Verslag vergadering Commissie voor Onderwijs
Verslag
De heer De Meyer heeft het woord.
Voorzitter, minister, dames en heren, in Frankrijk geldt sinds kort een verbod op wifi in crèches, en ook op basisscholen wordt het gebruik ervan beperkt. De basis voor dat verbod en die beperking is niet dat er bewijs bestaat voor schadelijke gevolgen van elektromagnetische straling op opgroeiende kinderen, maar wel het ontbreken van bewijs voor de onschadelijkheid ervan. De totale onschadelijkheid van elektromagnetische straling voor jonge kinderen kan op dit ogenblik niet worden aangetoond, omdat het onderzoek daarover nog niet lang genoeg loopt. De beperkingen in de Franse wetgeving kaderen in een beleid van voorzichtigheid en voorzorg.
Hetzelfde argument werd door de stad Gent gebruikt, die ook op eigen initiatief draadloos internet heeft verboden in kinderdagverblijven en kleuterscholen. Kind en Gezin adviseert overigens ook om niet te lang te bellen met een mobiele telefoon als men een baby op de arm heeft, en om peuters niet te lang te laten spelen met een gsm. Mobiele telefoons die specifiek ontworpen zijn voor kinderen jonger dan 7 jaar, zijn op de Belgische markt niet toegestaan, en ook reclame voor gsm-gebruik bij kleine kinderen is in ons land verboden. De combinatie elektromagnetische straling en jonge kinderen ligt dus niet voor iedereen voor de hand.
In sommige gevallen is de meerwaarde van draadloos internet vanzelfsprekend, in crèches en kinderdagverblijven is dat niet zo duidelijk.
Minister, overweegt u of acht u het overbodig om, naar het voorbeeld van Frankrijk, een verbod of een beperking op het gebruik van elektromagnetische straling uit te vaardigen voor peuter- of kleuterlokalen op de basisschool of lokalen van voor- en naschoolse opvang? In het kleuteronderwijs en in de basisschool wordt af en toe ook gewerkt met tablet en draadloos internet. Is er een toename in die pedagogische toepassingen van draadloos internet? Is het mogelijk, nodig of wenselijk om in basisscholen de elektromagnetische straling door wifi daarom constant beschikbaar te houden? Zijn er wat dat betreft aanbevelingen of reglementeringen? Loopt er op dit moment wetenschappelijk onderzoek naar de mogelijke gevolgen van elektromagnetische straling op opgroeiende kinderen, bij ons of in het buitenland? Misschien kunt u daar nu niet volledig op antwoorden. Zo ja, welke gegevens zijn er al beschikbaar uit voorlopige rapporten? Zeker indien u mij zou antwoorden dat dit ten volle de verantwoordelijkheid is van de schoolbesturen en minder van de minister, vind ik het uitermate belangrijk dat deze schoolbesturen en directies heel goed geïnformeerd worden over alles wat bestaat qua onderzoek, zodat ze op een deskundige manier kunnen oordelen welke maatregelen ze eventueel nemen. Deze communicatie kan dan via Schooldirect gebeuren.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Ik ben het eens met de vraag. De laatste grote reviewstudie die geprobeerd heeft om alle wetenschappelijke studies te verzamelen, de Britse Safe Schools Study, dateert van 2012. Die stelt ook dat er noch in de ene noch in de andere richting uitsluitsel kan worden gegeven, maar dat het voor heel kleine kinderen beter te mijden is uit voorzorg. Op zijn minst zijn sensibilisatie en waakzaamheid geboden. Minister, wat bent u van plan?
De heer Van Dijck heeft het woord.
Minister, over dit onderwerp heb ik vele jaren geleden al vragen gesteld en ben ik gesprekken aangegaan met onderzoekers. Ik herinner me onder meer dokter Verschaeve van de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO). De aanleiding was het inplanten van gsm-masten. Daarover bestond toen ook heel wat commotie over het gevaar van straling. Ik herinner me dat men erg terughoudend was om gsm-masten dicht bij scholen te plaatsen of op ziekenhuizen bijvoorbeeld. Ondertussen is er wat dat betreft heel wat geëvolueerd.
Ik denk – met mijn beperkte kennis die ik hierover heb – dat het risico vooral groot is wanneer je kinderen blootstelt aan elektromagnetische straling, dicht bij de bron. Een gsm die je lang aan je oor houdt, wordt warm en de warmte verspreidt zich via de bloedsomloop. Dicht bij een bron vertoeven, is altijd slecht. ‘Té’ is nooit goed. Voorzichtigheid is geboden, niet met het elektromagnetisch gebeuren an sich, maar met het opstellen van bronnen.
De heer De Ro heeft het woord.
Minister, ik weet niet of er in de scholenmonitor gegevens staan over bijvoorbeeld antennes die op schoolgebouwen worden geplaatst. In onze stad hebben we een belastingsreglement dat antennes op scholen belast, en er staan er nogal wat. Het zou dus goed zijn als dit in kaart is gebracht.
Minister Crevits heeft het woord.
Collega’s, in Frankrijk is er enkel een verbod op wifi-installaties in crèches, namelijk op alle locaties waar kinderen jonger dan drie jaar worden opgevangen. Wij hebben geen verbod, maar er is wel een aanbeveling van Kind en Gezin op basis van het voorzorgsprincipe.
Het is goed om het voorzorgsprincipe toe te passen. Scholen kunnen een aantal maatregelen nemen. Er zijn eenvoudige handelingen die kunnen worden uitgevoerd om blootstelling aan elektromagnetische straling te verminderen. Er bestaat daarvoor al een goede brochure: ‘Verantwoord omgaan met wifi en gsm-straling op school.’ Ik zal u een paar suggesties doen: het beperken van de beltijd, het gebruik van een oortje, bellen op plaatsen met een goede ontvangst, de verbinding uitzetten.
Er is een ICT-monitor. Bij de afname van de ICT-monitor die liep tot in 2013, bleek dat de introductie van tablets in het basisonderwijs voorlopig nog heel beperkt was, al bleek uit de cijfers wel een zeker experimenteerdrang op dit vlak. In de grote meerderheid van de basisscholen waren er toen nog geen tablets voorhanden. De laatste jaren is er wel een toename van het aantal tablets. Er komt een nieuwe ICT-monitor en die is gepland voor 2017.
Om scholen te informeren over elektromagnetische straling heeft het departement Onderwijs en Vorming samen met het departement Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE) en het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (VIGeZ) een brochure ‘Verantwoord omgaan met wifi en gsm-straling op school’ uitgegeven. Die is ook aan alle scholen bezorgd. Deze publicatie is nog steeds beschikbaar voor scholen op www.vlaanderen.be/nl/publicaties. Ik heb er geen enkel probleem mee om er in een volgende Schooldirect nog eens op te wijzen. Ik hoop dat mijn kabinet en mijn administratie meeluisteren.
Het departement LNE volgt de meest recente wetenschappelijke onderzoeken op om snel te kunnen inspelen op de resultaten. Meermaals per jaar wordt een overzicht gemaakt van de resultaten van nieuw onderzoek en wordt dat publiek gemaakt. Er is regelmatig overleg tussen de administraties van LNE en Onderwijs. Het departement LNE heeft in 2012 en 2013 een meetcampagne uitgevoerd waarbij ook de blootstelling aan wifi werd gemeten, onder andere in scholen. Dat onderzoek toonde aan dat de blootstelling aan wifi erg laag is omdat deze technologie een beperkt zendvermogen heeft, maximum 0,2 watt. De meeste metingen bleken lager dan 1 volt per meter terwijl de norm gelijk is aan 4,5 volt per meter. Ook in tabletscholen bleek de blootstelling lager dan de norm. Bij een van de metingen hadden 23 tablets tegelijk toegang tot internet en ook dat gaf geen aanleiding tot stralingswaarden boven de norm. Ook de straling van de tablets zelf werd gemeten en bleek steeds binnen de normen.
Momenteel loopt er een groot internationaal wetenschappelijk onderzoek – in opdracht van de Europese Commissie – naar het mogelijk effect van elektromagnetische straling op kinderen. Het gaat om de MOBI-KIDS-studie, die onderzoekt of er een link is tussen het voorkomen van hersentumoren en communicatieapparatuur. Het onderzoek omvat duizend kinderen met een hersentumor en tweeduizend gezonde kinderen en loopt over een periode van vijf jaar. De resultaten van dit onderzoek worden verwacht tegen begin 2016.
Wat het opvolgen en evalueren van dit wetenschappelijk onderzoek betreft, stelt het Departement Onderwijs en Vorming dat de huidige conclusie van het departement LNE als volgt is: “Wanneer het gaat over mogelijke effecten van straling op de gezondheid, vormen kinderen een bijzondere doelgroep. Er zijn echter geen aanwijzingen dat bij de huidige normering over de zendantennes of bij de productnormen zoals die zijn vastgelegd, gevaren voor de gezondheid van kinderen zouden bestaan.”
Collega’s, de MOBI-KIDS-studie zal interessant zijn. Het is goed om de preventieve brochure nog eens rond te sturen, en dat zal ik zeer binnenkort doen. Mijnheer De Meyer, voorlopig zullen we geen speciale normen invoeren. We zullen ons houden aan wat in Vlaanderen voor crèches geldt.
De heer De Meyer heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik denk dat er geen enkele reden is om het probleem te overdrijven, maar dat er ook nog minder redenen zijn om het te bagatelliseren. Het is belangrijk dat men correcte informatie heeft, want blijkbaar komt het thema op vergaderingen van oudercomités toch wel aan bod. Het is heel begrijpelijk dat niet alle directies deskundig zijn om hier onmiddellijk een antwoord op te geven.
Minister, ik neem er nota van dat u via Schooldirect nog eens zult wijzen op deze informatie via de brochure. We kijken uit naar de resultaten van de lopende studie.
De heer Van Dijck heeft het woord.
Minister, ik wil me aansluiten bij de bemerking van de heer De Meyer, maar ik dacht dat het departement Onderwijs hierover reeds informatie aan de scholen heeft gegeven. De heer De Meyer vroeg nog naar initiatieven.
De heer De Meyer bevestigt wat ik zal doen. Ik heb gezegd dat de brochure over verantwoord omgaan met wifi al aan de scholen is bezorgd. Ze is nog altijd actueel. Je kunt ze ook digitaal raadplegen. Ik heb gezegd dat ik in Schooldirect nog eens zal verwijzen naar deze brochure en deze link.
De vraag om uitleg is afgehandeld.