Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Vraag om uitleg over de verhouding tussen de nv Imuze en Brussels Philharmonic
Verslag
De heer Caron heeft het woord.
Voorzitter, minister, geachte leden, Brussels Philharmonic heeft in mei van 2014 een nv Imuze opgericht. Dat is niet nieuw. Op zich wisten we dat wel. De aanleiding voor de vraag wordt echter straks duidelijk.
Het is de bedoeling filmmuziek te realiseren onder de naam Brussels Philharmonic. Ik heb ook nog eens via het Staatsblad in de vennootschapsbestanden de statuten opgevraagd. We lezen daar: “De vennootschap heeft tot doel in België en in het buitenland, uitsluitend in eigen naam en voor eigen rekening: ontwikkeling, productie, coördinatie, beheer, uitvoering van opdrachten rond muziek, waaronder filmmuziek, zoals onder meer het maken van geluidsopnames voor soundtracks van filmproducties (...).” Ik zal het hele citaat niet geven, maar het gaat dus om filmmuziek maken. De eerste bestuurders van deze nv zijn de welbekende Jo Libeer, Freddy Neyts en Hugo Vandamme. Die laatste is ook de voorzitter van de vzw waaronder het orkest Brussels Philharmonic ressorteert. De algemene vergadering bestaat uit de aandeelhouders en in de huidige situatie zijn 99 van de 100 aandelen in handen van dezelfde vzw. Ik schets dit maar even, omdat het dan in het Woordelijk Verslag van de vergadering komt.
Een dergelijke constructie roept vragen – voorlopig alleen vragen – op over de verhouding tussen een grote Vlaamse kunstinstelling als Brussels Philharmonic – maar dat is niet de echte naam van die vzw, dat is Vlaams Omroeporkest en Kamerkoor vzw – en een nv die de facto een commercieel doel dient. We zouden kunnen verwachten dat eventuele winsten van die nv aan Brussels Philharmonic ten goede komen, doch dat kunnen we niet uit de akte van oprichting van de nv afleiden. Die stelt immers het volgende: “Op voorstel van de raad van bestuur beslist de algemene vergadering over de bestemming van het saldo van de nettowinst.”
Hoe staat het dan met de verhouding tussen de musici van het orkest en die twee vennootschapsvormen? Die musici staan dus op de loonlijst van de vzw. Naar ik verneem kunnen de musici op vrijwillige basis meedoen aan opnames of andere producties met betrekking tot filmmuziek. Ik wil overigens niet verhelen dat ook de vakbonden zich hierover zorgen maken en dat dit vanuit die hoek is gesignaleerd, voor alle duidelijkheid. Die musici worden dan aangeworven of tewerkgesteld als zelfstandige in bijberoep of met de kleine onkostenvergoeding. Ik ken de problematiek ook zelf, vanuit de eigen praktijk. Daarom ben ik daar gevoelig voor. Dit soort systemen komt heel vaak voor in de muziekwereld: als mensen bijvoorbeeld lesgeven en daarna in bijberoep of zo ook nog in orkesten spelen, dan hebben ze vaak meervoudige statuten. In dit geval is het echter op zijn minst vreemd te noemen dat musici door een gesubsidieerde organisatie als werknemer worden tewerkgesteld, en daarnaast als zelfstandige in bijberoep worden tewerkgesteld, als het dan over die filmmuziek gaat.
Het gebruik van de kleine onkostenvergoeding is hier totaal ongepast. Die is bedoeld voor een kleinschalige activiteit, bijvoorbeeld een klein optreden in een muziekclub, maar zeker niet in commerciële filmstudio’s.
Ik weet niet of de voltallige raad van bestuur en de voltallige vergadering van de vzw van deze praktijk op de hoogte is maar, minister, mij lijkt het wel logisch dat de opnames van filmmuziek gebeuren binnen het reguliere takenpakket van de musici. De praktijk is trouwens nadelig voor freelance musici, die het zo al moeilijk hebben om voldoende jobs te vinden en hun brood te verdienen met het spelen van muziek.
Ik probeer in mijn inleiding en vraagstelling niet gekleurd te zijn. Ik heb wel een aantal principes waarvan ik vind dat men er niet over kan gaan. Maar ik wil wel luisteren naar het antwoord op de volgende vragen. Heeft het Brussels Philharmonic een officiële toestemming gekregen van de vorige minister van Cultuur voor het oprichten van een nv? Is in zo’n constructie voorzien in de beheersovereenkomst? Welke feitelijke redenen liggen aan de basis van deze oprichting? Waarom een nv als er al een vzw bestaat? Wordt de winst van de nv ingebracht of geïnvesteerd in de vzw? Zo niet, wat gebeurt er met de winst? Met welke omzet en welk resultaat werd het eerst boekjaar afgesloten en wat gebeurde met de eventuele winst? Ondertussen bedenk ik: wat zou er gebeuren met het eventuele verlies? Zou dat dan ook de vzw belasten? Als de nv Imuze contracten afsluit en muzikanten inzet, gebeurt dat onder de naam Brussels Philharmonic? Mag die naam gebruikt worden door de nv? Gelden de normale vigerende loonvoorwaarden voor de musici? Of worden ze tewerkgesteld als zelfstandigen in bijberoep of betaald met de kleine onkostenvergoeding? Zijn de raad van bestuur en de algemene vergadering van de vzw op de hoogte van deze aspecten? Hebben zij hun akkoord gegeven?
Mevrouw Idrissi heeft het woord.
De nv Imuze werd door enkele leden van de raad van bestuur van het Brussels Philharmonic opgericht met het doel commerciële filmmuziek te realiseren, waarbij een beroep kan worden gedaan op het taxsheltersysteem. De naam ‘Brussels Philharmonic’ wordt gebruikt en musici van het Brussels Philharmonic kunnen meedoen aan de opnames, als zelfstandige in bijberoep of als vrijwilliger met een kleine onkostenvergoeding. Het komt erop neer dat een gesubsidieerde organisatie musici tewerkstelt als werknemer en als externe medewerker.
Als je, zoals de heer Caron al heeft gedaan, de statuten wat grondiger bekijkt, leer je dat het Vlaams Omroeporkest en Kamerkoor 61.500 euro heeft geïnvesteerd in die nv. Wordt daar subsidiegeld geïnvesteerd? Uit de statuten leer je dat de nv Imuze is gevestigd in de D’Arconatistraat 75 in Dilbeek. Op zich is dat weinig noemenswaardig, maar als je verder gaat kijken, zie je dat daar een zekere Dirk Bruneel woont. Dirk Bruneel is penningmeester van de Brussels Philharmonic. Dat bevestigt alleen maar dat er een heel duidelijke verstrengeling is. Dat zou tot vreemde situaties kunnen leiden. Komt iedereen van de Brussels Philharmonic in aanmerking voor zulke opnamesessies? Hoe zit het met de freelance musici die normaal gezien voor dit soort opnames in aanmerking komen? Is dit geen uitholling van de sociale rechten van de musici binnen de vzw? Er is daar toch een cao die in aanmerking komt?
Minister, hebt u weet van deze constructie? Wat vindt u van deze constructie? Welke leden van de raad van bestuur zitten precies achter de nv Imuze? Gaat het om de volledige raad van bestuur of om enkelingen? Wie waakt erover dat er geen belangenvermenging is? Is er een controlemechanisme? Zijn hier tekenen van oneigenlijk gebruik van de naam en het medewerkersbestand van het Brussels Philharmonic?
Minister, ik hoop dat u mij een aantal antwoorden zult kunnen geven.
Minister Gatz heeft het woord.
De vzw Brussels Philharmonic heeft destijds diverse gesprekken gevoerd met de toenmalige minister van Cultuur mevrouw Schauvliege om zich ervan te vergewissen dat er geen problemen konden ontstaan bij de opstart van de nv waarover de vragen gaan. Dit werd, na juridisch onderzoek door de administratie, inderdaad ook zo bevestigd vanuit het kabinet Cultuur. Tevens waren de beide regeringscommissarissen van de verschillende stappen op de hoogte.
De vzw is een autonome organisatie die alle daden kan stellen van een dergelijk rechtspersoon. De constructie was nog niet voorzien in de beheersovereenkomst 2011-2015. De aanvraag dateert van februari 2013. Wel wordt in de beheersovereenkomst gewag gemaakt van drie filmproducties per jaar en één opname voor een cd met filmmuziek.
De belangrijkste reden is de interesse van de internationale filmwereld om met het orkest of kleinere delen ervan soundtracks op te nemen. Om hieraan, ten gunste van de naam en faam van het orkest, de financiële injectie op termijn en de ondersteuning van de individuele musici, te kunnen beantwoorden, werd deze structuur opgezet. Er werd gekozen voor een nv omdat op die manier ook de methodiek van de taxshelter kan worden aangewend, wat niet het geval is in een vzw-omgeving. Voorlopig is het nog onzeker, maar Imuze hoopt erkend te worden als producent of coproducent van cinematografisch werk, als makers van de soundtrack dus, zodat ze een beroep kunnen doen op investeringen vanuit de taxshelterregeling.
Tevens wordt door de constructie op geen enkele manier de courante en in de beheersovereenkomst voorziene werking van de vzw aangetast. Er stroomt dus ook op geen enkele manier subsidiegeld naar commerciële projecten.
De activiteiten die de nv opstart of wil opstarten, verbreden het actieterrein van een orkest, zonder evenwel de basiswerking op enige manier te verstoren.
Er waren vragen over de inbreng van de winsten van de nv. Het eerste boekjaar is een verlengd boekjaar en zal derhalve pas afgesloten worden per 31 december 2015. Het grootste deel, meer dan 90 procent, van de inkomsten gaat naar de deelnemende musici. Het is zeker belangrijk dat men waakzaam blijft bij het verdere verloop. En dat zullen we ook zijn. Het is nu nog vroeg om zicht te hebben op de resultaten en om daarover uitspraken te doen.
De vzw kan onder meer voor het gebruik van de naam of voor andere diensten, een factuur richten aan de nv. Die middelen worden aangewend om de financiële positie van de vzw te versterken. Hierdoor hoopt de vzw op een creatieve manier haar eigen middelen te verhogen om het eigen artistieke project te versterken.
De naam ‘Brussels Philharmonic’ of ‘solisten van Brussels Philharmonic’ kan en mag gebruikt worden door de nv, zolang de artistieke integriteit bewaard wordt. Hiertegenover staat een vergoeding vanuit de nv aan de vzw. Deze verhouding is geregeld in een samenwerkingsovereenkomst, een zogenaamde ‘service level agreement’.
Het contracteren van de musici door de nv Imuze gebeurt onder de naam en verantwoordelijkheid van de nv Imuze zelf. Daarbij is de nv Imuze, net als elke andere werkgever, er vanzelfsprekend toe gebonden om alle vigerende regels na te leven.
Daarenboven wordt voor elke productie rekening gehouden met het inzetten van een gedeelte freelance musici, dus niet uitsluitend van de vaste musici van Brussels Philharmonic. Deze freelancers kunnen zowel uit andere orkesten komen, als zich op de algemene freelance markt bevinden.
De musici kunnen op verschillende wijzen vergoed worden voor een opdracht bij de nv Imuze. Vanzelfsprekend moet dit steeds gebeuren binnen het bestaande wettelijke kader.
De oprichting van de nv past in de implementatie van een meerjarenplan dat door de voltallige raad van bestuur opgemaakt en goedgekeurd werd. Die raad van bestuur van de nv wordt gevormd door de heren Jo Libeer, de voorzitter, Freddy Neyts en Hugo Vandamme. Hugo Vandamme is tevens bestuurder, met name voorzitter van de vzw. Freddy Neyts was vroeger bestuurder van de vzw.
Dan was er de vraag over belangenvermenging en een controlemechanisme. In de raad van bestuur van de vzw zetelen twee regeringscommissarissen, die toezien op de correcte uitvoering van de beheersovereenkomst tussen de vzw en de Vlaamse Gemeenschap, en van de samenwerkingsovereenkomst. Bovendien wordt de werking en de jaarrekening van de vzw jaarlijks gecontroleerd door de administratie.
De heer Caron heeft het woord.
Minister, alles kan, alles is mogelijk en alles kan interessant zijn. Ik vind het niet kunnen dat bijna een jaar na datum een orkest zoals Brussels Philharmonic, de nv en de vzw, geen enkele indicatie kan geven over de inkomsten van de nv. “Het boekjaar wordt verlengd tot eind 2015”, dat is het antwoord. We kunnen dus vrolijk fluiten naar de zin of onzin van dit verhaal.
Ik gun ze met veel plezier het voordeel van de twijfel. Ik wil de constructie zelfs aanvaarden indien blijkt dat die een meerwaarde betekent voor het orkest. Ik kreeg daar echter geen antwoord op.
Het antwoord over de musici begrijp ik. Ik ben vaak genoeg muzikant in een orkest geweest om te weten wat dat antwoord betekent. Het betekent dat men doet wat men wil. Dat staat hierin. Men doet wat men wil. “Alle wettelijke regels volgen”, tja, de drie statuten voor musici die ik in mijn vraag naar voren heb gebracht, zijn allemaal wettelijk. Het is een extensie van het orkest, maar de afspraken die binnen het orkest gelden, gelden niet binnen de nv. Het enige dat geldig is, is de cao. De zachte dwang op musici om met een zelfstandig statuut of een ander statuut te vigeren, is eigenlijk niet correct.
Maar goed, we zullen zien wat het ons verder brengt. Ik vind het op zich heel bizar. Er is één argument waar ik u kan volgen. Als op die wijze een erkenning kan worden verkregen om van de taxshelter te kunnen genieten en filmmuziek op te nemen, dan kan ik dat steunen. We zijn een jaar na datum en er is nog geen erkenning. Bovendien krijg ik geen enkele financiële indicatie. Die gaat me misschien niet eens aan, maar ik had ten minste verwacht dat het orkest via u zou vertellen welke opdrachten al verworven waren en welke er op de bestellijst staan voor het komende jaar.
Samengevat, dit antwoord geeft me weinig of geen vertrouwen in deze piste.
Mevrouw Idrissi heeft het woord.
Voorzitter, minister, ik blijf een beetje op mijn honger zitten. Ik vind dit een heel gevaarlijk precedent voor de culturele sector. Als dit de manier is waarop men ondernemerschap binnen de culturele sector zal invullen, dan ben ik daar heel bezorgd om. De heer Caron merkte al op dat allerlei constructies uitgevonden kunnen worden die op het eerste gezicht wettelijk in orde zijn, maar die onder zachte dwang de positie van de kunstenaar, en in dit geval van de orkestleden, kan uithollen. Als dat de manier is, vind ik die verwerpelijk.
U zei dat er op geen enkele manier subsidiegeld naar de nv is gegaan. Ik had daarjuist een vraag gesteld die niet in mijn initiële vraag om uitleg stond. Is die 61.500 euro dan geen subsidiegeld? Of komt dat uit een ander potje? Ik hoop dat u me meer inzicht zult kunnen geven, maar volgens mij is het wel subsidiegeld dat erin kan worden geïnvesteerd.
Ik blijf dus op mijn honger zitten. Het lijkt me een heel gevaarlijk precedent als dit de manier is om het ondernemerschap in te vullen binnen de culturele sector.
Zoals in de vraagstelling en in het antwoord van de minister al werd benadrukt, is transparantie in dezen gigantisch belangrijk. Ik ben naar aanleiding van deze vraag zelf ook eens gaan rondhoren, en dan hoor je diezelfde opmerking.
Wat ik ook wel hoor, is dat heel wat muzikanten helemaal niet zo weigerachtig of zelfs positief staan tegenover dit initiatief. Ik wil de oprichting van de nv, binnen alle regels van de wettelijkheid en met zeer grote transparantie, zeker positief verder opvolgen, want dit kan inderdaad een manier zijn om moeilijke financiële periodes op een creatieve manier te overbruggen. Ik sta er dus helemaal niet zo negatief tegenover als sommige collega’s om op zoek te gaan naar bijkomende middelen, maar dan wel binnen de randvoorwaarden die ik net heb geschetst.
Minister Gatz heeft het woord.
Mevrouw Idrissi, het is zo dat de vzw voldoende eigen inkomsten heeft boven op de subsidies om het bedrag waarover u spreekt, te kunnen investeren in de nv. Mochten het exclusief subsidies zijn, dan was dat probleem er mogelijk wel, maar dat is dus niet zo.
Het is voor mij ook niet dé manier om aan cultuurondernemerschap te doen, zoals u het uitgedrukt hebt, maar ‘een’ manier. Ik herhaal wat ik daarnet al gezegd heb: wij zijn waakzaam en zullen waakzaam blijven.
De heer Caron heeft het woord.
Voorlopig volstaat dat antwoord, maar ik vind dat er toch op een of andere manier duidelijkheid moet komen over de activiteiten en de werking. Misschien moeten we het aan het orkest zelf vragen. Dat moeten we dan eens bespreken tijdens de regeling van de werkzaamheden.
U voelt dat ik niet de facto tegen zo’n constructie ben, minister.
Ik kan alleen de elementen geven waarover ik beschik. Maar dat de vragen naar transparantie pertinent zijn, zal ik zeker niet tegenspreken. Iedereen voelt intuïtief aan dat het orkest en de nieuwe nv daar alle belang bij hebben.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.