Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
De heer Vandaele heeft het woord.
Minister, in een persbericht dat onder meer werd opgepikt door De Zondag van begin november en op uw website meldt u dat u voor het einde van volgend jaar een regeling wilt uitwerken opdat mensen zich kunnen laten begraven in natuurgebieden of bossen, of er hun as kunnen laten uitstrooien. U verwijst daarbij naar buitenlandse voorbeelden.
Enerzijds zegt u dat klassieke begraafplaatsen kunnen worden omgevormd tot park, waarbij er mogelijkheden komen voor natuurontwikkeling. Anderzijds wilt u ook bestaande bossen en natuurgebieden beschikbaar stellen. De ambtenaren van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) moeten naar verluidt niet enkel op zoek naar bruikbare plaatsen, maar ze zullen ook ten dienste staan van wie in de natuur zijn of haar laatste rustplaats wil krijgen, of toch minstens van de lokale overheden die dit pad willen bewandelen.
Minister, ik citeer u: “Heel wat steden en gemeenten willen die stap zetten, maar ontbreken kennis en ondersteuning om dit te doen, ze zullen hiervoor in de toekomst een beroep kunnen doen op het Agentschap voor Natuur en Bos.”
Vandaag is het bij ons illegaal om mensen in de natuur te begraven – ik heb er af en toe al plannen voor gehad, maar het uiteindelijk niet gedaan – of er as uit te strooien. Ik neem aan dat er ook aan andere regelgeving, buiten die van milieu en natuur, aanpassingen moeten gebeuren, omdat wij over deze natuurbegraafplaatsen niets lezen in het regeerakkoord, en ik ervan uitga dat u dit niet zomaar hebt gezegd omdat het een mooi moment was – Allerheiligen – of omdat u een nieuw idee wilde opperen. Daar verdenk ik u niet van, minister, maar ongetwijfeld hebt u hierover al nagedacht.
Minister, is er al voorbereidend werk gedaan door uw kabinet of door de administratie Natuur en Bos dat erop wijst dat het plan inderdaad kan worden uitgewerkt voor eind 2015? Als u verwijst naar buitenlandse voorbeelden, welke hebt u dan specifiek in gedachten? Moet er ook andere regelgeving worden aangepast, bijvoorbeeld die op de lijkbezorging en begraafplaatsen, en zo ja, is er al overleg geweest met de bevoegde ministers?
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, in de vorige legislatuur heb ik me beziggehouden met de regelgeving inzake begraafplaatsen en heb onder andere een bevraging gedaan bij de Vlaamse steden en gemeenten over deze problematiek en de vragen die ze daarover krijgen. Er is natuurlijk een elementair verschil tussen het begraven van een stoffelijk overschot en het uitstrooien van as.
Met betrekking tot het begraven zijn er steeds meer steden en gemeenten die zelf op hun gemeentelijke begraafplaats een bepaalde zone inrichten met meer natuur, als bos of op een andere manier. Ik heb hierover recentelijk een vraag gesteld aan minister Homans die zegt dat het aan de gemeentelijke autonomie is om hun begraafplaats in te richten zoals ze dat wensen.
De vraag om uitleg van de heer Vandaele gaat een stuk verder, want dat wijkt af van de gemeentelijke begraafplaats en vraagt of je dat ook op andere plaatsen in de natuur of het bos kunt doen. Minister, ik ben dan ook heel benieuwd naar uw antwoord.
Een ander element is het uitstrooien van as. Daarover zijn een aantal decretale bepalingen. De mensen kunnen de as niet alleen begraven of uitstrooien in een urneveld of op een gemeentelijke begraafplaats, ze kunnen de as ook mee naar huis nemen. Het decreet zegt dat ze er een goede bestemming moeten aan geven, met de nodige eerbied en op het einde van de bewaring moeten ze de as terugbrengen naar de gemeente om er te worden uitgestrooid of begraven op de gemeentelijke begraafplaats.
Iedereen weet dat dat laatste niet gebeurt. Heel wat mensen strooien de as uit in hun tuin. Er zijn ook heel wat vragen om dat te doen op publieke plekken. Maar laat er nu net een absoluut verbod zijn tegen het uitstrooien van as op publieke plekken.
Recentelijk was er een vraag van iemand uit Antwerpen die de as wilde laten uitstrooien in de Schelde. De begrafenisondernemer zei tegen de echtgenote dat ze dat niet mag doen omdat de wet of het decreet het niet toelaat. Als ze dat toch wou doen, moest ze het zelf doen, maar dan in de illegaliteit. Zo zijn er heel wat van die vragen.
Mijnheer Vandaele, ik heb daarover heel recentelijk een schriftelijke vraag gesteld aan minister Homans of ze eventueel bereid zou zijn af te stappen van dat verbod tot uitstrooiing op publieke plaatsen. In haar antwoord was ze nogal weigerachtig, en zag geen argumenten om dat verbod op te heffen.
Zelf ben ik van mening dat we daarmee wel een stap zouden kunnen zetten in de richting van het eerbiedigen van de laatste wens van mensen, zij het binnen bepaalde contouren.
Minister Schauvliege heeft het woord.
Collega’s, de voorbeelden die jullie geven, wijzen erop dat er heel wat maatschappelijke vraag naar is en dat men een antwoord verwacht vanuit de politiek en het beleid.
Onze boswachters en natuuropzichters stellen vast dat her en der in de bossen as wordt gevonden. Het gebeurt op dit moment dus in de bos- en natuurgebieden. Er is inderdaad geen wettelijk kader. Het gebeurt dus illegaal.
Mijnheer Vandaele, aan de andere kant zie je op dit moment al dat heel wat lokale besturen hun verantwoordelijkheid nemen op dat vlak. Zo heeft men in Roeselare en Sint-Niklaas zelf een park ingericht aan de rand van de begraafplaats. Men laat de mensen toe om de biologisch afbreekbare urne daar achter te laten of de as te verstrooien.
Onze diensten krijgen vaak de vraag of de mensen de as mogen achterlaten op hun lievelingsplekje in het bos. Vaak is dat de wil van de overledene. Dan moet men vaststellen dat het officieel niet mag.
We weten dat het in het buitenland al vaak bestaat. We hebben heel veel voorbeelden opgelijst. Ik zal straks een opsomming geven van de plaatsen die onze diensten hebben bezocht. In Nederland zijn het vaak privé-initiatieven. Nederland heeft een heel andere uitvaartsector dan wij. Vaak zijn het privé-initiatieven waar men veel geld vraagt om as te kunnen uitstrooien in private bossen. Zo willen we het liever niet in Vlaanderen.
Het Agentschap voor Natuur en Bos is er graag toe bereid om zones af te bakenen in onze bossen en natuurgebieden waar mensen dat wel kunnen doen. Die plaatsen worden al volop gezocht.
Onze diensten hebben volgende plaatsen bezocht: begraafplaats van Westerwolde in Hoog Soeren, Bergerbos in Sint-Odiliënburg, natuurbegraafplaats Venlo-Maasbree, Weverslo in De Peel in Brabant, Reiderwolde in de gemeente Oldambt, Heidepol bij Arnhem, Hillig Meer in Eext, Slangenburg in Doetinchem, Den en Rust in Bilthoven en de Hoevens in Alphen. Voorzitter, misschien kunnen we met de commissie een bezoek plannen, het is misschien daar waar collega Vandaele naar hengelt.
Ook in Duitsland hebben onze diensten er een aantal bezocht. Verder is er in Stockholm een mooi boskerkhof. Ik zal de naam ervan niet uitspreken in het Zweeds, want dat zou niet goed komen. Dat kerkhof is een van de oudste voorbeelden.
Zoals ik al zei, vind je bij ons in Roeselare en Sint-Niklaas natuurbegraafplaatsen. Ook het Schoonselhof in Wilrijk is een voorbeeld van een natuurbegraafplaats.
Op dit moment is het wettelijk kader nog niet optimaal. Ik heb in de communicatie al gezegd dat de regering dit moet bespreken. Onze diensten zullen die plaatsen ter beschikking stellen, maar ik moet dit verder bekijken met mijn collega’s van de Vlaamse Regering. Zo kunnen de obstakels hopelijk worden weggenomen.
Onze diensten hebben in ieder geval veel onderzoek verricht. Er is een visienota van onze diensten die kan worden besproken met de andere instanties.
Collega’s, er is dus al heel wat onderzoek naar verricht. De maatschappelijke vraag is groot. Ik hoop dat de regering daarover een akkoord zal bereiken.
De heer Vandaele heeft het woord.
Voorzitter, ik ben ervan onder de indruk dat u met uw diensten al zoveel plaatsen heb bezocht.
U zegt dat er een maatschappelijke vraag naar is en dat die wordt bekeken. We kunnen er niet tegen zijn dat u daar werk van maakt. We geven u daar dus graag nog ruimte voor.
U zegt dat het misschien niet verstandig is dat het privé-initiatieven worden, naar analogie met Nederland. Ik weet dat eigenlijk zo niet. Misschien is dat ook mogelijk. Ik wil eventueel ook een stuk bos ter beschikking stellen, tegen een zacht prijsje.
Als u dat verder uitwerkt en ons op de hoogte houdt van wat er gebeurt, krijgt u van ons nog wat krediet.
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik denk dat u heel goed verwoordt wat er leeft. In de uitvaartsector is er heel veel in evolutie. Er is een tendens naar het invullen van de persoonlijke wens van de overledene of, wanneer die niet is geuit, van de nabestaanden.
Ik denk dat het echt wel mogelijk is om daar meer gevolg aan te geven dan het decreet vandaag toelaat. Ik ben zeer tevreden dat u hiervan werk zult maken.
De vraag om uitleg is afgehandeld.