Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
De heer De Roo heeft het woord.
Voorzitter, mijn micro werkt. In de vorige commissievergadering werkte hij niet en ben ik uit het verslag gevallen. Wie weet was ik gehackt, minister.
Minister, cybersecurity wordt elk jaar belangrijker. Bedrijven zetten steeds meer in op het beveiligen van hun systemen en processen. Na de zware cyberaanval op de computers van de stad Antwerpen riep Agoria, de koepelorganisatie van de technologiesector, de bedrijven op om experts voor de cyberveiligheid aan te nemen, maar die zijn er niet genoeg. Agoria pleit er daarom voor dat VDAB het beroep van cyberveiligheidsexpert opneemt in zijn lijst van knelpuntberoepen. Volgens de koepelorganisatie staat het beroep nog niet in die lijst omdat veel bedrijven niet via VDAB zoeken. De organisatie stelt dat er gerichter in opleidingen zou moeten worden voorzien, zodat werkzoekenden aldus gemakkelijker de weg naar de job zouden vinden.
Minister, hoe kijkt u naar de schaarste aan experts op het vlak van cyberveiligheid in Vlaanderen? Wat is uw visie op de erkenning van het beroep van cyberveiligheidsexpert als knelpuntberoep? Ingeval u bereid bent het beroep van cyberveiligheidsexpert als knelpuntberoep te erkennen, welke stappen moeten daartoe worden gezet?
Minister Brouns heeft het woord.
Collega, dank u wel. Ik heb het daarnet gezegd: ik ben afgelopen dinsdag op bezoek geweest in het Sint-Guido-Instituut in Anderlecht om daar de nieuwe VDAB-knelpuntberoepenlijst van 2023 te presenteren. Ik had daar het gevoel dat we stilaan in een knelpunteneconomie verzeild zijn geraakt, als we zien dat we richting 4 op de 10 vacatures gaan die een knelpuntkarakter hebben, zowel qua kwantiteit als qua kwaliteit, maar ook wat arbeidsomstandigheden betreft. De teller staat op dit ogenblik op 234 knelpuntberoepen, plus 27 ten opzichte van het jaar voordien.
Sinds lange tijd is er een structureel tekort aan ICT-profielen. Het verbaast me dan ook niet dat er vandaag een schaarste aan experts in cyberveiligheid is. Dit thema is helaas hot door de vele aanvallen. Het bewustzijn inzake het belang van digitalisering, en dus langzaamaan ook van cybersecurity, wordt echter groter, en maar goed ook, met de evolutie op het vlak van aanvallen. Het is mijn inschatting dat die vraag enkel nog zal stijgen naarmate de sense of urgency en de digitalisering bij ondernemingen zullen toenemen. Dat we daar als Vlaamse overheid, net als voor alle andere van de 234 knelpuntberoepen die op dezelfde prioriteitenlijst staan, werk van moeten maken, is een evidentie. Vanuit die wetenschap is het belangrijk dat cyberveiligheid ook aan bod komt in elke ICT-opleiding, zowel binnen het onderwijs als binnen de VDAB-opleidingen. Cyberveiligheid is basiskennis die voor elke ICT-medewerker belangrijk is. We zien dat digitalisering een gigantisch hoge vlucht neemt. Alle mensen die daarmee aan de slag gaan in bedrijven, ondernemingen en organisaties zullen hun kennis op dat vlak wat moeten bijspijkeren.
Vanuit VDAB ondernemen we alvast de nodige actie om de instroom aan cybersecurityexperts te verhogen. De opleidingen systeem- en netwerkbeheerder behelzen een aantal securitymodules. De modules gaan diep genoeg voor beroepen die zich op het instapniveau bevinden. Op die manier hebben de cursisten dus ook uitstroommogelijkheden richting cybersecurityfuncties. Ook in dezen geldt het principe van training on the job. Ook de onderwijskwalificerende opleiding in IT die VDAB erkent, bevat componenten rond cybersecurity.
Uw vraag naar de erkenning van het beroep van cyberveiligheidsexpert als knelpuntberoep is terecht, maar daarbij moet toch enige verduidelijking worden gegeven. Binnen de beroepenstructuur die VDAB hanteert, is cyberveiligheidsexpert immers geen apart beroep. De vacatures en competenties voor cyberveiligheidsexpert zitten vervat in andere beroepsbenamingen, zoals ‘netwerkbeheerder’. Netwerkbeheerder staat al vele jaren op de lijst van knelpuntberoepen, ook dit jaar opnieuw. Daarnaast moet cybersecurity een aspect, een reflex zijn in elk IT-gerelateerd beroep. Daar ligt de grote uitdaging. Nogmaals, als je met UNIZO of Voka spreekt, zeggen ze allemaal dat de digitalisering bij hun ondernemingen een enorme vlucht neemt, maar dat dat aspect onderbelicht blijft, terwijl dat eigenlijk een component moet zijn voor diegenen die in bedrijven bezig zijn met alles wat met digitalisering en IT te maken heeft. Zij moeten ook op dat vlak de competenties bij zichzelf ontwikkelen en versterken.
We kiezen er dus bewust voor om in de lijst de meer overkoepelende beroepen, waaronder diverse specialisaties zoals cybersecurityexpert vallen, op te nemen. Of netwerkbeheerder de juiste term is, is een andere discussie. Ik denk dat we dat inderdaad wel eens verder moeten bekijken met VDAB.
De samenstelling van de lijst van knelpuntberoepen gebeurt in een aantal stappen. Ik vat het kort samen.
Er is eerst een statistische analyse op basis van de VDAB-vacaturedatabank. Aan de hand van bepaalde indicatoren wordt een lijst van potentiële knelpunten samengesteld: de spanningsindicator, dat is het aantal kandidaten per vacature; het vervullingspercentage; de looptijd. Daarna wordt de lijst besproken met de relevante sectororganisaties. De beslissing over de definitieve lijst wordt genomen door een werkgroep binnen de VDAB-studiedienst, en dit op basis van de verzamelde informatie.
Ik benadruk graag dat de meerwaarde van de knelpuntberoepenlijst erin bestaat dat er een uitgebreide en onderbouwde analyse aan is voorafgegaan. Hij is effectief een extra stimulans en prikkel voor mensen die in het kader van het werkgelegenheidsakkoord solliciteren of richting een knelpuntberoep willen worden georiënteerd. Ook de knelpuntopleidingspremie bij de start en bij het einde van de opleiding, en bij een periode van tewerkstelling, is belangrijk als ondersteuning.
Ik zal dus mijn bevoegdheid als minister optimaal benutten om de vele vacatures die er vandaag zijn mee ingevuld te krijgen. Hiervoor trekken we met expertenteams naar werkgevers, voorzien we extra budget voor die opleidingen, en maken we werk van een knelpuntopleidingspremie voor niet-beroepsactieven. We zullen daar uiteraard niet blijven stilzitten want het is een te belangrijk thema, gelet op, nogmaals, de vlucht die de digitalisering in deze wereld neemt.
De heer De Roo heeft het woord.
Minister, ik hoor u zeggen dat er twee sporen zijn. Ten eerste moeten we ervoor zorgen dat cyberveiligheid effectief in meerdere opleidingen als een echte basis wordt voorzien. Het tweede spoor is dat het toch wel al ergens in die lijst van knelpuntberoepen staat, zij het niet onder de term ‘cyberveiligheidsexpert’. Als we hier de ronde zouden doen en vragen wat men zich voorstelt onder ‘netwerkbeheerder’, denk ik niet dat men meteen zal denken aan een cyberveiligheidsexpert. Maar in functie van de rapportering van cijfers moet je een aantal terminologieën doorheen de jaren aanhouden om de trends te kunnen volgen. Ik kan er dus wel ergens inkomen.
Minister, u had het over de beroepenstructuur waaronder netwerkbeheerder als knelpuntberoep staat. Is er dan ook zoiets als een onderverdeling van die beroepenstructuur? Wordt dat verder onderverdeeld? Wordt dan, los van de grote termen, bijgehouden op welke manier daar een evolutie in zit?
Voorzitter, aangezien we met een historisch hoog aantal knelpuntberoepen zitten, is het misschien aangewezen om daar in deze commissie wat toelichting over te krijgen en daar wat dieper op in te gaan.
Minister Brouns heeft het woord.
Collega De Roo, dat is inderdaad een interessante suggestie, gelet op de evolutie op dat vlak: van 207 naar 234 op een jaar tijd. Dat is een ware knelpunteconomie. We moeten daar wat grondiger op doorgaan, om te bekijken wat die geschiedenis ons daarover geleerd heeft en hoe we daar verder mee moeten omgaan.
Met betrekking tot uw concrete vraag naar containerbegrippen en wat daar allemaal onder valt, denk ik dat er heel wat vragen over te stellen zijn. Vooral dan hoe we ze het best en zo snel mogelijk ingevuld krijgen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.