Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
Mevrouw Segers heeft het woord.
Op 31 december 2014 om middernacht haalde de openbare omroep het derde kanaal OP12 uit de ether. Dat is nogal geruisloos verlopen. Het is pas opgestart in mei 2012 en heeft dus een korte carrière gekend. Vanaf 1 januari 2015 wordt het kanaal van Ketnet na 20 uur alleen nog gebruikt als ‘uitwijk- en servicekanaal’ zoals de VRT het omschrijft, voor Eén en Canvas. De VRT geeft hiermee gevolg aan het Vlaamse regeerakkoord.
Deze beslissing van de VRT in uitvoering van het regeerakkoord, heeft tot onmiddellijk gevolg dat de publieke opdracht van de VRT– zoals in de tot op heden geldende beheersovereenkomst vastgelegd – substantieel wordt uitgehold. Het stopzetten van OP12 maakt het de openbare omroep minstens gevoelig moeilijker om haar maatschappelijke meerwaarde aan te tonen, om een VRT te zijn die – ik citeer de VRT zelf: “meer dan ooit de Vlaamse samenleving in al haar diversiteit bereikt en weerspiegelt”.
Minister, hebt u reeds contact gehad met de VRT over de concrete invulling van het derde net vanaf 1 januari 2015 op korte en middellange termijn? Welke afspraken hebt u gemaakt met de VRT over de manier waarop de openbare omroep tegemoet zal blijven komen aan haar publieke opdracht in de periode vanaf 1 januari 2015, vanaf het verdwijnen van OP12 tot wanneer de beheersovereenkomst is aangepast?
Welke concrete stappen zullen worden gezet voor de continuering van de initiatieven inzake de op heden in de beheersovereenkomst opgenomen doelstellingen, met name: de uitbouw van een volwaardig aanbod dat tegemoetkomt aan de verwachtingen en behoeften van de moeilijkst bereikbare doelgroep, namelijk jongeren, de internationale rol van de VRT en haar verantwoordelijkheid om expats te bereiken en te betrekken in onze samenleving, inclusie in de samenleving van mensen met een functiebeperking die tot nu toe vooral werden bediend via audiodescriptie, de representatie van minderheden op de openbare omroep en participatie van minderheden aan de samenleving, de aandacht voor niet-mediapopulaire sporten, het stimuleren van creatief ondernemerschap, de aandacht voor grote kunst- en cultuurevenementen zoals de Koningin Elisabethwedstrijd en het stimuleren van mediawijsheid.
Ik wil enkele kanttekeningen maken bij de vraag om uitleg van mevrouw Segers. OP12 werd vanaf het begin onder vuur genomen door mijn partij. De heer Tommelein heeft er verschillende malen het woord over gevoerd, op zijn kenmerkende manier. Het verhaal van OP12 was van in het begin gedoemd om te mislukken. Het zat niet goed in elkaar en was alleen een prestigeproject van een bepaalde partij, zoals ik dat toen en achteraf heb bekeken. Dat was trouwens bij de toenmalige coalitiepartners regelmatig in de wandelgangen te horen.
Mevrouw Segers, u zegt dat onder andere de Koningin Elisabethwedstrijd volledig zal worden uitgezonden. De kinderen komen nog aan hun trekken, maar het jongerenkanaal is opgeschort. Maar de jongeren vinden hun gading veel meer via de digitale weg. Wij moeten ons daar als parlementslid bewust van zijn. De VRT moet zich daar nog veel meer bewust van zijn. Ook zij moet veel meer die digitale weg inslaan. Nog voor OP12 werd opgericht, hebben wij dat gezegd na een bezoek aan de BBC, die daarin al veel verder stond. Dat is normaal want ze hebben daar ook veel grotere budgetten. Dat wij opnieuw op het analoge zijn gaan werken, was volgens mij een verkeerde keuze. Dat wordt bevestigd door het bereik van het derde net.
Ik ben het er niet mee eens dat de opdracht van de VRT wordt uitgehold door de stopzetting van het derde kanaal. Als je ziet welke programma’s nog van een uitwijk- en servicekanaal kunnen gebruikmaken, en als je bekijkt wat zowel door Eén als door Canvas wordt aangeboden, dan is het fout te zeggen dat dat wordt uitgehold. OP12 was een prestigeproject, dat op tijd – en eigenlijk te laat, maar we konden niet vroeger – werd afgevoerd. Dat is een heel goede zaak. Laat ons hopen dat de VRT zich nu beter voorbereidt om langs een digitale weg de jongeren te bereiken.
De heer Vandaele heeft het woord.
Ik heb net als de heer De Gucht het gevoel dat mevrouw Segers enigszins overdrijft als zij zegt dat de publieke opdracht van de VRT wordt uitgehold door OP12 stop te zetten en dat het nu voor de openbare omroep moeilijk wordt om zijn maatschappelijke meerwaarde aan te tonen, zoals zij het formuleert. Mevrouw Segers, als u die redenering doortrekt, betekent dat dat de VRT gedurende al die jaren dat OP12 niet bestond, niet in staat was om haar publieke opdracht waar te maken. Dat klopt niet.
Het stopzetten van OP12 betekent voor ons zeker niet dat de VRT de opdrachten die ze in de beheersovereenkomst kreeg, niet meer moet uitvoeren. Mevrouw Segers, daar delen wij dezelfde bezorgdheid. Voor ons blijft het zeer belangrijk dat de openbare omroep een brede opdracht blijft behouden, met een breed en pluralistisch aanbod waarin alle Vlamingen zich kunnen herkennen: met aandacht voor specifieke doelgroepen, voor cultuur, voor culturele evenementen, voor minder populaire sporten, met een aanbod voor expats – waarom niet? – en, wat ons betreft, met aandacht voor de eigen Nederlandstalige Vlaamse producties en voor toegankelijkheid, onder andere door middel van ondertiteling. Al die taken willen wij zeker nog uitgevoerd zien door de VRT. Kan dat in een addendum worden toegevoegd, of kan er in de nieuwe beheersovereenkomst een nieuw accent worden toegevoegd?
Een belangrijk argument voor OP12 was inderdaad dat op die manier jongeren zouden worden bereikt. We weten dat het altijd moeilijk is om jongeren te bereiken. We zagen dat dat niet altijd even goed gelukt is bij OP12. Ik lees in het jaarverslag van 2013 dat 50,2 procent van alle jongeren tussen 12 en 20 jaar in 2013 tenminste één keer naar een OP12-programma hebben gekeken. Op het eerste gezicht vind ik dat niet indrukwekkend. Misschien moeten we de cijfers verfijnen om daar echt zicht op te krijgen. We zien wel dat op OP12 op een bepaald ogenblik vooral sportuitzendingen te zien waren.
Minister, men kan wel pleiten voor extra ruimte voor een derde net en, wat mij betreft, zelfs voor een vierde of een vijfde net, maar de praktijk leert ons dat ruim 60 procent van de zendtijd die de openbare omroep in 2013 bracht uit herhalingen bestond. Op drie jaar tijd ging Eén van 35 naar 39,3 procent herhalingen, Canvas van 31 naar 52,2 procent en Ketnet van 78 naar 85,8 procent. OP12 bracht 69,4 procent herhalingen. Alleen al dat vraagt dat wij een en ander, en ook OP12, enigszins relativeren.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
De motivatie van mevrouw Segers, dat de VRT haar taken niet meer zal kunnen uitvoeren als OP12 wegvalt, vind ik niet helemaal correct. Maar haar vraag is wel pertinent. We zitten nu in een vacuüm. De beheersovereenkomst moet bij mijn weten nog altijd aangepast worden. Minister, wat is de concrete timing voor die aanpassing waarin dit allicht ook zal worden vermeld? Naar aanleiding van vroegere vragen of bij de bespreking van de beleidsnota hebt u gesproken over januari, februari. Kunt u daarover wat concreter zijn, aangezien de maand januari nu toch al wat gevorderd is?
Los daarvan is de problematiek van het bereiken van jongeren niet opgelost. Men heeft dat door middel van dat derde kanaal proberen op te lossen. Dat heeft blijkbaar niet zoveel zoden aan de dijk gebracht. Ik zie dat de heer Vandaele over cijfers beschikt. Is dat nu geëvalueerd? Komt er een definitieve evaluatie die moet uitwijzen wat ongeveer twee jaar OP12 heeft bijgebracht? Is daarmee de problematiek van het bereiken van jongeren opgelost? Ik denk het niet. Hoe zullen we dat in het gewone algemene kader verder opnemen? Uiteindelijk is het wel zo dat de jongeren te weinig worden bereikt. Ik heb het hier niet over de kinderen van Ketnet, maar over de tieners en jonge adolescenten. Hoe bereik je die? Ik heb er thuis enkele rondlopen. Die zijn op het internet bezig en kijken bijna geen tv meer. Kunnen we in die richting voortdenken? U hebt in uw beleidsnota gesteld dat u heel fel wilt inzetten op het digitale en dat u vindt dat de VRT daar zeer sterk op zal moeten werken. Misschien is er nu een mogelijkheid om net via dat digitale de jongeren beter te bereiken, op een manier die zij aantrekkelijk vinden. Hoe zal de VRT in de toekomst de jongeren beter bereiken?
Minister Gatz heeft het woord.
Bedankt voor de vragen. Ik zal uiteraard de vragen van mevrouw Segers beantwoorden en terloops rekening houden met de bedenkingen van de andere interveniënten.
Er is contact geweest met de VRT over de concrete invulling van het derde net vanaf januari op korte en middellange termijn. Op 1 januari 2015 om 00.00 uur stopte de VRT met OP12. Daarmee gaf de VRT gevolg aan het Vlaams regeerakkoord, waarin stond: “Het derde net zal nog uitsluitend gebruikt worden voor de ontkoppeling van Ketnet en Canvas.”, en aan de beleidsnota Media, waarin stond: “OP12 wordt afgeschaft.” Als minister van Media ben ik met de VRT overeengekomen dat het kanaal van Ketnet na 20 uur wel nog gebruikt kan worden als ‘uitwijk- en servicekanaal’ voor Eén en Canvas. Het aanbod op dat uitwijkkanaal wordt uitgezonden onder de noemer ‘Eén+’ of ‘Canvas+’, en kan enkel uitgezonden worden na 20 uur. Het aanbod op het kanaal van Ketnet na 20 uur gaat meer bepaald om cultuur, sport en programma’s met audiodescriptie – een vertelstem voor slechtzienden –, zoals de zondagavondfictie van Eén. Alleen als de programmering van Eén en Canvas een uitzending niet toelaat, kan er worden uitgeweken naar het kanaal van Ketnet, en bovendien uitsluitend na 20 uur.
De Ketnetprogrammering wordt dus nooit onderbroken. Ik geef enkele voorbeelden. De Eén-serie ‘Vriendinnen’ wordt op zondagavond ook met audiodescriptie uitgezonden op Eén+. Canvas brengt verslag uit van de Koningin Elisabethwedstrijd, maar de integrale live-uitzendingen zijn te bekijken op Canvas+. De eerste helft van de wedstrijd van 19 uur in de Europa League wordt uitgezonden op Canvas, de tweede helft is te volgen op Canvas+, zodat de informatieopdracht met Terzake kan worden uitgezonden op Canvas.
Deze maand bestaat het aanbod van het kanaal van Ketnet na 20 uur uit de volgende zaken. Onder de noemer Eén+ zijn er op 4 januari twee afleveringen van de fictiereeks ‘Vriendinnen’ met audiodescriptie. Onder de noemer Canvas+ is er op 20, 21 en 27 januari de Champions League Volleybal.
Welke afspraken heb ik gemaakt met de VRT met betrekking tot het nakomen van de publieke opdracht op dit ogenblik en in de volgende periode, in relatie tot het verdwijnen van OP12? Ook enkele vragen van mevrouw Brouwers gingen daarover. In het overleg tussen de VRT-directie en de minister van Media wordt nagegaan welke wederzijdse engagementen uit de beheersovereenkomst – de financiële afspraken en de strategische en operationele doelstellingen – gewijzigd dienen te worden. Dat overleg is volop bezig en wordt op korte termijn afgerond. Collega’s, of we dat nu graag hebben of niet, we moeten daar telkens een maand aan toevoegen. Dat is een normale doorlooptijd voor de Inspectie van Financiën, die het afsluiten van de bilaterale gesprekken op haar manier niet moet controleren maar moet adviseren. Dat zal leiden tot het definitief afsluiten van het addendum bij de lopende beheersovereenkomst. Ik kan u zeggen dat daarmee bijna alle problemen uit de weg zijn geruimd.
Mevrouw Segers, dan hebt u een meer fundamentele vraag gesteld. De VRT heeft een aantal verplichtingen om een specifieke doelgroep te bereiken. Hoe verhoudt het afschaffen van OP12 zich tot die verplichtingen? Ik wil beklemtonen dat de VRT deze opdrachten zal blijven nakomen in 2015, zoals voorheen. Alleen zal het kanaal van Ketnet na 20 uur geen regulier aanbod meer bevatten. Voor de jongeren hebben we Ketnet, maar daarnaast is het wel degelijk de bedoeling dat de generalistische zenders Eén en Canvas met hun aanbod alle Vlamingen willen bereiken. Daarom is het nodig dat ze in hun aanbod voldoende inspelen op de mediabehoeften en maatschappelijke thema’s van jongeren. De discussie die door de heer De Gucht werd aangegeven, of het reële derde net niet veeleer in het digitale ligt, is natuurlijk de kern van de zaak. Mijnheer Vandaele, u vroeg of het bereik van 50,2 procent goed is. Inderdaad, ik stel mij die vraag ook. We kunnen het best bijkomende informatie aan de VRT vragen. Hoe evalueren zij dat zelf, en hoe kan daarin verandering worden gebracht? De link met het digitale zal daarin niet onbelangrijk zijn.
Mevrouw Brouwers, de formele evaluatie van OP12 is nog niet gebeurd. Ik denk dat het zinvol is dat we aan de VRT een evaluatie vragen. Wat zijn de bevindingen na twee jaar? Wat kan daaruit voor de toekomst worden geleerd? U vraagt geen evaluatie om de evaluatie, neen, wij moeten weten wat wij daaruit kunnen leren.
Wat betreft de expats of de buitenlanders in Vlaanderen, was er iets te doen om ‘Fans of Flanders’. Dat blijft bestaan. Elke week is er een nieuwe aflevering op Canvas, op zondag om 20.15 uur, van oktober tot en met mei. Het programma wordt door de zender ook herhaald. Het onlineplatform www.fansofflanders.be blijft ook actief. Ook de slechtzienden vormen een doelgroep die in de beheersovereenkomst wordt omschreven. De opdracht om één fictiereeks per jaar met audiodescriptie uit te zenden, komt niet in het gedrang.
De VRT zal aandacht blijven hebben voor de zogenaamde kleinere sporten. Canvas brengt samenvattingen van wedstrijden van kleine sporten. Als service voor de kijker kunnen sommige wedstrijden live gevolgd worden op het kanaal van Ketnet na 20 uur, voor zover de VRT daarvan de rechten heeft. Daarnaast komen de kleinere sporten ook aan bod in Sporza op zondag, dat vanaf dit jaar op Eén wordt uitgezonden, wat ten goede komt van het bereik, en in andere sportprogramma’s zoals Sportweekend.
De Koningin Elisabethwedstrijd zal in de finaleweek integraal te volgen zijn op het kanaal van Ketnet na 20 uur. Canvas zal daarnaast ook verslag uitbrengen van die finaleweek.
Mevrouw Segers, wat is nu mijn visie op het al dan niet blijven handhaven van deze specifieke, maatschappelijk uiterst belangrijke doelstellingen in de nieuwe beheersovereenkomst? Ik ben van mening dat de betrokken doelstellingen ook in de periode van de volgende beheersovereenkomst ter harte moeten worden genomen. De VRT stelt dat trouwens niet in vraag. In de komende maanden zullen we bekijken hoe dit in de nieuwe context van gewijzigde economische omstandigheden kan worden uitgewerkt. Ik herinner u eraan dat ik tijdens de bespreking van de beleidsnota al een eerste indicatieve timing heb gegeven van hoe we de beheersovereenkomst willen voorbereiden. We zullen er de komende weken zeker nog dieper op kunnen ingaan met de commissie.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Omdat ik zo werd aangesproken door de heer De Gucht – die verdorie verdwenen is – wil ik reageren. Zeggen dat OP12 een prestigeproject van de vorige minister was, is echt wel denigrerend voor wat de doelstelling van OP12 was.
Er is blijkbaar sprake van selectief geheugen, want veel collega’s zaten de vorige keer al in deze commissie. De discussie over OP12 is gestart omdat er een duidelijke noodzaak was aan een derde kanaal waarop Ketnet moest komen. Ketnet werd voordien ongeveer tweehonderd keer per jaar onderbroken. Kinderen moesten wijken voor sport. Dat was de eerste aanleiding. Dat het derde kanaal er gekomen is en dat Ketnet er nu blijft, is een heel goede zaak. Er werd dus een heel vals argument gebruikt.
De tweede doelstelling was het bereiken van jongeren. Dat is een ongelofelijk moeilijke opdracht, maar niet onmogelijk. De Noorse tv heeft een jongerenkanaal. Nederland 3 richt zich specifiek tot jongeren. Voor de VRT wordt het nu heel moeilijk. Jongeren zijn ongelofelijk moeilijk te bereiken. De uitleg die men altijd geeft over digitalisering, klopt, jongeren en kinderen kijken digitaal, ook volwassenen doen dat. Maar lineair kijken, blijft nog altijd de belangrijkste vorm van kijken, ook voor jongeren. Zeggen dat de VRT er moet zijn voor alle Vlamingen, betreft ook jongeren.
Als we dat bekijken in de context van de gebeurtenissen van afgelopen weken, waardoor mensen ontredderd zijn, dan weten we dat ook jongeren met heel veel vragen zitten. Ze blijven op hun honger zitten. Karrewiet levert prachtig werk inzake het duiden van de gebeurtenissen voor kinderen. Voor jongeren doen we dat momenteel niet. Uiteraard wordt het een pak moeilijker. U kunt me niet van het tegendeel overtuigen. Het wordt een pak moeilijker voor de VRT om, nu OP12 wegvalt, voort te werken voor die heel specifieke doelstellingen en doelgroepen.
Wat klopt, is dat OP12 op een gegeven moment al die moeilijke doelstellingen in de beheersovereenkomst kreeg. Dat was duidelijk wel een beleidskeuze van de vorige minister, een goede keuze, want een openbare omroep dient daarvoor. Ze werden echter allemaal op dat kanaal gepropt. Ik kijk mee uit naar hoe de VRT die belangrijke doelstellingen inzake niet-mediapopulaire sporten en zo meer, zal proberen waar te maken.
Het antwoord dat u gaf over de kleine sporten, is heel mager, maar ‘the proof of the pudding is in the eating’. We zullen zien. Ik zal dit zeker blijven opvolgen.
U hebt niet geantwoord op de vraag hoe het zit met mediawijsheid en jongeren en met de experimentele functie van de VRT bij het zoeken naar nieuwe formats, iets dat fantastisch goed ging op OP12, ook al was het maar voor een klein publiek. Ik zie niet in hoe de vele aspecten van mediawijsheid aan bod zullen komen, meer specifiek het creatieve aspect.
De heer Vandaele heeft het woord.
Mevrouw Segers, het niet meer onderbreken van Ketnet was ook voor ons een nobel streven. Wij deelden dat, maar we hadden wel heel veel vragen bij het derde net als dusdanig.
Minister, uit uw antwoord begrijp ik dat we grotendeels op dezelfde lijn zitten. Ik ben daar blij om. Ook u zegt dat we de krachtlijnen die vandaag in de beheersovereenkomst staan en de grote dingen die wij van de openbare omroep verwachten, ook in de toekomst mogen verwachten. In elk geval is de VRT, ook in het huidige krimpscenario, bereid en van plan om die opdrachten te blijven uitvoeren. Voor het ogenblik volstaat dat voor mij. We zullen nog volop de gelegenheid hebben om in de toekomst over nieuwe beheersovereenkomsten van gedachten te wisselen.
Minister Gatz heeft het woord.
Ik erken dat ik op één aspect van uw vraag, namelijk het stimuleren van mediawijsheid, niet echt ben ingegaan, maar ik stel voor dat dat het voorwerp uitmaakt van een apart en breder debat. Uw vraag ging over de rechtstreekse gevolgen van het afschaffen van OP12 en ik meen dat ik daar vrij omstandig op geantwoord heb – misschien niet volledig tot uw voldoening, maar dat is iets anders. Laten we het mediawijsheiddebat, dat ons beiden na aan het hart ligt, in een ander perspectief voeren, op basis van een vraag van uw kant of van beleidsvoorstellen van mijn kant de komende maanden.
De vraag om uitleg is afgehandeld.