Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Vraag om uitleg over de aanpak van zwarte punten in het verkeer
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Op het kruispunt van de Keizerpoort en de Brusselsepoortstraat in Gent is een week geleden een 13-jarige fietser levensgevaarlijk gewond geraakt bij een ongeval. Het jonge slachtoffer werd aangereden door een vrachtwagen, toen die wilde afslaan. De vrachtwagenchauffeur die wilde afslaan, gaf aan dat hij de fietser niet opmerkte. Alles wijst voorlopig op een dodehoekongeval. Het kruispunt staat al minstens twee jaar op de dynamische lijst van gevaarlijke punten langs gewestwegen.
Ik heb dan ook volgende vragen, minister.
Ten eerste toont dit onfortuinlijke ongeval aan dat dit kruispunt zeer terecht op de dynamische lijst van zwarte punten is terechtgekomen. Een sneller optreden van de Vlaamse overheid had dit ongeval misschien kunnen voorkomen. Welke maatregelen zult u nemen om versneld werk te maken van oplossingen voor de kruispunten die vandaag op de dynamische lijst van zwarte punten staan?
Ten tweede zijn ook dodehoekongevallen een oud zeer. Wat zult u bijkomend ondernemen om het aantal dodehoekongevallen te reduceren?
Ten derde, hoelang staat het kruispunt van de Keizerpoort en de Brusselsepoortstraat al op de dynamische lijst van zwarte punten? Klopt de twee jaar die ik doorkreeg?
Ten vierde, hoeveel ongevallen zijn er de laatste drie jaar voorafgaand aan dit ongeval gebeurd op dit kruispunt en hoe vaak waren hier zwakke weggebruikers bij betrokken? Welke score kreeg dit kruispunt op de dynamische lijst?
Ten vijfde, welke ingrepen zijn op dit kruispunt gebeurd sinds het de eerste keer verscheen op de dynamische lijst van zwarte punten?
Ten zesde, waarom werd dit kruispunt niet conflictvrij ingericht? Zijn er argumenten van doorstroming die ingrepen rond verkeersveiligheid tegenhouden?
Ik dank u.
De heer Meremans heeft het woord.
Ik ga zeer snel, want ik word ook nog ergens anders verwacht. Ik hoop dat ik voor het antwoord kan blijven.
Het is in elk geval al geschetst: het kruispunt is opgenomen in de dynamische lijst met gevaarlijke punten. Een oplossing blijft al een tijdje uit vanwege de complexiteit van het verkeerspunt, zegt het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV). Als je de verkeersdoorstroming in acht neemt, is het niet evident om er de veiligheid te verhogen.
Vandaar mijn vragen.
Hoe beoordeelt u het feit dat een oplossing voor dit gevaarlijke punt al lange tijd uitblijft? Wat zult u doen om deze knoop te ontrafelen?
Hoe zult u ervoor zorgen dat de veiligheid van de fietsers in dezen voorop blijft staan?
Welk kader hanteert AWV actueel bij de afweging tussen congestie en veiligheid? Hoe beoordeelt u dit?
Hoeveel zwarte punten worden dit jaar aangepakt?
Minister Peeters heeft het woord.
Dank u wel voor uw vragen. Op de eerste plaats denk ik dat we ook hier medeleven moeten betuigen aan de nabestaanden van dit jonge slachtoffer in het verkeer en dat we opnieuw alles op alles moeten zetten om een kentering in die verkeersveiligheidsstatistieken te krijgen.
U weet dat het aanpakken van de gevaarlijke punten op zowel de dynamische als de historische lijst een belangrijke prioriteit is en opgenomen is in ons verkeersveiligheidsplan, vandaar dat we zeker ook al volop focussen op de quick wins. U weet dat de historische lijst dateert van begin van deze eeuw, dus al twintig jaar meegaat, en u weet ook dat wij er sowieso een zaak van gemaakt hebben dat uiterlijk in 2024 het laatste punt op die historische lijst zal worden weggewerkt.
We hebben, wat dat betreft, een mobiliteitsinnovatieve aanpak uitgerold. Zoals de vraagstellers zeer terecht stellen, duurt het vaak veel te lang vooraleer er een gevaarlijk punt, waar iemand het leven heeft gelaten of waar er een persoon een zwaar lichamelijk letsel heeft opgelopen, wordt aangepakt. Voor de nabestaanden of de mensen met het lichamelijk letsel is dat toch telkens een doorn in het oog wanneer zij daar moeten passeren, vandaar dat we ook heel vaak focussen op quick wins.
Waarom? We hebben het daar straks al gehad over het vergunningenbeleid. Jullie weten dat we vaak te kampen hebben met nutsleidingen die nog moeten worden heraangelegd, andere elementen zoals de riolering, het verhaal van de onteigeningen en zo verder. Dat speelt ons vaak wel parten.
Bij de dynamische lijsten die we sinds 2019 hanteren, blikken we terug op de gevaarlijke ongevallen van de voorbije drie jaar. Op de dynamische lijst van 2022 staat er een driehonderdtal punten. Daarvan zijn er alvast op 159 van die punten ingrepen uitgevoerd of zijn ze in uitvoering. Het Agentschap Wegen en Verkeer plant ook dit jaar om minstens nog zestig punten aan te pakken.
U weet ook dat het soms niet met infrastructuur te maken heeft en dat er niets voorkomen kon worden, en dan is het natuurlijk een ander probleem. We hebben ook ons verhaal van de MIA Quick Scan, dat hier ook al aan bod gekomen is, geïntroduceerd: een nieuw instrument om toch sneller tot maatregelen op het terrein te kunnen komen. Net zoals de vraagstellers erger ik mij ook aan het feit dat er een ongeval gebeurt op een punt dat al lang op een zwarte lijst staat. Dat kan niet en daar moeten we echt in schakelen; vandaar dat we nu ook die MIA Quick Scan hebben geïntroduceerd. We gaan telkens met een team van experten snel ter plaatse, samen met lokale deskundigen, en kijken welke kleine maatregelen we al kunnen doen om de infrastructuur toch wat te verbeteren. Tegelijkertijd kan het ook zo zijn dat men tot de conclusie komt dat men daar werk moet maken van educatie, sensibilisering. We blijven daarop inzetten.
Zo hebben we onder andere voor de Antwerpsesteenweg in Sint-Amandsberg bijvoorbeeld deze week de zone 30 ingevoerd, ten gevolge van de MIA Quick Scan die in januari werd opgestart. Ik denk niet dat het veel korter kan dan twee maanden, maar ik vind dat alleszins toch al een positief signaal.
Dan is er het spijtige dodehoekongeval in Gent. Dergelijke ongevallen willen we met tal van maatregelen verminderen. Er zijn de educatieve maatregelen, zoals we die allemaal kennen: de verkeersweken, de Mobibus, Truckveilig, de Actiedagen Veilig Verkeer met de logistieke sector, of Veilig op Weg met Transport en Logistiek Vlaanderen (TLV). Daar gebeuren dus heel wat educatieve en sensibiliserende acties. Daarnaast komen er infrastructurele maatregelen, zoals de aanleg van gevleugelde zebrapaden.
Bij het kruispuntontwerp wordt de infrastructuur altijd zodanig ontworpen dat er geen dodehoekongeval kan gebeuren, en dat men niet in de dode hoek van vrachtwagens kan komen. Dat hebben we specifiek ook opgenomen in het recent goedgekeurde actieplan Verkeerslichten. Daar kiezen we volop voor conflictvrije kruispunten. Het doel is 125 conflictvrije kruispunten per jaar. In 2022 werden er 142 volledig of gedeeltelijk conflictvrij gemaakt, met, als dat niet volledig kan, aanvullend ook attentieverhogende maatregelen.
We hebben daar een afwegingskader opgemaakt dat ook ter beschikking wordt gesteld van alle mogelijke studiebureaus en lokale wegbeheerders, om zo eigenlijk nog veel meer de verkeersveiligheid te laten doorwegen, met duidelijk de boodschap dat verkeersveiligheid primeert op doorstroming.
En specifiek voor de actieve weggebruiker, als er conflicten of kruispunten zijn met fietssnelwegen of dubbelrichtingsfietspaden die ook tot het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk (BFF) behoren, willen we dat de wachttijden korter zijn, terwijl ze zich ook in een conflictvrije modus begeven.
Dan was er het Keizerpoortverhaal, dat terecht wordt aangehaald. Daar zitten we helaas met de situatie dat er heel weinig plaats is, en dat het bestaande gabarit te klein is om heel snel maatregelen te nemen. Vandaag weet ik dat ook daar een crisisoverleg plaatsvindt met de lokale politie, met het stadsbestuur van Gent en met Fietsberaad. Er is daar ook nog een brug, waardoor brugpijlers ervoor zorgen dat er te weinig plaats is om al verkeerslichten te plaatsen. Daarom is er wel al werk gemaakt van het verplaatsen van de stopstreep, zodat fietsers voor de auto’s of vrachtwagens staan.
Het is een terechte bedenking, mevrouw Lambrecht. Waarom doet men dat nu pas? Had men dat niet eerder kunnen voorzien? Ik denk dat dat heel vaak, en voor heel veel locaties geldt. Daarom hecht ik ook veel belang aan die kleine ingrepen, die quick wins. In de ogen van sommigen zijn het misschien onbenullige maatregelen, maar als dat kan voorkomen dat er opnieuw ongevallen gebeuren, zoals in het Gentse, dan vind ik dat we daarop moeten blijven inzetten. Die quick wins zijn dan natuurlijk voorlopige maatregelen. Het grotere werk, met onteigeningen, met nutsleidingen, met het aanpakken van de onderbouw, is dan voor iets later.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Minister, bedankt voor uw antwoord.
Ik twijfel niet aan uw goede wil, maar het gaat allemaal toch wel zeer traag. U zat natuurlijk met een historische lijst. Wij weten dat. Ik heb het even geteld, als u zegt dat er driehonderd punten op die dynamische lijst staan, waarvan er 159 zijn aangepakt, dan wil dat zeggen dat er eigenlijk nog 141 overblijven. U zegt dat jullie er dit jaar nog zestig zullen aanpakken, maar dan zijn er nog steeds 81 over, en u beloofde om in 2024 alles op de historische lijst weg te doen.
Ik weet dus echt niet of dat haalbaar is om die 81 punten nog in die paar maanden weg te kunnen krijgen. Ik mag het hopen. Ik mag hopen dat er echt wel prioriteit aan wordt gegeven, want onze gedachten gaan naar de ouders van de verongelukte kinderen. Maar het is wel zeer cynisch, zoals in Gent, dat ik u hoor zeggen dat het jammer is dat we te laat zijn, en dat het vaak om kleine ingrepen gaat. Dat is zeer cynisch om te horen dat het niet altijd grote ingrepen betreft. Ik zou vragen dat u uw diensten aanmaant om veel sneller te zijn met die kleine ingrepen.
Hetzelfde geldt voor het actieplan Verkeerslichten, wat een prachtig plan is. Ik ben een enorme voorstander van die conflictvrije kruispunten, en velen zijn het daarin met mij eens. U zet daar weer mooie doelstellingen neer, namelijk 150 kruispunten per jaar. Maar erna zegt u dat jullie in 2022 142 kruispunten volledig – of zelfs gedeeltelijk – gedaan zullen hebben. Maar als u 150 zegt, dan moet u toch minimaal voor 150 gaan.
Mijn vraag luidt dus of u, als u “doelstellingen” zegt, ook minimaal die doelstellingen gaat bereiken, zodanig dat die verkeersveiligheid toch zeker beter kan worden. U vindt in mij zeker een bondgenoot, en zeker bij mijn partij Vooruit. Wanneer ik u hoor zeggen dat verkeersveiligheid altijd primeert op doorstroming, denk ik dat dat echt ‘the way to go’ is.
De heer Meremans heeft het woord.
Ik denk dat iedereen in deze commissie een bondgenoot is voor veiliger verkeer. We zouden de eerste partij nog moeten tegenkomen die zegt dat ze daar geen bondgenoot in zijn. Dat lijkt mij logisch, daar gaat het niet over.
Mijn antwoord is ook genuanceerd. Ik weet dat, om die kruispunten aan te pakken, je ofwel heel grote werken nodig hebt, dat heeft te maken met onteigeningen, installaties, nutsvoorzieningen, en dergelijke meer. Als het gaat over kleine maatregelen is dat iets anders, maar – wat ik nu ga zeggen, zal misschien wat controversieel zijn – ik vind op dit ogenblik, als je met zeer ernstige zwarte kruispunten zit waarvan je eigenlijk weet dat zolang je het niet volledig aanpakt zoals het hoort, het er niet veilig is voor een fietser om daar over te steken, dan zou ik die fietser ook niet laten oversteken in dat geval. Dan zou ik durven zeggen dat we het wel willen aanpakken, maar omwille van de veiligheid van de gebruiker is het nu niet opportuun om dat te doen.
Want dan moet men inderdaad gewoon kijken of er een lijst is waarin staat of men kleine maatregelen moet nemen die het dan een stukje veiliger kunnen maken. Ofwel zeggen we dat we het helemaal gaan aanpakken, zodat het sowieso veilig is. Dan zou ik toch willen navragen om te kijken of het op die zwarte kruispunten zonder grote werken echt niet mogelijk is om de veiligheid te garanderen. Dan moet men ook naar andere oplossingen zoeken.
Maar inderdaad is er jammer genoeg weer een ongeluk gebeurd, en uiteraard gaat ons medeleven naar de getroffenen en de familie. Laat ons hopen dat we die punten kunnen oplossen, maar dat men ook die oefening maakt en dat men dan ook de keuzes durft te maken.
Mevrouw Fournier heeft het woord.
Minister, heel kort wat betreft de dodehoekongevallen. We hebben het hier ook al in de commissie gehad over het feit dat er vanaf 2024 of 2025 een verplichte installatie moet komen bij vrachtwagens en bussen, een camerasysteem en waarschuwingssysteem dat verplicht geïnstalleerd moet worden in nieuwe trucks en bussen. Mijn vraag is gewoon technisch. Er zijn nu nog bussen aangekocht, of recentere bussen die niet uitgerust worden met dergelijk systeem. Is er eventueel een mogelijkheid om de bestaande bussen ook met camera’s en waarschuwingssignalen uit te rusten? Als dat zou kunnen, denk ik dat dat, wat dodehoekongevallen betreft, wel een heel goed iets zou zijn. Minister, bent u dus bereid om dat eens te onderzoeken of het eventueel mogelijk is om dergelijke technologische installatie op bestaande bussen te installeren? Dank u.
Minister Peeters heeft het woord.
Dank u wel, collega’s, voor de bijkomende vragen.
Mevrouw Lambrecht, het verschil tussen de historische lijst en de dynamische lijst wil ik even verduidelijken. Die historische lijst is van 2002, en daar stonden vroeger achthonderd punten op. Daar stonden bij aanvang van deze legislatuur – het exacte cijfer even in het midden gelaten – nog meer dan vijftig punten op, en deze werken we nu in deze legislatuur allemaal weg.
Daarnaast hebben we ieder jaar nieuwe dynamische lijsten met altijd een terugblik op de ongevallen van de voorgaande drie jaar. Dus de dynamische lijst 2022 gaat over de ongevallen uit 2019, 2020 en 2021. Daar stonden driehonderd punten op en daarbij zijn er al 220 gescreend, werken uitgevoerd, of werken gepland. En dat klopt dat er op tachtig punten nog iets moet gebeuren, vandaar dat ikzelf ook continu aan de administratie zeg om over te gaan tot quick wins, want de boodschap dat er eerst nog rioleringswerken moeten gebeuren, dat er nog onteigeningen moeten gebeuren, dat dit nog moet, dat dat nog moet, daar hebben de slachtoffers of de nabestaanden van de slachtoffers geen boodschap aan.
Dus in die zin denk ik dat we allemaal hetzelfde willen: zo snel mogelijk een en ander veranderen. En dat is ook juist mijn MIA-aanpak (Mobiliteit Innovatief Aanpakken), die innovatieve aanpak om veel sneller ter plaatse te gaan, veel sneller te kijken wat je ergens kunt doen, eventueel met kleine maatregelen, om het een pak veiliger te maken.
Wat betreft het verhaal van de kruispunten, daar moet ik heel eventjes de cijfers juist zetten. Onze ambitie was om 125 kruispunten per jaar aan te pakken. We hebben er vorig jaar geen 125 aangepakt, maar we hebben er 142 aangepakt. Dus we hebben er meer aangepakt dan onze ambitie is.
En we willen maximaal inzetten op conflictvrije kruispunten en we geven meer aandacht aan verkeersveiligheid dan aan doorstroming, ondanks boze burgers die zeggen dat het licht veel te lang rood blijft om rechtdoor te rijden of om rechtsaf te draaien. Maar we willen maximaal conflictvrij, maar soms kan dat niet, en dan gaat opnieuw alle belang naar de actieve weggebruikers en alle belang naar verkeersveiligheid, en dan worden er attentieopwekkende maatregelen genomen, zoals bijvoorbeeld een knipperlicht om te signaleren dat er een fietser kan komen staan of bijvoorbeeld een gevleugeld zebrapad. Dus we nemen die bijkomende maatregelen.
Wat betreft de bussen, weet ik dat heel veel bestaande bussen die vandaag al rijden, die camera’s hebben, zowel bij De Lijn in regie als bij de pachters. En het verhaal is ook dat de nieuwe bussen het al automatisch verplicht moeten hebben. Ik heb nu geen cijfers of er nog bussen bij De Lijn zijn die geen camera’s hebben, maar ik denk dat daar en masse op wordt ingezet. Nu, de nieuwe snufjes geven nog veel meer beeld. Dat heb ik ook onlangs gezien toen ik een bezoek bracht aan een busbouwer. Met wat je dan allemaal ziet op die camera’s, dan kan het bijna niet meer gebeuren. Maar ja, er is natuurlijk nog altijd de alertheid.
Dus voor alle nieuwe bussen is het er sowieso. Voor de bestaande heeft De Lijn dat sowieso bij een aantal nog aangebracht. Ik denk dat ik daarmee de bijkomende vragen heb beantwoord.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Dank u wel, minister, voor uw antwoord ter verduidelijking van de punten en de juiste cijfers. Ik volg u helemaal in dat u aan uw administratie zegt dat als we kunnen gaan voor quick wins, zo snel mogelijk, dat dat prioritair moet gebeuren. Want ook al zijn het de kleine dingen, alles wat kan leiden tot meer verkeersveiligheid – ik moet de commissie niet overtuigen – daar moeten we heel hard voor gaan.
Ook wat betreft het aanpakken van die kruispunten. Waar u zei dat u boven uw doelstelling zit, dat steun ik heel erg. Het is natuurlijk altijd het best om boven de doelstelling te zitten, dus volle steun voor verdere snelle aanpak van al wat niet verkeersveilig is.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.