Verslag vergadering Commissie voor Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering en Stedenbeleid
Verslag
De heer De Meulemeester heeft het woord.
“Belastinginspectie legt bom onder gemeentekassen.” “BBI zet financiering lokale overheden op losse schroeven.” Het was toch wel even schrikken bij die krantenkoppen, minister. Aanleiding was het proces-verbaal dat de Bijzondere Belastinginspectie (BBI) stuurde naar het Ieperse Autonoom Gemeentebedrijf (AGB) Vauban over de recuperatie van de btw.
Autonome gemeentebedrijven zijn een structuur die geregeld is in het Gemeentedecreet. Als afzonderlijke rechtspersonen, opgericht door lokale overheden, staan deze AGB’s vooral in voor de bouw en het beheer van sport- en cultuurinfrastructuur. Een van de grote voordelen van die manier van werken, is net het feit dat de btw op dergelijke investeringen gerecupereerd kan worden. Veel steden en gemeenten hebben daar de voorbije jaren al gebruik van gemaakt.
De BBI lijkt dat nu op de helling te zetten met de stelling dat een AGB, net als de lokale overheid zelf, geen winstoogmerk heeft en dus geen btw kan recupereren. In het concrete geval van het Ieperse Vauban vordert de BBI een bedrag van maar liefst 1,5 miljoen euro, wat in combinatie met achterstallige intresten en een boete oploopt tot het drievoudige.
De potentiële impact van deze case is echter nog veel groter. Er zijn in Vlaanderen 168 autonome gemeentebedrijven en 18 autonome provinciebedrijven die btw recupereren. Hoewel velen daarvan hierover op voorhand een akkoord sloten met de FOD Financiën of het lokale belastingkantoor, is de ongerustheid bijzonder groot.
Zoals ook de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) opmerkte, lijkt deze zaak een beetje op schieten met een kanon op een mug. De BBI is er om grootschalige fraude aan te pakken, terwijl de btw-recuperatie door AGB’s een grondslag heeft in het Gemeentedecreet en de betreffende boekhoudingen in alle transparantie gevoerd worden onder toezicht van revisoren, de gemeentebesturen en hogere overheden. Van fraude of geheime boekhoudingen kan hier dus bezwaarlijk sprake zijn. Na de negatief aangepaste ramingen van de inkomsten uit de gemeentelijke opcentiemen op de personenbelasting en de vermindering van de lagere dotaties voor de politiezones, is dit potentieel een derde aanslag op de gemeentelijke financiën door de federale overheid.
De meeste Vlaamse steden en gemeenten zijn bezig met het opmaken van hun budget voor volgend jaar, of zijn daar al klaar mee. Door de beperktere budgettaire ruimte is dat op zich al vaak een heel moeilijke klus geworden. Als er dan steeds maar weer elementen opduiken die potentieel een zware impact hebben op de inkomsten van die lokale besturen, dan wordt de opmaak van een sluitend budget en meerjarenbudget enigszins een processie van Echternach.
Minister, vanuit die vaststellingen wil ik u de volgende vragen stellen. Bevindt de constructie van AGB’s die btw kunnen recupereren, zoals bepaald in het Gemeentedecreet, zich juridisch inderdaad op glad ijs? Hebt u over deze kwestie al overlegd met uw federale collega van Financiën? Zo ja, wat was de uitkomst van dit overleg? Welke maatregelen stelt u in het vooruitzicht voor de rechtszekerheid voor lokale besturen met betrekking tot inkomsten waarvoor ze afhankelijk zijn van hogere overheden? Wordt voorzien in duidelijke richtlijnen voor steden en gemeenten over hoe om te gaan met dergelijke onzekere factoren in hun begrotingsopmaak?
De heer Meremans heeft het woord.
Voorzitter, minister, geachte leden, ik schrok ook een beetje toen ik die krantenkoppen zag. Ik heb dus ook eens lokaal teruggekoppeld. Ik weet het nog goed: vroeger is er bij ons ook een AGB opgericht. Toen was er ook het debat over btw-recuperatie of niet en dergelijke. Ik heb ook navraag gedaan bij onze financiële diensten. Die hebben me het volgende te kennen gegeven: ze hebben duidelijke afspraken gemaakt met het lokale kantoor, en als ze binnen die krijtlijnen blijven, dan is er voor hen geen probleem. Daar heb ik dus niet meteen een grote ongerustheid gemerkt. Ik vraag me af of het hier gaat over een specifieke casus. Het gaat over iets lokaals, in Ieper. We kunnen dus niet nagaan of dat autonoom gemeentebedrijf alle regels heeft gevolgd en binnen de opgelegde krijtlijnen is gebleven. Toen ik in mijn eigen stad ook vroeg of de richtlijnen duidelijk genoeg waren, hebben de diensten te kennen gegeven dat die voor hen wel duidelijk waren. Ik geef dat maar te kennen. Het zou kunnen gaan over een specifiek geval. Ik heb niet meteen vernomen dat er enorme ongerustheid zou heersen, in die mate dat ik dat kon nagaan.
Minister Homans heeft het woord.
Mijnheer De Meulemeester, ik dank u voor uw vraag. Ik begrijp waarom u ze stelt, maar ik wil er toch op wijzen dat dit eigenlijk niet gaat over een federale maatregel die een impact zou hebben op de financiën van de lokale besturen. U hebt een aantal voorbeelden genoemd, zoals het later inkohieren van de aanvullende personenbelasting en dergelijke meer. Daarop heb ik al duidelijk geantwoord in de plenaire vergadering en in deze commissie. Ik vind dit echter toch wel van een andere orde. Het is eigenlijk een particuliere zaak, een soort twist tussen de fiscus enerzijds en een belastingplichtige anderzijds. Ik heb ook totaal geen weet van federale intenties om dit algemeen te maken. Dit is een particulier, individueel geval.
U hebt ook concreet gevraagd of dit niet in tegenstrijd is met het Gemeentedecreet. U weet ook dat het Gemeentedecreet niet de btw-regelgeving op zich regelt, maar wel de mogelijkheid tot verzelfstandigen, dus het al dan niet oprichten van een AGB en dergelijke meer. U weet ook dat diverse gemeenten inderdaad zo’n AGB hebben opgericht, wellicht om diverse redenen. Ik ken natuurlijk niet elke reden van elk gemeentebestuur om dat te doen, maar ik kan me daar allerlei zaken bij voorstellen. Ik ga er dan ook van uit dat men bij de oprichting van een AGB diverse zaken in overweging heeft genomen, ook de fiscale situatie en dergelijke meer.
U kunt het me natuurlijk niet kwalijk nemen dat ik over deze particuliere zaak geen uitspraak kan doen. Ik heb ook vernomen dat de stad Ieper ook een soort bemiddeling heeft aangevraagd bij de fiscus, om dat te regelen. Ik heb er ook absoluut geen zicht op of dit zou worden veralgemeend voor alle gemeenten en steden in Vlaanderen. Er is dus absoluut geen probleem. Als Vlaams ‘toezichthouder’ moet ik de statuten van de AGB’s goedkeuren in functie van hun conformiteit met het recht, niet in functie van hun btw-statuut. Ik ben niet verantwoordelijk voor het fiscaal regime van die AGB’s. Dat is federale regelgeving. Het is echter inderdaad wel zo dat veel AGB’s wellicht met de btw-administraties een ruling afsluiten. Er kan sprake zijn van een fiscaal akkoord met de lokale btw-administratie.
Ik hoop dus dat hier geen algemene bezorgdheid is ontstaan dat dit een nieuwe federale maatregel zou zijn die een impact zou hebben op de financiën van een lokaal bestuur. Integendeel, ik denk dat dit een zeer particulier geval is, waarin de BBI heeft beslist om een onderzoek te doen. Ik ga er ook wel van uit – maar dat is mijn persoonlijke mening – dat de BBI dat ook alleen maar doet met gegronde redenen. Ik zie dus absoluut geen reden om verder bezorgd te zijn over de financiën van de lokale besturen, zeker wat de federale maatregelen en de impact ervan betreft.
De heer De Meulemeester heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw geruststellende antwoord. U moet echter begrijpen dat er vorige week toch wel bij een pak gemeentebesturen ongerustheid was. Ik verwijs naar de persartikels, naar de telefoons die de burgemeester en de schepen van Financiën enzovoort hebben gekregen. Mocht dat een algemene regel worden, dan zou dat immers verstrekkende gevolgen kunnen hebben. Het is wel een specifieke casus: daar ga ik volledig mee akkoord. Mocht die regel echter worden gevolgd bij de fiscale administratie, dan zou dat zeer nadelig kunnen zijn voor veel steden en gemeenten. Dat begrijpt u. De voorbije jaren zijn daar toch wel veel autonome bedrijven opgericht. Van die btw-terugvordering is dus wel degelijk veel gebruik gemaakt. Het lijkt me vrij logisch dat men naar die formules grijpt als die rechtsgeldig zijn en opgenomen zijn in het Gemeentedecreet.
Dus goed, het is een geruststellend antwoord, maar u zult begrijpen dat de casus die in de media is gekomen, voor grote ongerustheid heeft gezorgd. Laten we hopen dat het daarbij blijft. Misschien is het gemeentebestuur van Ieper samen met zijn fiscale administratie tot goede afspraken gekomen in het verleden, dat weet ik niet precies. Hopelijk kan deze problematiek bij bemiddeling worden opgelost.
Minister Homans heeft het woord.
Mijnheer De Meulemeester, ik begrijp uw bezorgdheid. Niemand die verantwoordelijkheid opneemt op lokaal niveau, wil dit meemaken. Ik meen dat ik u heb kunnen geruststellen dat dit geen algemene federale maatregel is die impact heeft op de financiën van de lokale besturen. Ik was niet van plan dat te doen, maar ik zal u toch nog extra geruststellen: wat Ieper concreet betreft, had men blijkbaar wel een akkoord met de lokale btw-administratie, maar had men geen algemene ruling afgesloten. Daar ligt het probleem. Ik denk dat er voor de lokale besturen die dat wel hebben gedaan zoals het hoort, geen enkel probleem is.
De vraag om uitleg is afgehandeld.