluatie van het instrument van de energiescan staat de vraag in hoeverre de scan meer dan tot op heden het geval is, kan leiden tot de effectieve uitvoering van energiebesparende werken, in eerste instantie vooral de plaatsing van dakisolatie omdat daar het grootste warmteverlies is. Door het matchen van de gegevens over de uitgevoerde scans met die van in een daaropvolgende periode uitgekeerde premies voor energiebesparende investeringen, kan dat verband in kaart worden gebracht. Die datamatching, waarvoor gegevens uit verschillende databanken gekoppeld moeten worden, wordt nu door het Vlaams Energieagentschap in samenwerking met de netbeheerders voorbereid. Zodra dit op punt staat, zullen periodieke metingen inzicht bieden in hoeverre de gewenste evolutie een feit wordt. Belangrijk in dit verband is ook dat we veel minder scans en opvolgscans bij huurders in de sociale huurwoningen zullen uitvoeren, aangezien we voor de uitvoering van energiebesparende werken beter direct met de huisvestingsmaatschappijen kunnen samenwerken.
Deze evaluatie, die eerder doorlopend van aard is, moet eind 2015 tot conclusies leiden op basis waarvan de energiescan kan worden bijgestuurd zodat er nog meer energiebesparende werken uit voortvloeien. In de tussenperiode is er frequent overleg tussen het Vlaams Energieagentschap, de netbeheerders en de uitvoerders van de energiescans en de sociale dakisolatieprojecten. De feedback daarvan volg ik van nabij op.
Normaal gezien zullen we in de loop van de maand maart meer gegevens hebben om echt de link te leggen zodat het effectief tot resultaten leidt. Dat is onze lijn. Voor de rest is de lijn om zo veel mogelijk scans uit te voeren, vooral scans die dan effectief tot een resultaat leiden, want we merkten in het verleden dat de scan – papier is geduldig – niet leidde tot harde maatregelen. Je hebt dan wel de analyse gemaakt maar het probleem niet echt aangepakt.
We zijn in permanent overleg met de sector. Dat overleg verloopt bijzonder goed en constructief omdat zij ook wel beseffen dat de scan alleen maar nut heeft als die effectief tot maatregelen leidt. Bovendien kunnen heel wat mensen die de audit doen, mee coördineren om de dakisolatie effectief aan te kopen, instructies geven hoe die moet worden uitgevoerd of mee op zoek gaan naar andere sociale-economieprojecten die kunnen helpen om het uit te voeren. Eigenlijk is dit een zeer goed instrument om de energiearmoede effectief bij de bron aan te pakken.
De heer Beenders heeft het woord.
Dank u wel, minister. Dat waren heel wat antwoorden. Op eentje wil ik nog wat verder ingaan, namelijk dat over de financiering. Het decreet moet worden aangepast.
Het is een open-endverhaal. Excuseer dat ik daar niet op heb geantwoord. We zijn met een verzameldecreet bezig omdat er een aantal zaken moeten worden geregeld. Het is een besluit van de Vlaamse Regering. De timing is volgende week of ten laatste de week erna zodat ook dat juridisch argument van het Rekenhof, dat het heeft opgemerkt tijdens de bespreking van de beleidsnota en waar u terecht naar verwezen hebt, weggewerkt is.
Mevrouw Partyka heeft het woord.
Minister, dank u voor het antwoord. Zoals u in het verleden al regelmatig hebt gezegd, is het belangrijk dat u het signaal geeft dat dat een heel goed instrument is en dat er nauw overleg is met de sector. Daar kunnen we alleen maar blij om zijn.
Het is ook zo dat er voor de opvolgscans sociale huisvesting betere alternatieven zijn. Niettemin is 2015 een overgangsjaar. Het is belangrijk om te kijken op welke manier de evaluatie concreet zal gebeuren. Maar daar zullen we later wel meer over horen.
De heer Danen heeft het woord.
Ik wil nog even mijn vraag herhalen. Minister, u wijst terecht op een aantal pijnpunten in het dossier van de energiesnoeiers, er staat heel veel op papier maar er wordt weinig uitvoering aan gegeven. Dat hebt u een paar keer gezegd. Mijn vraag was of de maatregelen nu al aangepast zijn.
Neen, er is op dit moment nog niet veel aangepast omdat we wachten op meer cijfermateriaal om te zien waar het stokt. Wat is de reden waarom te veel scans blijven liggen? Daarvan zullen we normaal de eerste resultaten nog deze maand hebben.
Eén zaak is wel aangepast, namelijk dat de investeringen bij de sociale huisvestingsmaatschappijen moeten gebeuren door de maatschappijen en niet door de huurders. Op die manier werken we veel meer samen met de huisvestingsmaatschappijen zelf in plaats van via de huurders zoals vroeger. Dat is ook logisch want de maatschappij heeft een heel aantal woningen in haar patrimonium. Bovendien is het in het belang van iedereen dat dat gebeurt. Dat is de belangrijkste aanpassing.
Dan zullen we het bekijken op basis van het cijfermateriaal. In het overleg met de sector werd immers de opmerking gemaakt dat op dit moment onvoldoende wordt gemeten wat de opvolging is. Daarom hebben we daar nu aan gewerkt. We zullen eerst bekijken wat de opvolging inhoudt, zodat we daar eerst een goed zicht op hebben. Daarna kunnen we verder kijken waar het stokt.
Het zou goed zijn indien we dit nog kunnen toevoegen aan de energiescans. Als er in het verleden soms kritiek op kwam, was dat omdat het slechts papier betrof, een analyse, een sociale tewerkstellingsproject, maar dat het niet leidde tot energetische efficiëntie. Ik denk dat we perfect kunnen zeggen dat het een sociale tewerkstellingsproject is dat ook tot energetische efficiëntie leidt. Het is dit laatste onderdeel dat we gewoon moeten versterken. Ik ben optimistisch, we moeten gewoon heel praktisch bekijken waar het stokt.
De sector zelf staat er heel erg voor open en ziet in dat dit een punt is dat bijgewerkt moet worden. Ik vind eigenlijk dat het bijzonder goed loopt.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.