Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
De heer Danen heeft het woord.
De Vlaamse Regering nam op vrijdag 6 februari 2015 een principiële beslissing over het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) Noord-Zuid Limburg van de N74. De volgende stap is de behandeling bij de Raad van State, waarna de definitieve goedkeuring volgt door de Vlaamse Regering.
Minister, hoe valt deze beslissing te rijmen met het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV), waarin staat dat we de resterende open ruimte maximaal moeten beschermen?
Het goedgekeurde GRUP lijkt heel erg op het door de Raad van State vernietigde GRUP dat in 2013 door de Vlaamse Regering werd goedgekeurd. Waarop baseert u zich om nu te kunnen hardmaken dat u juridisch niet dezelfde risico’s loopt?
De Vlaamse Regering gaf aan met de milieuverenigingen te willen onderhandelen, weliswaar nadat de beslissing genomen was en de onderhandelingsmarge tot nul werd herleid. Waarom hebt u de milieuverenigingen niet eerder in het proces betrokken?
Na een moeizame onderhandeling is ook de conceptnota 'ecologische verbinding tussen de heidekerngebieden van het militair domein kamp van Beverlo en het militair domein Helchteren-Meeuwen' tijdens diezelfde vergadering van 6 februari goedgekeurd. Kunt u een timing geven van dit project? Hoe zult u ervoor zorgen dat dit project geen dode letter blijft?
De heer Ceyssens heeft het woord.
Ik wil reageren op de eerste vraag hoe deze beslissing te rijmen valt met het RSV, waarin staat dat de resterende open ruimte maximaal moet worden beschermd. Mijnheer Danen, volgens mij is de claim van die wegenis op zich niet zo groot wat het ruimtebeslag betreft, maar gaat het veeleer over de ontsnippering van grote open ruimtes. Ik heb altijd begrepen dat er precies omwille van het tegengaan van ontsnippering is gekozen voor een ecologische verbinding. Die verbinding werd vervolgens door de Raad van State beschouwd – en ik blijf dat een beetje contradictorisch vinden – als een compenserende maatregel die daar niet thuishoort. Vandaag heeft de Vlaamse Regering beslist om dat desondanks via een afzonderlijke procedure te doen. Ik denk dat er een serieuze compensatie gebeurt inzake open ruimte. Ik heb er dan ook een beetje moeite mee dat u in uw vraag bijna suggereert dat de open ruimte waarvan er in deze regio nogal wat voorhanden is, het enige slachtoffer is. Ik wil u uitnodigen bij de mensen wier woning moet worden onteigend voor die noord-zuidverbinding of bij de landbouwers die hun gronden moeten opofferen voor nog maar eens een extra ecologische verbinding. Hoe jammer dat ook is, we kunnen geen omelet bakken, ook niet in Vlaanderen, zonder eieren te breken. We moeten trouwens af van de stelling dat er enkel voor die omleidingsweg een kans zou zijn op procedures. Alsof men, wanneer er voor die doortocht wordt gekozen, geen procedures zou organiseren en die 96 bewoners van die woningen de weg naar de Raad van State niet zouden kennen.
Die beslissing is geen nattevingerwerk. Er heeft destijds een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) plaatsgevonden die in het voordeel was van de omleidingsweg op basis van een aantal heel relevante feiten, onder meer dat Noord-Limburg daardoor niet jarenlang geïsoleerd zou worden en dat er intussen kan worden gestart met het aanleggen van een omleidingsweg waardoor de doortocht kan worden gevrijwaard. De fundamentele vraag vandaag is of wij een oplossing willen voor de noord-zuidverbinding in Limburg. Willen wij dat er een snelle ontsluiting komt van Noord-Limburg naar Midden-Limburg? Willen wij afstappen van het scenario waarin wij een grensregio zijn terwijl wij een centrumregio zijn in de driehoek Eindhoven-Aken-Luik? Willen wij een snelle ontsluiting vanuit Limburg naar Eindhoven?
Die MKBA heeft plaatsgevonden maar ongetwijfeld zullen er nog redenen zijn tussen de beslissing en de uitvoering om te zeggen dat een of ander nog beter had gekund. In Brussel zal men er niet wakker van liggen of wij het daar in Limburg nog oneens over zijn. Limburg moet die noord-zuidverbinding wel hebben. Alle Limburgers zouden daar beter achter gaan staan dan daar voortdurend vragen over te stellen en zaken in twijfel te trekken.
Mevrouw Jans heeft het woord.
Ik sluit me aan bij de heer Ceyssens. Het is heel belangrijk dat de Vlaamse Regering een beslissing heeft genomen en dat we verder kunnen.
Mijnheer Danen, u zegt dat het RSV open ruimtes wil beschermen. Dat is heel belangrijk, mijn partij ijvert daar heel hard voor en zal dat blijven doen. Maar in datzelfde RSV staat ook dat de N74 een belangrijke missing link is tussen het noorden en het zuiden van Limburg, die opgelost moet worden. We zijn daar al jaren mee bezig.
Er ligt nu een oplossing voor met voordelen en nadelen. Er is inderdaad al heel wat discussie geweest over dit dossier maar nu is er eindelijk een gericht plan met een concrete timing over de uitvoering van dit dossier. Het is essentieel dat we een beslissing hebben genomen waarbij die 200 hectare open verbinding tussen de twee militaire domeinen effectief wordt gerealiseerd. Daarvoor zal een landinrichtingsplan worden opgemaakt.
U hebt het over onderhandelingen met de milieukoepel en de milieuverenigingen maar dat waren geen onderhandelingen. Ik denk dat het heel normaal is dat een minister-president ook de milieukoepel uitnodigt om de beslissing die de Vlaamse Regering heeft genomen, toe te lichten. We weten immers dat de media vaak uitspraken uit hun context halen. De minister-president heeft aan de milieukoepel uitgelegd waarom die 200 hectare open natuurverbinding niet meer in dat GRUP zit maar dat daar een apart plan voor is opgemaakt dat effectief zal worden uitgevoerd. In de weergave van die bespreking in de krant wordt onder meer de heer Lambert Schoenmaekers, bestuurder van Natuurpunt Vlaanderen, geciteerd: “Ik vind het heel belangrijk dat wij ontvangen zijn. Het was een constructief gesprek. De minister-president heeft uitleg gegeven over de natuurverbinding van 200 hectare die hij laat maken tussen het militair domein van Leopoldsburg en dat van Helchteren en Meeuwen. In het vorige plan zat die verbinding er ook in maar nu dus niet meer. Hij heeft ons wel degelijk de garantie gegeven dat die verbinding er komt.”
Dat was een heel belangrijke boodschap die wij hebben overgebracht naar de milieukoepel. Het is niet meer dan evident dat in zo’n belangrijk dossier de minister-president zijn verantwoordelijkheid neemt en met die mensen gaat praten.
Minister, er is gesproken over een voortgangsrapportage in dit dossier voor het zomerreces. Het is belangrijk dat er dan stappen worden gezet. Die natuurcorridor moet effectief gerealiseerd worden. In welke mate zijn er daar knelpunten? Zijn veel stukken natuur in handen van Natuurpunt of van ANB? Hebt u een zicht op de effectieve realisatie daarvan? Zal dat vlot verlopen of zijn er nu al knelpunten bekend waar een tandje bij moet worden gestoken?
De heer Beenders heeft het woord.
In dit dossier streeft mijn partij naar consensus. Dit dossier heeft absoluut geen baat bij discussies tussen meerderheid en oppositie. Die zijn al genoeg gevoerd. De discussie die we nu moeten voeren, moet oplossingsgericht zijn. En daar willen wij absoluut aan meewerken, schouder aan schouder, als Limburgers. Dit dossier moet nu vooruitgaan, en daarin moeten alle actoren in consensus worden meegenomen.
Het gesprek dat de minister-president heeft gevoerd met de milieukoepel en met de natuurverenigingen, had al eerder kunnen plaatsvinden, tijdens de voorbereiding van het GRUP. Misschien was dat zelfs nog beter geweest om die mensen te betrekken bij dat dossier en achteraf geen toestanden te krijgen in de media zoals we die nu hebben gekend en een polarisatie die dit dossier eigenlijk niet verdient.
Ik sluit me aan bij mevrouw Jans. Het gaat om verbindingen die voor Limburg noodzakelijk zijn voor de ontsluiting. Maar het is ook absoluut noodzakelijk dat die natuurgarantie er komt. Nadat het eerste GRUP het arrest niet had doorstaan, was er sprake van 300 hectare natuurcompensatie. Blijkbaar is de consensus in de regering ook moeizaam tot stand gekomen. Nu is het uitermate belangrijk dat we kunnen garanderen dat die natuurcorridor er effectief komt.
Wij kijken uit naar de voortgangsrapportrage en naar de vervolgafspraken die zijn gemaakt met de natuurverenigingen om er zeker van te zijn dat we de consensus die absoluut noodzakelijk is in dit dossier, kunnen waarmaken. Dat lijkt me nog belangrijker dan andere afspraken die nog moeten worden gemaakt.
Minister, ik hoop dat er na het gesprek met de natuurverenigingen en de milieukoepel nog een vervolgafspraak komt. Of zijn er andere afspraken gemaakt? Of wacht u een reactie af? Als we geen consensus kunnen bereiken, dan is niemand daarbij gebaat. Ik weet ook niet of een alternatief tracé geen procedures teweeg zal brengen. Ik verwacht wel weerstand in dat geval. We moeten dan ook gaan voor het scenario dat nu op tafel ligt. U moet wel garanties krijgen zodat het dossier zoals het voorligt, kan worden voortgezet en zodat u ons kunt garanderen dat die natuurcorridor er effectief komt. Ik kijk uit naar uw antwoord.
Mevrouw Peeters heeft het woord.
Het is heel belangrijk dat het GRUP nu definitief is goedgekeurd. Ik hoop samen met een aantal collega’s in deze commissie dat die noord-zuidverbinding nu snel kan worden uitgevoerd. Die ontsluiting is heel belangrijk voor de mensen die daar wonen en voor de mensen die in de onmiddellijke omgeving werken, en heeft ook economische gevolgen.
Mijnheer Danen, uw derde vraag, die ook door de heer Beenders wordt ondersteund, stoort me een beetje. Men stelt hier voortdurend de vraag waarom de milieuverenigingen niet eerder zijn betrokken bij het proces. Iedereen weet hoe een GRUP wordt opgemaakt. Daarbij worden heel wat mensen bevraagd en wordt er een openbaar onderzoek georganiseerd. Ruim een jaar geleden was er een voorlopige aanvaarding; nadien was er een definitieve aanvaarding. Alle mogelijke stakeholders konden hun bezwaren en opmerkingen uiten. Ik vraag me dan ook af waarom twee collega’s in deze commissie vragen waarom er niet afzonderlijk met de milieuverenigingen en dan vooral met de Limburgse milieukoepel onderhandeld werd en waarom dat pas na de definitieve aanvaarding van het GRUP is gebeurd. Waarom moet dat nadien nog gebeuren? Waarom moet alleen die instantie een voorkeursbehandeling krijgen? Als die verenigingen vanaf de eerste dag zeggen dat ze zich zullen blijven verzetten tegen de ontwikkeling van die noord-zuidverbinding, dan moeten zij absoluut geen voorkeursbehandeling krijgen, integendeel. Ik hoop dat het tot een snelle uitvoering komt van dit dossier.
Minister Schauvliege heeft het woord.
Het GRUP is nog niet definitief goedgekeurd. Het gaat om een principiële goedkeuring die nu naar de Raad van State gaat, die dertig dagen de tijd heeft om een advies te verlenen.
Dit GRUP is volledig in overeenstemming met het RSV. In dat RSV is inderdaad sprake van de open ruimte, maar ook van doelstellingen en missing links op het vlak van mobiliteit, infrastructuur en verkeersveiligheid.
En natuurlijk moeten beide samen gelezen worden. Terecht wordt hier verwezen naar de N74 in het RSV. Het is een belangrijk onderdeel met een verbindende functie als primaire weg 1. We hebben geopteerd voor nieuwe infrastructuur die beantwoordt aan de milieudoelstellingen, de mobiliteitsdoelstellingen en het behoud van de open ruimte.
Het goedgekeurde GRUP maakt de noord-zuidverbinding dus mogelijk. De doelstelling van het plan is inderdaad onveranderd gebleven. Het vertoont in die zin grote gelijkenissen met het voorgaande. Dat zou er nog aan mankeren. Het kan niet dat het er plotseling helemaal anders zou uitzien.
In de uitwerking, onderbouwing en motivering zijn er wel fundamentele verschillen. Dat is logisch, daarmee wordt tegemoetgekomen aan de opmerkingen van de Raad van State. Cruciaal is dat er een oplossing werd uitgewerkt voor kritiek van de Raad van State. Die oordeelde dat het plan gebaseerd was op een milieubeoordeling die niet in overeenstemming was met de wettelijke bepalingen. Concreet ging het om artikel 36ter van het decreet Natuurbehoud. Rekening houdend met elementen uit het arrest, werd een nieuwe procedure voor de opmaak van de goedkeuring van het GRUP doorlopen. Het bestaande plan-MER werd aangevuld en dus geactualiseerd. Dit plan-MER werd goedgekeurd op 25 februari vorig jaar. Daaruit blijkt dat de zogenaamde compensatie die voor de Raad van State het struikelblok vormde, eigenlijk niet meer aan de orde is. Dat maakt dat het dossier juridisch veel sterker is. We hebben dus ook de motivering op dat vlak veel meer body gegeven, aangepakt en gemotiveerd in het GRUP, dat nu aan de Raad van State werd overgemaakt.
Het feit is dat is aangegeven met milieuverenigingen te willen onderhandelen na de beslissing. Ik volg volledig wat mevrouw Peeters heeft gezegd. We hebben natuurlijk alle procedures doorlopen. We hebben alle mogelijke momenten van inspraak gehad. Het Agentschap voor Natuur en Bos is betrokken, maar ook alle burgerorganisaties hebben de kans gekregen om bezwaren en opmerkingen kenbaar te maken. Het klopt natuurlijk niet dat er nu plotseling overleg zou zijn met milieuverenigingen of met andere actoren. Ik weet heel goed, maar toen had ik nog andere bevoegdheden in de Vlaamse Regering, dat ook vorig jaar de Vlaamse Regering een aantal gesprekken heeft opgestart en een aantal overlegmomenten heeft gehad met milieuverenigingen en met andere actoren. Ik vind het natuurlijk terecht dat wanneer er vragen zijn om gehoord te worden, dat ook met andere actoren wordt gedaan. Ik weet heel goed dat de vorige Vlaamse Regering ook met de milieuverenigingen gesprekken heeft gevoerd naar aanleiding van de opmaak van het nieuwe MER en het GRUP. Het waren gesprekken met de Limburgse ministers en met de minister-president.
Ondertussen werd een beslissing genomen. Er werd beslist om een ecologische corridor aan te leggen. Daarvoor is een concrete timing afgesproken: het planproces moet zijn afgerond ten laatste bij de gunning van de werken van de noord-zuid en het vereiste plan moet definitief vastgesteld zijn bij de definitief geworden gunning. Bovendien werden ook een werkwijze en een traject vastgelegd. De VLM zal alles in kaart brengen. Ik kan dus nog niet antwoorden op de vraag hoe het nu zit. De VLM zal dat doen op basis van de instrumenten van landinrichting. Het gaat over een corridor waar ook medegebruik mogelijk is door alle actoren. Dat is klassiek voor zo een landinrichting. Het kan een heel mooie realisatie zijn die zowel de natuurcorridor als de agrarische structuur kan versterken in dat gebied. Dat is de afspraak die we hebben gemaakt in de Vlaamse Regering en die ook een duidelijke timing bevat.
Ik herhaal dat alle formele stappen doorlopen zijn, dat er gesprekken geweest zijn met verschillende actoren op het terrein, ook voor het GRUP opnieuw werd voorgelegd aan de Vlaamse Regering. Het is ook goed dat er nadien nog contacten gelegd zijn en er vragen werden gesteld. Doen alsof er voordien nooit gesprekken of contacten geweest zijn en dat het GRUP zomaar is komen aanwaaien, klopt niet. Er is heel veel overleg gepleegd, op heel veel momenten met verschillende actoren.
De heer Danen heeft het woord.
Op mijn vierde vraag, of de verbinding er echt zal komen en over de timing, heb ik niet echt antwoord gekregen. U hebt er in algemene termen op geantwoord. Ik stel me de vraag, maar ik vertrouw erop dat de verbinding er zal komen.
Ik hoor de collega’s Ceyssens, Jans en Peeters pleiten voor consensus, voor de kop vooruit en er allemaal voor gaan. Weet u wanneer het moment van consensus er was? In 2007 was het er. Toen hadden Peeters, Stevaert en Dewael alle drie verantwoordelijkheid in de Vlaamse Regering. Ze waren voor de tunnel. Toen was er niemand tegen de tunnelvariant, behalve een aantal mensen die op het tracé zelf woonden. Toen hadden we moeten doorzetten. Als we dat toen hadden gedaan, dan reden we nu allemaal vlotjes van noord naar zuid. Nu komen zeggen “kop vooruit, niemand mag zich verzetten of vragen stellen”, dat vind ik een beetje hypocriet.
Ik blijf het een vreemd idee vinden dat rekening wordt gehouden met elementen in het RSV omdat de N74 erin staat als prioritair project. Dat is inderdaad zo, maar er staat helemaal niet in dat we dit moeten realiseren via een omleidingsweg. De doortochtvariant zou veel logischer geweest zijn.
De heer Ceyssens heeft het woord.
Als we het dan toch over consensus hebben: de grote tunnelvariant Stevaert-Dewael werd voorgesteld op TV Limburg op een morgen, en toen heeft de directeur van AWV zich verslikt in zijn koffie! Hij was op dat moment nog niet op de hoogte van de tunnelvariant.
Kris Peeters is als minister van Openbare Werken begonnen met er een haalbare tunnelvariant van te maken. Het was een tunnelvariant, niet de eerste grote tunnel die overal onderdoor ging. Het ging om een tunnel die onder het centrum van Helchteren doorging, terug bovenkwam in de Mangelbeekvallei en daarna terug onder het centrum van Houthalen ging. Dat was het voorstel dat op tafel lag.
Over consensus gesproken, kan ik u ook nog zeggen dat het gemeentebestuur van Houthalen-Helchteren er de grootste moeite mee had. Als ik me niet vergis, was een van de schepenen van het gemeentebestuur van Houthalen-Helchteren toen iemand van de partij Groen! Men heeft toen nagelaten in Houthalen-Helchteren om zich erachter te scharen. Er werd gevraagd om overleg te hebben. Vanuit de gemeente werd gevraagd om een plan-MER te maken waarin beide tracés vergeleken werden en waarin duidelijk naar voren kwam wat de effecten van een doortocht waren op het vlak van fijn stof en dergelijke. Als het over Antwerpen gaat, moet er een kap over alles, want er mag geen tikkeltje fijn stof in de stad komen. Als het over Houthalen-Helchteren gaat: rijd daar maar liefst onderdoor en laat het fijn stof maar aan de tunnelmonden naar boven komen. Kwestie van met twee maten en gewichten te werken, kan dat tellen!
In het plan-MER is toen naar voren gekomen dat beide scenario’s evenwaardig waren. Er is toen gezegd: maak de beslissing op basis van de maatschappelijke kosten-batenanalyse. Toen die resultaten er waren, heb ik de gouverneur van Limburg horen zeggen dat we wel gek zouden zijn indien we niet voor die oplossing zouden kiezen. Op die basis is voor een omleidingstracé gekozen. Ook al vindt u dit een slechte oplossing: een slechte oplossing zal op termijn nog altijd beter zijn dan helemaal geen oplossing.
Mevrouw Jans heeft het woord.
Ik zal me niet mengen in de discussie over welke oplossing de beste is. Het is een feit dat we nu zo ver staan en dat we naar een oplossing evolueren. Wat me vooral charmeerde in uw antwoord, minister, is dat u heel duidelijk hebt gesteld: we gaan verder, er is een duidelijke planning, bij de gunning van de werken moet ook het plan over de heel belangrijke ecologische verbinding rond zijn, alles wordt gecoördineerd door de VLM, die alles stap per stap uitwerkt, en de verbinding zal er komen. Dit is een horde die genomen is. Er is duidelijkheid dat de verbinding er komt, ook al twijfelt de heer Danen er nog aan.
Mijnheer Beenders, u spreekt van consensus, u zegt dat we aan één zeel moeten trekken. Dat is zo, maar dan wil ik toch een oproep richten tot u en uw partij. In de krant en op TV Limburg stelt mevrouw Lieten dat alles stil ligt in Limburg, dat er geen grote infrastructuurprojecten meer worden gerealiseerd en dat het tijd is om daar iets aan te doen. Ik wil u vragen om ook eens met mevrouw Lieten te spreken, om haar uit te leggen wat hier vandaag in de commissie werd gezegd, zodat ze weet waarover het gaat en dat we vooruitgaan.
De heer Beenders heeft het woord.
Ik wil daar graag op reageren, maar dan zou het over de inhoud van de vier belangrijke dossiers moeten gaan die gebaseerd zijn op uitspraken van collega’s van u uit de Federale Regering. De feiten spreken voor zich. We voelen dat het consensusmodel, waar Limburg voor bekend is, vandaag onder druk staat. Dat moeten we te allen tijde vermijden.
Minister, ik wil u zeker adviseren om de vlucht vooruit te nemen en om vooral de garanties op de natuurcorridor in steen te zetten. U mag het niet bij woorden laten. U kunt ons wel met woorden overtuigen dat de verbinding er zeker zal komen, maar ik hoop dat u ons heel snel ook kunt overtuigen met feiten, met ingezette procedures en met afspraken die in steen gebeiteld staan. Zo kunnen we er absoluut zeker van zijn dat de beloofde hectaren ook echt gerealiseerd zullen worden. Ik heb er vandaag mijn twijfels nog over, het is aan u om ze weg te nemen. Ik raad u echt aan om snelheid te nemen in dit dossier.
Mevrouw Peeters heeft het woord.
Ik wens de minister enkel nog te bedanken voor haar antwoorden. Ik hoop dat we heel snel vooruit zullen gaan.
De vraag om uitleg is afgehandeld.