Verslag vergadering Commissie voor Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering en Stedenbeleid
Verslag
De heer Van Rompuy heeft het woord.
Voorzitter, er is een federaal regeerakkoord. Ik heb minister Turtelboom een gelijkaardige vraag om uitleg over de impact op het geheel van de Vlaamse begroting gesteld. Nu wil ik een specifieke vraag om uitleg over de lokale financiën stellen.
Minister, ik geef toe dat alle specificaties nog niet gekend zijn. Hieronder vallen onder meer zaken die de balans van de gemeenten zouden kunnen verbeteren, zoals de indexsprong of de daling van de patronale lasten. Er zijn ook budgettaire tegenvallers, zoals de uitbreiding van het gewaarborgd loon of de responsabiliseringsbijdragen voor de pensioenen. Het is momenteel niet duidelijk welke impact dat exact zal hebben. Daarvoor moeten we op de federale wetten wachten.
Het zou echter interessant zijn al een eerste zicht te krijgen op de richting die de gemeentelijke financiën in het algemeen zullen uitgaan. Zal het om een opbrengst of om een budgettaire tegenvaller gaan? Minister Turtelboom heeft al een raming grosso modo gegeven. Kunt u ook het totale plaatje schetsen?
Mevrouw Sminate heeft het woord.
Voorzitter, de vraag om uitleg, de bezorgdheid en de timing van de heer Van Rompuy zijn zeer terecht. We stellen momenteel allemaal binnen onze lokale besturen een begroting op. We stellen vast dat er een aantal onzekerheden zijn. Het is evenmin onduidelijk of die onzekerheden een impact op de investeringsmarge van de lokale besturen zullen hebben. De vraag om uitleg is dan ook zeer terecht.
Waar wel duidelijkheid over bestaat, is de indexsprong. Het lijkt me logisch dat die maatregel ook door de lokale besturen wordt uitgevoerd. Mijn gemeente is relatief klein. De begroting bedraagt 22 miljoen euro. We stellen echter vast dat die maatregel recurrent toch 145.000 euro oplevert. Dit is een aanzienlijk bedrag.
Gezien het budgettaire klimaat moeten en zullen we die maatregel uitvoeren. Het lijkt me wijs dat alle gemeenten en OCMW’s deze maatregel solidair uitvoeren, als iedereen begrijpt wat ik bedoel.
De heer De Meulemeester heeft het woord.
Voorzitter, ik wil me bij de vraag om uitleg en de bezorgdheid van de heer Van Rompuy aansluiten. Ik wil het specifiek hebben over een punt dat voor de steden en de gemeenten enorm belastend is.
Voor de politie worden de patronale bijdragen met ongeveer 6 procent verhoogd. Voor de gemeenten is dat slechts iets meer dan 2 procent. Voor de politiezones gaat het om een stijging met 6 procent. Dit moet in grote mate door de lokale besturen worden betaald. De federale toelage blijft al geruime tijd stabiel. De lokale besturen moeten het verschil bijpassen en dat is voor de steden en gemeenten een financieel probleem.
Daarnaast gaat op 1 januari 2015 de brandweerhervorming van kracht. Ik vraag me af in welke mate de wet van 2007 betreffende de civiele veiligheid werkelijk zal worden toegepast. In die wet staat duidelijk dat het voor de lokale besturen geen meerkost mag betekenen. Aangezien het om een wet gaat, hopen we dat dit zo zal zijn.
Minister, deze twee problemen met betrekking tot de politie en de brandweer kunnen de lokale financiën van onze steden en gemeenten in belangrijke mate bezwaren. Ik zou de federale minister van Binnenlandse Zaken dan ook willen vragen om die twee belangrijke aspecten in ogenschouw te nemen en om de nodige federale maatregelen te treffen om de uitgaven van de lokale besturen niet verder te laten stijgen.
De heer De Loor, de ongehoorzame, heeft het woord.
Voorzitter, ik zal daar onmiddellijk op inpikken. Een dergelijke voorzet kan ik niet laten schieten. Ik geloof heel sterk in de lokale autonomie. Als gemeenten en OCMW’s in hun meerjarenbegroting in een indexering hebben voorzien en er volgend jaar een indexsprong komt, lijkt het me tot de lokale autonomie te behoren dat een OCMW of een gemeente zelf kan beslissen wat zal gebeuren met de middelen die hiervoor zijn ingeschreven.
Sociale besturen zullen in dat geval voor sociale oplossingen kiezen. Besturen die met beide ogen naar de portemonnee kijken en de rekenmachine in de hand houden, zullen andere keuzes maken.
Minister, de indexering is volgens mij in de meeste gemeenten en OCMW’s in de meerjarenbegroting opgenomen. De drijfveer om dit voorstel te lanceren, is een bekommernis om het koopkrachtverlies ten gevolge van een indexsprong te compenseren. U hebt waarschijnlijk ook in De Standaard gelezen dat de compensatie van het loonverlies door de lokale besturen volgens professor in de bestuurskunde Ackaert niet mogelijk zou zijn. Ik zou graag uw standpunt hierover horen.
Mevrouw Pira heeft het woord.
Voorzitter, ik zou me kort willen aansluiten bij de algemene bezorgdheid om de impact van de regeerakkoorden op de lokale financiën.
Ik wil het specifiek hebben over wat de heer De Meulemeester daarnet over de brandweer heeft gesteld. De bedragen die we in dat verband horen, wijzen op meer dan een verdubbeling.
Minister Homans heeft het woord.
Voorzitter, collega's, sta me toe te beginnen met de vraag van mevrouw Pira: ik wil wel, maar over de brandweer heb ik niets te zeggen. Die vraag hoort wellicht niet thuis in deze commissie. De heer Van Rompuy stelde de vraag ook al in de plenaire vergadering, aan minister Turtelboom. Natuurlijk is het wel zo dat de bezorgdheid daarover terecht is, en ik deel die met u. De Vlaamse Regering ziet erop toe dat de groeivoet van het Gemeentefonds niet daalt, ondanks de barre financiële tijden. We stellen ook vast dat in het federale regeerakkoord zowel positieve als negatieve zaken staan wat betreft de invloed op de gemeentefinanciën.
Op dit ogenblik is het nog te vroeg om concreet op de zaak in te gaan. Er is al wel een regeerakkoord, maar er zijn nog geen beleidsnota’s. Er zijn nog geen stevige documenten die verduidelijken wanneer welke maatregelen zullen worden doorgevoerd. Uiteraard zal ik contact opnemen met de federale collega’s om erover te waken dat de financiën van de lokale besturen niet te hard worden getroffen, want dat laatste kan echt niet de bedoeling zijn. Ik heb al wel gevraagd om de impact van de indexsprong te berekenen. Ervan uitgaand dat die er komt, zal dat een positief effect hebben op de gemeentefinanciën. De uitgaven voor lonen van het personeel van gemeenten en OCMW’s worden geraamd op 5,2 miljard euro voor 2015. Ervan uitgaand dat een indexsprong in 2015 een besparing van 2 procent betekent, levert dat de gemeentefinanciën 102,5 miljoen euro op. Dat is toch een behoorlijke som.
De verlaging van de totale loonmassa zorgt er natuurlijk wel voor dat de gemeenten minder inkomsten zullen kunnen verwerven uit de aanvullende personenbelasting, wat een negatieve weerslag zal hebben. De daling van de patronale lasten, waarover de heer De Meulemeester het had, zou zich pas in 2018 voordoen. Dat laatste is evenwel nog niet helemaal zeker: alles moet op federaal niveau nog worden uitgewerkt, waarna er nog intensief zal worden overlegd. Inzake de vennootschapsbelasting op de intergemeentelijke samenwerking heb ik mijn kabinet opgedragen om het bevoegde federale kabinet te contacteren, om na te gaan hoe de zaak zal worden aangepakt. Ik wil dus erg uitgebreid op uw vragen antwoorden, maar ik stel toch voor dat u nog eventjes wacht tot op het moment dat we zeer concrete cijfers hebben over de impact van de maatregelen. Ik hoop dat er meer positieve dan negatieve gevolgen zullen te noteren zijn. Daarover kunnen we dan een grondig debat voeren, waarop wij – zowel ik als u, leden van de meerderheid – onze federale collega’s kunnen vragen om waakzaam te zijn voor de impact van de maatregelen op de lokale besturen.
Ik dank u voor het antwoord. De impact van de indexsprong is snel berekend. De rest is moeilijker te vatten. De impact van de intenties inzake het gewaarborgd loon is wellicht wel al in te schatten. Misschien hoeft dat vandaag niet, maar ik denk dat het nuttig is om lokale besturen een raming te bezorgen. Mevrouw Sminate zei terecht dat men volop bezig is met de opmaak van de gemeentebegrotingen. Ik zetel zelf niet in de gemeenteraad, maar ik hoor dat sommige gemeenten er al klaar mee zouden zijn. Het zou goed zijn dat men een raming in handen krijgt. Best mogelijk dat het eindresultaat eerder winst dan verlies betekent, al steek ik daarvoor mijn hand niet in het vuur. Dat zou toestaan om niet dieper te snijden dan nodig is, wat belangrijk is, gezien het feit dat het investeringsritme toch al wat is gedaald. Meer duiding zou nuttig zijn om lokale besturen toe te staan zo goed geïnformeerd mogelijk hun begroting voor volgend jaar op te maken.
Mijnheer De Loor, over een voorzet gesproken: u spreekt over een sociale maatregel, maar ik spreek over een socialistische maatregel, waarbij aan enkele tientallen mensen een mooi cadeau zal worden gegeven maar de rest van de bevolking van uw gemeente in de kou zal blijven staan. Wellicht zult u die toelage maar kunnen uitkeren na een eenmalige aanpassing van het rechtspersonenregister (RPR). Ik zie niet in hoe u dat anders zou kunnen klaren. Wel, ik ben erg benieuwd hoe uw coalitiepartner daarop zal reageren.
Ook ik had een vraag gesteld aan u, minister, maar ik kan me wel indenken dat u daar niet onmiddellijk op kunt antwoorden. Ik wou weten wat uw standpunt is over de toekenning van een indexbonus, via een loonsverhoging of bijvoorbeeld extra maaltijdcheques. Kan dat? Professor Johan Ackaert legde daarover verklaringen in De Standaard af. Valt dit onder de gemeentelijke autonomie? Ik ben een grote believer. Kunt u daarover uw standpunt meedelen? Ik had hierover een vraag om uitleg ingediend, maar men heeft me logischerwijze verwezen naar de bijeenkomst van vandaag. Als u daar vandaag niet kunt op antwoorden, kan ik de vraag evenwel opnieuw indienen, voor een volgende bijeenkomst. Dat is geen probleem.
Mijnheer Van Rompuy, wij hebben verschillende brieven bezorgd aan de lokale besturen, om te zeggen dat ze bij de opmaak van hun budget en meerjarenplanning rekening moeten houden met de cijfers waarover ze beschikken. Bij eventuele nieuwigheden zullen wij niet nalaten om hen onmiddellijk op de hoogte te brengen. Als er zich nieuwigheden voordoen, is er natuurlijk ook nog de budgetcontrole, waarbij een aantal zaken kunnen worden rechtgezet. Dat is niet altijd even leuk om te doen, maar wij gaan dat in elk geval samen met de heer Decoster van de administratie nauwgezet opvolgen, zodat de lokale besturen weten hoe en wat, want het is onze verdomde plicht om dat te doen.
Mijnheer De Loor, heel veel hangt af van hoe de federale wetgever en de Federale Regering die indexsprong zullen organiseren. Ik herinner mij nog de indexsprong van wijlen Jean-Luc Dehaene. Toen stond heel duidelijk in de wet dat er geen compenserende maatregelen mochten worden genomen. Veel zal dus afhangen van hoe dat op het federale niveau concreet wordt ingevuld.
De vraag om uitleg is afgehandeld.