Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Innovatie en Wetenschapsbeleid
Vraag om uitleg over Sentower Park
Verslag
De heer Janssens heeft het woord.
Voorzitter, bedankt voor de flexibiliteit in de volgorde van de vragen. Het is onmogelijk om in twee commissies tegelijk een vraag te stellen.
Minister, begin september 2012, een goede twee jaar geleden, trok de toenmalige minister-president naar – wat ik hier in Brussel vaak hoor omschrijven als – het verre Limburg en meer in het bijzonder naar Opglabbeek, om daar de eerste steen te leggen van wat een hippisch centrum zou moeten worden, de megamanege Sentower Park. Dat grote project werd neergepoot op de gronden van het voormalige recreatiedomein ‘t Laer en moest volgens de minister-president uitgroeien tot een van de Europese toplocaties voor professionele ruiters en recreanten. De Vlaamse Regering droeg daarom 1 miljoen euro strategische investeringssteun bij tot de investering van in totaal 15 miljoen in dat hippisch centrum, dat op korte termijn het mekka van de paardensport in de Benelux moest worden.
In de vorige legislatuur, toen de beslissing werd genomen door de Vlaamse Regering, op 19 september 2011, hebben we daarover een uitvoerig debat gevoerd in de commissie, omdat een minister loslippig was geweest en stelde dat hij of zij die investeringssteun in de vrijetijdsindustrie toch zeer twijfelachtig vond. Maar minister-president Peeters benadrukte in zijn toespraak bij de eerstesteenlegging de wereldwijde erkenning van Vlaanderen en Limburg als expertisecentrum in paardensport en het belang dat het nieuwe centrum zou spelen in de versterking van dit imago.
We zijn nu een jaar na de opening van het Sentower Park, en dat grootste paardencentrum van de Benelux staat al te koop. Dat werd overigens bevestigd door een vastgoedkantoor in Turnhout. De geruchten over mogelijke problemen bij Sentower Park waren er al van bij de opening. In mei dit jaar lazen we in de kranten al geruchten over financiële problemen. Maar die werden door het managementteam steevast de kop in gedrukt.
Hoewel de dagelijkse werking voorlopig doorgaat, althans dat vernemen wij uit krantenartikels, net als de wekelijkse trainingen en evenementen, roept een en ander toch vragen op. Meer in het bijzonder wil ik het hebben over de beslissing van de Vlaamse Regering in september 2011 om via het Agentschap Ondernemen 1 miljoen euro investeringssteun toe te kennen.
Even technisch: hoe gebeurt de uitbetaling van de investeringssteun? Dat gebeurde in schijven die gebonden waren aan het verloop van het project: 30 procent bij de start, 30 procent wanneer het programma voor 60 procent gerealiseerd is en het saldo bij het afsluiten van het programma. De afdeling Inspectie Economie van het Agentschap Ondernemen zou een eindcontrole moeten doen. Het niet naleven van de voorwaarden kan leiden tot een annulering van de steun, met terugvordering van de reeds uitbetaalde schijven. Wanneer de geplande investeringen niet volledig worden gerealiseerd, wordt de steun pro rata verminderd. Ook het niet behalen van de beloofde tewerkstelling zou een daling van de steun tot gevolg kunnen hebben.
Minister, wat is uw reactie op de ontwikkelingen rond het hippisch centrum Sentower Park en dit in het licht van de strategische investeringssteun van 1 miljoen euro die het project heeft gekregen van de Vlaamse Regering? Hoe strategisch was die investeringssteun als het park één jaar na de opening al wordt gesloten?
Wat is de oorzaak van die snelle verkoop? Vindt u dat u nu reeds moet ingrijpen? Hebt u al nieuws over de eventuele verkoop aan potentiële geïnteresseerden?
De heer Van Malderen heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, ik ben van Dendermonde, en wij hebben iets met paarden. Een mens googelt dan al eens iets en dan valt het je plots op dat een paardencentrum, dat met veel bombarie maar ook met veel discussie in de samenleving is geopend, een jaar later alweer te koop staat. Je kunt je daar verschillende vragen bij stellen. Heeft dat te maken met het falen van het concept van de zaakvoering? Of is er meer aan de hand? Beschouwt men dat als een soort belegging die men als afgerond beschouwt, en vervolgens met winst wil doorverkopen?
Op zich zou dat nog geen vragen in de commissie opleveren, ware het niet dat er 1 miljoen euro in het project is gepompt via de strategische opleidings- en investeringssteun. Dat is een significante steun, aangezien 1 miljoen euro het maximum is dat we aan staatsteun mogen geven op een project van 15 miljoen euro.
De tweede vaststelling is dat de continuïteit van de activiteiten gegarandeerd zou blijven. Ik vind dat een belangrijk gegeven: als je het hebt over strategische hefbomen, staan die activiteiten centraal, veeleer dan de eigenaars zelf.
Ik zal verder niet uitweiden over de modaliteiten. Dat heeft collega Janssens al gedaan. Ik wil op mijn beurt wel weten wat uw reactie is op de mogelijke verkoop, minister. Hebt u zich vergewist van de continuïteit van de activiteiten? Kunt u bevestigen dat die behouden blijven? Wat zou er volgens u moeten gebeuren als dat niet zo is? Overweegt u, in het licht van deze gegevens, om de gegeven steun terug te vorderden? Die clausule bestaat immers.
Acht u, in het licht van dit en andere dossiers, een meer structurele evaluatie van dit pakket maatregelen noodzakelijk? Wat zijn uw inzichten en desgevallend initiatieven in dat verband?
De heer Lantmeeters heeft het woord.
Voorzitter, net als de minister laat ik het werk vandaag over aan derden. Kristien zal de vraag verder afwerken.
In eerste instantie zou ik willen benadrukken dat wij blij zijn dat Limburg erkend werd als expertisecentrum voor de paardensport. Ik blijf die vaststelling belangrijk vinden, en zelfs voor herhaling vatbaar. Ook wil ik benadrukken dat wij zeer tevreden zijn dat de toenmalige subsidiereglementering intussen werd aangepast, zodat problemen zoals nu bij Sentower Park, vermeden kunnen worden.
Ik wil er de nadruk op leggen dat er met betrekking tot de ontvanger van de subsidie geen probleem is. Enkel de overdracht van de aandelen zou op dit ogenblik aan de orde zijn. Toch willen wij u vragen om de uitbetaling van de laatste schijf van de subsidie aan een ernstig onderzoek te onderwerpen en desgevallend, indien daar redenen voor bestaan, de terugbetaling van de reeds uitgekeerde bedragen te willen onderzoeken.
Wij zouden vooral aandacht willen vragen voor de overeengekomen tewerkstelling van de dertig voltijdse equivalenten. Zijn zij inmiddels aangeworven?
Minister Muyters heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, ik zal ook de vragen die Lydia Peeters had ingediend, meenemen. Zij kon er vandaag niet zijn, maar ze had in haar vraag nog een extra element aangehaald, dat bij de andere vraagstellers niet aan bod is gekomen.
Vooreerst wil ik het geheel even situeren. Op 14 juni 2011 diende Sentower Park bij het Agentschap Ondernemen een aanvraag voor strategische investeringssteun in, in het kader van het SIOS-systeem (strategische investerings- en opleidingssteun). Het SIOS-ondersteuningskader is intussen vervangen door een nieuw beoordelingskader voor strategische transformatiesteun. Dat is goedgekeurd door de Vlaamse Regering. Daarbij worden dossiers op basis van heel andere criteria beoordeeld, onder meer innovatie, internationalisering en duurzaamheid.
Het Sentower-dossier werd echter getoetst aan de beoordelingscriteria die op dat moment bestonden, namelijk die van het SIOS-systeem. De evaluatie van die criteria door het Agentschap Ondernemen leverde een score op van 73 punten, wat volgens de SIOS-reglementering recht gaf op 9 procent investeringssteun, met een maximum van 1 miljoen euro.
De Inspectie van Financiën verleende op 9 augustus 2011 een positief advies, waarna het dossier werd geagendeerd bij de Vlaamse Regering, die op 19 september 2011 unaniem besliste om 1 miljoen euro strategische investeringssteun toe te kennen. Het park werd geopend op 2 oktober 2013, maar de investering is nog niet volledig uitgevoerd.
De subsidie wordt in schijven uitbetaald: 30 procent bij de start, 30 procent als 60 procent van de werken zijn afgerond en het eindsaldo na de volledige realisatie van het project, na een eindcontrole door de afdeling Inspectie Economie. Normaal gebeurt die eindcontrole op het moment dat de eindsteun wordt aangevraagd of een jaar na het afwerken van de werken. Hier zijn ze niet afgewerkt en is de eindsteun niet aangevraagd, dus is er nog geen eindcontrole gebeurd.
De eerste schijf van 30 procent, 300.000 euro, is uitbetaald op 6 februari 2012, de tweede schijf van nog eens 300.000 euro op 9 september 2013. De derde schijf is, zoals zonet gezegd, nooit uitbetaald.
Zij hebben op een bepaald moment uitstel gevraagd. Ze kunnen dat doen, om de eindcontrole en de eindfactuur uit te stellen. Zij hebben uitstel met een jaar gevraagd en gekregen, nog tijdens de vorige termijn.
De Vlaamse Regering heeft in totaal dus al 600.000 euro uitgekeerd. Er werden evenwel voorwaarden gesteld bij de steuntoekenning. De eerste voorwaarde was dat er in totaal 15.585.000 euro in het project zou worden geïnvesteerd. Daarnaast moest men 30 voltijdse equivalenten tewerkstellen, een verhouding tussen de opleidingskosten en de loonkosten hebben van meer dan 1 procent, een groeidiversiteitsplan hebben opgesteld, en beschikken over het milieumanagementsysteem Charter Duurzaam Ondernemen Limburg.
Ik kan u een belangrijk element aangeven. Artikel 47, paragraaf 1, ten tweede, van het besluit van de Vlaamse Regering van 22 februari 2008 tot toekenning van strategische investeringssteun aan ondernemingen aan het Vlaamse Gewest bepaalt dat een vervreemding of een wijziging van de oorspronkelijke bestemming of gebruik van de gesubsidieerde investeringen binnen de vijf jaar na het beëindigen van de investeringen de terugvordering van de al uitbetaalde gedeelten tot gevolg heeft.
Als het Sentower Park de gesubsidieerde activa effectief zal verkopen, zal het Agentschap Ondernemen het uitbetaalde gedeelte van 600.000 euro onmiddellijk terugvorderen. Er staat niet dat dat kán gebeuren, maar dat het zál gebeuren. Natuurlijk gaat het dan over een beslissing van een private investeerder en een verkoop. Er werd gevraagd of de Vlaamse overheid, of ik, op de hoogte was. Ik heb daar geen vat op en zal ook niet beslissen of het al dan niet mag. Eigenlijk is het niet meer relevant. Als het wordt verkocht, kan de steun worden teruggevorderd. Op dat moment is de privépersoon volledig vrij daarmee te doen wat er moet gebeuren.
Mevrouw Lydia Peeters is niet aanwezig, maar heeft gevraagd of de functie als hoofdtoegangspoort voor de Duinengordel en zijn andere sociale en ecologische criteria vervuld zou blijven. Ik heb gelezen dat burgemeester Lode Ceyssens op 1 oktober 2014 heeft gezegd dat Sentower Park sowieso als toegangspoort naar de Duinengordel kan blijven fungeren. Ik ga ervan uit dat de heer Ceyssens daarover met kennis van zaken heeft gesproken.
Mevrouw Verlinde heeft het woord.
We weten nog niet of er zal worden verkocht, maar als dat gebeurt, zal de gegeven steun worden teruggevorderd. De procedure rond strategische steun werd ondertussen grondig hervormd.
De heer Janssens heeft het woord.
Minister, het is inderdaad interessant om uw vragen door een deskundig persoon te horen samenvatten.
Voor mij is het inderdaad duidelijk: overeenkomstig de beslissing van de Vlaamse Regering van 2008 moet die steun worden teruggevorderd vanaf het moment dat er een eventuele verkoop zou plaatsvinden. Ik ga ervan uit dat, aangezien het al te koop staat bij een vastgoedkantoor, dat vastgoedkantoor daarvan op de hoogte is. Dat legt natuurlijk ook wel een hypotheek op eventuele kopers, eventuele geïnteresseerden. Het heeft waarschijnlijk ook wel invloed op de prijs van de verkoop als men dergelijke investeringssteun terugvordert.
Destijds werd het met veel bombarie aangekondigd, samen met een wellnesscentrum in Aalst, dat toen 900.000 euro steun kreeg en in de vorige legislatuur even hard werd gecontesteerd. Toenmalig minister-president Peeters zei destijds dat dat het speerpunt moest worden in de paardeneconomie, om heel wat economische en maatschappelijke return te genereren. Maar wat was dan uiteindelijk de return van die 1.000.000 euro belastinggeld die geïnvesteerd zou worden en de 600.000 euro die tot op heden effectief werd geïnvesteerd?
Minister, we kunnen de vraag ook in een breder kader plaatsen. U hebt de bevoegdheid om in de sector van de strategische investeringssteun bij delegatie te beslissen voor investeringen tot 500.000 euro. De andere beslissingen moeten op de agenda van de Vlaamse Regering komen. Vindt u dat een goed systeem? Vindt u dat dat systeem moet blijven behouden?
De huidige Vlaamse Regering is nu anders samengesteld. Open Vld heeft zich in de vorige legislatuur nogal kritisch uitgelaten over die subsidiepolitiek. De heer van Rouveroij zei in deze commissie dat de investeringssteun die aan bedrijven wordt verleend dagjespolitiek is. Mevrouw Ceysens, voorzitter van de commissie, noemde dat ‘spielerei’. Wat vindt u in een breder kader van deze strategische investeringssteun? Moet dat systeem behouden blijven? Ik weet dat de voorwaarden, het ondersteuningskader waarnaar u verwees, werd aangepast in de SIOS-regeling. Maar het systeem als dusdanig blijft wel overeind. Bent u daar voorstander van?
De heer Van Malderen heeft het woord.
Minister, ik dank u voor het heel helder en afgelijnd antwoord. Ik hoop dat we daarmee een traditie inzetten.
U zegt dat bij verkoop 600.000 euro wordt teruggevorderd. Een faillissement wordt gepubliceerd in het Staatsblad. Men kan ook proactief uitzoeken of er iets aan de hand is bij een bedrijf. Langs die kant kun je een signaal krijgen dat er moet worden teruggevorderd. Minister, hoe houdt de administratie in dit, maar ook in andere gevallen, in het oog dat die voorwaarden worden gerespecteerd? Je kunt natuurlijk beslissen die laatste schijf niet aan te vragen. Dat is net een contactmoment, dan moet er informatie worden aangeleverd en kan er worden gecontroleerd.
Maar als er geen enkele vraag komt, is die 600.000 euro wel uitgekeerd, maar hoe gaan wij dan kunnen controleren? Is er een vast controlemoment ingelast?
De heer Lantmeeters heeft het woord.
Ik wil vragen om nodeloze paniek te vermijden. Als dat te koop staat, zal het meer dan waarschijnlijk gebeuren door een overdracht van aandelen. Ik kan me perfect voorstellen dat diegene die geïnvesteerd heeft, zijn investering terug wilt. Dan blijft het project bestaan en blijft diegene die de steun heeft aangevraagd, dezelfde persoon. Als de aandelen worden overgedragen is dat, volgens het reglement dat u, minister, daarnet hebt aangehaald, geen reden om het geld terug te vorderen. Ik wil erop aandringen dat er geen paniek of verdachtmakingen moeten komen zonder dat daarvoor enige reden is.
Nogmaals, ik neem niet de verdediging op van een bepaald bedrijf, een bepaald individu, maar wel van een gemeenschap. Op een bepaald ogenblik is er een investering gebeurd van meer dan 15 miljoen euro, waarvan de persoon zelf achter de vennootschap 3 miljoen euro heeft geïnvesteerd. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat die man op dit ogenblik enige kwade bedoeling heeft. Maar wanneer er nu zal worden gezegd dat de regering dat geld moet terugvorderen, zou het weleens kunnen dat een project van 15,5 miljoen euro wordt gekelderd door het debat dat hier plaatsvindt.
Ik wil u vragen om het individuele project los te zien van heel de subsidieproblematiek en niet te laten uitschijnen dat als de aandelen worden overgedragen, 1 miljoen euro zal moeten worden terugbetaald, want op die manier zal er geen enkele koper worden gevonden en zal een zeer groot project voor jaren leegstaan.
De heer Hofkens heeft het woord.
Als er juridische kwestie beginnen te spelen, voel ik mij geroepen om het woord te voeren.
Minister, ik begrijp dat er terugvordering is bij vervreemding van de gesubsidieerde activa. Dat is natuurlijk een moeilijk scenario. Bij een aandeeltransactie gebeurt er niets. De aandelen wijzigen en de entiteit blijft dezelfde. Is er geen terugvordering, dan is er inderdaad geen paniek nodig. Maar als het gaat om een activatransactie – en als de koper niet weet wat er allemaal gebeurd is in de vennootschap en geen verantwoordelijkheid wil nemen, zal hij mogelijk een activatransactie doen – dan is terugvordering op termijn misschien moeilijk, in de mate dat de overblijvende vennootschap achteraf een lege huls zal blijken.
Minister, worden er dan wel bewarende maatregelen genomen? Men weet dat die koop georganiseerd wordt. Wordt dan op een of andere manier effectief iets ondernomen zodat de vordering van de Vlaamse overheid gevrijwaard blijft?
Minister Muyters heeft het woord.
Op uw laatste vraag moet ik het antwoord voor een stuk schuldig blijven, omdat dat niet eenvoudig is. Bij de opstelling van een contract worden er afspraken gemaakt. De subsidies worden toegekend op een moment dat er wordt voldaan aan een aantal voorwaarden.
U kunt er waarschijnlijk nog vijfhonderd noemen die aan de SIOS-voorwaarden voldeden. U hebt er nu eentje uit gepikt waar toen wat zever rond bestond, maar het ging puur om een controle. Als er een investering wordt gedaan, moet aan de voorwaarden worden voldaan. Daarover was er dan ook geen discussie in de Vlaamse Regering.
Of er rond terugvordering voorwaarden zijn buiten deze in het besluit van de Vlaamse Regering, dat weet ik niet. Dat moeten we geval per geval bekijken. Zijn we achtergesteld? Hebben we dan een schuldvordering zoals de anderen? Ik veronderstel dat wij gewoon een schuldvordering hebben zoals de anderen. Op dit punt bewarende maatregelen gaan nemen, daar moeten we nu mee oppassen. Ik heb de maatregel ook gelezen. In de vraagstelling ging het over een verkoop. Zoals gezegd kan ik die bevestigen noch ontkennen. Dat heeft eigenlijk geen belang, want als er een verkoop zou zijn of het doel zou wijzigen, dan zou de gegeven steun worden teruggevorderd. Dat is duidelijk.
SIOS is veranderd qua voorwaarden. Dat hebt u ook gezegd. Twee, voorzitter, mij lijkt dat echt iets dat we naar aanleiding van de beleidsnota verder zullen bespreken. Ik stel voor dat u de nota leest als u ze ontvangt. Ze zal niet lang zijn, als ze blijft zoals ze is. Ze omvat de drie domeinen tegelijk: Economie, Innovatie en Werk. Laat ons dan verder praten.
Mijnheer Van Malderen, wat gebeurt er normaal? Er is een einddatum van die investering. Die kan worden verlengd op vraag van. Ik heb begrepen dat voor Sentower Park die datum effectief met één jaar verlengd is. De controle gebeurt dan ten laatste zes maanden na de opvraagtermijn. Als ik het juist heb, moest het op 30 juni 2014 rond zijn. Er is een verlenging naar 30 juni 2014. Tel daar een half jaar bij en we zitten op het einde van het jaar bij 2015.
Mijnheer Lantmeeters, dit debat moet helemaal niet leiden tot paniek. Ten eerste heeft het verhaal intussen al uitgebreid in de krant gestaan. Ten tweede denk ik dat iedereen gebaat is bij duidelijkheid in dit dossier, zowel de gebruikers van de manege als mogelijke investeerders of kopers.
Dan wordt het een beetje technisch, minister, inzake de vervreemding. Wat is dat precies? Gaat het om de vervreemding van gesubsidieerde activa? Gaat het over de overdracht van aandelen? Mijnheer Lantmeeters, volgens u kunnen die niet leiden tot de terugvordering van investeringssteun.
Ik heb als vraagsteller normaal gezien het laatste woord, minister, maar ik wil het graag aan u geven, als u tenminste kunt antwoorden op de vraag: kunt u uitdrukkelijk bevestigen dat de overdracht van aandelen niet zou leiden tot terugvordering van die investeringssteun van 600.000 euro die nu al uitbetaald is?
Daarnet was ik tevreden over het antwoord, maar de toevoeging van de heer Lantmeeters roept nieuwe vragen op. Ik wil de vraag van de heer Janssens ondersteunen om even af te wijken van het reglement, want anders moeten we daar sowieso op terugkomen.
Minister, ik ben er samen met u van overtuigd dat er in de aanvraag ‘ab initio’ niets fout zat, want anders had de administratie ons niet geadviseerd om die beslissing te nemen. We moeten wel de vraag stellen naar het kader. Er is wat betreft de strategische transformatiesteun een nieuw kader gemaakt, maar zowel voor dat nieuwe als het oude kader geldt dat als je stokken achter de deur zet, je ze moet kunnen gebruiken. Controle- en sanctiemechanismen moeten bruikbaar zijn. Dat maakt deel uit van de geloofwaardigheid van de controle.
Mij lijkt het dat u hier een ‘weak spot’ hebt, dat u hier kwetsbaar bent. Kunt u dat verduidelijken? Kunt u daar juridisch naar kijken om te beletten dat mensen constructies beginnen op te zetten? Doordat met schijven wordt gewerkt, kan men maar al te gemakkelijk zijn staart intrekken en ermee stoppen; men vraagt het niet meer aan en de overheid kan bijna niets terugvorderen.
Om te beginnen: er zal aan alle voorwaarden moeten worden voldaan om de steun toe te kennen. Ik heb ze opgesomd. Dat wil zeggen: die 15 miljoen euro gerealiseerd hebben, de tewerkstelling, veel opleiding enzovoort. Als daar niet aan voldaan wordt, is er kans op terugvordering van de investering.
Ik ben geen jurist, ik ga ervan uit dat de heer Hofkens het juist heeft inzake vervreemding. Ik zal nog laten checken wat wel en wat niet vervreemding is. De essentie is: als de investering gebeurt door de aanvrager van het dossier en aan alle voorwaarden voldaan wordt om de subsidie te krijgen, lijkt het mij vanzelfsprekend dat de subsidies worden toegekend. Als er vervreemding is, als het gebouw een andere bestemming krijgt, moeten we die kunnen terugvorderen.
Het juridisch kader ligt vast. Men kan de discussie voeren of bij de verkoop van aandelen van een vennootschap al dan niet de subsidies teruggevorderd moeten worden. Men kan zich afvragen wat op dat moment het belangrijkste is: dat de investering met alle voorwaarden gebeurd is of niet gebeurd is. Ik denk dat dat dan de essentie van de zaak is.
Ik zal het nog laten checken. Als dit niet het geval is, zal ik de voorzitter en de commissiesecretaris op de hoogte brengen, per mail, zodat dit aan u kan worden doorgezonden.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.