Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
De heer Vandaele heeft het woord.
Minister, we weten dat de openbare omroep zijn best doet om voldoende variatie te brengen in zijn vaste schermgezichten en daar streefdoelen voor hanteert: voldoende nieuwe Vlamingen, voldoende genderevenwicht enzovoort. Onlangs kwam opnieuw het debat over occasionele schermgezichten op gang, de experten die aan het woord worden gelaten om bepaalde thema’s toe te lichten. De VRT is een zoektocht gestart naar vrouwelijke deskundigen voor Het Journaal, Terzake en Reyers Laat, over thema’s als economie, financiën, begroting, politiek, wetenschap, technologie.
Kandidaten konden zich inschrijven tot 20 februari. Er zouden zich tweehonderd kandidaten aangemeld hebben, en daarvan werden er een twintigtal geselecteerd. De zoektocht wordt ondersteund door de Straffe Madammen Club. De twintig dames zijn ondertussen bij de VRT geweest, op 3 maart, om eens kennis te maken met de nieuwsdienst. Sommigen zeggen dat er ook een screentest werd gedaan.
Eigenlijk verbaasde het mij, en ook sommige mensen in het huis, dat de VRT-redactie voor het rekruteren van externe experten een beroep doet op buitenstaanders. Je zou immers verwachten dat als er ergens een indrukwekkend adressenboekje ligt, het wel op de redacties van de VRT is. De journalisten ontmoeten dagelijks mensen die in onze samenleving een belangrijke plaats bekleden en deskundig zijn op diverse terreinen. Die journalisten kunnen dan toch zelf het best inschatten welke vrouwelijke externe experten het best geschikt zijn om er een beroep op te doen? Maar blijkbaar stonden er toch te weinig vrouwelijke experten in die adressenboekjes.
Er bestaan ook al databanken voor experten, onder andere van Kluwer en de Vlaamse overheid, expertendatabank.be. Ik las ondertussen dat de resultaten van de zoektocht van de VRT ook zullen worden toegevoegd aan die expertendatabank. Het zal dus allemaal wel ergens toe leiden, en het is alleszins een goede zaak dat men op zoek gaat naar vrouwelijke experten, maar ik heb toch nog een aantal vragen voor u, minister, al moet ik er meteen aan toevoegen dat er eergisteren in de pers al een paar antwoorden gegeven zijn op mijn vragen.
Om welke reden maakt de VRT geen gebruik van het eigen adressenboekje, maar doet ze een beroep op externe organisaties om vrouwelijke experten te helpen opsporen? Was de nieuwsdienst betrokken bij de preselectie, waarbij het aantal kandidates werd teruggebracht naar twintig? Heeft de nieuwsdienst die preselectie gedaan? De drijvende kracht achter de Straffe Madammen Club is blijkbaar ook zaakvoeder van het pr-bureau Glassroots. Wordt dat externe bureau of de club zelf vergoed om mee op zoek te gaan naar experten?
Mevrouw Brusseel heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, minister, de expertendatabank waarvan sprake is in 2008 opgericht. Voor wie daar belangstelling voor heeft: ik heb daar vragen over gesteld en we hebben er interessante discussies over gehad met voormalig minister van Gelijke Kansen Pascal Smet. Mijn vragen dateren van 24 september 2012 en 23 oktober 2013.
De expertendatabank bleek nodig, omdat men vaststelde dat de nieuwsmedia hun publieke functie, namelijk een reële weergave bieden van wat er leeft in de maatschappij en van wie expertise heeft, niet naar behoren invulden. Van de zogenaamde ‘elitebronnen’ – de experten, dus – was slechts 25 procent vrouw. Dat was ook zo voor gewone nieuwsbronnen: 28 procent vrouwen tegenover 72 procent mannen, terwijl we zien dat in het hoger onderwijs de meisjes het al decennialang zeer goed doen, en dus aannemelijkerwijs ook over heel wat expertise in tal van domeinen beschikken.
Ik heb de cijfers opgevraagd, en het bleek dat die databanken niet zo heel vaak geraadpleegd werden. Dat is niet ontsnapt aan de aandacht van zeer actieve burgers, onder wie Elke Jeurissen, die er haar hobby van maakt om dat soort problemen mee te helpen oplossen. Dat is haar hobby, zoals andere mensen gaan kantklossen. Elk zijn hobby, maar dat is dus het geëngageerde burgerschap van mevrouw Jeurissen.
We hebben de vorige minister van Gelijke Kansen ertoe aangemoedigd om die databank beter bekend te maken. Daar zijn campagnes voor gevoerd met advertenties, de website is aangepast en er werd gewerkt met frequente mailing naar alle journalisten. Op die manier namen de raadplegingen beetje bij beetje toe. Op het scherm was dat echter nog niet zo goed te zien, en daarom is er een bijkomend initiatief gekomen, dat ervoor zorgt dat er wat meer dames naar voren treden.
Het moet ook gezegd worden, en dat heeft ook mevrouw Jeurissen gezegd, dat de vrouwen zelf wat meer uit hun kot moeten komen. Ik kan dat soort van acties alleen maar aanmoedigen.
Minister, ik kijk uit naar uw visie hierop en naar eventueel bijkomende informatie om ervoor te zorgen dat ook in de in de media opgevoerde expertise een rechtvaardige verdeling tussen man en vrouw groeit.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Minister, dit initiatief van de VRT is bijzonder lovenswaardig. De problematiek blijft pertinent. Vlaanderen bestaat uit 52 procent vrouwen. Zeker wanneer het gaat over experten, dan komt een significante minderheid van vrouwen aan het woord in de media.
Dit initiatief is lovenswaardig maar niet baanbrekend. De RTBF heeft dit initiatief al in 2013 genomen. Dat heette toen ‘Cherchez la femme’. De nood was wel acuter bij de RTBF. In 2013 was slechts 18,8 procent van de experten vrouwen. In een jaar tijd is dat aantal gestegen naar 28,7 procent. Het project heeft dus vruchten afgeworpen, en we verwachten dat dit ook bij de VRT zo zal zijn.
Wanneer we een nieuwe databank hebben die verder wordt aangevuld met een nieuwe lichting vrouwelijke deskundigen, dan moeten we er geraken. Ik wil u vragen om bij het maken van de nieuwe beheersovereenkomst van de VRT, na te denken of we het aandeel van een derde vrouwen niet kunnen optrekken tot een gelijke verdeling tussen mannen en vrouwen. Mevrouw Brusseel en ikzelf hebben in de Senaat de laatste hand gelegd aan een rapport over vrouwenrechten waarin ook een hoofdstuk over media is opgenomen. Daarin hebben we het optrekken van de streefcijfers tot een gelijke verdeling tussen mannen en vrouwen opgenomen. Laten we ook in Vlaanderen eens ambitieus zijn en daar echt voor gaan.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Ik vind het eigenlijk straf dat de VRT De Straffe Madammen Club nodig heeft om zoveel aandacht te besteden aan dit onderwerp. Net zoals mevrouw Brusseel ook zei, bestaat de expertendatabank al. We kunnen ons echt niet voorstellen dat een topvrouw als Ann Caluwaerts, vicepresident van Telenet, nog niet in die adressenlijst zou hebben gestaan. Ik heb ze wel zien figureren in een of andere uitzending waar een twintigtal dames werd rondgeleid op de VRT.
Al voor de derde maal op rij komt het streefcijfer van een derde vrouwen in beeld in de beheersovereenkomst van de VRT. Dat is iets waar men dagelijks mee bezig moet zijn. Nu doet men net voor er een nieuwe beheersovereenkomst wordt gemaakt, nog snel die extra inspanning. Dat is goed, maar het is wel vreemd dat dit nu nog snel gebeurt. Wij staan er in elk geval achter om in de beheersovereenkomst een tandje bij te steken, iets verder te gaan en ons te inspireren op het rapport dat we morgen met een aantal collega’s die hier ook aanwezig zijn, zullen goedkeuren in de Senaat. Daarbij is over de Pekingconferentie een opvolging gemaakt met heel wat aanbevelingen. Een onderdeel daarvan gaat over media.
Ik heb niet echt een bijkomende vraag, maar ik wil alvast een schot voor de boeg geven dat we net als mevrouw Segers ook in het kader van de nieuwe beheersovereenkomst dit onderwerp op tafel zullen leggen.
Minister Gatz heeft het woord.
Mijnheer Vandaele, uw veronderstelling dat de VRT-redactie zelf een uitgebreid adressenboekje heeft, klopt. De VRT heeft inderdaad een zeer uitgebreide adressengids met daarin ook de contacten van vrouwelijke specialisten. Die adressengids wordt dagelijks gebruikt en aangevuld.
Om haar programma’s voldoende divers en afwisselend te houden is de VRT altijd op zoek naar nieuwe contacten en experten. De journalisten van de VRT spelen daar inderdaad een belangrijke rol in en doen dat ook. Waarom dan dit initiatief dat aanleiding heeft gegeven tot uw vraag?
Het is voor alle duidelijkheid niet zo dat de VRT een beroep heeft gedaan op een externe organisatie. Mevrouw Jeurissen van de Straffe Madammen Club nam zelf contact op met de VRT om een lunch met haar netwerk te organiseren op de VRT. Het netwerk dat door mevrouw Jeurissen in 2013 werd opgericht, heeft tot doel om via informele contacten vrouwen te stimuleren op te treden als gastsprekers, experten, mediafiguren. Via VRT Diversiteit bleek dat een mooie opportuniteit voor de publieke omroep om te kijken of zij een rol konden spelen in het aanvullen van de contacten en de adressenlijst van de VRT.
Aangezien de VRT vanuit het diversiteitsbeleid dat wordt gevoerd, bijzondere aandacht heeft voor een voldoende vertegenwoordiging van vrouwen in haar programma’s en omdat de VRT in dat diversiteitsbeleid ook staat voor samenwerking met de stakeholders, is de publieke omroep op dat aanbod ingegaan.
De nieuwsdienst werd van bij het begin bij het initiatief betrokken. Zoals u weet, werd afgelopen dinsdag een lunch en een netwerkingevent georganiseerd op de VRT voor een selectie van een twintigtal vrouwen die zich hadden ingeschreven. Ook journalisten en eindredacteurs van de nieuwsdienst waren daar aanwezig, zoals u ook in de reportage hierover kon zien die op Terzake werd uitgezonden.
De VRT betaalt geen externe organisaties om op zoek te gaan naar experten. De VRT ontvangt ook geen vergoeding van de experten, hun werkgever, de Straffe Madammen Club of Glassroots, noch rechtstreeks, noch onrechtstreeks.
Ik wil de twee debatten die hier vandaag aan bod zijn gekomen, scheiden. Het eerste gaat over het initiatief zelf. Dat initiatief kwam van onderuit, wat op zich niet slecht is. De VRT is daar terecht op ingegaan.
En dan zijn er de suggesties van sommige vrouwen, en niet alleen vrouwen want ik wil het daar niet toe herleiden, om die problematiek van aanwezigheid van vrouwen op het scherm in welke hoedanigheid dan ook, in de beheersovereenkomst op te nemen.
Dat wil ik zeker doen. Ik zal hier nu geen uitspraken doen over percentages en dergelijke, maar dat uw vragen en opmerkingen daarover pertinent zijn, wil ik geenszins ontkennen.
De heer Vandaele heeft het woord.
Voorzitter, minister, ik dank u voor het antwoord. Eén vraagje hebt u niet beantwoord, dat of de preselectie om van dat grote aantal kandidates tot twintig, door de VRT is gebeurd of door Straffe Madammen.
Het initiatief is van onderuit gegroeid. De betrokken club, die zich Straffe Madammen Club noemt, stond volledig in voor de inschrijvingen – ik durf het niet echt een selectie te noemen. Het is volledig vrij gebeurd, ik benadruk het woordje ‘informeel’.
Ik dacht dat ik iets anders had gelezen in de pers.
Neen, dat is niet zo.
De vraag om uitleg is afgehandeld.